Tết Độc lập trên cao nguyên Mộc Châu

Ngày 1/9, đông đảo nhân dân và du khách các nơi đã đổ về Khu du lịch Quốc gia Mộc Châu, tỉnh Sơn La để vui Tết Độc lập 2/9 và tham gia Tuần Văn hóa - Du lịch năm 2025 với chủ đề “Mộc Châu - Tiếng gọi mùa yêu”.

Dân tộc Thái

Tên tự gọi: Tay hoặc Thay

Tên gọi khác: Tay Thanh, Man Thanh, Tay Mười, Tày Mường, Hàng Tổng, Tay Dọ, Thổ.

Nhóm địa phương: Ngành Ðen (Tay Ðăm), Ngành trắng (Tay Ðón hoặc Khao).

Dân số: 1.550.423 người (Theo số liệu Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2009).

Ngôn ngữ: Thuộc nhóm ngôn ngữ Tày - Thái (ngữ hệ Thái - Ka Ðai).

Lịch sử: Người Thái có cội nguồn ở vùng Đông Nam Á lục địa, tổ tiên xa xưa của người Thái có mặt ở Việt Nam từ rất sớm.

Hoạt động sản xuất: Người Thái sớm đi vào nghề trồng lúa nước trong hệ thống thuỷ lợi thích hợp được đúc kế như một thành ngữ - "mương, phai, lái, lịn" (khơi mương, đắp đập, dẫn nước qua vật chướng ngại, đặt máng) trên các cánh đồng thung lũng. Họ làm ruộng cấy một vụ lúa nếp, nay chuyển sang 2 vụ lúa tẻ. Họ còn làm nương để trồng thêm lúa, ngô, hoa màu, cây thực phẩm và đặc biệt bông, cây thuốc nhuộm, dâu tằm để dệt vải.

Cót xát rất phổ biến ở vùng người Thái, dùng để trải trên sàn trước khi xếp chiếu phục tay và các tấm đệm ngủ lên trên. Cót được đan bằng cây mạy loi, một loại cây thuộc loài tre, nứa mọc trên núi đá vôi cao.

Ăn: Ngày nay gạo tẻ đã trở thành lương thực chính, gạo nếp vẫn được coi là lương ăn truyền thống. Gạo nếp ngâm, bỏ vào chõ, đặt lên bếp, đồ thành xôi. Trên mâm ăn không thể thiếu được món ớt giã hoà muối, tỏi, có rau thơm, mùi, lá hành... có thể thêm gan gà luộc chín, ruột cá, cá nướng... gọi chung là chéo. Hễ có thịt các con vật ăn cỏ thuộc loài nhai lại thì buộc phải có nước nhúng lấy từ lòng non (nặm pịa). Thịt cá ăn tươi thì làm món nộm, nhúng (lạp, cỏi), ướp muối, thính làm mắm; ăn chín, thích hợp nhất phải kể đến các món chế biến từ cách nướng, lùi, đồ, sấy, sau đó mới đến canh, xào, rang, luộc...

Họ ưa thức ăn có các vị: cay, chua, đắng, chát, bùi, ít dùng các món ngọt, lợ, đậm, nồng... hay uống rượu cần, cất rượu. Người Thái hút thuốc lào bằng điếu ống tre, nứa và chạm bằng mảnh đóm tre ngâm, khô nỏ. Người Thái Trắng trước khi hút còn có lệ mời người xung quanh như trước khi ăn.

