Hoàn thiện chính sách, pháp luật về đất đai (Bài 1)

Hoàn thiện chính sách, pháp luật về đất đai (Bài 1)

Sau hơn 8 năm từ khi Luật Đất đai năm 2013 có hiệu lực, Việt Nam đã tạo được hệ thống cơ sở pháp lý khá đồng bộ, toàn diện nhằm thực hiện Nghị quyết số 19-NQ/TW ngày 31/10/2012, của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về tiếp tục đổi mới chính sách, pháp luật về đất đai trong thời kỳ đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới.

Tuy nhiên, trong thực tiễn triển khai, Luật Đất đai năm 2013 cũng đã bộc lộ những tồn tại, bất cập dẫn đến việc thực thi pháp luật về đất đai còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng không nhỏ đến công tác quản lý và sử dụng đất, quyền và lợi ích hợp pháp của người dân... Do đó, việc sửa đổi, bổ sung Luật Đất đai năm 2013 để phù hợp với thực tiễn, chính sách về đất đai trong giai đoạn hiện nay là cần thiết.

Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN) giới thiệu chùm 4 bài về hoàn thiện chính sách, pháp luật đất đai.

Hoàn thiện chính sách, pháp luật về đất đai (Bài 1) ảnh 1 Nhiều thửa đất ven hồ Tà Đùng (Đắk Nông) đang được san gạt, phân lô. Ảnh: Hưng Thịnh – TTXVN

Bài 1: Cần thiết sửa đổi Luật Đất đai năm 2013

Luật Đất đai năm 2013 đã góp phần giải quyết những vướng mắc phát sinh trong các quan hệ pháp luật về đất đai. Theo đó, công tác quản lý đất đai đã đạt được những kết quả quan trọng, tạo hành lang pháp lý đồng bộ, chặt chẽ; việc sử dụng đất đai trở nên hợp lý, tiết kiệm hơn, có hiệu quả, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là phát triển các công trình hạ tầng kỹ thuật, xã hội, nhà ở đô thị.

Tuy nhiên, Luật Đất đai năm 2013 chưa theo kịp sự phát triển kinh tế - xã hội, những biến động của thị trường đất đai và cuộc sống con người trong thời gian gần đây.

Khiếu kiện về đất đai chiếm 60-70% các vụ việc

Theo Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà, nếu như năm 2013 nguồn lực đất đai đóng góp 7-8% nguồn thu ngân sách thì đến năm 2021-2022 đạt 15-20%, một vài địa phương đạt 35%.

Tại Hội nghị Trung ương 5 khóa XIII, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng khẳng định: “Đất đai là tài sản đặc biệt của quốc gia, là tư liệu sản xuất cơ bản, là tài nguyên vô cùng quý giá, là nguồn sống của nhân dân và nguồn lực to lớn của đất nước, thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý”. Tuy nhiên, vẫn còn những tồn tại, hạn chế khiến đất đai chưa thực sự trở thành nguồn lực để phát triển.

Thực tế cho thấy, nhiều người giàu lên nhờ đất, nhưng cũng có không ít người nghèo đi vì đất, thậm chí bị đi tù cũng vì đất, mất cả tình nghĩa cha con, anh em vì đất... Không phải ngẫu nhiên mà trong thời gian qua có tới hơn 70% số vụ tố cáo, khiếu nại thuộc về lĩnh vực đất đai. Tình trạng sử dụng lãng phí, quản lý lỏng lẻo tài nguyên tự nhiên, trong đó có đất đai đã và đang diễn ra nhiều nơi. Nhiều “bờ xôi, ruộng mật” bị thu hồi rồi để bỏ hoang. Nhiều địa phương thu hồi đất của nông dân để làm khu công nghiệp, khu đô thị, sau đó quây lại để cỏ mọc, biến thành bãi hoang. Tình trạng ly nông đi liền với ly hương diễn ra ở nhiều nơi, trong lớp trẻ. Nhiều gia đình nông dân không thiết tha với sản xuất nông nghiệp, không còn coi “tấc đất như tấc vàng”.

