Trong 5 năm từ 2021-2025, các Chương trình mục tiêu Quốc gia triển khai trên địa bàn tỉnh Lào Cai đã góp phần thay đổi diện mạo nông thôn, vùng cao Lào Cai. Kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội được quan tâm đầu tư xây dựng, nâng cấp đồng bộ, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân không ngừng được cải thiện, thu nhập bình quân đầu người tăng, tạo nền tảng vững chắc cho phát triển bền vững.
Tạo nền tảng vững chắc cho phát triển
Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai Trịnh Xuân Trường xác định việc triển khai các Chương trình mục tiêu Quốc gia là nhiệm vụ chính trị quan trọng, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Ngay từ đầu giai đoạn 2021 - 2025, Lào Cai đã kiện toàn, thành lập Ban Chỉ đạo chung các Chương trình mục tiêu Quốc gia. Tỉnh ban hành quy định về phân cấp, phân công quản lý, giao nhiệm vụ cho các cơ quan, đơn vị chịu trách nhiệm thực hiện nội dung, dự án thành phần từng chương trình; ban hành đầy đủ quy định về nguyên tắc, tiêu chí, định mức phân bổ vốn ngân sách nhà nước thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia, giai đoạn 2021 - 2025. Bên cạnh đó, việc giao kế hoạch vốn cả giai đoạn và hằng năm được triển khai kịp thời; ban hành quy định một số nội dung về cơ chế, chính sách đặc thù theo đúng quy định của Chính phủ... Giai đoạn 2021 - 2025, Lào Cai đã tập trung nguồn lực và quyết tâm chính trị cao độ để triển khai đồng bộ 3 chương trình mục tiêu quốc gia: Xây dựng nông thôn mới, Phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi (Chương trình 1719), Chương trình giảm nghèo bền vững. Đây là chủ trương lớn, có ý nghĩa chiến lược của Đảng và Nhà nước, tác động trực tiếp và sâu sắc đến đời sống Nhân dân, đặc biệt là ở khu vực nông thôn, vùng cao, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
Cơ bản các mục tiêu, chỉ tiêu kế hoạch hằng năm và giai đoạn đều đạt, vượt kế hoạch trung ương giao. Tỷ lệ giảm nghèo bình quân giai đoạn 2021 - 2025 ước đạt 4,48%/năm, vượt mục tiêu 0,48%. Tỷ lệ hộ nghèo ở các huyện nghèo giảm 7,89%/năm, vượt mục tiêu 0,89%; tỷ lệ hộ nghèo trong đồng bào dân tộc thiểu số bình quân giai đoạn giảm 6,63%/năm, vượt 0,63%. Toàn tỉnh khởi công xây dựng 10.635/10.707 nhà tạm, trong đó đã hoàn thành 8.723 nhà (xây mới 5.397 nhà, sửa chữa 3.326 nhà), dự kiến đến ngày 30/6 sẽ hoàn thành 100% kế hoạch.
Giai đoạn 2021 - 2025, UBND tỉnh đã công nhận 4 xã đạt chuẩn nông thôn mới, nâng tổng số xã đạt chuẩn đến nay lên 65/126 xã; công nhận thêm 5 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, nâng tổng số xã nông thôn mới nâng cao ở tỉnh lên 7 xã. Diện mạo nông thôn, miền núi của tỉnh có sự thay đổi vượt bậc; kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội được quan tâm đầu tư xây dựng, nâng cấp đồng bộ, tạo nền tảng vững chắc cho phát triển. Mặc dù còn nhiều khó khăn nhưng Lào Cai luôn ưu tiên cân đối, bố trí nguồn lực cho xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Giai đoạn 2021 - 2025, tỉnh bố trí lồng ghép, đối ứng hơn 2.800 tỷ đồng để thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia, vượt mức quy định của Trung ương.
