Năm Thìn nói chuyện hình tượng rồng trong tranh Đông Hồ

Năm Thìn nói chuyện hình tượng rồng trong tranh Đông Hồ

Ở Việt Nam, rồng là linh vật thân thuộc trong cuộc sống của người dân. Từ xa xưa, rồng đã được các nhà điêu khắc, họa sĩ vẽ, chạm trổ, đắp, gò, đan, thêu, tết... tạo nên dáng vẻ kỳ diệu, dũng mãnh, oai nghiêm. Ngày nay, hình tượng rồng vẫn là nguồn cảm hứng sáng tác bất tận. Những người làm tranh dân gian Đông Hồ (phường Song Hồ, thị xã Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh) đang tích cực lưu giữ, sáng tạo chủ đề mới về rồng nhằm làm phong phú thêm dòng tranh này.

vna_potal_nam_giap_thin_tim_hieu_hinh_tuong_rong_trong_tranh_dong_ho_bac_ninh_7219605.jpg
Tranh rồng được nghệ nhân ưu tú làng tranh Đông Hồ sáng tạo cho những người tuổi Thìn. Ảnh: Thanh Thương - TTXVN

Ước vọng phát triển

Làng tranh dân gian Đông Hồ nằm sát bờ sông Đuống thơ mộng, cách Hà Nội chừng 25km, đã tồn tại và phát triển hàng trăm năm qua. Đây là một dòng tranh quý, độc đáo, gắn bó và thể hiện sinh động xã hội nông nghiệp, cuộc sống lao động, phong tục, tập quán, sinh hoạt của người nông dân bình dị, chất phác. Không chỉ bảo tồn, phát huy nếp cũ, những nghệ nhân Đông Hồ còn sáng tạo những bức tranh với nhiều chủ đề mới, đặc biệt là những con giáp biểu tượng cho năm mới.

vna_potal_nam_giap_thin_tim_hieu_hinh_tuong_rong_trong_tranh_dong_ho_bac_ninh_7219609.jpg
Vẽ hình tượng rồng trong tranh Đông Hồ. Ảnh: Thanh Thương - TTXVN

Tranh dân gian Đông Hồ có 2 bức tranh cổ về hình tượng rồng là "Rước rồng" và "Chuột rước rồng". Cả hai bức tranh này đều được nghệ nhân Đông Hồ khắc họa khá độc đáo, hài hòa. Mỗi bức tranh có ý nghĩa riêng nhưng đều phản ánh tâm tư, tình cảm của người xưa, phản ánh đời sống văn hóa tinh thần của con người nơi đây.

Nghệ nhân Ưu tú Nguyễn Thị Oanh (phường Song Hồ) cho biết: Với chủ đề về rồng thì bức tranh "Rước rồng" là độc đáo nhất. Trong tranh là hình ảnh 9 người đang cầm cờ, trống, rước rồng. Mọi người đều trong trạng thái động, đang di chuyển, tươi vui, phấn khởi. Trên nền 5 màu cơ bản, nguyên liệu tạo màu gần gũi mộc mạc, từ tro bếp, lá tre, hoa hòe, bột sò điệp..., quang cảnh đám múa rồng trong ngày hội Xuân hiện lên với vẻ độc đáo, thể hiện sự sáng tạo trong cách chọn chất liệu, cách thể hiện và đặc biệt là cách truyền tải văn hóa truyền thống.

vna_potal_nam_giap_thin_tim_hieu_hinh_tuong_rong_trong_tranh_dong_ho_bac_ninh_7219617.jpg
Nghệ nhân ưu tú Nguyễn Thị Oanh vẽ tranh rồng. Ảnh: Thanh Thương - TTXVN

Chú rồng được rước ở trên cao đang uốn lượn, mềm mại nhưng vẫn toát lên vẻ uy nghi. Thông qua đó, nghệ nhân xưa phản ánh đời sống văn hóa tinh thần của người Kinh Bắc. Đây là mảnh đất của các lễ hội, trong đó rước rồng là hoạt động được mọi người mong chờ nhất bởi đây là trò trình diễn kết hợp tài khéo léo và sức mạnh, thể hiện tính cộng đồng và cầu cho mưa thuận gió hòa, vạn vật sinh sôi nảy nở, mùa màng tươi tốt. Những hình ảnh tươi vui đầy sức sống thể hiện cuộc sống đủ đầy, mong ước cuộc sống tươi vui, hạnh phúc.

