Phụ nữ dân tộc thiểu số được tiếp sức sinh con an toàn, nuôi con khỏe mạnh

Giữa đại ngàn Tây Bắc, nơi mái nhà sàn nép mình trong sương sớm, nơi tiếng khèn hòa cùng lời ru con vọng giữa núi rừng, những người phụ nữ dân tộc thiểu số tại tỉnh Sơn La trong những năm gần đây được tiếp sức yên tâm sinh con, nuôi con khỏe mạnh thông qua những gói chính sách thiết thực.

“Trong những buổi ký nhận tiền chính sách hỗ trợ sinh đẻ, các anh chồng mặt mày hí hửng cứ như đi đăng ký kết hôn lần nữa vậy. Các anh bảo: ‘Vừa có con, lại vừa được Nhà nước hỗ trợ, thế này chắc phải đẻ thêm thôi!’ Tôi nhắc nhở: ‘Đẻ nhiều là vi phạm kế hoạch dân số đấy nhé!’ Các anh cười xòa: ‘Thì cũng chỉ 1, 2 đứa thôi, còn phải nuôi các con nữa”.

Những mẩu chuyện vui khi triển khai chính sách hỗ trợ phụ nữ dân tộc thiểu số chăm sóc sức khỏe sinh sản, để lại trong lòng chị Quàng Thị Duyên (Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Muổi Nọi, huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La) nhiều niềm vui, hạnh phúc khi làm công tác Hội.

Chị kể, những năm trước, chuyện phụ nữ mang thai đi khám thai, sinh con tại cơ sở y tế là điều khá hiếm hoi. Đường sá xa xôi, đi lại khó khăn, thiếu thốn tài chính, định kiến từ gia đình chồng, khiến nhiều chị em dân tộc thiểu số không đi khám thai định kỳ, sinh nở tại nhà. Thế nhưng vài năm trở lại đây, nhờ có Gói chính sách hỗ trợ phụ nữ dân tộc thiểu số (DTTS) sinh đẻ an toàn và chăm sóc sức khỏe trẻ em, qua những buổi họp bản, sinh hoạt chi hội, những câu chuyện tuyên truyền gần gũi, chân thực... nhận thức, nếp suy nghĩ của của bà con, đặc biệt là phụ nữ đã có những chuyển biến tích cực. Các gia đình đã biết quan tâm hơn đến sức khỏe của mẹ bầu, hiểu được tầm quan trọng của việc khám thai định kỳ, sinh nở an toàn, tiêm phòng đầy đủ cho trẻ sơ sinh.

“Chúng tôi thường kể những câu chuyện thật, từ chính bản làng mình. Có chị mang thai được vận động đi khám định kỳ, ăn uống đủ chất, con sinh ra bụ bẫm, khỏe mạnh. Sau đó, chính các chị lại là những ‘tuyên truyền viên’ hiệu quả. Họ chia sẻ rằng lần đầu nghe được nhịp tim con, nhìn thấy con lớn lên qua mỗi lần siêu âm, không giấu được niềm hạnh phúc....”, chị Quàng Thị Duyên chia sẻ.

Chị Duyên nhớ mãi hình ảnh những phụ nữ lớn tuổi, khi mang thai ngại đi khám. Họ sợ siêu âm ảnh hưởng thai nhi, sợ bị dị nghị, nhưng nhờ sự kiên trì “mưa dầm thấm lâu” của các cán bộ Hội, sự đồng hành của y tế cơ sở và những người có uy tín trong bản, những định kiến dần được xóa nhòa.

Dẫu vậy, hành trình ấy cũng không thiếu những nỗi buồn day dứt. Chị kể có một sản phụ nghèo, chồng rượu chè bê tha, không quan tâm vợ. Suốt thai kỳ, được sự động viên của nhiều cán bộ Hội, trạm y tế, thanh niên trong xã, chị đi khám thai được hai lần. Sau khi sinh, đứa trẻ còi cọc, yếu ớt và chỉ sau gần chục ngày bé không qua khỏi. Mỗi khi nhớ lại, chị Duyên nghẹn ngào. Nhưng cũng chính điều đó đã thôi thúc chị phải nỗ lực hơn nữa để đồng hành cùng chị em dân tộc thiểu số trong hành trình thay đổi nếp nghĩ, định kiến sai lệch, cổ hủ….

