Dự án Hồ Cánh Tạng với tổng mức đầu tư 4.128 tỷ đồng tại tỉnh Phú Thọ được kỳ vọng sẽ làm thay đổi diện mạo kinh tế, xã hội của cả một vùng đất xứ Mường Vang và các vùng lân cận từ các mặt sản xuất nông nghiệp, công nghiệp đến thủy sản và du lịch.

Công trình quy mô quốc gia
Khởi công tháng 8/2019, hồ Cánh Tạng là công trình thủy lợi có quy mô tầm quốc gia, sánh ngang với các hồ lớn như Dầu Tiếng, Cửa Đạt, Ngàn Trươi, Tả Trạch, Cấm Sơn. Hồ có sức chứa hơn 91 triệu m³ nước – lớn thứ hai ở xứ Mường, chỉ sau hồ thủy điện Hòa Bình. Hệ thống hạ tầng của hồ gồm: Đập chính đắp đất cao 54,9 m, dài 838,3 m, hệ thống đập phụ cao 37,5 m, dài 131 m với lưu lượng tràn 1.150 m³/s cùng diện tích mặt nước hơn 14 km²...

Hồ Cánh Tạng sẽ cấp nước bổ sung cho các công trình ở hạ lưu đồng thời tưới 2.500ha đất nông nghiệp thuộc huyện Thạch Thành (tỉnh Thanh Hóa), cấp nước cho khu công nghiệp Lạc Thịnh rộng 200ha của huyện Yên Thủy (cũ)...
Chủ tịch UBND xã Yên Phú, Bùi Thanh Tùng cho biết, quá trình xây dựng công trình hồ Cánh Tạng chủ đầu tư đã cùng chính quyền tổ chức di rời 596 hộ dân ở các xã Yên Phú, Văn Nghĩa, Bình Hẻm, trong đó 574 hộ đến khu tái định cư mới, 22 hộ tự tái định cư. Sau 3 – 4 năm, người dân đã ổn định cuộc sống, nhà cửa khang trang, thanh niên có việc làm tại các khu công nghiệp hoặc tự kinh doanh, người lớn tuổi làm thêm các công việc tại nhà, môi trường sống sạch sẽ, đường sá thuận tiện hơn trước.
Theo báo cáo của Quản lý dự án hồ Cánh Tạng, hồ Cánh Tạng ngoài nhiệm vụ cấp nước tưới vừa trực tiếp, vừa tạo nguồn cho 6.460 ha đất canh tác của 13 xã thuộc hai huyện Lạc Sơn, Yên Thủy Hòa Bình (cũ), thì hồ Cánh Tạng còn bổ sung nước mùa kiệt (2,0 m³/s) cho hạ lưu và nước tưới cho 2.500 ha đất nông nghiệp thuộc huyện Thạch Thành (Thanh Hóa) đồng thời cấp nước cho khu công nghiệp Lạc Thịnh…

Hồ Cánh Tạng sẽ điều tiết nguồn nước để cấp nước tưới cho khoảng 6.460ha đất canh tác của 13 xã thuộc hai huyện Lạc Sơn và Yên Thủy, tỉnh Phú Thọ (tỉnh Hòa Bình cũ).
Hồ Cánh Tạng có đập cao gần bằng hồ chứa nước Ngàn Trươi (tỉnh Hà Tĩnh, công trình được xem là đập đất thủy lợi cao nhất Việt Nam hiện tại, với đỉnh đập cao 57,8 m).dung tích lớn thứ ba cả nước (sau Dầu Tiếng và Ngàn Trươi). Công trình này không chỉ là hạ tầng thủy lợi mà còn là "lá chắn" chống thiên tai và nguồn lực phát triển đa ngành.
Theo ông Vũ Minh Tuấn, Trưởng ban Quản lý dự án hồ Cánh Tạng, công trình hồ Cánh Tạng khi hoàn thành ngoài nhiệm vụ tái cơ cấu nông nghiệp, góp phần điều tiết lũ mùa mưa, duy trì dòng chảy mùa khô… dự án đồng thời bảo đảm an sinh cho hàng chục nghìn người dân của hai tỉnh Phú Thọ và Thanh Hóa khi mở ra cơ hội để phát triển ngành du lịch, dịch vụ trên không gian mặt nước hồ và các khu vực phục cận.