vna_potal_nam_giap_thin_tim_hieu_hinh_tuong_rong_trong_tranh_dong_ho_bac_ninh_7219619.jpg
Bức tranh rước rồng cổ (bên trái) và rước rồng mới. Ảnh: Thanh Thương - TTXVN

Còn tranh "Chuột rước rồng" lại thể hiện sự tiếu lâm dân gian, miêu tả đàn chuột rước rồng trong một lễ hội. Đoàn rước gồm những con chuột cầm đèn lồng hình cá, hình các loại hoa quả, có nhóm cầm cờ hay phù hiệu, có nhóm nhạc công thổi kèn, đánh trống trên xe kéo, đánh chiêng, đốt pháo. Qua đó, tác giả muốn phản ánh không khí ngày xuân không chỉ con người vui chơi, trảy hội mà những con vật cũng cảm nhận được niềm vui đó...

“Cùng với những bức tranh truyền thống, năm 2024, gia đình tôi sáng tạo thêm bức tranh rước rồng và tranh rồng sao cho phù hợp với cuộc sống đương đại. Theo đó, bên cạnh thể hiện không khí vui tươi với nhiều hoạt động phong phú, đa dạng của con người, con rồng chuyển động theo tư thế cuộn mình từ trên xuống nhưng đầu ngóc lên thể hiện sự vươn mình, phát triển, ước vọng vào khí thế mới, bước tiến mới”, nghệ nhân Nguyễn Thị Oanh chia sẻ.

Nghệ nhân Nguyễn Hữu Quả (phường Song Hồ) đã có hơn 50 năm gắn bó với tranh dân gian Đông Hồ, không nhớ đã vẽ bao nhiêu bức tranh về 12 con giáp. Con rồng là một tác phẩm nghệ thuật khiến nghệ nhân có nhiều cảm hứng nhất bởi rồng là biểu tượng của sự cao quý, sức sống vĩnh hằng và sức mạnh vũ trụ. Ông chia sẻ, hình tượng rồng thường xuất hiện ở những nơi linh thiêng, sẽ mang đến những điều tốt đẹp. Nên khi vẽ hình tượng rồng trong tranh dân gian Đông Hồ, ông thường thể hiện rất sáng tạo và đa dạng, thể hiện ước vọng của con người về một cuộc sống hòa bình, yên ả, ấm no, sung túc. Đặc biệt, rồng đại diện cho điềm lành, sự may mắn, thịnh vượng. Bởi vậy, trước Tết nhiều tháng, gia đình ông đã có bên đến đặt hàng, lựa chọn những bức tranh rồng đầy ý nghĩa để trưng bày vào năm mới.

Lưu giữ thú chơi tranh ngày Tết

Tranh Đông Hồ có cội nguồn từ xa xưa và ra đời chủ yếu phục vụ cho nhu cầu người chơi tranh vào dịp Tết đến, Xuân về. Mỗi bức tranh hàm chứa giá trị riêng, tượng trưng cho mơ ước của người dân và luôn gửi gắm vào đó những lời chúc phúc tốt đẹp nhất cho năm mới. Bởi vậy tranh Đông Hồ thường được gọi là tranh Tết.

Gia đình ông Nguyễn Hữu Hoa (phường Song Hồ) đã có 7 đời làm tranh Đông Hồ và coi đây một phần máu thịt, không thể thiếu trong cuộc sống. Hiện nhà ông còn lưu giữ hàng trăm bộ ván khắc cổ với hàng nghìn bức tranh với các chủ đề phong phú, đa dạng. Với mong muốn gìn giữ, phát huy dòng tranh truyền thống, gia đình ông hiện có 3 người thường xuyên khắc, in, vẽ tranh. Đặc biệt, vào thời kỳ cận Tết nguyên đán, mỗi ngày gia đình ông thường đón tiếp hàng chục đoàn khách đến tham quan, mua tranh.