Nguyên nhân của các vấn đề trên là trong lĩnh vực quản lý đất đai vẫn có khe hở, yếu kém, một bộ phận cán bộ lợi dụng để mang lại lợi ích không chính đáng cho mình. Đất đai được sử dụng chưa hiệu quả, tại nhiều khu vực thành phố đất nông nghiệp bị bỏ hoang, nhiều dự án chậm được triển khai.

Do quá trình khai thác sử dụng đất chưa bền vững nên đất đai đang thoái hóa cả về chất lượng lẫn số lượng. Chất lượng đất giảm đi do hoạt động canh tác, thoái hóa, hoang mạc hóa, ô nhiễm...

Nhiều vụ tranh chấp đất đai, nhà chung cư xảy ra trong thời gian gần đây. Nổi cộm là vụ người dân kéo đến trung tâm hành chính thị xã Điện Bàn (tỉnh Quảng Nam) để gây sức ép đòi Công ty Cổ phần Bách Đạt An trả lại tiền mua đất vì doanh nghiệp này không trả sổ đỏ cho dân khi họ đã hoàn thành thủ tục mua đất. Đây là vụ tranh chấp bất động sản lớn nhất ở Quảng Nam với hơn 1.100 lô đất nền đã được Công ty Bách Đạt An bán ra, thu về gần 700 tỉ đồng. Nhiều người mua đất có hộ khẩu thường trú tại thành phố Đà Nẵng.

Ông Nguyễn Quang Sơn (người dân ở quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng) cho biết, cuối năm 2017, thông qua Công ty Cổ phần Hoàng Nhất Nam, gia đình ông mua một lô đất có diện tích 130 m2 thuộc dự án Bách Đạt 1 của Công ty Cổ phần Bách Đạt An tại Khu đô thị Điện Nam - Điện Ngọc, tổng số tiền đã nộp cho chủ đầu tư là hơn 960 triệu đồng. Công ty này hứa hẹn cuối năm 2019 sẽ có sổ đỏ nhưng lời hứa chỉ ở trên giấy suốt 5 năm qua.

Nhiều vụ tranh chấp kéo dài giữa người dân và doanh nghiệp xuất phát từ mâu thuẫn trong giải phóng mặt bằng, lợi ích kinh tế. Việc thi công dự án ảnh hưởng đến sản xuất và đời sống của người dân tại địa bàn. Phía doanh nghiệp còn chủ quan, chưa làm tốt công tác nắm tình hình, vùng dự án, chưa tìm hiểu kỹ về phong tục, tập quán, vấn đề liên quan đến tài sản nằm trong khu vực triển khai dự án.

Để Dự thảo Luật Đất đai mới có tính ưu việt

Trong quá trình thực thi Luật Đất đai năm 2013 đã nảy sinh nhiều bất cập, người bị thu hồi đất luôn chịu thiệt thòi. Vì vậy, về nguyên tắc khi thu hồi đất được quy định tại Dự thảo Luật lần này, Luật sư Lê Quốc Đạt, Hội Luật gia thành phố Hà Nội, kiến nghị: Để đảm bảo quyền lợi cho người bị thu hồi đất thì phải minh bạch, đạt được sự đồng thuận cao trong số những đối tượng bị thu hồi đất trước khi tiến hành thu hồi. Điều này thể hiện sự dân chủ, khách quan khi tiến hành thu hồi đất, hạn chế những tiêu cực trong việc che giấu thông tin, không bình đẳng trong thu hồi đất.

Về nguyên tắc, khi thực hiện các dự án phát triển kinh tế - xã hội thì phải có sự thỏa thuận với người bị thu hồi đất, nếu áp đặt mức giá đền bù không thỏa đáng thì lợi nhuận của chủ đầu tư sẽ tăng gấp bội và người bị thu hồi đất lại thiệt đơn, thiệt kép.