Mặc: Cô gái Thái đẹp nhờ mặc áo cánh ngắn, đủ màu sắc, đính khuy bạc hình bướm, nhện, ve sầu... chạy trên đường nẹp xẻ ngực, bó sát thân, ăn nhịp với chiếc váy vải màu thâm, hình ống; thắt eo bằng dải lụa màu xanh lá cây; đeo dây xà tích bạc ở bên hông. Ngày lễ có thể vận thêm áo dài đen, xẻ nách, hoặc kiểu chui đầu, hở ngực có hàng khuy bướm của áo cánh, chiết eo, vai phồng, đính vải trang trí ở nách, và đối vai ở phía trước như của Thái Trắng. Nữ Thái Ðen đội khăn piêu nổi tiếng trong các hình hoa văn thêu nhiều màu sắc rực rỡ. Nam người Thái mặc quần cắt để thắt lưng; áo cánh xẻ ngực có túi ở hai bên gấu vạt, áo người Thái Trắng có thêm một túi ở ngực trái; cài khuy tết bằng dây vải. Màu quần áo phổ biến là đen, có thể màu gạch non, hoa kẻ sọc hoặc trắng. Ngày lễ mặc áo đen dài, xẻ nách, bên trong có một lần áo trắng, tương tự để mặc lót. Bình thường cuốn khăn đen theo kiểu mỏ rìu. Khi vào lễ cuốn dải khăn dài một sải tay.

: Ở nhà sàn, dáng vẻ khác nhau: nhà mái tròn khum hình mai rùa, hai đầu mai rùa, hai đầu mái hồi có khau cút; nhà 4 mái mặt bằng sàn hình chữ nhật gần vuông, hiên có lan can; nhà sàn dài, cao, mỗi gian hồi làm tiền sảnh; nhà mái thấp, hẹp lòng, gần giống nhà người Mường.

Phương tiện vận chuyển: Gánh là phổ biến, ngoài ra gùi theo kiểu chằng dây đeo vắt qua trán, dùng ngựa cưỡi, thồ nay. ở dọc các con sông lớn họ rất nổi tiếng trong việc xuôi ngược bằng thuyền đuôi én.

Quan hệ xã hội: Cơ cấu xã hội cổ truyền được gọi là bản mường hay theo chế độ phìa tạo Tông tộc Thái gọi là Ðằm. Mỗi người có 3 quan hệ dòng họ trọng yếu: Ải Noong (tất cả các thành viên nam sinh ra từ một ông tổ bốn đời). Lung Ta (tất cả các thành viên nam thuộc họ vợ của các thế hệ). Nhinh Xao (tất cả các thành viên nam thuộc họ người đến làm rể). (tất cả các thành viên nam sinh ra từ một ông tổ bốn đời). Lung Ta (tất cả các thành viên nam thuộc họ vợ của các thế hệ). Nhinh Xao (tất cả các thành viên nam thuộc họ người đến làm rể).

Cưới xin: Trước kia người Thái theo chế độ hôn nhân mua bán và ở rể nên việc lấy vợ và lấy chồng phải qua nhiều bước, trong đó có 2 bước cơ bản:

Cưới lên (đong khửn) - đưa rể đến cư trú nhà vợ - là bước thử thách phẩm giá, lao động của chàng rể. Người Thái Ðen có tục búi tóc ngược lên đỉnh đầu cho người vợ ngay sau lễ cưới này. Tục ở rể từ 8 đến 12 năm.

Cưới xuống (đong lông) đưa gia đình trở về với họ cha.

Sinh đẻ: Phụ nữ đẻ theo tư thế ngồi, nhau bỏ vào ống tre đem treo trên cành cây ở rừng. Sản phụ được sưởi lửa, ăn cơm lam và kiêng khem một tháng; ống lam bó đem treo trên cành cây. Có nghi thức dạy trẻ lao động theo giới và mời Lung Ta đến đặt tên chi cháu.

Ma chay: Lễ tang có 2 bước cơ bản:

Pông: Phúng viếng tiễn đưa hồn người chết lên cõi hư vô, đưa thi thể ra rừng chôn (Thái Trắng), thiếu (Thái Ðen).

Xống: gọi ma trở về ngụ ở gian thờ cúng tổ tiên ở trong nhà.