vna_potal_nam_giap_thin_tim_hieu_hinh_tuong_rong_trong_tranh_dong_ho_bac_ninh_7219606.jpg
Những người làm tranh Đông Hồ vẫn đang miệt mài giữ nghề. Ảnh: Thanh Thương - TTXVN

Ông Nguyễn Hữu Hoa chia sẻ, chợ tranh Tết xưa diễn ra tại đình Đông Hồ vào các ngày 6, 11, 16, 21 và 26 tháng Chạp hàng năm. Trong mỗi phiên chợ có hàng nghìn bức tranh các loại được mang ra bày bán. Khách mua tranh từ khắp các tỉnh gần xa xuôi theo sông Đuống, theo các tuyến đường bộ về buôn tranh. Mọi người mua tranh trả tiền hay dùng hàng hóa đổi lấy tranh đều được. Sau năm 1945, chợ tranh Đông Hồ không còn được tổ chức. Tuy nhiên, thời gian gần đây, với sự nỗ lực bảo tồn làng nghề của các gia đình và các cấp chính quyền, thói quen chơi tranh, nghề làm tranh dân gian Đông Hồ cũng dần khởi sắc. Thói quen chơi tranh ngày Tết cũng đang được mọi người tiếp nối.

Cận Tết, trời rét lạnh nhưng anh Nguyễn Văn Chiến (quận Đống Đa, Hà Nội) vẫn đến làng tranh Đông Hồ để được lựa chọn những bức tranh phù hợp. Năm nào mỗi độ Tết đến Xuân về anh đều đến Song Hồ để chọn bức tranh ý nghĩa để trưng bày trong gia đình và tặng người thân. Thông thường anh chọn các loại tranh như vinh hoa, phú quý, thày đồ cóc dạy học, hứng dừa, tố nữ Quan họ… Năm nay, anh chọn bức tranh rước rồng. Anh chia sẻ, Bắc Ninh – Kinh Bắc vốn là nơi phát sinh của vương triều Lý. Vua Lý Thái Tổ dời đô, đặt tên Thăng Long là kinh đô của đất nước. Bởi vậy, bức tranh rồng ở đây càng có ý nghĩa, thể hiện sự cao quý, sức sống vĩnh hằng.

Trước đây, một cái Tết cổ truyền đầy đủ, không thể thiếu vắng tranh Đông Hồ với những nét vẽ giản dị nhưng lại mang hàm ý sâu xa. Ngoài tô điểm cho không gian gia đình, tranh dân gian Đông Hồ còn được chọn làm quà tặng cho người thân, bạn bè vào dịp Tết. Đó là nét đẹp văn hóa truyền thống đáng quý của người Việt Nam. Ngày nay, nhu cầu chơi tranh Đông Hồ ngày Tết không còn độc tôn như xưa. Nhưng thú chơi tranh Đông Hồ ngày Tết vẫn hiện diện trong một số gia đình. Với họ, tranh Đông Hồ vẫn còn nguyên giá trị và có sức hút đặc biệt bởi đề tài trên tranh phản ánh đậm chất cuộc sống mộc mạc, giản dị, gần gũi, gắn liền với văn hóa người Việt./.

Thanh Thương

(TTXVN)

Có thể bạn quan tâm

Khẩn trương tháo gỡ khó khăn, quyết liệt hoàn thành xóa nhà tạm

Khẩn trương tháo gỡ khó khăn, quyết liệt hoàn thành xóa nhà tạm

Nhờ sự vào cuộc quyết liệt của chính quyền địa phương và sự đồng lòng của người dân, công tác xóa nhà tạm, nhà dột nát tại tỉnh Thái Nguyên đang về đích đúng tiến độ, mang lại niềm hy vọng mới cho hàng trăm hộ nghèo trên địa bàn. Hoạt động này giúp các gia đình có hoàn cảnh khó khăn ổn định cuộc sống và vươn lên phát triển kinh tế.