Chủ động, linh hoạt triển khai các chương trình
Trong quá trình thực hiện các Chương trình mục tiêu Quốc gia, Lào Cai còn những khó khăn, hạn chế nhất định. Cụ thể, một số chỉ tiêu thực hiện còn chưa đạt kế hoạch đề ra (số xã thoát khỏi đặc biệt khó khăn ước đạt 72,7%, số thôn thoát khỏi vùng đặc biệt khó khăn ước đạt 86,46%). Tỷ lệ lao động có việc làm của xã qua đào tạo ở 10 xã có tỷ lệ hộ nghèo cao còn thấp, một số chỉ tiêu, tiêu chí mới chạm ngưỡng. Một số nội dung, tiểu dự án, dự án thành phần triển khai còn chậm hoặc chưa triển khai thực hiện được... Số hộ nghèo chủ yếu tập trung tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số,việc thoát nghèo gặp nhiều khó khăn. Thu nhập của hộ nghèo hiện chỉ đáp ứng nhu cầu tối thiểu, không có tích lũy, luôn tiềm ẩn nguy cơ tái nghèo…
Nguyên nhân của những tồn tại, khó khăn chủ yếu tập trung ở một số nội dung như: Một số chỉ tiêu thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giao quá cao đối với tỉnh thuộc vùng miền núi như Lào Cai, nhất là chỉ tiêu số xã, thôn thoát diện đặc biệt khó khăn. Công tác quản lý quy hoạch, đất đai từ các thời kỳ trước còn nhiều bất cập; ảnh hưởng của thiên tai, hoàn lưu cơn bão số 3 gây thiệt hại nặng nề về người, cơ sở hạ tầng, tài sản của nhà nước và nhân dân... Năng lực của một số hợp tác xã, doanh nghiệp chủ trì thực hiện dự án phát triển sản xuất liên kết theo chuỗi giá trị còn hạn chế; trình độ sản xuất của người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi còn thấp...
Để Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới tiếp tục phát huy tốt hiệu quả, tỉnh Lào Cai đã chỉ đạo các ngành, địa phương tập trung nâng cao chất lượng các tiêu chí, nhất là thu nhập, môi trường, tổ chức sản xuất, an ninh trật tự; đẩy mạnh xây dựng nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu, gắn với phát triển du lịch nông thôn và chương trình OCOP. Chương trình 1719 tiếp tục ưu tiên giải quyết các vấn đề bức thiết về đất ở, nhà ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt. Các đơn vị, địa phương phát triển các mô hình sinh kế bền vững, phù hợp với tiềm năng, lợi thế và văn hóa của từng dân tộc; đặc biệt, quan tâm đến công tác quy hoạch, sắp xếp ổn định dân cư nông thôn.
Chương trình giảm nghèo bền vững phải thực hiện đồng bộ các giải pháp giảm nghèo đa chiều, bao trùm; chú trọng đào tạo nghề, giải quyết việc làm, hỗ trợ phát triển sản xuất gắn với thị trường, khơi dậy ý chí tự lực vươn lên của người nghèo. Ngoài ra, để chuẩn bị cho việc thực hiện các Chương trình liên tục, thông suốt, không bị gián đoạn ngay sau khi sắp xếp tổ chức bộ máy chính quyền 2 cấp và hợp nhất tỉnh, tỉnh chỉ đạo các bên liên quan rà soát, kịp thời tham mưu UBND tỉnh điều chỉnh, bổ sung quy định liên quan đến tổ chức, chỉ đạo quản lý các chương trình; thực hiện tốt chuyển giao, tiếp nhận nội dung, dự án, dự toán, nguồn vốn kế hoạch. UBND cấp xã mới kiện toàn hệ thống chỉ đạo thực hiện các Chương trình mục tiêu Quốc gia ngay sau khi được thành lập; phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng tổ chức, cá nhân phụ trách từng nội dung, nhiệm vụ, dự án của từng Chương trình; chủ động, linh hoạt triển khai bảo đảm hoàn thành mục tiêu, nhiệm vụ kế hoạch giao./.
