Về với nguồn cội Trúc Lâm Yên Tử

Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử. Ảnh: Thành Đạt – TTXVN
Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử. Ảnh: Thành Đạt – TTXVN

Nằm ở cửa ngõ phía Tây của Quảng Ninh, Khu di tích lịch sử nhà Trần tại thị xã Đông Triều gồm 14 di tích; 7 lăng mộ các vị vua nhà Trần, 2 đền, miếu thờ các bậc tiên đế cùng 5 công trình kiến trúc tôn giáo phục vụ cho việc tu hành, giảng kinh Phật. Vùng đất cổ Đông Triều xưa có tên gọi là An Sinh hay Yên Sinh. Đây là quê gốc nhà Trần trước khi dời đến Tức Mặc (Nam Định) và Long Hưng (Thái Bình). Không chỉ là quê gốc, nơi đây còn giữ vai trò là Trung tâm văn hóa, tín ngưỡng quan trọng thời nhà Trần.

Nguồn cội Trúc Lâm Yên Tử

Chị Nguyễn Thu Hiền, hướng dẫn viên Ban quản lý di tích đặc biệt nhà Trần nói, vùng đất An Sinh Đông Triều là quê gốc của nhà Trần, ban đầu điện An Sinh được xây dựng từ năm 1381 để thờ ngũ vị hoàng đế nhà Trần. Khác với những nơi khác, An Sinh Đông Triều được Phật hoàng Trần Nhân Tông, vị vua đời thứ 3 của nhà Trần lựa chọn là điểm dừng chân cuối cùng của cuộc đời giảng pháp độ tăng và hóa Phật của Ngài.

Triều đại nhà Trần đã để lại cho hậu thế những di sản văn hóa đặc sắc cả về văn hóa vật thể và phi vật thể. Trong đó, khu di tích nhà Trần tại thị xã Đông Triều là quần thể kiến trúc tôn giáo, tín ngưỡng linh thiêng có giá trị đặc biệt, có tổng thể 2.206 ha, với 14 lăng mộ, đền, chùa, am tháp trải rộng trên 4 xã An Sinh, Bình Khê, Thủy An và Tràng An.

Cụm di tích này còn có Am Ngọa Vân trên núi Bảo Đài, nơi được Phật hoàng Trần Nhân Tông - vị vua đặc biệt sáng lập thiền phái Trúc Lâm Yên Tử, chọn làm nơi hóa Phật, kết thúc trọn vẹn hành trình tu đạo của vị Tổ thiền phái Trúc Lâm Yên Tử - niềm tự hào của Phật giáo Việt Nam.

Trở lại những năm cuối của thế kỷ XIII, quần thể kiến trúc văn hóa lịch sử nhà Trần tại Đông Triều được định hình rõ nét về mặt quy mô khi vua Trần Nhân Tông, vị vua thứ 3 của nhà Trần (tên húy là Trần Khâm) đến Yên Tử tu hành, lập nên thiền phái Trúc Lâm Yên Tử. Đây là dòng thiền quy tụ, thống nhất những tinh hoa của ba dòng thiền có mặt ở nước ta trước đó (Tì Ni Đa Lưu Chi, Vô Ngôn Thông và Thảo Đường) trở thành nền tảng tư tưởng dẫn dắt tinh thần của người Việt Nam vững vàng trước làn sóng nô dịch văn hóa từ bên ngoài tràn tới, góp phần đáng kể bảo vệ nền độc lập, tự chủ của nước nhà.

“Ở đời vui đạo hãy tùy duyên /Đói đến thì ăn, mệt ngủ liền/Trong nhà có báu thôi tìm kiếm/Đối cảnh vô tâm chớ hỏi thiền”... Những câu thơ thể hiện tư tưởng, triết lý nhân sinh, hòa quang đồng trần, phật giáo nhập thế của Phật hoàng Trần Nhân Tông, Tổ thiền Trúc Lâm Yên Tử. Di sản lớn Phật hoàng Trần Nhân Tông để lại là chất keo gắn kết, tạo nên sức mạnh dân tộc trong cuộc chiến xây dựng và bảo vệ đất nước.