Hồ Cánh Tạng là hồ chứa nước ngọt lớn thứ 2 sau hồ thủy điện sông Đà.
Cơ hội phát triển nuôi trồng thủy sản kết hợp du lịch
Ngoài nhiệm vụ cấp nước, điều tiết lũ, hồ Cánh Tạng còn mở ra cơ hội phát triển thủy sản và du lịch. Mặt hồ rộng, nước sạch là điều kiện lý tưởng để nuôi cá lồng, đặc biệt là các loại cá đặc sản như cá lăng, cá chiên, trắm đen.

Hồ Cánh Tạng có dung tích chứa lên đến 91 triệu m3 nước và là dự án thủy lợi có quy mô lớn nhất miền Bắc.
Ông Nguyễn Văn Hòa, một hộ dân tái định cư tại Yên Phú chia sẻ, gia đình tôi dự định đầu tư 5 – 7 lồng cá, kết hợp dịch vụ câu cá giải trí và chèo thuyền. Khách có thể vừa tham quan cảnh hồ, vừa thưởng thức cá tươi ngay tại bè nổi. Nếu làm bài bản, đây sẽ là điểm du lịch hút khách của cả vùng.
Một số hộ khác cũng đang có những dự tính mở dịch vụ nhà sàn homestay, phục vụ du khách tham quan, nghỉ dưỡng ven hồ. Chính quyền tỉnh Phú Thọ cùng các sở ngành liên quan đã có chủ trương xây dựng bến thuyền, phát triển dịch vụ hậu cần thủy sản để hỗ trợ người dân.

Hồ Cánh Tạng là công trình đại thủy nông lớn nhất miền Bắc.
Chị Bùi Thị Nhung du khách đến từ Thanh Hóa cho biết, tôi thấy nhiều người chia sẻ hình ảnh đẹp của hồ Cánh Tạng nên tôi cùng bạn bè đến chơi tham quan, với cảnh quan thiên nhiên đẹp, thoáng đãng, rộng rãi, hồ Cánh Tạng là một điểm đến rất phù hợp để người dân đi chơi vãn cảnh cuối tuần
Hiện nay, 8 khu tái định cư và 2 tuyến đường tránh ngập đã hoàn thành. Hệ thống điện, nước, trường học, trạm y tế được đầu tư đồng bộ. Người dân không chỉ an cư mà còn có điều kiện sinh kế mới từ lòng hồ.

Hồ Cánh Tạng còn có thể đảm bảo dòng chảy môi trường hạ du về mùa khô, kết hợp giảm lũ hạ du vào mùa mưa.
Ông Bùi Văn Chiển, Trưởng thôn Nhụn, xã Yên Phú, tỉnh Phú Thọ thông tin, thời gian đầu khi có chủ trương thu hồi đất, người dân ai cũng lo lắng, tuy nhiên khi đến khu tái định cư mới, nhà cửa khang trang, đường đẹp, con cái đi học thuận lợi ai cũng phấn khởi.
Hồ Cánh Tạng đã hình thành như một "biển hồ" giữa núi rừng trên vùng đất Mường Vang của xứ Mường, Hòa Bình cũ nay là tỉnh Phú Thọ. Dự án mang theo hy vọng đổi đời của hàng nghìn người dân địa phương, mở ra chương mới cho phát triển kinh tế, xã hội của khu vực.

Toàn cảnh công trình Dự án hồ Cánh Tạng.
Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Phú Thọ Nguyễn Huy Nhuận mong muốn, hồ Cánh Tạng mang đến một kỳ vọng sẽ trở thành biểu tượng mới của tỉnh Phú Thọ và vùng trung du miền núi phía Bắc. Công trình vừa đảm bảo an ninh nguồn nước, vừa mở ra hướng phát triển bền vững về nông nghiệp, thủy sản, công nghiệp và du lịch tại địa phương.

Hồ Cánh Tạng là một trong những đập thủy lợi đắp đất cao bậc nhất Việt Nam.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, thời tiết cực đoan gia tăng, một công trình đa mục tiêu như hồ Cánh Tạng vừa là giải pháp an toàn nguồn nước, vừa là động lực phát triển, vừa là điểm nhấn cảnh quan – du lịch, hứa hẹn sẽ trở thành "trái tim" của cả một vùng đất mới cùng những kỳ vọng phát triển mới./.