Từ TP.HCM, 10 thành viên Câu lạc bộ Nhiếp ảnh Thiên nhiên Hoang dã Việt Nam đã lên đường sang Malaysia, tham dự Cuộc thi nổi tiếng Fraser's Hill International Birdrace 2025. Đây là sân chơi lớn nhất Đông Nam Á dành cho những người yêu chim hoang dã và bảo tồn thiên nhiên. Đoàn Việt Nam do nhiếp ảnh gia Nguyễn Hoài Bảo, Giảng viên Trường ĐH Khoa học tự nhiên - ĐH Quốc gia TP.HCM làm trưởng đoàn đã xuất sắc giành Giải Nhì chung cuộc (First Runner-up) hạng mục Advanced - hạng mục cao nhất dành cho các đội chuyên nghiệp.

Đến đây mới thấy, dường như, chưa bao giờ cuộc sống tự nhiên sum vầy của các loài chim hoang dã lại được tôn trọng một cách nhân văn đến thế. Và chắc chắn cũng có không nhiều nơi hội tụ được các “tín đồ chim hoang dã” từ các quốc gia, vùng lãnh thổ để rồi cùng thể hiện sự đắm say của mình với thiên nhiên đến cỡ này!
Sự kiện thu hút hơn 400 thí sinh từ 130 đội đến từ 14 quốc gia thuộc nhiều châu lục. Trong lần thứ hai tham dự chính thức, Việt Nam đã để lại dấu ấn đậm nét khi giành Giải Nhì chung cuộc hạng mục cao nhất và 2 giải cá nhân.
“Đại tiệc đa dạng sinh học” giữa rừng xanh
Fraser's Hill International Birdrace được tổ chức thường niên từ năm 1988 ở Malaysia, thu hút người yêu thiên nhiên và nhiếp ảnh gia từ khắp nơi trên thế giới về tham dự. Trong khung cảnh núi rừng xanh mát và sinh quyển phong phú, Fraser's Hill được xem là “thiên đường của chim hoang dã”, với hơn 270 loài sinh sống trong các khu rừng được bảo tồn nghiêm ngặt.
Sự kiện năm nay diễn ra trong hai ngày 21-22/6/2025, quy tụ nhiều đội thi đến từ các quốc gia có phong trào bảo tồn và birder (những người quan sát và chụp ảnh chim hoang dã) mạnh như Úc, Anh, Mỹ, Canada, Trung Quốc, Nhật Bản, Singapore, Sri Lanka, Indonesia, Thái Lan, Philippines… và Việt Nam. Cuộc thi không chỉ là sân chơi thân thiện, mà còn là hoạt động giáo dục ý thức bảo tồn đa dạng sinh học.
Fraser's Hill, cách Kuala Lumpur khoảng 4 giờ xe chạy, là khu nghỉ dưỡng cao nguyên mang phong cách Anh quốc, được giữ gìn gần như nguyên vẹn từ thời thuộc địa. Tại trung tâm thị trấn, với tháp đồng hồ cổ phủ kín cây leo là biểu tượng, xung quanh là các gian trưng bày về tour sinh thái, dự án bảo tồn, thiết bị nhiếp ảnh tối tân, sách ảnh chim hoang dã và nhiều hoạt động giao lưu, hội thảo chuyên sâu…
Không khí sôi động bao trùm toàn thị trấn. Cả trẻ em lẫn người lớn đều tham gia sâu rộng vào các hoạt động hỗ trợ 130 đội thi đến từ 14 quốc gia. Các đội thi lên rừng theo những lối mòn (trail) để ghi nhận, chụp ảnh và ghi chép về các loài chim đã quan sát được.
Mỗi đoàn đều phải tuân thủ quy trình kiểm chứng nghiêm ngặt của Ban tổ chức, từ việc đóng dấu khi ra vào trail, gửi ảnh, đếm loài đến điền form ghi chép. Mọi hành vi vi phạm quy tắc bảo tồn, như sử dụng loa phát âm thanh, dùng thức ăn để dụ chim… đều bị truất quyền thi đấu. Việc ghi tên từng loài phải bằng tiếng Anh.


Các thành viên không được đi xe máy, ô tô ở ngay cả các cung đường trải nhựa, mà phải đi bộ cho “trọn vẹn sinh thái”. Tất nhiên, ở các lối mòn dốc dác, cây dại trùm phủ, lá mục ken dày từng lớp, nơi tập trung phong phú các loài chim, thú, bò sát, lưỡng cư, côn trùng… thì đi bộ leo núi là cách duy nhất để khám phá.