Nhà mới: Dẫn chủ nhân lên nhận nhà Lung Ta châm lửa đốt củi ở bếp mới. Người ta thực hiện tại nghi lễ, cúng đọc bài mo xua đuổi điều ác thu điều lành, cúng tổ tiên, vui chơi.

Lễ tết: Cúng tổ tiên ở người Thái Ðen vào tháng 7, 8 âm lịch. Người Thái Trắng ăn tết theo âm lịch. Bản Mường có cúng thần đất, núi, nước và linh hồn người làm trụ cột.

Lịch: Theo hệ can chi như âm lịch. Lịch của người Thái Ðen chênh với âm lịch 6 tháng.

Học: Người Thái có mẫu tự theo hệ Sanscrit. Họ học theo lệ truyền khẩu. Người Thái có nhiều tác phẩm cổ viết về lịch sử, phong tục, luật tục và văn học.

Văn nghệ: Người Thái có các điệu xoè, các loại sáo lam và tiêu, có hát thơ, đối đáp giao duyên phong phú.

Chơi: Trò chơi của người Thái phổ biến là ném còn, kéo co, đua ngựa, dạo thuyền, bắn nỏ, múa xoè, chơi quay và quả mák lẹ. Nhiều trò chơi cho trẻ em.

Mỗi nhà người Thái thường có hai bếp, một bếp để tiếp khách, sưởi ấm, một bếp khác để nấu cơm. Chõ xôi (ninh đồng, chõ gỗ) được đặt trên 3 ông đầu rau bằng đá. Phía trên bếp có giàn để các thức cần sấy khô. Người Thái thường dùng ghế mây tròn để ngồi quanh bếp.

Theo cema.gov.vn

Dân tộc Thái

Có thể bạn quan tâm

Thiêng liêng lễ chào cờ tại cột mốc ngã ba biên giới

Thiêng liêng lễ chào cờ tại cột mốc ngã ba biên giới

Tại xã Bờ Y, tỉnh Quảng Ngãi, có một Cột mốc biên giới chung của 3 nước Việt Nam - Lào - Campuchia, được 3 nước cùng thống nhất xây dựng và hoàn thành năm 2007, được đặt trên đỉnh núi có độ cao hơn 1.000 mét so với mặt nước biển.

Mùa hè tình nguyện - Góp sức trẻ xây dựng quê hương

Mùa hè tình nguyện - Góp sức trẻ xây dựng quê hương

Chiến dịch Mùa hè xanh 2025 tại Vĩnh Long đã để lại nhiều dấu ấn sâu đậm trong lòng người dân với những công trình và phần việc thiết thực. Sức trẻ và tri thức của sinh viên không chỉ góp phần đổi thay diện mạo nông thôn, mà còn khơi dậy tinh thần đoàn kết, chung sức xây dựng quê hương ngày càng văn minh, giàu đẹp.

Chiến dịch thần tốc làm nhà cho người dân vùng lũ Điện Biên

Chiến dịch thần tốc làm nhà cho người dân vùng lũ Điện Biên

Đợt mưa lũ đầu tháng 8 vừa qua tại Điện Biên đã khiến nhiều người dân mất nhà cửa. Để giúp người dân sớm ổn định cuộc sống sau thiên tai, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Điện Biên phát động đợt thi đua “30 ngày Thần tốc - Về đích” quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ xây dựng, sửa chữa nhà ở cho nhân dân bị thiệt hại do thiên tai.

Đồng bào các dân tộc tỉnh Đắk Lắk mừng 80 năm Quốc khánh

Đồng bào các dân tộc tỉnh Đắk Lắk mừng 80 năm Quốc khánh

Trong không khí rộn ràng của đất nước chào mừng Kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9, những ngày qua, từ khắp các buôn làng đến trung tâm tỉnh Đắk Lắk rực rỡ cờ đỏ sao vàng, băng rôn, khẩu hiệu. Những lá cờ tung bay trong gió thể hiện niềm tự hào, niềm tin của đồng bào các dân tộc Đắk Lắk đối với sự lãnh đạo của Đảng, với con đường phát triển của quê hương, đất nước.