Đa dạng dịch vụ, xây dựng sản phẩm du lịch đặc trưng

Đa dạng dịch vụ, xây dựng sản phẩm du lịch đặc trưng

Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đồng Tháp thông tin, từ đầu năm đến nay, khách du lịch đến tỉnh tăng 17,6% so với cùng kỳ năm 2024. Đây là tín hiệu vui cho ngành Du lịch tỉnh nhờ những nỗ lực xây dựng, quảng bá cũng như đầu tư, xây dựng sản phẩm đặc trưng, mang bản sắc riêng của địa phương, tạo bước đột phá mới trong bản đồ du lịch khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.

Di sản văn hóa Lào Cai - 'Mỏ vàng' phát triển du lịch

Di sản văn hóa Lào Cai - 'Mỏ vàng' phát triển du lịch

Tỉnh Lào Cai hiện có 56 di sản văn hóa phi vật thể được ghi danh vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, 3 di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại; là tỉnh dẫn đầu cả nước về số lượng di sản văn hóa phi vật thể. Địa phương đang tích cực bảo tồn, vun đắp, phát huy các giá trị văn hóa đặc sắc tiêu biểu; biến di sản thành tài sản, coi đây là mỏ vàng để phát triển du lịch.

Dư địa lớn để du lịch Lào Cai tăng tốc

Dư địa lớn để du lịch Lào Cai tăng tốc

Du lịch Lào Cai tiếp tục ghi nhận tín hiệu tăng trưởng tích cực trong 6 tháng đầu năm 2025, đặc biệt là sự gia tăng ổn định ở cả hai phân khúc là khách có lưu trú và khách trải nghiệm.

Khuổi My lấp lánh mùa nước đổ

Khuổi My lấp lánh mùa nước đổ

Từ bao đời nay, ruộng bậc thang không chỉ là nơi canh tác phù hợp với địa hình miền núi, mà còn là biểu tượng sống động cho sự kết tinh giữa con người và thiên nhiên nơi địa đầu Tổ quốc.

Liên kết phát triển Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn

Liên kết phát triển Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn

Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn hội tụ đầy đủ các giá trị về địa tầng cổ đại, hóa thạch quý hiếm, di tích khảo cổ và bản sắc văn hóa các dân tộc. Những giá trị nổi bật, riêng có này là điều kiện thuận lợi để khai thác, phát triển du lịch, nâng cao thu nhập và đời sống cho người dân. Đây là đánh giá của các nhà nghiên cứu, đại diện cơ quan quản lý văn hóa, du lịch trong nước tại Tọa đàm “Xây dựng và phát triển Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn”, do Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại và Du lịch tỉnh Lạng Sơn tổ chức chiều 28/6.

Cơ hội cho du lịch Kon Tum bứt phá sau hợp nhất tỉnh

Cơ hội cho du lịch Kon Tum bứt phá sau hợp nhất tỉnh

Kon Tum là vùng đất chứa đựng những giá trị văn hóa đặc sắc của 43 dân tộc anh em; trong đó có 7 dân tộc thiểu số tại chỗ. Thiên nhiên ban tặng cho tỉnh những cảnh sắc hoang sơ, những cánh rừng nguyên sinh màu mỡ, trải dài từ đỉnh núi Ngọc Linh xuống tận Cao nguyên Pleiku. Chính những điều này đã tạo nên một vùng đất đầy những điều thú vị cho du khách khám phá, trải nghiệm.

Xây dựng sản phẩm đặc trưng gắn với trải nghiệm văn hóa dân tộc

Xây dựng sản phẩm đặc trưng gắn với trải nghiệm văn hóa dân tộc

Sáu tháng đầu năm 2025, ngành Du lịch tỉnh Hòa Bình đã có những bước tăng trưởng tích cực khi đón hơn 3 triệu lượt khách, tăng 5,5% so với cùng kỳ 2024; doanh thu ước đạt 3.080 tỷ đồng. Hòa Bình đang dần khẳng định vị thế là điểm đến xanh và đậm đà bản sắc văn hóa của khu vực Tây Bắc.