Thánh địa linh thiêng

Am Ngọa Vân nằm trên núi Bảo Đài, thuộc xã Bình Khê (cao hơn 500 mét so với mực nước biển) là công trình có dấu ấn đặc biệt trong cụm 14 di tích quốc gia lịch sử nhà Trần tại thị xã Đông Triều. Hướng thẳng ra biển, quanh năm mây trắng bao phủ, Am Ngọa Vân không chỉ hội tụ vẻ đẹp mênh mang của cánh cung Đông Triều, của núi Bảo Đài, mà còn linh thiêng bởi ngôi tháp Phật hoàng chứa xá lợi của vị Tổ thiền Trúc Lâm Yên Tử, là thánh địa linh thiêng của thiền phái Trúc Lâm Yên Tử.

Thượng tọa Thích Đạo Hiển, Phó trưởng Ban Trị sự, Chánh thư ký Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Quảng Ninh cho biết: “Nếu như tại Ấn Độ có tứ động tâm, tức là 4 vị thánh tích, gắn liền với cuộc đời của đức Phật Thích Ca Mâu Ni, trong đó có nơi đức Phật Thích Ca Mâu Ni hóa Phật là linh thiêng nhất, thì ở Việt Nam, Ngọa Vân cũng được coi là nơi linh thiêng nhất vì được chứng kiến những giây phút nhập niết bàn và hóa Phật của Ngài. Khác với các di tích đã được trùng tu vào các giai đoạn sau này, Ngọa Vân và các di tích quốc gia đặc biệt nhà Trần vẫn còn thống am tháp ở đây dày đặc và còn nguyên vẹn. Đặc biệt, nơi đây giữ được nhiều di vật từ thời Trần như hộp hoa sen bằng vàng mới được tìm thấy trong năm 2019 và được công nhận là bảo vật quốc gia."

Hơn 700 năm "cư trần lạc đạo", tư tưởng của dòng thiền Trúc Lâm không chỉ tạo ra bản sắc Thiền tông Đại Việt, mà còn tác động mạnh mẽ vào đời sống chính trị - văn hóa - xã hội, góp phần huy động sức mạnh đoàn kết trong suốt tiến trình phát triển của dân tộc Việt Nam.

Anh Trương Ngọc Cảnh, trú tại thị trấn Bích Động, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang chia sẻ, "ngày cuối năm đến với chùa Ngọa Vân trên núi Bảo Đài, khi đặt chân đến chốn linh thiêng này, tôi cảm nhận được khung cảnh hùng vĩ, tuyệt đẹp, uy nghiêm. Chúng tôi được vãn cảnh và kính lễ Phật hoàng, được biết nhiều hơn đến công lao to lớn của đức Phật Trần Nhân Tông với dân tộc, để ghi nhớ và giáo dục cho con cháu mình giá trị lịch sử, nguồn cội của các vị vua nhà Trần".

Thời gian qua, nhiều điểm trong cụm di tích lịch sử nhà Trần tại Đông Triều được tu bổ, tôn tạo như chùa Trung Tiết, Quỳnh Lâm và đặc biệt là chùa Thượng - Am Ngọa Vân... Nhiều lễ hội truyền thống được tổ chức, mà tiêu biểu là lễ hội Xuân Ngọa Vân tổ chức vào 9/1 âm lịch.

Ông Nguyễn Văn Sơn, Trưởng ban quản lý di tích Quốc gia đặc biệt nhà Trần tại Đông Triều cho biết, công trình được quy hoạch lại toàn bộ với cảnh quan 3 phân khu: Bàn cờ tiên, Am tháp và khu phụ trợ hành lễ. Việc tu bổ tôn trọng hiện trạng địa hình và cảnh quan di tích. Cùng với đầu tư, tu bổ, tôn tạo, thông tin tuyên truyền, quảng bá, thị xã Đông Triều cũng quan tâm kết nối hệ thống giao thông, kết nối các khu di tích nhà Trần tại Đông Triều với các khu di tích danh thắng Yên Tử (Quảng Ninh) và danh thắng Côn Sơn - Kiếp Bạc (tỉnh Hải Dương) để đưa các tour tuyến du lịch, các hãng lữ hành về với các khu di tích nhà Trần tại Đông Triều.

