Lễ Sen Đôn Ta - nét đẹp văn hóa của đồng bào Khmer

Lễ Sen Đôn Ta là mùa lễ truyền thống lớn trong năm của đồng bào Khmer Nam Bộ, thể hiện rõ nét về sự hiếu kính của con cháu đối với bậc sinh thành và tổ tiên, nhắc nhở mọi người nguồn cội. Đây là dịp để mọi người trong phum sóc, dòng tộc củng cố mối quan hệ gia đình, dòng tộc và cộng đồng; gắn bó giữa các thế hệ, duy trì các giá trị cộng đồng và tăng cường mối quan hệ đoàn kết.

Dân tộc Khmer

Tên tự gọi: Người Khmer.

Tên gọi khác: Cur, Cul, Cu Thổ, Việt gốc Miên, Khơ Me K’rôm.

Dân số: 1.260.640 người, (Theo số liệu Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2009).

Ngôn ngữ: Tiếng nói thuộc nhóm ngôn ngữ Môn - Khơ Me.

Lịch sử: Trước thế kỉ XII người Khmer và văn hoá của họ giữ vai trò chủ thể ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Hoạt động sản xuất: Người Khmer là cư dân nông nghiệp dùng cày và trồng lúa nước. Trong bộ công cụ nông nghiệp khá hoàn thiện và hiệu quả của họ, có những dụng cụ độc đáo thích ứng với điều kiện địa lí sinh thái Nam bộ như cái phảng thay cho cày chuyên dùng ở vùng đất phèn, mặn để phát cỏ, cù nèo (Pok) dùng để vơ cỏ. Cây nọc cấy (Sơ chal) dấu vết của chiếc gậy chọc lỗ xa xưa, tạo ra lỗ để cắm cây lúa ở những chân ruộng nước nhưng đất cứng, và cái vòn gặt (Kần điêu) dùng để cắt lúa.

Người Khmer có nghề đánh cá, dệt, chiếu, đan lát, dệt vải, làm đường thốt nốt và làm gốm. Kĩ thuật gốm đơn giản, công cụ chính là hòn kê (K’leng), bàn dập (Chơ), chưa dùng bàn xoay, không có lò nung cố định, gốm mộc, không màu,với độ nung thấp. Sản phẩm gốm chủ yếu là đồ gia cụ, tiêu biểu nhất là bếp (Cà ràng) và nồi (Cà om) rất được người Việt, người Hoa ở đồng bằng sông Cửu Long ưa dùng.

Ăn: Người Khmer trồng hơn 150 giống lúa tẻ và nếp khác nhau, họ thường ăn cơm tẻ và cơm nếp. Thức ăn hằng ngày có tôm, cá nhỏ, ếch, nhái, rau, củ. Họ chế biến rất nhiều loại mắm: mắm ơn Pứ làm bằng tôm tép, mắm Pơ inh làm bằng cá sặc, nhưng nổi tiếng nhất là mắm B’hóc làm bằng cá lóc, các sọc, cá trê, tôm tép, mắm pơ inh làm bằng cá sặc, nhưng nổi tiếng nhất là mắm B’hóc làm bằng cá lóc, cá sọc, cá trê, tôm tép trộn với thính và muối. Gia vị ưa thích nhất là vị chua (từ quả me hay mè) và cay (hạt tiêu, tỏi, sả, ca ri...).

Mặc: Nam nữ trước đây đều mặc xà rông bằng lụa tơ tằm do họ tự dệt. Lớp thanh niên ngày nay thích mặc quần âu với áo sơmi. Những người đứng tuổi, người già thường mặc quần áo bà ba màu đen, nam giới khá giả đôi khi mặc quần áo bà ba màu trắng với chiếc khăn rằn luôn quấn trên đầu, hoặc vắt qua vai. Chỉ đặc biệt trong cưới xin, nam nữ mới mặc quần áo cổ truyền. Chú rể mặc áo xà rông, áo màu đỏ, cổ đứng với hàng khuy trước ngực, bên vai trái quàng chiếc khăn dài trắng (Kăl xinh) và con dao cưới (Kầm pách) ngụ ý để bảo vệ cô dâu. Còn cô dâu mặc Xăm pốt (váy)màu tím hay màu hồng, áo dài màu đỏ, quàng khăn và đội mũ cưới truyền thống. áo dài Khơ Me (Wện) gần gũi với chiếc áo dài của phụ nữ Chăm: áo bịt tà, thân áo rộng và dài dưới gối, cổ áo thấp và xẻ trước ngực vừa đủ để chui đầu vào, tay áo chật, hai bên sườn thường ghép thêm bốn miếng vải (thường hoặc màu) kéo dài từ nách đến gấu áo.