Trong hành trình khám phá rừng già Malaysia, đoàn Việt Nam đã có cơ hội tiếp cận với những cảnh quan kỳ vĩ: những “tòa thiên nhiên” hiện ra giữa sương mù, các loài linh trưởng đặc hữu, bò sát lưỡng cư rực rỡ sắc màu. Nhưng nổi bật hơn cả là sự phong phú của thế giới các loài chim: diều, cú, nuốc đỏ, mỏ rộng xanh... đặc biệt là những loài chim đặc hữu của nước bạn - chỉ xuất hiện tại Malaysia, không tìm thấy ở nơi nào khác trên thế giới. Chính vì thế, việc tổ chức cuộc thi quốc tế về quan sát và chụp ảnh chim ở Fraser's Hill suốt 36 năm liên tiếp (chỉ đứt đoạn một chút trong đại dịch toàn cầu COVID-19) vừa qua là điều hoàn toàn dễ hiểu.

Trong hành trình đó, mỗi bước chân là một lần khám phá kỳ thú. Âm thanh từ tiếng hót, tiếng cánh chim sột soạt qua tán rừng già hòa lẫn với tiếng lá rơi xào xạc, tiếng ‘cò” máy ảnh êm ru lướt đi từng hồi say đắm... tất cả như một bản giao hưởng kỳ diệu của rừng già. Những đứa trẻ thậm chí dưới 10 tuổi từ nhiều quốc gia, với các ống nhòm đeo cổ, cuốn sách ảnh chim, quyển sổ ghi chép các loài chim theo cha mẹ, vừa học vừa chơi, vừa trải nghiệm và sống cùng thiên nhiên.
Theo nhiều chuyên gia, đây không chỉ là cuộc thi, mà là một lễ hội bảo tồn đích thực, đầy cảm hứng.
Dấu ấn Việt Nam giữa sân chơi đẳng cấp
Câu lạc bộ Nhiếp ảnh Thiên nhiên Hoang dã Việt Nam, dù mới thành lập từ tháng 10/2023, đã xuất sắc giành Giải Nhì chung cuộc (First Runner-up) hạng mục Advanced - hạng mục cao nhất dành cho các đội chuyên nghiệp. Đoàn Việt Nam do nhiếp ảnh gia Nguyễn Hoài Bảo, Giảng viên Trường ĐH Khoa học tự nhiên - ĐH Quốc gia TP.HCM làm trưởng đoàn.
Hai nghệ sĩ nhiếp ảnh Lê Hoàng Mến và Hoàng Thế Nhiệm lần lượt giành Giải Ba và Giải Khuyến khích.Tại cuộc thi, gian trưng bày của Việt Nam với các tác phẩm chụp chim hoang dã trong nước đã thu hút đông khách quý quốc tế, gây ấn tượng sâu sắc.


Theo đánh giá từ Hội Nhiếp ảnh TP.HCM, CLB dù “tuổi đời” còn rất trẻ nhưng đã cho thấy tinh thần chuyên nghiệp và khát vọng góp phần vào sự nghiệp bảo tồn thiên nhiên qua ống kính nhiếp ảnh của các nghệ sỹ, các chuyên gia. Khoảnh khắc cái tên “Vietnamese Crested Argus” (Trĩ Sao) - tên của đội đoạt giải đoàn Việt Nam ta - vang lên trong khán phòng quốc tế là niềm tự hào không chỉ cho đoàn Việt Nam mà còn cho nhiếp ảnh Việt trên bản đồ thế giới.

Tên đội tuyển của Việt Nam - “Vietnamese Crested Argus” - gợi nhắc đến một trong những loài chim đặc hữu và đẹp bậc nhất ở Việt Nam, cũng là biểu tượng của giấc mơ vươn ra thế giới. Loài chim trĩ sao với bộ lông huyền ảo, đuôi dài thướt tha là niềm khát khao của giới nhiếp ảnh và quan sát chim toàn cầu. Nhưng, theo ông Nguyễn Hoài Bảo, ước tính chưa tới 0,1% birder trên khắp hành tinh từng được chiêm ngưỡng nó ngoài tự nhiên. Và do thế, cái tên độc đáo này còn nói lên những khát vọng, những trăn trở trong bảo tồn chim của tất cả chúng ta.