Trong công tác tuyên truyền, chị Duyên và các cán bộ Hội không ít lần chạm mặt với những quan niệm xưa cũ của ông bà, bố mẹ chồng: “Ngày xưa đẻ 9, 10 đứa con, không khám, sinh tại nhà, đứa nào đứa nấy vẫn lớn khoẻ bình thường”... Nhưng sau những buổi gặp gỡ, những lần kiên trì giải thích, chính những người lớn tuổi ấy lại là người chủ động gọi điện hỏi thăm về chính sách, vui vẻ cho con sinh tại trạm y tế.

Nhờ thụ hưởng Gói chính sách hỗ trợ phụ nữ DTTS sinh đẻ an toàn và chăm sóc sức khỏe trẻ em, gia đình anh Cà Văn Lanh, chị Cà Thị Tươi (ở bản Thán Sàng, xã Muổi Nọi, huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La) không chỉ được tiếp sức về mặt vật chất mà còn được nâng đỡ về tinh thần. Chị Cà Thị Tươi chia sẻ: “Được hỗ trợ chi phí đi lại, khám thai kỳ, tôi có điều kiện đi khám thai thường xuyên. Cả thai kỳ, tôi đi khám tới sáu lần. Mỗi lần nghe bác sĩ bảo con khỏe mạnh, tôi yên tâm và mừng lắm”. Anh Cà Văn Lanh tiếp lời: “Hiện con tôi đã được 13 tháng, cháu vẫn được tiêm chủng định kỳ tại trạm y tế. Tôi mong tiếp tục được Nhà nước và Trung ương Hội Phụ nữ quan tâm, hỗ trợ để chúng tôi có điều kiện chăm lo tốt hơn cho con cái, gia đình..”.

Mới đây, Hội LHPN huyện Thuận Châu (tỉnh Sơn La) vinh dự nhận được bằng khen của Trung ương Hội LHPN Việt Nam với thành tích xuất sắc trong thực hiện Gói chính sách hỗ trợ phụ nữ DTTS sinh đẻ an toàn và chăm sóc sức khỏe trẻ em. Bà Lường Thanh Thuỷ, Chủ tịch Hội LHPN huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La chia sẻ, huyện Thuận Châu là huyện miền núi, dân số trên 190.000 người (nữ chiếm khoảng 49%), trên 90% dân số là đồng bào DTTS; tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo trên 27%, giao thông đi lại còn khó khăn; một số hủ tục, tập quán lạc hậu còn tồn tại; trình độ nhận thức của người dân còn hạn chế.

Trong những năm gần đây, số lượng phụ nữ được tiếp cận, sử dụng dịch vụ y tế chăm sóc sức khỏe cho bà mẹ, trẻ em dân tộc thiểu số ngày càng tăng. Tuy nhiên, với 2 dân tộc thiểu số chính, gồm: Thái, Mông, chiếm 87% dân số toàn huyện, sinh sống tại các xã, bản vùng sâu, vùng xa vẫn còn nhiều khó khăn. Trong 3 năm triển khai 4 gói chính sách hỗ trợ phụ nữ DTTS sinh đẻ an toàn và chăm sóc sức khỏe trẻ em, qua các hội nghị, buổi sinh hoạt chi hội, câu lạc bộ, hội thi tìm hiểu, truyền thông tại cộng đồng, trường học; tuyên truyền thông qua hệ thống loa phát thanh, nhóm mạng xã hội Facebook, Zalo của Hội đã thu hút trên 20.000 lượt hội viên, phụ nữ tham gia.