Trang phục bắt mắt, nhiều màu sắc góp phần tôn lên vẻ đẹp của phụ nữ Khmer Nam Bộ. Ảnh An Hiếu (2).JPG
Trang phục bắt mắt, nhiều màu sắc góp phần tôn lên vẻ đẹp của phụ nữ Khmer Nam Bộ. Ảnh An Hiếu

: Họ sống ở đồng bằng sông Cửu Long, tập trung chủ yếu ở các tỉnh miền Tây Nam bộ và tụ cư trên 3 vùng môi sinh lớn: vùng đồng bằng nội địa, vùng phèn mặn ven biển, vùng đồi núi Tây Nam giáp biên giới Cam Pu Chia. Người Khmer trước đây ở nhà sàn, nay sống trong các ngôi nhà đất.

Phương tiện vận chuyển: Thường sử dụng xe bò (cộ), xe lôi bánh gỗ, hoặc bánh hơi, đi lại trên đường hay những chân ruộng khô, vận chuyển nông sản trong mùa thu hoạch.

Sống trong môi trường chằng chịt kênh, rạch, ghe, thuyền của người Khmer có rất nhiều loại: xuồng ba lá, ghe tam bản, thuyền " tắc rán" hoặc thuyền "đuôi tôm" chạy máy. Ðặc biệt nhất là chiếc ghe Ngo (Tuộc mua) dài 30m, làm bằng gỗ sao, có từ 30-40 tay chèo, mũi và hai bên thành thuyền có vẽ hình ó biển, voi, sư tử, sóng nước. Ghe Ngo chỉ sử dụng trong dịp lễ chào mặt trăng OK-ang Bok (tháng 10 âm lịch), còn ngày thường họ gửi trong chùa, được cư dân trong các "Phum", "Sóc" coi như vật thiêng.

Quan hệ xã hội: Gia đình nhỏ một vợ một chồng, ở riêng và là đơn vị kinh tế độc lập, có nơi 3-4 thế hệ sống chung trong một nhà. Xã hội Khmer vẫn còn tồn tại nhiều tàn dư mẫu hệ.

Người Khmer có rất nhiều họ khác nhau. Những họ do triều Nguyễn trước đây đặt ra như: Danh, Kiên, Kim, Sơn, Thạch. Những họ tiếp thu từ người Việt và người Hoa như: Trần, Nguyễn, Dương, Trương, Mã, Lý... Lại có những họ thuần tuý Khmer như U, Khan, Khum. Tình trạng ngoại tình, đa thê, li hôn hoặc loạn luân giữa những người có huyết thống trực hệ, ít xẩy ra hoặc tuyệt đối nghiêm cấm.

Hôn nhân: Hôn nhân thường do cha mẹ xếp đặt, có sự thoả thuận của con cái. Cưới xin trải qua 3 bước: làm mối, dạm hỏi và lễ cưới, được tổ chức ở bên nhà gái. Sau đó, người con trai phải ở bên nhà vợ một thời gian. Trải qua ít năm hoặc khi có con, họ ra ở riêng, nhưng vẫn cư trú bên ngoại.

Ma chay: Tục hoả thiêu đã có từ lâu. Sau khi thiêu, tro được giữ trong tháp "Pì chét đẩy", xây cạnh ngôi chính điện trong chùa.

Lễ tết: Có 2 lễ lớn trong năm.

Tết Chuôn chnam Thmây tổ chức từ ngày 1 đến ngày 3 đầu tháng Chét (theo Phật lịch) vào khoảng tháng 4 dương lịch.