Vùng biên giới sẵn sàng chào đón năm học mới

Vùng biên giới sẵn sàng chào đón năm học mới

Ngay từ đầu tháng 8, các trường học trên địa bàn hai xã biên giới Ia Pnôn và Ia Nan, tỉnh Gia Lai, đã khẩn trương chỉnh trang cơ sở vật chất, vệ sinh lớp học, bổ sung bàn ghế, trang thiết bị. Nhiều hạng mục được sửa chữa mới, tạo diện mạo khang trang sẵn sàng đón học sinh tựu trường.

Độc đáo ngôi đình 'có một không hai' ở Đồng Tháp

Độc đáo ngôi đình 'có một không hai' ở Đồng Tháp

Hai cây bồ đề buông rễ ôm toàn bộ ngôi đình là một trong những nét kiến trúc độc đáo, cổ kính của Đình Tân Đông, xã Tân Đông, tỉnh Đồng Tháp. Hơn 100 năm qua, dù qua nhiều lần trùng tu, tôn tạo nhưng các giá trị lịch sử, văn hóa của ngôi đình này vẫn còn vẹn nguyên cho đến hôm nay. Ngày nay, đình Tân Đông được xem là một trong những địa điểm thu hút, đón khách tham quan, du lịch nổi tiếng ở tỉnh Đồng Tháp.

Giữ bình yên vùng phên dậu tổ quốc

Giữ bình yên vùng phên dậu tổ quốc

Sau khi sáp nhập chính quyền cấp xã, địa bàn quản lý của Đồn Biên phòng Sin Suối Hồ (tỉnh Lai Châu) rộng hơn, tình hình an ninh trật tự tiềm ẩn nhiều yếu tố phức tạp. Với phương châm “bám địa bàn, bám dân”, đơn vị đã chủ động phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền, lực lượng công an xã, dân quân tự vệ để giữ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội khu vực biên giới.

Na núi xuống phố

Na núi xuống phố

Trong những ngày tháng 8, vùng Na Chi Lăng, tỉnh Lạng Sơn nhộn nhịp thu hoạch chính vụ từ vườn ra đến chợ. Từ những quả na ngọt thơm trên các sườn núi đá tai mèo, hàng trăm tấn na mỗi ngày đang được nhân dân đưa xuống để theo thương lái đi khắp mọi miền đất nước.

Đảm bảo an toàn cho người dân khu vực ven sông suối

Đảm bảo an toàn cho người dân khu vực ven sông suối

Nhằm bảo vệ tính mạng, tài sản của người dân trong mùa mưa lũ, nhất là tại khu vực ven sông, suối, Điện Biên đã đầu tư xây dựng nhiều công trình kè chống sạt lở. Khi các công trình hoàn thiện, người dân thêm yên tâm, giảm nỗi lo mỗi mùa mưa lũ về.

Những nghĩa cử cao đẹp từ cuộc sống đời thường

Những nghĩa cử cao đẹp từ cuộc sống đời thường

“Khi dân cần, khi dân khó, có Công an”. Đây không chỉ là câu khẩu hiệu suông, mà ở đó còn là những hành động thiết thực. Khi thiên tai, mưa lũ xảy ra, hình ảnh các cán bộ, chiến sĩ lao vào tâm lũ cứu dân như những anh hùng giữa đời thường đã mang lại nhiều xúc động.

Tái định cư cho người dân có nhà 'treo' bên bờ sạt lở

Tái định cư cho người dân có nhà 'treo' bên bờ sạt lở

Trận lũ xảy ra vào cuối tháng 7 với mực nước dâng vượt đỉnh lịch sử đã làm hơn 7.400 ngôi nhà tại nhiều xã miền núi của tỉnh Nghệ An bị đổ, vùi lấp. Hàng trăm ngôi nhà nằm chênh vênh bên bờ tại các lưu vực sông, vùng có nguy cơ sạt lở cao, tiềm ẩn những mối hiểm nguy.