Đưa du lịch bứt phá từ các hoạt động văn hóa, thể thao

Đưa du lịch bứt phá từ các hoạt động văn hóa, thể thao

Sở hữu cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp, những nét văn hóa giàu bản sắc cùng hạ tầng đô thị được đầu tư khá hoàn thiện, thị xã Mộc Châu, tỉnh Sơn La hội tụ nhiều thế mạnh để tổ chức các sự kiện văn hóa đặc sắc, nhiều giải thể thao hấp dẫn. Địa phương đã triển khai nhiều hoạt động như: Tuần văn hóa du lịch Mộc Châu vào dịp 2/9, lễ hội Hết chá, lễ hội Cầu mưa, lễ hội Púng Hiéng của người Dao Tiền, ngày hội hái quả… thu hút đông đảo du khách đến tham gia và trải nghiệm.

Tiềm năng du lịch từ vẻ đẹp ruộng bậc thang Miền Đồi

Tiềm năng du lịch từ vẻ đẹp ruộng bậc thang Miền Đồi

Ẩn mình giữa núi rừng Lạc Sơn (Hòa Bình), xã Miền Đồi không chỉ gây ấn tượng bởi vẻ đẹp thiên nhiên nguyên sơ mà còn sở hữu những thửa ruộng bậc thang tầng lớp hùng vĩ, là tiềm năng lớn để phát triển du lịch sinh thái, cộng đồng. “Viên ngọc thô” ruộng bậc thang Miền Đồi vẫn đang chờ được "mài giũa" để tỏa sáng.

Khi hai miền di sản kết nối: Tỉnh Tuyên Quang mới vươn tầm điểm đến quốc gia

Khi hai miền di sản kết nối: Tỉnh Tuyên Quang mới vươn tầm điểm đến quốc gia

Việc hợp nhất hai tỉnh Hà Giang và Tuyên Quang để hình thành tỉnh Tuyên Quang mới là một dấu mốc quan trọng trong tiến trình đổi mới tổ chức hành chính theo hướng tinh gọn, hiệu quả, đồng thời mở ra không gian phát triển mới cho ngành du lịch - lĩnh vực có vai trò ngày càng lớn trong cơ cấu kinh tế vùng cao.

Nét duyên vùng Tây Bắc

Nét duyên vùng Tây Bắc

Mai Châu là điểm đến hấp dẫn du khách bằng vẻ đẹp nguyên sơ của núi rừng, không khí mát mẻ và mang đậm bản sắc văn hóa của các dân tộc. Với chủ trương phát triển du lịch cộng đồng bền vững, các địa phương như Pà Cò, bản Lác đã trở thành điểm sáng, bảo tồn di sản văn hóa, tạo sinh kế cho người dân.

Thanh niên vùng cao khởi nghiệp từ mô hình du lịch homestay

Thanh niên vùng cao khởi nghiệp từ mô hình du lịch homestay

Rời giảng đường đại học, nhiều thanh niên ở xã La Pán Tẩn, huyện Mù Cang Chải (Yên Bái) trở về quê hương, khởi nghiệp từ mô hình du lịch homestay. Nhiều tấm gương thanh niên tiêu biểu xuất hiện, không chỉ làm giàu cho bản thân, góp phần xóa đói giảm nghèo tại địa phương, mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc quảng bá văn hóa, con người Mù Cang Chải đến với du khách trong và ngoài nước.

Mù Cang Chải mùa nước đổ đẹp như tranh thủy mặc

Mù Cang Chải mùa nước đổ đẹp như tranh thủy mặc

Giữa tháng 5 và tháng 6, khi những cơn mưa mùa Hạ đổ xuống cũng chính là lúc những thửa ruộng bậc thang ở huyện Mù Cang Chải (Yên Bái) vào mùa đổ nước. Nước được “phủ” đầy trên bề mặt những thửa ruộng bậc thang sau cày ải, tương phản dưới ánh nắng mặt trời cùng những gam màu đa sắc hòa quyện với nhau, từ màu của nước, của đất, màu cây cối, trời mây... đã tạo nên một bức tranh bích họa giữa núi non hùng vỹ.

Du lịch cộng đồng Quảng Ngãi - cơ hội phát triển mới

Du lịch cộng đồng Quảng Ngãi - cơ hội phát triển mới

Quảng Ngãi không chỉ nổi tiếng với những bãi biển hoang sơ, thắng cảnh hùng vĩ như Lý Sơn mà tiềm năng du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái, du lịch nông nghiệp cần được đánh thức và phát triển. Loại hình du lịch này được khai thác hợp lý sẽ mang lại lợi ích kinh tế cho người dân địa phương; đồng thời góp phần bảo tồn văn hóa truyền thống và thiên nhiên.