Ngoài ra, chủ đầu tư phải bố trí được khu tái định cư xong thì mới được tiến hành thu hồi đất. Thực tiễn thời gian qua cho thấy, hầu hết chủ đầu tư đều đưa ra những hứa hẹn về khu tái định cư nhưng khi người bị thu hồi đất giao đất xong, đến khi nhận nhà, nhận đất tái định cư thì không được như thông tin ban đầu. Lúc này người bị thu hồi đất không còn lựa chọn nào khác vì nhà, đất đã bị thu hồi.

Đồng thời, phải công khai toàn bộ số tiền dự toán cho việc bồi thường khi tiến hành thu hồi đất để người bị thu hồi đất biết được quy mô, độ lớn của dự án. Sau khi thu hồi, bồi thường xong thì chủ đầu tư phải công khai số tiền đã bồi thường cho những người bị thu hồi và con số này phải được các cơ quan kiểm toán độc lập kiểm toán, đồng thời có sự tham gia của Thanh tra nhân dân nơi xảy ra dự án để đảm bảo sự chính xác và công khai về mặt tài chính.

Để phát huy những điểm đã đạt được và khắc phục các hạn chế, bất cập của Luật Đất đai năm 2013, theo Phó Giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Quang Tuyến, Trường Đại học Luật Hà Nội, trước hết, Chính phủ cần rà soát lại những quy định còn chồng chéo giữa Luật Đất đai năm 2013 và các luật khác có liên quan đến đất đai như: Luật Nhà ở năm 2014, Luật Kinh doanh bất động sản năm 2014, Luật Đấu thầu năm 2013, Bộ luật dân sự năm 2015… các văn bản quy định chi tiết để kiến nghị sửa đổi, bổ sung Luật Đất đai.

Khi xác định giá đất để đền bù thì cần xác định mức giá phù hợp với giá đất của thị trường, ngoài ra cần tính đủ các giá trị tăng thêm từ các yếu tố lợi thế trong đó có lợi thế về vị trí địa lý, lợi thế quy hoạch, chuyển mục đích sử dụng đất, đầu tư kết cấu hạ tầng… hoặc để người dân có đất bị thu hồi trực tiếp tham gia vào một bên trong việc xác định giá đất; hoặc để các bên trực tiếp thỏa thuận về giá đất bồi thường. Trong trường hợp không thỏa thuận được thì người có đất bị thu hồi có quyền yêu cầu cơ quan thẩm định giá độc lập thẩm định xác định giá. Trong trường hợp một bên không đồng ý với giá của cơ quan thẩm định giá đưa ra thì bên này có quyền yêu cầu tổ chức khác thẩm định lại giá, giá của cơ quan tổ chức đưa ra là giá để tính đền bù. Nếu các bên không thỏa thuận được có thể đưa ra tòa xem xét để phán quyết.

Đồng thời, Nhà nước cần bổ sung thêm các quy định liên quan đến các công trình căn hộ kết hợp lưu trú (condotel), văn phòng kết hợp lưu trú (officetel), trang trại kết hợp lưu trú (farmstay), nhà kết hợp lưu trú (homestay)...

Cùng với sự phát triển kinh tế - xã hội thì các loại hình bất động sản cũng đa dạng hơn như condotel, officetel… nhưng Luật Đất đai năm 2013 lại chưa có quy định cụ thể về chế độ sử dụng đất đối với các loại bất động sản này. Điều này dẫn đến các địa phương còn loay hoay, chưa biết có được giao đất, cho thuê đất đối với các loại hình bất động sản này hay không, việc thực hiện các nghĩa vụ tài chính đối với các loại hình này như thế nào, cơ quan nào có thẩm quyền cấp phép và quản lý… Đây là một trong những nguyên nhân chính khiến cho phân khúc bất động sản du lịch - nghỉ dưỡng kiểu mới bị chững lại. (Xem tiếp Bài 2: Những điểm sáng trong dự luật mới)