Lễ chào mặt trăng (ok ang bok) tổ chức vào rằm tháng 10 âm lịch, trong lễ này có đua thuyền Ngo giữa các phum - sóc.

Thờ cúng: Thờ Phật, tổ tiên và thực hành các nghi lễ nông nghiệp như cúng thần ruộng (neak tà xiê), gọi hồn lúa (ok ang leok), thần mặt trăng (ok ang bok).

Học: Con trai khi lớn đều được cha mẹ gửi vào chùa làm sư từ 3 đến 5 năm. Họ được học kinh Phật, học chữ Khmer ở các trường chùa. Chỉ sau nghĩa vụ tu hành, họ mới được phép hoàn tục và mới có quyền được lập gia đình.

Các nghệ nhân người Khmer (Cà Mau) diễn tấu với các nhạc cụ trong dàn nhạc trống lớn. Ảnh Huỳnh Lâm.jpg
Các nghệ nhân người Khmer (Cà Mau) diễn tấu với các nhạc cụ trong dàn nhạc trống lớn. Ảnh Huỳnh Lâm

Văn nghệ: Người Khmer có cả một kho tàng phong phú về truyện cổ như thần thoại, truyền thuyết, cổ tích, ngụ ngôn, truyện cười, có một nền sân khấu truyền thống như Dù kê, Dì kê, một nền âm nhạc vừa có nguồn gốc Ấn Ðộ, vừa có nguồn gốc Ðông Nam Á. Nghệ thuật và kiến trúc chùa tháp được coi là di sản đặc sắc nhất của văn hoá Khmer. Trong các ngôi chùa Khmer của Phật giáo tiểu thừa (Thérévada), ngoài tượng Ðức Phật Thích Ca được tôn thờ duy nhất, chiếm vị trí trung tâm khu chính điện, vẫn tồn tại một hệ thống phong phú linh thần, linh thú - những dấu vết tàn dư còn lại của Bà la môn giáo và tín ngưỡng dân gian.

Theo cema.gov.vn

Dân tộc Khmer

Có thể bạn quan tâm

Độc đáo Hội đua bò Bảy Núi tỉnh An Giang năm 2025

Độc đáo Hội đua bò Bảy Núi tỉnh An Giang năm 2025

Ngày 20/9, tại sân đua bò xã Tri Tôn (Khu Liên hợp Thể thao - Du lịch Tà Pạ - Soài Chek), Sở Văn hóa, Thể thao tỉnh An Giang phối hợp với Báo và Phát thanh - Truyền hình An Giang, UBND xã Tri Tôn tổ chức Hội đua bò Bảy Núi tranh cúp Truyền hình An Giang lần thứ 30, năm 2025. Đây là sự kiện văn hóa – thể thao đặc sắc, gắn liền với đời sống tinh thần của đồng bào dân tộc Khmer vùng Bảy Núi tỉnh An Giang vào dịp lễ Sen Đôn Ta (lễ cúng ông bà) của đồng bào dân tộc Khmer Nam Bộ.

Nâng cao chất lượng y tế cho đồng bào thiểu số

Nâng cao chất lượng y tế cho đồng bào thiểu số

Tại các địa bàn vùng sâu, vùng xa của tỉnh Điện Biên, nơi cuộc sống còn bộn bề khó khăn, chăm lo sức khỏe cho người dân luôn là vấn đề được đặt lên hàng đầu. Việc đảm bảo để mọi người dân được tiếp cận dịch vụ y tế cơ bản, có chất lượng không chỉ là mục tiêu, mà còn là trách nhiệm và sự sẻ chia nhân văn.

Giữ gìn, phát triển thương hiệu làng nghề ươm tơ Cổ Chất

Giữ gìn, phát triển thương hiệu làng nghề ươm tơ Cổ Chất

Làng nghề ươm tơ Cổ Chất (xã Ninh Giang, tỉnh Ninh Bình) hình thành từ hàng trăm năm; được truyền từ thế hệ này qua thế hệ khác. Thời kỳ thịnh vượng, cả làng có tới trên 90% số hộ theo nghề. Tuy nhiên, do cơ chế thị trường, sản phẩm làng nghề đang gặp nhiều khó khăn, cả làng hiện chỉ còn gần 30 hộ theo nghề.