Đảm bảo vệ sinh môi trường sau mưa lũ tại Sơn La

Đảm bảo vệ sinh môi trường sau mưa lũ tại Sơn La

Tại xã Huổi Một, tỉnh Sơn La, đợt mưa lớn cuối tháng 7 đã gây lũ quét, sạt lở đất nghiêm trọng ở một số tuyến đường, giao thông chia cắt, nhiều bản bị cô lập, đời sống, sinh hoạt của nhân dân gặp nhiều khó khăn. Cùng với đó, sau mưa lũ, xác động vật, củi, rác, bùn đất đọng lại trên các suối, khu dân cư... nguy cơ cao xảy ra dịch bệnh do môi trường bị ô nhiễm và thiếu nước sạch trong sinh hoạt hàng ngày của nhân dân.

Đắk Lắk quyết tâm xóa toàn bộ nhà tạm, nhà dột nát trong tháng 8/2025

Đắk Lắk quyết tâm xóa toàn bộ nhà tạm, nhà dột nát trong tháng 8/2025

Triển khai chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát, tỉnh Đắk Lắk hỗ trợ xây mới và sửa chữa gần 9.000 căn nhà cho hộ nghèo, gia đình chính sách, người có hoàn cảnh khó khăn. Nhờ sự hỗ trợ tích cực của các cơ quan, đơn vị, lực lượng, nên đến nay, tất cả các địa phương trong tỉnh đã hoàn thành khởi công xây dựng và quyết tâm bàn giao toàn bộ nhà trong tháng 8/2025.

'Về làng trải nghiệm văn hóa truyền thống' trong tháng 8 tại Đồng Mô

'Về làng trải nghiệm văn hóa truyền thống' trong tháng 8 tại Đồng Mô

Theo Cục Văn hóa các dân tộc Việt Nam (Bộ VHTTDL), từ ngày 1 đến 29-8-2025, tại Làng Văn hóa, du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Hà Nội), tổ chức các hoạt động tháng 8 với chủ đề "Về Làng trải nghiệm nét văn hóa truyền thống" với các hoạt động thiết thực, bổ ích, ý nghĩa.

Khắc phục khó khăn, linh hoạt vận hành chính quyền địa phương 2 cấp

Khắc phục khó khăn, linh hoạt vận hành chính quyền địa phương 2 cấp

Sau một tháng đi vào hoạt động chính thức, mô hình chính quyền địa phương hai cấp tại tỉnh Cao Bằng đã vận hành ổn định, thông suốt, từng bước đi vào nền nếp. Mặc dù còn nhiều khó khăn nhưng chính quyền mới đang góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và phục vụ tốt hơn nhu cầu của người dân.

Khó khăn chồng chất vùng cô lập sau lũ lịch sử ở miền tây Nghệ An

Khó khăn chồng chất vùng cô lập sau lũ lịch sử ở miền tây Nghệ An

Cùng với nhiều xã ở vùng miền Tây Nghệ An, xã Mỹ Lý là một trong nhưng địa phương chịu thiệt hại nặng nề trong đợt lũ vừa qua. Đây cũng là vùng bị cô lập dài ngày. Cho đến nay, dù các lực lượng chức năng, cùng các đoàn cứu trợ đã tiếp cận được địa bàn để hỗ trợ người dân. Tuy nhiên, trước mắt và lâu dài, người dân nơi đây đang đối diện với muôn vàn khó khăn.

Xây dựng thương hiệu nhãn Sơn Thủy

Xây dựng thương hiệu nhãn Sơn Thủy

Cuối tháng 7 là thời điểm nhãn Sơn Thủy của xã Nật Sơn, tỉnh Phú Thọ bước vào vụ thu hoạch. Theo đánh giá của ngành nông nghiệp và các nhà vườn, điều kiện thời tiết năm nay thuận lợi nên sản lượng và chất lượng quả cao hơn năm trước. Giá thành nhãn đầu vụ được gần 30.000 đồng/kg và ổn định ở mức từ 15.000 - 20.000 đồng/kg.