Diệu Thúy

(TTXVN)

Có thể bạn quan tâm

Thắm tình quân dân trên cánh đồng lúa Rục Làn và Ka Ai

Thắm tình quân dân trên cánh đồng lúa Rục Làn và Ka Ai

Từ ngày 5 - 9/6, Đồn Biên phòng cửa khẩu Quốc tế Cha Lo và Đồn Biên phòng Cà Xèng (Bộ đội Biên phòng tỉnh Quảng Bình) đã huy động cán bộ, chiến sĩ xuống ruộng giúp nhân dân thu hoạch vụ lúa Đông - Xuân tại các cánh đồng bản Rục Làn, xã Thượng Hóa và bản Ka Ai, xã Dân Hóa, huyện Minh Hóa.

Vượt cầu tràn cầu tràn Bộc Bố, một người dân bị nước lũ cuốn trôi

Vượt cầu tràn cầu tràn Bộc Bố, một người dân bị nước lũ cuốn trôi

Theo thông tin ban đầu từ huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn, do ảnh hưởng của trận mưa lớn vào rạng sáng 9/6, nước lũ đầu nguồn Sông Năng đổ về. Đến khoảng 9 giờ sáng cùng ngày, tại khu vực cầu tràn Bộc Bố - Nhạn Môn thuộc địa bàn xã Bộc Bố nước dâng cao, chảy xiết. Lúc đó, một người dân trong khi đi qua cầu tràn này không may đã bị nước lũ cuốn trôi, tử vong.

Tây Ninh: Học và làm theo Bác hiện thực hóa mục tiêu đổi mới đất nước

Tây Ninh: Học và làm theo Bác hiện thực hóa mục tiêu đổi mới đất nước

Ngày 9/6, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Tây Ninh tổ chức Hội nghị tổng kết 10 năm thực hiện Chỉ thị 05-CT/TW, ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị khóa XII về "Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh", gặp mặt, biểu dương, khen thưởng tập thể, cá nhân tiêu biểu, xuất sắc trong học và làm theo Bác.

Chắp cánh ước mơ cho trẻ khuyết tật ở Yên Bái

Chắp cánh ước mơ cho trẻ khuyết tật ở Yên Bái

Ngày 9/6, Hội Cứu trợ trẻ em tàn tật Việt Nam phối hợp với Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Yên Bái, Hội Chữ thập đỏ tỉnh và UBND thành phố Yên Bái tổ chức chương trình “Chắp cánh ước mơ cho trẻ em khuyết tật tỉnh Yên Bái”. Hoạt động nhằm lan tỏa tình yêu thương, chia sẻ những khó khăn, thiệt thòi và tạo điều kiện cho trẻ em khuyết tật tỉnh Yên Bái có cơ hội học tập, phát triển bản thân.

Kon Tum tiếp tục yêu cầu kiểm tra lại việc mã số vùng trồng cho sâm Ngọc Linh

Kon Tum tiếp tục yêu cầu kiểm tra lại việc mã số vùng trồng cho sâm Ngọc Linh

Liên quan đến những bất cập trong việc cấp mã vùng trồng sâm Ngọc Linh của Chi cục Nông nghiệp, Ủy ban nhân dân tỉnh Kon Tum tiếp tục có văn bản yêu cầu Sở Nông nghiệp và Môi trường khẩn trương kiểm tra, rà soát toàn bộ hồ sơ đề nghị, quy trình, trình tự cấp mã số vùng trồng đối với Công ty cổ phần Rượu sâm Ngọc Linh (số 2056/UBND-KTN ngày 6/6/2025).