Ý Đảng, lòng dân ở miền biên viễn Lai Châu

Ý Đảng, lòng dân ở miền biên viễn Lai Châu

Tẩn A Dài là người con của đồng bào Dao ở xã Tả Lèng, tỉnh Lai Châu. Sinh ra trong nghèo khó, bằng nghị lực và sự hỗ trợ của cấp ủy, chính quyền, các tổ chức đoàn thể chính trị, anh đã thoát nghèo, làm giàu và xây dựng thành công xưởng gạch, vườn cây công nghiệp, cây ăn quả, giải quyết việc làm cho nhiều lao động trong bản. Câu chuyện của A Dài không chỉ là minh chứng về nghị lực mà còn thể hiện hiệu quả từ những chủ trương, chính sách của Đảng bộ, chính quyền đã thấm sâu, đồng hành cùng người dân trong hành trình thoát nghèo.

Giá dừa ở Vĩnh Long tăng cao

Giá dừa ở Vĩnh Long tăng cao

Từ đầu năm đến nay, giá dừa ở Vĩnh Long liên tục tăng và duy trì ở mức cao. Khoảng 1 tuần nay, giá dừa khô tiếp tục tăng thêm 20.000 đồng/chục (12 quả). Hiện dừa khô được thương lái thu mua tại vườn có giá từ 220.000 - 240.000 đồng/chục, cao hơn 100.000 đồng/chục so với đầu năm. Đây là mức giá cao nhất từ trước đến nay.

Bảo tàng cổ vật Mũi Né - Điểm đến độc đáo cho du khách

Bảo tàng cổ vật Mũi Né - Điểm đến độc đáo cho du khách

Giữa làng biển yên bình ở phường Mũi Né, tỉnh Lâm Đồng, có một không gian văn hóa rất đặc biệt, nơi lưu giữ hàng chục nghìn cổ vật gắn với chiều dài lịch sử dân tộc. Đó là Bảo tàng cổ vật Mũi Né, do ông Nguyễn Ngọc Ẩn- một nhà sưu tầm cổ vật với niềm đam mê từ thuở nhỏ trực tiếp vận hành.

Đắk Lắk phát huy vai trò Tổ công nghệ số cộng đồng

Đắk Lắk phát huy vai trò Tổ công nghệ số cộng đồng

Thực hiện Kế hoạch 100 ngày cao điểm triển khai Phong trào “Bình dân học vụ số” của tỉnh Đắk Lắk, Tổ công nghệ số cộng đồng Buôn Alê B, phường Ea Kao đang hoạt động hết “công suất” để tuyên truyền đến từng bà con buôn làng về chủ trương chuyển đổi số và thực hành làm thủ tục hành chính trên môi trường số.

Độc lạ mô hình sưu tầm nông cụ Nam bộ ở Đồng Tháp

Độc lạ mô hình sưu tầm nông cụ Nam bộ ở Đồng Tháp

Nhằm giúp cho con cháu thế hệ sau hiểu được những vất vả của các thế hệ cha ông đi trước trong công cuộc đi khai hoang, sản xuất nông nghiệp, ông Cao Tấn Hiệu ở xã Bình Ninh, tỉnh Đồng Tháp đã dành thời gian sưu tập, lưu giữ hàng trăm nông cụ sản xuất nông nghiệp gắn bó với người nông dân.

Giữ hồn Then, lan tỏa bản sắc văn hóa Kinh Bắc

Giữ hồn Then, lan tỏa bản sắc văn hóa Kinh Bắc

Bắc Ninh là một trong những địa phương sở hữu di sản Thực hành Then, được UNESCO vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Trong dòng chảy văn hóa Kinh Bắc, tiếng Then vang lên vừa mộc mạc vừa tha thiết; được cộng đồng nâng niu, gìn giữ và coi như một nét đẹp góp phần làm phong phú thêm bức tranh văn hóa đa sắc màu nơi đây.