Vị Xuyên tháng Bảy - Nơi ký ức còn xanh mãi

Vị Xuyên tháng Bảy - Nơi ký ức còn xanh mãi

Những ngày tháng Bảy, cả nước hướng về Ngày Thương binh - Liệt sĩ 27/7, nghĩa trang Liệt sĩ Vị Xuyên (Tuyên Quang) trở thành điểm đến linh thiêng những bước chân lặng lẽ nhưng nặng trĩu nghĩa tình, tri ân. Từ mọi miền Tổ quốc, thân nhân liệt sĩ, cựu chiến binh, cán bộ, chiến sĩ và đông đảo nhân dân về đây để thắp nén tâm hương, cúi đầu tưởng niệm những anh hùng liệt sĩ đã ngã xuống vì biên cương Tổ quốc.

Xóa nhà tạm, nhà dột nát - Nghĩa đồng bào, tình dân tộc

Xóa nhà tạm, nhà dột nát - Nghĩa đồng bào, tình dân tộc

Dọc khắp các vùng miền của Tổ quốc, trong những ngày tháng này, nhiều mái ấm kiên cố tiếp tục được dựng xây bằng tình yêu thương, sự sẻ chia và tinh thần đùm bọc lẫn nhau. Số lượng nhà được khởi công và bàn giao tăng lên từng ngày, không chỉ là những con số mang tính định lượng đơn thuần, mà đó còn là những con số của lòng dân - thể hiện sự đồng thuận, quyết tâm và nghĩa tình giữa Đảng, Nhà nước và nhân dân.

Kiều bào trẻ trải nghiệm văn hóa cà phê tại Bảo tàng Thế giới Cà phê

Kiều bào trẻ trải nghiệm văn hóa cà phê tại Bảo tàng Thế giới Cà phê

Nằm trong chuỗi hoạt động của “Trại hè Việt Nam 2025” – hành trình xuyên Việt dành cho thanh niên, sinh viên kiều bào do Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài, Bộ Ngoại giao tổ chức, hơn 100 trại sinh đến từ 31 quốc gia và vùng lãnh thổ đã có mặt tại Đắk Lắk – thủ phủ cà phê của Việt Nam. Một trong những điểm nhấn đáng nhớ trong hành trình tại đây là chuyến tham quan Bảo tàng Thế giới Cà phê – nơi lưu giữ và tôn vinh văn hóa cà phê Việt và thế giới.

Những mái ấm nghĩa tình trước ngày 27/7

Những mái ấm nghĩa tình trước ngày 27/7

Chỉ còn ít tuần nữa là đến ngày 27/7 - Ngày Thương binh - Liệt sĩ, dịp để cả nước tưởng nhớ, tri ân những người đã hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc. Đặc biệt, tại nhiều địa phương, công tác hỗ trợ nhà ở cho người có công với cách mạng và thân nhân liệt sỹ đang được làm với tinh thần khẩn trương, quyết liệt để kịp về đích trước ngày 27/7 theo tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Lào Cai bảo đảm an toàn cho các vùng có nguy cơ sạt lở

Lào Cai bảo đảm an toàn cho các vùng có nguy cơ sạt lở

Ngay sau khi xảy ra vụ sạt lở đất thương tâm vào ngày 13/7, khiến 2 người chết, 3 người bị thương tại thôn Khe Qué (xã Xuân Ái, tỉnh Lào Cai), lãnh đạo tỉnh Lào Cai và chính quyền địa phương đã tổ chức thăm hỏi, hỗ trợ các gia đình nạn nhân lo hậu sự; đồng thời triển khai các biện pháp di dời người dân ra khỏi khu vực sạt lở.