Nét đẹp văn hóa trong lễ tục “cúng thuyền” của ngư dân làng biển

Nét đẹp văn hóa trong lễ tục “cúng thuyền” của ngư dân làng biển

Với hơn 20km đường bờ biển, huyện Diễn Châu (Nghệ An) có 8 xã giáp biển, bãi ngang. Hàng trăm năm qua, nghề đánh bắt, khai thác hải sản đã gắn liền với ngư dân và là thế mạnh trong phát triển kinh tế nơi đây. Trong tâm thức của ngư dân ở những “miền chân sóng” họ đã coi thuyền là ngôi nhà thứ 2. Khi các chuyến đi khơi cuối cùng trong năm khép lại, ngư dân lại tất bật, hối hả giặt sạch ngư lưới cụ, vệ sinh tàu thuyền; trang trí, điểm tô lại phương tiện và mang phẩm vật thực hiện nghi thức “cúng thuyền” trước khi nghỉ Tết dài ngày.

Với hơn 20km đường bờ biển, huyện Diễn Châu (Nghệ An) có 8 xã giáp biển, bãi ngang. Hàng trăm năm qua, nghề đánh bắt, khai thác hải sản đã gắn liền với ngư dân và là thế mạnh trong phát triển kinh tế nơi đây. Trong tâm thức của ngư dân ở những “miền chân sóng” họ đã coi thuyền là ngôi nhà thứ 2. Khi các chuyến đi khơi cuối cùng trong năm khép lại, ngư dân lại tất bật, hối hả giặt sạch ngư lưới cụ, vệ sinh tàu thuyền; trang trí, điểm tô lại phương tiện và mang phẩm vật thực hiện nghi thức “cúng thuyền” trước khi nghỉ Tết dài ngày.

vna_potal_net_dep_van_hoa_trong_le_tuc_“cung_thuyen”_cua_ngu_dan_lang_bien_7218552.jpg
Nghi thức “cúng thuyền” trong khoang lái của một phương tiện đánh bắt hải sản của ngư dân xóm Quyết Thắng, xã Diễn Bích, huyện Diễn Châu. Ảnh: Xuân Tiến - TTXVN

Theo những ngư dân ở các làng biển xóm Quyết Thắng, Chiến Thắng, Quyết Thành (xã Diễn Bích), tục cúng thuyền là nghi thức tâm linh nhằm tưởng nhớ, tri ân đến các thế hệ tiền nhân gắn bó với nghề. Người dân gửi gắm ước nguyện về những chuyến vươn khơi bình an, cho nhiều tôm cá, cuộc sống đủ đầy, các thuyền viên mạnh khỏe, đoàn kết. Họ tỏ lòng biết ơn chiếc thuyền đã gắn bó bao năm cùng đè sóng vươn khơi và cảm tạ đến các vị thần sông, biển, luồng lạch. Việc đưa vật phẩm lên tàu, thuyền và bày biện ra mâm cỗ có sự chung tay của nhiều người trong gia đình. Các phẩm vật cúng thuyền gồm một con gà trống luộc chín, đĩa xôi, các loại hoa quả, bánh kẹo, gạo, muối, nhang vàng. Không gian tổ chức lễ cúng thuyền có thể diễn ra ở trước mũi thuyền, giữa thuyền hoặc trong khoang lái từ 30 phút đến một giờ đồng hồ...

vna_potal_net_dep_van_hoa_trong_le_tuc_“cung_thuyen”_cua_ngu_dan_lang_bien_7218558.jpg
Trái cây đựng đầy trong đĩa sứ, đặt trên mũi thuyền thể hiện sự thành tâm, tấm lòng rộng lượng của chủ thuyền trong lễ cúng thuyền. Ảnh: Xuân Tiến - TTXVN

Khi chủ lễ kết thúc việc khấn vái, nén hương trầm cháy hết thì chủ thuyền sẽ hạ lễ, đem gạo, rượu, muối, bánh kẹo trêm mâm cúng rải xuống nước theo dọc mạn thuyền. Các vật phẩm còn lại sẽ được bày ra trên sạp gỗ trên thuyền để thành viên trong gia đình chủ thuyền, các thuyền viên cùng chủ các tàu thuyền đậu liền kề cùng thụ hưởng. Trong không khí ấm áp, thân tình, mọi người cười nói vui vẻ, chia sẻ cho nhau những kinh nghiệm về nghề biển và cầu chúc những điều tốt đẹp cho nhau trong cuộc sống. Qua đó thắt chặt hơn nữa mối đoàn kết giữa các ngư dân.