Cách xử trí và phòng tránh ong đốt

Cách xử trí và phòng tránh ong đốt

Bệnh viện Nhi tỉnh Gia Lai mới đây đã tiếp nhận 3 bệnh nhi cấp cứu do bị ong vò vẽ đốt, trong đó 1 bé đã tử vong. Vụ việc khiến nhiều người không khỏi lo lắng. Trên thực tế, ong đốt là tai nạn thường gặp và sau đây là một số bước sơ cứu để tránh sốc phản vệ, nhiễm trùng.

Dấu ấn đổi thay ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số

Dấu ấn đổi thay ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số

Sau 4 năm triển khai, Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021- 2025 (Chương trình 1719) đã và đang tạo nên những đổi thay căn bản. Không chỉ là những con số về thu nhập hay hạ tầng, mà quan trọng hơn, đây là một cuộc cách mạng mang tính toàn diện: xóa bỏ đói nghèo, thay đổi diện mạo, và nâng cao nội lực cho gần 14,2 triệu đồng bào dân tộc thiểu số trên khắp cả nước.

Đẩy nhanh tiến độ làm nhà cho người dân vùng lũ

Đẩy nhanh tiến độ làm nhà cho người dân vùng lũ

Với tinh thần ‘Vì nhân dân phục vụ’, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Điện Biên đang triển khai đợt thi đua “30 ngày Thần tốc - Về đích” nhằm quyết tâm hoàn thành xây dựng, sửa chữa nhà ở cho nhân dân bị thiệt hại do thiên tai trên địa bàn tỉnh Điện Biên.

Học sinh vùng lũ Nghệ An đón khai giảng năm học mới

Học sinh vùng lũ Nghệ An đón khai giảng năm học mới

Sáng 5/9, cùng với cả nước, hơn 945.000 học sinh tỉnh Nghệ An hân hoan đón chào năm học mới. Đặc biệt, tại các địa phương miền núi, dù nhiều trường học bị ảnh hưởng nặng nề trong 2 đợt bão lũ vừa qua, nhưng với tinh thần vượt khó, các nhà trường đã kịp thời khắc phục hậu quả, chuẩn bị tốt nhất về cơ sở vật chất để đón học sinh vào năm học mới.

Mượn trụ sở UBND xã để tổ chức khai giảng nơi vùng lũ Mường Luân

Mượn trụ sở UBND xã để tổ chức khai giảng nơi vùng lũ Mường Luân

Dù mới trải qua thiệt hại nặng nề bởi thiên tai và phải mượn trụ sở UBND xã để tổ chức Lễ Khai giảng, thế nhưng, thầy và trò trường Phổ thông Dân tộc Bán trú Trung học cơ sở Chiềng Sơ, xã Mường Luân (tỉnh Điện Biên) vẫn có một ngày khai trường đầy trang trọng và ấm áp.

Về Đồng Tháp trải nghiệm du lịch mùa nước nổi

Về Đồng Tháp trải nghiệm du lịch mùa nước nổi

Những địa phương ở vùng đầu nguồn của tỉnh Đồng Tháp, trong đó có xã Thường Phước đang vào mùa lũ (hay còn gọi là mùa nước nổi). Tận dụng nét đặc trưng riêng có đó, xã Thường Phước mở tour du lịch trải nghiệm mùa nước nổi. Bước đầu, mô hình này tạo hiệu ứng tích cực, thu hút nhiều du khách.

Thiêng liêng lễ chào cờ tại cột mốc ngã ba biên giới

Thiêng liêng lễ chào cờ tại cột mốc ngã ba biên giới

Tại xã Bờ Y, tỉnh Quảng Ngãi, có một Cột mốc biên giới chung của 3 nước Việt Nam - Lào - Campuchia, được 3 nước cùng thống nhất xây dựng và hoàn thành năm 2007, được đặt trên đỉnh núi có độ cao hơn 1.000 mét so với mặt nước biển.

Tết Độc lập trên cao nguyên Mộc Châu

Tết Độc lập trên cao nguyên Mộc Châu

Ngày 1/9, đông đảo nhân dân và du khách các nơi đã đổ về Khu du lịch Quốc gia Mộc Châu, tỉnh Sơn La để vui Tết Độc lập 2/9 và tham gia Tuần Văn hóa - Du lịch năm 2025 với chủ đề “Mộc Châu - Tiếng gọi mùa yêu”.