Fraser's Hill không chỉ là một cuộc thi, đó còn là một diễn đàn giáo dục sinh động, nơi chứa nhiều giáo cụ trực quan sống - chính là các loài động thực vật trong môi trường hoang dã, về bảo tồn đa dạng sinh học. Hình ảnh trẻ em đủ màu da, quốc tịch, tay cầm ống nhòm, lần lối trong rừng xanh cùng cha mẹ, ghi chép về các loài chim, mang lại một viễn cảnh giáo dục tương lai khi bảo tồn thiên nhiên không còn là việc của riêng giới chuyên môn.
Với đoàn Việt Nam, cuộc thi để lại không chỉ là những giải thưởng, mà là những bài học về tổ chức, về xã hội hóa công tác bảo tồn, về vai trò của nhiếp ảnh trong việc truyền cảm hứng, lan toả… Như chia sẻ của Đại tá Đoàn Hoài Trung, nghệ sỹ nhiếp ảnh, Chủ tịch Hội Nhiếp ảnh TP.HCM, trong một bài viết gần đây về cuộc thi trên đã nhấn mạnh: “Mỗi công dân - bằng tình yêu thiên nhiên và đam mê nhiếp ảnh - đều có thể trở thành một đại sứ thiên nhiên đầy cảm hứng”.
Từ Fraser's Hill trở về: Một ước mơ lan xa
Sau cuộc thi, các thành viên CLB đã mang về không chỉ là kỷ niệm chương, giấy chứng nhận, mà cả một hành trang mới: những góc nhìn sâu sắc hơn về bảo tồn, những kết nối quốc tế, và trên hết, một niềm tin thấm thía hơn nữa: rằng Việt Nam hoàn toàn có thể tổ chức những sự kiện tầm cỡ như thế trong tương lai. Những ước mong đó đang được nhóm khơi nguồn, bằng những hành động cụ thể, từ những khu bảo tồn nhỏ nhất trong nước, với những “cánh chim đầu đàn” như ông Nguyễn Hoài Bảo - đã đưa người trong và ngoài nước đi quan sát và chụp ảnh chim ở Việt Nam, gần như đều đặn từ hơn 20 năm trước đến nay…
Bằng chính trải nghiệm tại Fraser's Hill, đoàn Việt Nam cũng thấy rõ: nếu bảo tồn không gắn với cộng đồng, với sinh kế của người sở tại và những người làm dịch vụ thiết yếu khác, không có niềm vui, không truyền cảm hứng cho cộng đồng… thì sẽ khó bền vững. Còn nếu bảo tồn trở thành một lễ hội - nơi người già, trẻ nhỏ, nghệ sĩ và nhà khoa học khắp thế giới cùng tham gia, thì đó sẽ là cách hữu hiệu nhất để gìn giữ sự sống hoang dã trong thời đại nhiều biến động với tốc độ công nghiệp hoá ngày càng cao này.
Ước mơ ấy, như các thành viên CLB chia sẻ, không phải là điều quá xa xôi. Bởi Việt Nam có không ít khu vực đa dạng sinh học đặc sắc, có nhiều loài chim đặc hữu quý hiếm, và có cả những người đang ngày ngày miệt mài bám rừng, yêu chim hoang dã, say mê chụp ảnh chúng. Ngày càng có nhiều người đang trở về sống hạnh phúc với thiên nhiên.
Rất mừng là hiện nay, tại Việt Nam, các cuộc thi tương tự đã được tổ chức, với nhiều đội quốc tế tham gia và dần trở thành một thương hiệu rất được đợi chờ. Đó là 2 cuộc thi (birdrace) rất thành công tại Vườn quốc gia Tràm Chim (tỉnh Đồng Tháp) năm 2024 và tại Vườn quốc gia Bidoup Núi Bà 2025 (tỉnh Lâm Đồng). Tiến tới, nếu được kết nối, nâng đỡ và lan tỏa, rất có thể trong tương lai không xa, một cái gì đó quy mô hoành tráng tương tự như “Cuộc thi Quốc tế Fraser’s Hill International Birdrace” phiên bản Việt Nam sẽ được nâng tầm và tổ chức thường niên, với sự ủng hộ nhiều hơn nữa của cơ quan chức năng từ cấp Chính phủ, cũng như cả cộng đồng yêu thiên nhiên Việt Nam và khắp địa cầu...
Bởi thiên nhiên, từ bao đời nay, vẫn luôn là chiếc nôi nuôi dưỡng và là tấm áo giáp bảo vệ sự sống cho muôn loài trên hành tinh này.
Một số ảnh chim, thú chụp tại Cuộc thi Quốc tế Fraser’s Hill International Birdrace 2025 của các NAG, NSNA Hiếu Lê, Long Nguyễn, Nguyễn Thị Thanh Hồng, Nguyễn Đức Hoàn, Hoàng Mến, Đỗ Doãn Hoàng:















Bài và ảnh: Hoàng Quân