vna_potal_net_dep_van_hoa_trong_le_tuc_“cung_thuyen”_cua_ngu_dan_lang_bien_7218559.jpg
Các thành viên là người thân, họ hàng hoặc ngư dân cùng chung sở hữu chiếc thuyền thực hiện nghi thức cúng thuyền. Ảnh: Xuân Tiến - TTXVN

Đêm về khuya, tại khu neo đậu tàu, thuyền xóm Chiến Thắng (xã Diễn Bích), sau khi thực hiện nghi thức cúng thuyền, anh Hoàng Văn Phi (xóm Quyết Thắng, xã Diễn Bích) chia sẻ: Anh nối nghiệp đi biển từ bố truyền lại đã được hơn 7 năm. Chiếc thuyền anh sở hữu có công suất 60CV, trung bình mỗi tháng anh cho thuyền đi 2 chuyến khơi, hơn 10 chuyến lộng. Năm nay, việc cúng thuyền có vợ chồng anh, chị gái của vợ và 2 đứa con trai nhỏ tuổi cùng tham gia. Hoàn tất việc cúng thuyền, bản thân anh và mọi người đều vui vẻ, phấn chấn, an tâm và tin tưởng về những chuyến đi biển trong năm mới thu được nhiều hải sản, mang lại cuộc sống ấm no, đủ đầy. Dịp áp Tết, tiết trời tại các bến bãi, khu neo đậu tàu thuyền trên sông Lạch Vạn se lạnh và lất phất mưa. Nhịp sống trong khu dân cư làng biển đã yên ắng nhưng trên các bến bãi, khu neo đậu tàu thuyền, hoạt động cúng thuyền của ngư dân vẫn diễn ra trong không khí trang nghiêm, thành kính. Ông Nguyễn Văn Nam, xóm Quyết Thắng, xã Diễn Bích, huyện Diễn Châu, Nghệ An cho biết: Nghề đi biển đã gắn bó với ông từ thời ông vừa mười tám, đôi mươi. Khi đó, phương thức đi biển đánh bắt hải sản còn thủ công, thuyền chạy bằng hệ thống cột, buồm nhờ sức gió. Khi còn là “liền em” đảm nhận công việc bếp núc, chăm lo từng bữa ăn cho các thành viên trên thuyền, ông đã chứng kiến tục cúng thuyền được thực hiện mỗi khi Tết đến, Xuân về. Ngoài tục lệ cúng thuyền, ngư dân còn tạo lập nên những phong tục đẹp, gửi gắm vào đó những ước nguyện, niềm tin về những chuyến ra khơi thuận buồm xuôi gió, cập bến chở nặng cá, tôm đầy khoang như: tục nhúng giã đầu năm, mở cửa biển lấy may bắt đầu cho một mùa khai thác; tục thờ cúng cá Ông… Các phong tục này đã phản ánh thái độ ứng xử hài hòa của ngư dân đối với môi trường sông nước, biển cả.

Phó Chủ tịch UBND xã Diễn Bích Nguyễn Văn Liên thông tin: Diễn Bích là xã thuần ngư. Nghề đánh bắt hải sản của ngư dân đã tồn tại hơn 100 năm nay. Từ năm 1994, ngư dân chuyển đổi, hoán cải và sử dụng máy móc vào khai thác hải sản. Toàn xã hiện có hơn 130 tàu, thuyền, trong đó có hơn 50 phương tiện có công suất từ 90CV trở lên chuyên khai thác, đánh bắt hải sản ở những ngư trường vùng khơi. Từ tháng 11 (âm lịch) ngư dân địa phương đồng loạt ra khơi. Nhờ những chuyến ra khơi mang lại hiệu quả kinh tế, tích lũy được tài chính mà ngư dân phấn khởi đón Tết. Sau những chuyến ra khơi cuối cùng của năm, ngư dân sẽ quét dọn, trang trí tàu, thuyền, giặt giũ, phơi phóng ngư lưới cụ và thực hiện nghi lễ cúng thuyền. Qua Tết, sau các lễ thức "nhúng giã" lấy ngày đẹp, "mở cửa biển" cầu may, ngư dân sẽ tiếp tục vươn khơi bám biển.

Huyện Diễn Châu (Nghệ An) có nhiều bến bãi neo đậu tàu thuyền, trong đó tập trung nhiều phương tiện tàu, thuyền nhất là các điểm bến cá Chiến Thắng, Quyết Thắng (xã Diễn Bích), bến cá Châu Thủy, cảng cá Diễn Ngọc (xã Diễn Ngọc)... Đây là những bến bãi nằm trên sông Lạch Vạn, đấu nối với cửa biển Lạch Vạn- một trong 6 cửa lạch có quy mô lớn của Nghệ An. Hàng chục năm qua, hai xã Diễn Bích, Diễn Ngọc luôn đứng đầu về số lượng tàu, thuyền khai thác hải sản trên toàn huyện. Hiện, tổng số phương tiện tàu, thuyền của 2 xã này có hơn 500 chiếc, năm 2023, sản lượng hải sản khai thác đạt gần 50.000 tấn./.

