Thời gian gần đây, tình trạng khan hiếm nguồn cung vật liệu xây dựng thông thường (cát, đá) xảy ra nghiêm trọng tại tỉnh Đắk Lắk. Điều này không chỉ làm phát sinh chi phí đầu tư cho các công trình mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ và kế hoạch hoàn thành công trình, dự án trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk, nhất là các dự án trọng điểm và công trình đầu tư công.
“Khát” vật liệu
Theo UBND tỉnh Đắk Lắk, thời gian gần đây các đơn vị, địa phương, chủ đầu tư và một số nhà thầu phản ánh tình trạng khan hiếm nguồn cung ứng vật liệu xây dựng trên địa bàn tỉnh dẫn đến giá tăng cao (cát, đá làm vật liệu xây dựng thông thường) làm ảnh hưởng đến việc triển khai các công trình, dự án và công trình dân sinh. Do đó, UBND tỉnh đã chỉ đạo các sở, ngành vào cuộc kiểm tra, tham mưu giải pháp quản lý, bình ổn giá vật liệu xây dựng.
Thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh, Sở Xây dựng Đắk Lắk đã thành lập Đoàn kiểm tra việc niêm yết giá và giá bán đối với các mỏ vật liệu xây dựng thông thường; việc đăng ký, đăng kiểm tàu thuyền hoạt động khai thác cát trên sông; kiểm tra các doanh nghiệp khai thác, kinh doanh vật liệu xây dựng trên địa bàn tỉnh.
Qua kiểm tra cho thấy, nguồn cung cấp cát xây dựng trên địa bàn tỉnh đang khan hiếm nghiêm trọng. Nguyên nhân chính là nhiều đơn vị phải tạm ngưng hoạt động khai thác cát do Giấy chứng nhận an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường phương tiện thủy nội địa hết hiệu lực, phải chờ làm thủ tục đăng kiểm lại để đủ điều kiện vận hành.
Kiểm tra tại 9 doanh nghiệp khai thác, kinh doanh vật liệu xây dựng thông thường, ghi nhận có 24 phương tiện đã được cấp Giấy chứng nhận đăng ký phương tiện thủy nội địa; tuy nhiên, chỉ có 4 phương tiện có Giấy chứng nhận an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường phương tiện thủy nội địa còn hiệu lực, chiếm 16,66%; 20 phương tiện có Giấy chứng nhận an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường phương tiện thủy nội địa đã hết hiệu lực, chiếm 83,33%.
Qua đối chiếu hóa đơn tại các doanh nghiệp khai thác, kinh doanh vật liệu thông thường và tại một số cơ sở, đại lý buôn bán, kinh doanh trên địa bàn các huyện, ghi nhận có trường hợp giá bán cao hơn nhiều so giá bán tại mỏ cát. Tại một số hóa đơn đầu vào (do các cửa hàng cung cấp) có thêm khoản phí vận chuyển, nhưng không thể hiện nội dung về cự ly vận chuyển, dẫn đến giá cát đầu vào tại các cửa hàng nâng lên cao.
Đại diện các chủ đầu tư Dự án thành phần 2, 3 của Cao tốc Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột đều cho biết, nguồn vật liệu cát phục vụ cho dự án đang khan hiếm. Hiện nay trên địa bàn tỉnh, nhiều mỏ cát ngừng hoạt động, không khai thác gây khó khăn trong việc đáp ứng nguồn vật liệu cát.
Ông Ngô Hữu Khoa, Giám đốc Ban điều hành Gói thầu XL01, Dự án thành phần 2, Cao tốc Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột cho biết, gói thầu XL01 có chiều dài 11 km, trong đó có hầm Phượng Hoàng dài 1,7 km và 10 cầu. Thời gian gần đây, nguồn vật liệu thông thường khan hiếm gây khó khăn cho công tác thi công. Đặc biệt, hiện nay các mỏ cát ở Đắk Lắk cung cấp vật liệu cho công trình không đáp ứng được chất lượng và đủ trữ lượng. Để đảm bảo chất lượng công trình và tiến độ đã cam kết, đơn vị thi công phải nhập cát từ tỉnh Phú Yên để thi công dự án với giá 800.000 đồng/m3 (trước đây nhập cát mỏ ở Đắk Lắk khoảng 500.000 - 600.000 đồng/m3).
Đại diện một số doanh nghiệp xây dựng cũng cho rằng, từ đầu năm 2025 đến nay, các loại vật liệu xây dựng thông thường trở nên khan hiếm, giá biến động, có thời điểm tăng đến 1.200.000 đồng/m3 (giai đoạn cuối năm 2024 giá khoảng 300.000 - 350.000 đồng/m3), gây khó khăn trong quá trình thực hiện các dự án, đội chi phí và kéo dài thời gian xây dựng các công trình đầu tư công, công trình dân sinh. Do đó, kiến nghị cần sớm có giải pháp khắc phục tình trạng khan hiếm vật liệu xây dựng và bình ổn giá để gỡ khó cho người dân, doanh nghiệp, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương.
Giải “cơn khát”
Để giải quyết tình trạng khan hiếm vật liệu thông thường, UBND tỉnh Đắk Lắk đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo về tăng cường kiểm soát việc khai thác, buôn bán khoáng sản nhằm bình ổn giá vật liệu xây dựng và không để xảy ra tình trạng thiếu nguồn cung.
Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Văn San cho biết, toàn tỉnh hiện có 65 mỏ khoáng sản (chủ yếu cát, đá) được UBND tỉnh cấp phép còn hiệu lực khai thác; trong đó, từ tháng 1 - 5/2025, đối với mỏ cát sản lượng khai thác thực tế đạt 23,46% tổng công suất công suất được cấp phép (136.744 m3/583.000 m3), tổng công suất được phép tiếp tục khai thác trong 7 tháng còn lại của năm 2025 là 446.256 m3; Đối với đá khai thác đạt 30,4% công suất được cấp phép (771.080 m3/2.536.370 m3), tổng công suất được phép tiếp tục khai thác trong 7 tháng còn lại của năm 2025 là 1.765.320 m3, chiếm gần 70% tổng công suất được phép khai thác nhưng chưa khai thác.
Từ số liệu trên cho thấy, hiện các mỏ vật liệu (đá, cát) vẫn còn chỉ tiêu khai thác theo công suất là rất lớn, vẫn đảm bảo nguồn cung cấp vật liệu cho các công trình dự án. Tuy nhiên, theo Sở Xây dựng thì nguyên nhân thiếu hụt nguồn vật liệu trong thời gian vừa qua chủ yếu do các phương tiện khai thác đang thiếu các điều kiện pháp luật quy định nên các chủ mỏ không tổ chức khai thác.
Theo ông Hoàng Văn San, nhằm đáp ứng nguồn vật liệu phục vụ các công trình trên địa bàn tỉnh, Sở Nông nghiệp và Môi trường đã có văn bản yêu cầu các đơn vị hoạt động khai thác khoáng sản thực hiện khai thác khoáng sản theo đúng kế hoạch khai thác, chế độ làm việc của mỏ đã được xác định trong Dự án đầu tư, thiết kế mỏ được phê duyệt; khai thác đúng công suất, trữ lượng quy định trong Giấy phép khai thác khoáng sản đã được UBND tỉnh cấp; cung cấp vật liệu xây dựng theo công suất khai thác quy định trong Giấy phép khai thác và Báo cáo kinh tế kỹ thuật đầu tư xây dựng công trình mỏ đã được phê duyệt.
Đồng thời khuyến khích các đơn vị khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh lập hồ sơ thủ tục theo quy định để đề xuất, kiến nghị UBND tỉnh cho phép điều chỉnh nâng công suất khai thác quy định trong Giấy phép khai thác khoáng sản nhằm đáp ứng nguồn vật liệu phục vụ các công trình dự án trên địa bàn tỉnh.
Đại diện Sở Xây dựng cũng cho biết, trong thời gian tới sở sẽ phối hợp làm việc với đơn vị đăng kiểm phương tiện thủy nội địa để nghiên cứu giải pháp hỗ trợ việc đăng kiểm phương tiện thủy nội địa trên địa bàn tỉnh, đẩy nhanh quá trình kiểm tra và cấp giấy chứng nhận an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường phương tiện thủy nội địa đã hết hạn đăng kiểm nhằm sớm phục hồi hoạt động khai thác khoáng sản.
Sở Xây dựng cũng nhận định, giá cát có biến động bất thường, ảnh hưởng trực tiếp đến nền kinh tế xã hội, hoạt động sản xuất kinh doanh, đời sống của người dân. Vì vậy, sở kiến nghị UBND tỉnh giao Sở Tài chính thực hiện kiểm tra yếu tố hình thành giá cát tại một số doanh nghiệp được phép khai thác cát và cơ sở sản xuất, kinh doanh, cung ứng vật liệu xây dựng (cửa hàng lớn) nhằm mục đích đánh giá tính hợp lý của các yếu tố hình thành giá, đánh giá cung cầu cát xây dựng và phí vận chuyển để nhận diện các yếu tố tác động đến giá cát. Dựa vào kết quả này để có các giải pháp quản lý và điều tiết giá phù hợp.
Để sớm giải “cơn khát” vật liệu thông thường, ngày 17/6/2025, UBND tỉnh Đắk Lắk tiếp tục ban hành văn bản gửi các sở, ngành khẩn trương tham mưu giải pháp quản lý, bình ổn giá vật liệu xây dựng. Trong đó, Giao Sở Xây dựng chủ trì, phối hợp với các sở, ngành, đơn vị liên quan, căn cứ chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, UBND tỉnh để tham mưu UBND tỉnh chỉ đạo, giải quyết các nội dung thuộc thẩm quyền, trách nhiệm của UBND tỉnh nhằm kịp thời chấn chỉnh, xử lý, khắc phục tình trạng thiếu vật liệu và bình ổn giá vật liệu xây dựng; bảo đảm tiến độ thi công các công trình trọng điểm trên địa bàn tỉnh, đáp ứng nhu cầu xây dựng các công trình dân sinh, nhà ở của người dân… Nội dung tham mưu phải bảo đảm tính thống nhất, phù hợp với tình hình thực tế của địa phương và tránh chồng chéo giữa các đơn vị.
UBND tỉnh cũng chỉ đạo Công an tỉnh chủ trì, phối hợp các đơn vị liên quan kiểm tra, đối chiếu tình trạng xuất hóa đơn, chứng từ trong quá trình buôn bán khoáng sản. Nếu phát hiện hành vi găm hàng, đầu cơ đẩy giá, sẽ xử lý nghiêm theo pháp luật. Đồng thời, tăng cường kiểm tra các đơn vị khai thác cát trên sông để xử lý nghiêm hành vi khai thác gây sạt lở bờ sông, khai thác vượt phạm vi, ranh giới được cấp phép…/.