Bên cạnh đó, Hội còn tổ chức các chiến dịch, sự kiện truyền thông kiến thức về sinh đẻ an toàn và chăm sóc sức khỏe trẻ em; qua đó chị em được tuyên truyền cung cấp thông tin, kiến thức làm mẹ an toàn và chăm sóc trẻ sau sinh; được đội ngũ y, bác sĩ tại địa phương trực tiếp tư vấn chăm sóc sức khỏe. Thông qua sự kiện truyền thông giúp trang bị thêm những thông tin, kiến thức chăm sóc sức khỏe cho bà mẹ trong thời gian thai kỳ, sinh con và chăm sóc sức khỏe cho trẻ em, đặt biệt là trẻ sơ sinh; đồng thời, tạo điều kiện cho phụ nữ, trẻ em DTTS được tiếp cận tốt hơn với các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại địa phương, góp phần nâng cao nhận thức, thay đổi “nếp nghĩ, cách làm”, xóa bỏ những tập tục văn hóa có hại đến sức khỏe của phụ nữ, trẻ em.

Bà Lường Thanh Thuỷ cho biết thêm, huyện Thuận Châu là một trong những địa bàn có tỷ lệ phụ nữ đến cơ sở y tế khám thai và chăm sóc sức khỏe bà mẹ trẻ em thấp, theo thống kê trong năm 2021 số lượt phụ nữ được khám thai tại cơ sở y tế là 6.615, trong đó số phụ nữ DTTS khám thai 3 kỳ là 781, số phụ nữ sinh đẻ được cán bộ y tế đỡ là 1.032, số phụ nữ sinh đẻ tại nhà 327 ca.

Khi triển khai thực hiện 4 gói chính sách hỗ trợ phụ nữ DTTS, tỷ lệ phụ nữ đến cơ sở y tế khám thai và chăm sóc sức khỏe bà mẹ trẻ em đã tăng lên, theo thống kê trong năm 2023 - 2024, số lượt phụ nữ được khám thai tại cơ sở y tế là 10.844, trong đó số phụ nữ DTTS khám thai 3 kỳ là 1.445; số phụ nữ sinh đẻ được cán bộ y tế đỡ là 1.708, số phụ nữ sinh đẻ tại nhà còn trên 200 ca. Tính đến ngày 30/12/2024, Hội LHPN huyện Thuận Châu đã phối hợp với Trạm Y tế các xã thực hiện hỗ trợ 1.084 phụ nữ đi khám thai và sinh đẻ tại cơ sở y tế và hỗ lương thực, dinh dưỡng cho bà mẹ nuôi con với tổng kinh phí toàn huyện chi trả 4 gói hỗ trợ gần 2,5 tỷ đồng.

Đặc biệt những hoạt động tuyên truyền về giới, động viên chị em chăm sóc thai kỳ, sinh đẻ tại cơ sở y tế… nhận được sự đồng hành của nam giới.

“Chưa bao giờ chúng tôi thấy một lớp tập huấn về giới mà lại có nhiều nam giới tham gia đến vậy. Lâu nay, các buổi truyền thông hay tập huấn về bình đẳng giới vẫn thường mặc định là ‘việc của phụ nữ’. Nhưng khi triển khai Dự án 8, lần đầu tiên chúng tôi chứng kiến sự hiện diện đông đảo của những già làng, trưởng bản, cán bộ xã, các anh nam giới, cùng đồng hành với chúng tôi trong hành trình thay đổi nhận thức về giới”, bà Lường Thanh Thuỷ bộc bạch.

Bên cạnh đó, bà Lường Thanh Thuỷ chia sẻ, khi nói đến bình đẳng giới, trao quyền cho phụ nữ, chỉ phụ nữ lên tiếng thôi là chưa đủ, cần có sự đồng hành của nam giới thì những giá trị bình đẳng mới thực sự bén rễ và lan tỏa. Sau hơn hai năm triển khai, Dự án 8 không chỉ tạo nên những buổi tập huấn, mà đã khơi gợi được sự chuyển mình từ nhận thức đến hành động của cán bộ cơ sở. Nhiều đồng chí lãnh đạo bản, xã trước đây còn mơ hồ về khái niệm “lồng ghép giới”, hiện nay đã biết áp dụng vào từng kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Không phải ai cũng hiểu ngay, nhưng những người đã hiểu thì đang nỗ lực, tận tâm làm. Chính điều đó tiếp thêm niềm tin để bà Lường Thanh Thuỷ tiếp tục công tác tuyên truyền, thay đổi từ nếp suy nghĩ đến hành động tại những vùng sâu vùng xa, nơi chị em còn chịu nhiều thiếu thốn, thiệt thòi.