Xuân Tiến

(TTXVN)

Có thể bạn quan tâm

Sapa mùa lúa xanh: Bình yên nép giữa thung lũng mây

Sapa mùa lúa xanh: Bình yên nép giữa thung lũng mây

Nếu mùa lúa chín vào tháng 9, 10 là thời điểm Sapa rực rỡ trong sắc vàng, mùa lúa xanh lại mang đến vẻ đẹp nguyên sơ, dịu dàng và đầy sức sống. Những thửa ruộng bậc thang mướt mát trải dài theo triền núi như mời gọi du khách dừng chân, hít hà hương đồng gió núi và tận hưởng vẻ thanh bình của núi rừng Tây Bắc.

Giải pháp bảo tồn và phát huy giá trị Đờn ca tài tử Nam Bộ

Giải pháp bảo tồn và phát huy giá trị Đờn ca tài tử Nam Bộ

Được xem là cái nôi của nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ, Long An (nay là Tây Ninh mới) đã và đang từng bước khẳng định vai trò trong việc gìn giữ, bảo tồn và phát triển loại hình nghệ thuật truyền thống được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể của nhân loại.

'Đắk Lắk - Âm vang ngày mới'

'Đắk Lắk - Âm vang ngày mới'

Tối 19/7, tại quảng trường Tháp Nghinh Phong (phường Tuy Hòa, tỉnh Đắk Lắk) diễn ra chương trình nghệ thuật - thời trang với chủ đề “Đắk Lắk - Âm vang ngày mới”.

Dạy chữ Khmer, giúp học sinh gắn kết với cội nguồn văn hóa dân tộc

Dạy chữ Khmer, giúp học sinh gắn kết với cội nguồn văn hóa dân tộc

Đã thành thông lệ, vào dịp hè, các chùa Phật giáo Nam tông Khmer tại tỉnh Vĩnh Long tổ chức các lớp dạy chữ Khmer cho học sinh là con em đồng bào Khmer tại địa phương. Hoạt động này không chỉ góp phần bảo tồn tiếng nói, chữ viết của dân tộc thiểu số mà còn tạo nên sân chơi bổ ích trong dịp hè, giúp các em gắn kết với cội nguồn văn hóa dân tộc.

Tiếng nói đầy cảm hứng của những em gái dân tộc thiểu số

Tiếng nói đầy cảm hứng của những em gái dân tộc thiểu số

Tại Hà Nội, Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam phối hợp cùng Văn phòng UNESCO Hà Nội đã tổ chức triển lãm tranh “Chúng tôi CÓ THỂ”. Sự kiện đặc biệt này giới thiệu gần 30 tác phẩm do các em học sinh thực hiện, được tuyển chọn từ hai cuộc thi “Vươn xa - Tỏa sáng” và “Trẻ em gái làm chủ tương lai”, một sáng kiến nhằm hỗ trợ phụ nữ và trẻ em gái dân tộc thiểu số tại vùng khó khăn tiếp cận cơ hội học tập và phát triển toàn diện.

Nhạc cụ truyền thống giữ hồn văn hóa dân tộc

Nhạc cụ truyền thống giữ hồn văn hóa dân tộc

Trong đời sống văn hóa tinh thần của đồng bào các dân tộc vùng cao Lào Cai, nhạc cụ truyền thống đã giúp truyền tải nét đẹp tâm hồn với các thanh âm, điệu múa và nhạc điệu của tâm linh hiện hữu trong những nghi lễ thiêng liêng của đồng bào nơi đây, thể hiện sức sống bền bỉ, mộc mạc, tính gắn kết cộng đồng cao.

Yên Bái khát vọng vào thời kỳ đổi mới

Yên Bái khát vọng vào thời kỳ đổi mới

Tối 29/6, tại Quảng trường 19/8, thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái tổ chức Chương trình nghệ thuật đặc biệt với chủ đề “80 năm - Sáng mãi niềm tin” nhân kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập Đảng bộ tỉnh Yên Bái (30/6/1945 - 30/6/2025) và chào mừng thành lập tỉnh Lào Cai mới.