Quà Tết Độc lập đến với người dân vùng biên giới Điện Biên

Quà Tết Độc lập đến với người dân vùng biên giới Điện Biên

Ngày 1/9, nhiều xã, phường trên địa bàn tỉnh Điện Biên tổ chức phát quà Tết Độc lập cho người dân. Đây là nguồn động viên tinh thần to lớn đối với mỗi người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số ở các địa bàn biên giới còn nhiều khó khăn.

Mùa hè tình nguyện - Góp sức trẻ xây dựng quê hương

Mùa hè tình nguyện - Góp sức trẻ xây dựng quê hương

Chiến dịch Mùa hè xanh 2025 tại Vĩnh Long đã để lại nhiều dấu ấn sâu đậm trong lòng người dân với những công trình và phần việc thiết thực. Sức trẻ và tri thức của sinh viên không chỉ góp phần đổi thay diện mạo nông thôn, mà còn khơi dậy tinh thần đoàn kết, chung sức xây dựng quê hương ngày càng văn minh, giàu đẹp.

Chiến dịch thần tốc làm nhà cho người dân vùng lũ Điện Biên

Chiến dịch thần tốc làm nhà cho người dân vùng lũ Điện Biên

Đợt mưa lũ đầu tháng 8 vừa qua tại Điện Biên đã khiến nhiều người dân mất nhà cửa. Để giúp người dân sớm ổn định cuộc sống sau thiên tai, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Điện Biên phát động đợt thi đua “30 ngày Thần tốc - Về đích” quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ xây dựng, sửa chữa nhà ở cho nhân dân bị thiệt hại do thiên tai.

Đồng bào các dân tộc tỉnh Đắk Lắk mừng 80 năm Quốc khánh

Đồng bào các dân tộc tỉnh Đắk Lắk mừng 80 năm Quốc khánh

Trong không khí rộn ràng của đất nước chào mừng Kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9, những ngày qua, từ khắp các buôn làng đến trung tâm tỉnh Đắk Lắk rực rỡ cờ đỏ sao vàng, băng rôn, khẩu hiệu. Những lá cờ tung bay trong gió thể hiện niềm tự hào, niềm tin của đồng bào các dân tộc Đắk Lắk đối với sự lãnh đạo của Đảng, với con đường phát triển của quê hương, đất nước.

Vùng biên giới sẵn sàng chào đón năm học mới

Vùng biên giới sẵn sàng chào đón năm học mới

Ngay từ đầu tháng 8, các trường học trên địa bàn hai xã biên giới Ia Pnôn và Ia Nan, tỉnh Gia Lai, đã khẩn trương chỉnh trang cơ sở vật chất, vệ sinh lớp học, bổ sung bàn ghế, trang thiết bị. Nhiều hạng mục được sửa chữa mới, tạo diện mạo khang trang sẵn sàng đón học sinh tựu trường.

Độc đáo ngôi đình 'có một không hai' ở Đồng Tháp

Độc đáo ngôi đình 'có một không hai' ở Đồng Tháp

Hai cây bồ đề buông rễ ôm toàn bộ ngôi đình là một trong những nét kiến trúc độc đáo, cổ kính của Đình Tân Đông, xã Tân Đông, tỉnh Đồng Tháp. Hơn 100 năm qua, dù qua nhiều lần trùng tu, tôn tạo nhưng các giá trị lịch sử, văn hóa của ngôi đình này vẫn còn vẹn nguyên cho đến hôm nay. Ngày nay, đình Tân Đông được xem là một trong những địa điểm thu hút, đón khách tham quan, du lịch nổi tiếng ở tỉnh Đồng Tháp.

Giữ bình yên vùng phên dậu tổ quốc

Giữ bình yên vùng phên dậu tổ quốc

Sau khi sáp nhập chính quyền cấp xã, địa bàn quản lý của Đồn Biên phòng Sin Suối Hồ (tỉnh Lai Châu) rộng hơn, tình hình an ninh trật tự tiềm ẩn nhiều yếu tố phức tạp. Với phương châm “bám địa bàn, bám dân”, đơn vị đã chủ động phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền, lực lượng công an xã, dân quân tự vệ để giữ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội khu vực biên giới.