Thoát nghèo từ các mô hình du lịch cộng đồng ở Hòa Bình

Thoát nghèo từ các mô hình du lịch cộng đồng ở Hòa Bình

Du lịch cộng đồng tại tỉnh Hòa Bình đang là một hướng đi chủ đạo, góp phần không nhỏ tạo sinh kế bền vững cho các vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi trên địa bàn thoát nghèo, vươn lên làm giàu gắn với xây dựng nông thôn mới.

Phát triển du lịch Ba Vì gắn với dịch vụ chăm sóc sức khỏe

Phát triển du lịch Ba Vì gắn với dịch vụ chăm sóc sức khỏe

Trong bối cảnh toàn cầu đang chuyển dịch mạnh mẽ theo hướng đề cao các giá trị sống bền vững, du lịch chăm sóc sức khỏe (wellness tourism) nổi lên như một xu thế tất yếu. Nằm cách trung tâm Hà Nội khoảng 60 km, vùng núi Ba Vì nổi tiếng với cảnh quan thiên nhiên hoang sơ, nguồn dược liệu phong phú, là khu vực sở hữu nhiều tiềm năng và lợi thế để phát triển loại hình du lịch chăm sóc sức khỏe. Việc kết hợp hài hòa giữa thiên nhiên, y học cổ truyền và các dịch vụ hiện đại đang mang đến những trải nghiệm nghỉ dưỡng kết hợp chăm sóc sức khỏe hấp dẫn cho du khách đến với Ba Vì.

Khai thác hiệu quả mô hình du lịch - làng nghề ở vùng cao

Khai thác hiệu quả mô hình du lịch - làng nghề ở vùng cao

Các làng nghề truyền thống ở Cao Bằng đã tạo nhiều cơ hội việc làm, giúp tăng thu nhập cho người dân. Để bảo tồn và phát triển làng nghề, tỉnh Cao Bằng đã có những hướng đi bền vững, trong đó có việc kết hợp phát triển làng nghề với du lịch, chuyển đổi số, có sự hỗ trợ, đồng hành từ chính quyền địa phương.

Thái Nguyên: Tiềm năng du lịch tại xã vùng cao Thần Sa

Thái Nguyên: Tiềm năng du lịch tại xã vùng cao Thần Sa

Tại Khu dự trữ thiên nhiên Thần Sa - Phượng Hoàng, xã vùng cao Thần Sa (huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên), các nhà khảo cổ học Việt Nam đã phát hiện một loạt các di chỉ khảo cổ có niên đại từ trung kì đồ đá cũ đến sơ kì thời đại đồ đá mới, trong đó địa điểm quan trọng nhất là Mái đá Ngườm, được xếp hạng quốc gia năm 1982.

Hợp nhất Lào Cai và Yên Bái: Triển vọng tích cực phát triển du lịch xanh

Hợp nhất Lào Cai và Yên Bái: Triển vọng tích cực phát triển du lịch xanh

Việc sáp nhập hai tỉnh Yên Bái và Lào Cai để hình thành một tỉnh mới là chủ trương lớn, mang tính chiến lược của Trung ương nhằm tạo ra một cực tăng trưởng mới cho vùng Trung du và miền núi phía Bắc. Đối với lĩnh vực du lịch, đây là một bước ngoặt quan trọng, tạo ra nhiều thời cơ to lớn song đặt ra không ít thách thức cần được nhận diện và giải quyết đồng bộ.

Thúc đẩy kết nối du lịch xanh để phát triển bền vững

Thúc đẩy kết nối du lịch xanh để phát triển bền vững

Trong khuôn khổ Hội chợ Du lịch quốc tế Lào Cai 2025, ngày 6/6, UBND tỉnh Lào Cai tổ chức tọa đàm "Kết nối phát triển du lịch xanh". Các đại biểu thống nhất cần thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa việc kết nối du lịch xanh giữa các vùng, các địa phương để phát triển bền vững.