UNESCO trao Bằng công nhận Công viên địa chất toàn cầu Lạng Sơn

UNESCO trao Bằng công nhận Công viên địa chất toàn cầu Lạng Sơn

Chiều 28/6, UBND tỉnh Lạng Sơn tổ chức đón nhận Danh hiệu Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn. Danh hiệu này đánh dấu một bước ngoặt quan trọng đưa tỉnh Lạng Sơn gia nhập Mạng lưới Công viên địa chất toàn cầu UNESCO gồm 229 điểm đến thuộc 50 quốc gia trên thế giới.

Tháp Bà Ponagar: Tinh hoa kiến trúc Chăm và giá trị tâm linh được vinh danh

Tháp Bà Ponagar: Tinh hoa kiến trúc Chăm và giá trị tâm linh được vinh danh

Với tư cách là một trong những quần thể kiến trúc Chăm tiêu biểu và nguyên vẹn nhất còn lại, Tháp Bà Ponagar (Nha Trang, Khánh Hòa) hội tụ những giá trị đặc sắc của nghệ thuật xây dựng và điêu khắc. Sự độc đáo thể hiện ở cấu trúc tháp nhiều tầng, kỹ thuật xử lý vật liệu và sự hòa quyện giữa tín ngưỡng bản địa với ảnh hưởng Ấn Độ giáo. Việc được công nhận là di tích quốc gia đặc biệt tháng 1/2025, không chỉ vinh danh giá trị vật thể mà còn là sự thừa nhận tầm quan trọng của một trung tâm tâm linh đã tồn tại và phát triển qua nhiều thế kỷ.

Khai mạc Ngày hội Gia đình Việt Nam năm 2025

Khai mạc Ngày hội Gia đình Việt Nam năm 2025

Tối 25/6, tại Trung tâm Văn hóa - Du lịch tỉnh Đắk Lắk (thành phố Buôn Ma Thuột), Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với UBND tỉnh Đắk Lắk tổ chức Lễ Khai mạc Ngày hội Gia đình Việt Nam năm 2025.

Fraser's Hill International Birdrace 2025: Giải thưởng quốc tế cho Việt Nam giữa “thiên đường hoang dã”

Fraser's Hill International Birdrace 2025: Giải thưởng quốc tế cho Việt Nam giữa “thiên đường hoang dã”

Từ TP.HCM, 10 thành viên Câu lạc bộ Nhiếp ảnh Thiên nhiên Hoang dã Việt Nam đã lên đường sang Malaysia, tham dự Cuộc thi nổi tiếng Fraser's Hill International Birdrace 2025. Đây là sân chơi lớn nhất Đông Nam Á dành cho những người yêu chim hoang dã và bảo tồn thiên nhiên. Đoàn Việt Nam do nhiếp ảnh gia Nguyễn Hoài Bảo, Giảng viên Trường ĐH Khoa học tự nhiên - ĐH Quốc gia TP.HCM làm trưởng đoàn đã xuất sắc giành Giải Nhì chung cuộc (First Runner-up) hạng mục Advanced - hạng mục cao nhất dành cho các đội chuyên nghiệp.

Báo chí, đồng hành cùng đồng bào dân tộc thiểu số

Báo chí, đồng hành cùng đồng bào dân tộc thiểu số

Trong những năm qua, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đã có những chuyển biến quan trọng trong phát triển kinh tế-xã hội. Đời sống vật chất của đồng bào các dân tộc thiểu số ngày càng được nâng lên, tỷ lệ hộ nghèo giảm nhanh hằng năm. Những thành tựu đó có đóng góp to lớn của các cơ quan báo chí, trong đó có báo Tin tức và Dân tộc, TTXVN trong việc tuyên truyền, cổ vũ, phổ biến kiến thức tới đồng bào.

Báo chí góp sức vì Đất Sen hồng bền vững và nhân văn

Báo chí góp sức vì Đất Sen hồng bền vững và nhân văn

Ngày 19/6, Hội Nhà báo tỉnh Đồng Tháp tổ chức trao Giải báo chí tỉnh lần thứ VIII năm 2025. Năm nay, Ban Tổ chức nhận được 339 tác phẩm của 226 tác giả, nhóm tác giả thuộc các loại hình báo in, báo điện tử, báo nói, báo hình, ảnh báo chí. Kết quả, có 81 tác phẩm đoạt giải, gồm 5 giải A, 9 giải B, 15 giải C, 23 giải Khuyến khích và các giải thưởng theo thể loại gồm 4 giải Nhất, 7 giải Nhì, 12 giải Ba và 6 giải Khuyến khích.