Dự án đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên: Bám tiến độ giữa mưa rừng, núi đá

Dự án đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên: Bám tiến độ giữa mưa rừng, núi đá

Mặc dù đối mặt với nhiều khó khăn do thời tiết và địa hình hiểm trở, các đơn vị thi công thuộc dự án đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên đang nỗ lực huy động tối đa nhân lực, thiết bị, linh hoạt tổ chức thi công để đảm bảo hoàn thành toàn tuyến trước ngày 19/8 theo chỉ đạo mới nhất của Thủ tướng Chính phủ.

Mùa xuân ‘gõ cửa’ trên những mái ấm xứ Thanh

Mùa xuân ‘gõ cửa’ trên những mái ấm xứ Thanh

Trong những thôn xóm tại huyện Như Xuân (tỉnh Thanh Hóa), một ngày mới bắt đầu như bao miền quê yên bình khác. Nhưng phía sau khung cảnh quen thuộc ấy là những thay đổi tích cực trong đời sống gia đình và vị thế người phụ nữ.

Tạo sự đồng thuận trong xây dựng nông thôn mới

Tạo sự đồng thuận trong xây dựng nông thôn mới

Từ vùng quê với muôn vàn khó khăn, xã Bình Hòa Nam (huyện Đức Huệ, tỉnh Long An) đang từng bước chuyển mình trở thành xã nông thôn mới vào năm 2020, mục tiêu thành xã nông thôn mới nâng cao vào cuối năm 2025 với sự chung sức đồng lòng của người dân và những định hướng quyết liệt từ chính quyền.

Nhân rộng và phát huy hiệu quả nhiều mô hình bảo vệ môi trường

Nhân rộng và phát huy hiệu quả nhiều mô hình bảo vệ môi trường

Ngày 6/6, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Tuyên Quang tổ chức tổng kết thực hiện phong trào "Tuyên Quang chung tay xử lý rác thải và chống rác thải nhựa" giai đoạn 2021 - 2025 và sơ kết công tác MTTQ Việt Nam tham gia thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021 - 2025.

An Giang: Hoàn thành sớm xóa nhà tạm, dột nát

An Giang: Hoàn thành sớm xóa nhà tạm, dột nát

Tính đến đầu tháng 6/2025, tất cả 11/11 huyện, thị xã, thành phố trên địa bàn tỉnh An Giang đã cơ bản hoàn thành mục tiêu xóa nhà tạm, dột nát, sớm hơn so với kế hoạch của Ban Chỉ đạo tỉnh.

Kon Tum: Phát sinh hơn 1.300 nhà tạm, dột nát cần xóa

Kon Tum: Phát sinh hơn 1.300 nhà tạm, dột nát cần xóa

Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Kon Tum thông tin, đến đầu tháng 6/2025, công tác xóa nhà tạm, nhà dột nát ở tỉnh đạt 97% trong tổng số hơn 2.700 hộ. Tuy nhiên, qua rà soát, các huyện, thành phố đã đề xuất phê duyệt bổ sung thêm 1.312 hộ có nhà tạm, nhà dột nát cần xóa.

Hàng loạt cầu treo dân sinh ở Gia Lai xuống cấp nghiêm trọng

Hàng loạt cầu treo dân sinh ở Gia Lai xuống cấp nghiêm trọng

Qua đợt kiểm tra toàn diện hệ thống cầu treo dân sinh theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và Bộ Xây dựng, Sở Xây dựng tỉnh Gia Lai đã phát hiện nhiều cây cầu xuống cấp nghiêm trọng, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông và tính mạng người dân.

Trao tặng nhà tình nghĩa cho người dân vùng khó Kon Tum

Trao tặng nhà tình nghĩa cho người dân vùng khó Kon Tum

Ngày 5/6, Công ty Điện lực Kon Tum phối hợp với chính quyền xã Mường Hoong, huyện Đăk Glei tổ chức bàn giao 5 căn nhà tình nghĩa cho các hộ nghèo người đồng bào dân tộc thiểu số thôn Đăk Bối (xã Mường Hoong, huyện Đăk Glei, tỉnh Kon Tum).