Long An trao Giải Báo chí Nguyễn An Ninh lần thứ I

Long An trao Giải Báo chí Nguyễn An Ninh lần thứ I

Ngày 19/6, UBND tỉnh Long An long trọng tổ chức lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 – 21/6/2025). Tham dự có nguyên Chủ tịch nước Trương Tấn Sang; lãnh đạo tỉnh Long An; đại diện các đơn vị, địa phương cùng đại diện lãnh đạo, phóng viên cơ quan báo chí.

Nhiều hoạt động hấp dẫn tại Festival Tinh hoa Tây Bắc - Điện Biên năm 2025

Nhiều hoạt động hấp dẫn tại Festival Tinh hoa Tây Bắc - Điện Biên năm 2025

Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Điện Biên đã ban hành kế hoạch tổ chức triển lãm ảnh đẹp du lịch “Sắc màu Tây Bắc”; Trưng bày, giới thiệu điểm đến du lịch đặc sắc và Liên hoan ẩm thực Tây Bắc. Đây là một trong chuỗi những hoạt động hấp dẫn tại Festival Tinh hoa Tây Bắc - Điện Biên năm 2025

Giao lưu nghệ thuật Việt Nam - Campuchia

Giao lưu nghệ thuật Việt Nam - Campuchia

Tối 13/6, Ủy ban nhân dân tỉnh Vĩnh Long phối hợp với Đoàn Bộ Văn hóa và Nghệ thuật Vương quốc Campuchia tổ chức chương trình giao lưu nghệ thuật Việt Nam - Campuchia.

Sôi nổi Giải đua ngựa truyền thống trên Cao nguyên trắng Bắc Hà

Sôi nổi Giải đua ngựa truyền thống trên Cao nguyên trắng Bắc Hà

Ngày 7/6, huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai đã tổ chức Giải đua ngựa truyền thống huyện Bắc Hà lần thứ 18. Đây được xem là cuộc đua "độc nhất vô nhị" ở Việt Nam bởi những nài ngựa tham gia cuộc thi là những nông dân thực thụ ở các xã vùng cao của huyện Bắc Hà, huyện Si Ma Cai, huyện Bát Xát tỉnh Lào Cai và các nài ngựa đến từ tỉnh Tuyên Quang và Sơn La.

Sau ánh hào quang là những em thơ nơi bản làng

Sau ánh hào quang là những em thơ nơi bản làng

Với các giải thưởng tại Liên hoan phim tài liệu quốc tế Amsterdam và tác phẩm lọt vào danh sách rút gọn Oscar, đạo diễn Hà Lệ Diễm (dân tộc Tày, Bắc Kạn) đang khẳng định tên tuổi ở những sân khấu điện ảnh lớn nhất thế giới. Sau ánh đèn hào quang, chị lại lặng lẽ quay về những bản làng xa xôi, truyền cảm hứng về hành trình theo đuổi con chữ, vun đắp mơ ước cho những em nhỏ.

Người Cơ Tu gửi lời tạ ơn thần núi, thần rừng

Người Cơ Tu gửi lời tạ ơn thần núi, thần rừng

Lễ hội Tấc Giàng Ka Coong, Tấc Giàng Xứ (Cúng thần núi, thần rừng), nghi lễ tâm linh quan trọng của đồng bào Cơ Tu huyện A Lưới (Huế) vừa được tái hiện tại Làng Văn hóa – Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội).

Giữ hồn khèn Mông ở vùng cao Trạm Tấu

Giữ hồn khèn Mông ở vùng cao Trạm Tấu

Người Mông ở vùng cao Trạm Tấu (Yên Bái) hiện còn giữ được nhiều nét văn hóa đặc sắc của đồng bào. Cây khèn với họ không chỉ là nhạc cụ, mà còn là tiếng nói của núi rừng, tiếng lòng của người Mông và sợi dây kết nối giữa quá khứ, hiện tại với tương lai. Để tiếng khèn trường tồn với thời gian, các thế hệ người Mông huyện Trạm Tấu luôn miệt mài gìn giữ nét văn hóa đặc sắc này.

Bảo tồn, phát huy giá trị gốm Quảng Đức gắn với du lịch làng nghề

Bảo tồn, phát huy giá trị gốm Quảng Đức gắn với du lịch làng nghề

Gốm cổ Quảng Đức là một trong những di sản văn hóa tiêu biểu của tỉnh Phú Yên. Tỉnh đang tổ chức nhiều hội thảo, triển lãm chuyên đề và nghiên cứu nhằm đánh giá, nhận diện một cách tổng quan, đầy đủ về giá trị di sản văn hóa gốm Quảng Đức, từ đó đề xuất các giải pháp bảo tồn, phát huy giá trị di sản gắn với phát triển du lịch làng nghề trong thời gian tới.