Mưa lũ gây thiệt hại hơn 30 ha cây trồng ở Yên Bái

Mưa lũ gây thiệt hại hơn 30 ha cây trồng ở Yên Bái

Thông tin từ Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Yên Bái, do chịu ảnh hưởng của rãnh áp thấp có trục qua Bắc Trung Bộ kết hợp với hội tụ gió trên 3.000 m, các khu vực trong tỉnh Yên Bái đêm ngày 4 và sáng 5/6 có mưa rào, mưa to và dông. Mưa lũ to gây thiệt hại hơn 30 ha diện tích nông nghiệp của người dân và một số công trình giao thông ở huyện Văn Yên.

Nghệ An: Mưa lớn gây sạt lở nghiêm trọng trên Quốc lộ 16

Nghệ An: Mưa lớn gây sạt lở nghiêm trọng trên Quốc lộ 16

Những ngày qua, khu vực các huyện miền núi biên giới Tương Dương, Kỳ Sơn của tỉnh Nghệ An có mưa to. Đặc biệt, vào các ngày 28, 29/5 và tối 4/6, mưa rất to đã gây sạt lở nghiêm trọng trên Quốc lộ 16 khiến giao thông bị chia cắt hoàn toàn.

‘Thủ lĩnh của sự thay đổi’: Hành trình lớn từ những trái tim nhỏ

‘Thủ lĩnh của sự thay đổi’: Hành trình lớn từ những trái tim nhỏ

Giữa những ngọn núi phủ sương và những bản làng xa xôi, nơi con đường đến trường vẫn còn gập ghềnh đất đỏ, câu lạc bộ “Thủ lĩnh của sự thay đổi” như một tia sáng, mở ra hành trình mới cho những em nhỏ dân tộc thiểu số, học cách hiểu mình, hiểu người khác và mạnh dạn cất lên tiếng nói.

Bản vùng cao Yên Bái chờ điện lưới quốc gia

Bản vùng cao Yên Bái chờ điện lưới quốc gia

Nhiều năm nay, cuộc sống của người dân ở một số bản vùng cao Yên Bái chưa có điện lưới quốc gia gặp nhiều khó khăn. Niềm mong mỏi lớn nhất của bà con lúc này là Nhà nước, tỉnh Yên Bái sớm đầu tư, xây dựng công trình điện lưới, giúp người dân ổn định cuộc sống sinh hoạt, tạo điều kiện cho phát triển kinh tế - xã hội.

Dấu ấn xóa nhà tạm nơi biên giới

Dấu ấn xóa nhà tạm nơi biên giới

Hưởng ứng phong trào thi đua “Chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát”, thời gian qua, Bộ đội Biên phòng tỉnh Lai Châu đã triển khai hiệu quả phong trào hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát cho hộ nghèo trên địa bàn các xã biên giới của tỉnh.

Xuyên đêm giải cứu 4 người dân bị mắc kẹt giữa dòng lũ ở rừng A Lưới

Xuyên đêm giải cứu 4 người dân bị mắc kẹt giữa dòng lũ ở rừng A Lưới

Ngày 5/6, lãnh đạo Phòng Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy và cứu hộ cứu nạn Công an thành phố Huế thông tin, hàng chục cán bộ, chiến sĩ đơn vị cùng các phương tiện xuyên đêm 4/6 cứu hộ thành công bốn người dân bị mắc kẹt giữa dòng nước lũ chảy xiết trong rừng ở huyện miền núi, biên giới A Lưới.

Lâm Đồng có 6/9 địa phương hoàn thành xóa nhà tạm

Lâm Đồng có 6/9 địa phương hoàn thành xóa nhà tạm

Ngày 5/6, thông tin từ Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lâm Đồng, tính đến hiện tại đã có 6/9 địa phương trong tỉnh hoàn thành chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát và bàn giao cho người dân vào sử dụng.