Thanh Vân

(TTXVN)

Có thể bạn quan tâm

Giải pháp bảo tồn và phát huy giá trị Đờn ca tài tử Nam Bộ

Giải pháp bảo tồn và phát huy giá trị Đờn ca tài tử Nam Bộ

Được xem là cái nôi của nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ, Long An (nay là Tây Ninh mới) đã và đang từng bước khẳng định vai trò trong việc gìn giữ, bảo tồn và phát triển loại hình nghệ thuật truyền thống được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể của nhân loại.

'Đắk Lắk - Âm vang ngày mới'

'Đắk Lắk - Âm vang ngày mới'

Tối 19/7, tại quảng trường Tháp Nghinh Phong (phường Tuy Hòa, tỉnh Đắk Lắk) diễn ra chương trình nghệ thuật - thời trang với chủ đề “Đắk Lắk - Âm vang ngày mới”.

Dạy chữ Khmer, giúp học sinh gắn kết với cội nguồn văn hóa dân tộc

Dạy chữ Khmer, giúp học sinh gắn kết với cội nguồn văn hóa dân tộc

Đã thành thông lệ, vào dịp hè, các chùa Phật giáo Nam tông Khmer tại tỉnh Vĩnh Long tổ chức các lớp dạy chữ Khmer cho học sinh là con em đồng bào Khmer tại địa phương. Hoạt động này không chỉ góp phần bảo tồn tiếng nói, chữ viết của dân tộc thiểu số mà còn tạo nên sân chơi bổ ích trong dịp hè, giúp các em gắn kết với cội nguồn văn hóa dân tộc.

Tiếng nói đầy cảm hứng của những em gái dân tộc thiểu số

Tiếng nói đầy cảm hứng của những em gái dân tộc thiểu số

Tại Hà Nội, Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam phối hợp cùng Văn phòng UNESCO Hà Nội đã tổ chức triển lãm tranh “Chúng tôi CÓ THỂ”. Sự kiện đặc biệt này giới thiệu gần 30 tác phẩm do các em học sinh thực hiện, được tuyển chọn từ hai cuộc thi “Vươn xa - Tỏa sáng” và “Trẻ em gái làm chủ tương lai”, một sáng kiến nhằm hỗ trợ phụ nữ và trẻ em gái dân tộc thiểu số tại vùng khó khăn tiếp cận cơ hội học tập và phát triển toàn diện.

Nhạc cụ truyền thống giữ hồn văn hóa dân tộc

Nhạc cụ truyền thống giữ hồn văn hóa dân tộc

Trong đời sống văn hóa tinh thần của đồng bào các dân tộc vùng cao Lào Cai, nhạc cụ truyền thống đã giúp truyền tải nét đẹp tâm hồn với các thanh âm, điệu múa và nhạc điệu của tâm linh hiện hữu trong những nghi lễ thiêng liêng của đồng bào nơi đây, thể hiện sức sống bền bỉ, mộc mạc, tính gắn kết cộng đồng cao.

Yên Bái khát vọng vào thời kỳ đổi mới

Yên Bái khát vọng vào thời kỳ đổi mới

Tối 29/6, tại Quảng trường 19/8, thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái tổ chức Chương trình nghệ thuật đặc biệt với chủ đề “80 năm - Sáng mãi niềm tin” nhân kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập Đảng bộ tỉnh Yên Bái (30/6/1945 - 30/6/2025) và chào mừng thành lập tỉnh Lào Cai mới.

UNESCO trao Bằng công nhận Công viên địa chất toàn cầu Lạng Sơn

UNESCO trao Bằng công nhận Công viên địa chất toàn cầu Lạng Sơn

Chiều 28/6, UBND tỉnh Lạng Sơn tổ chức đón nhận Danh hiệu Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn. Danh hiệu này đánh dấu một bước ngoặt quan trọng đưa tỉnh Lạng Sơn gia nhập Mạng lưới Công viên địa chất toàn cầu UNESCO gồm 229 điểm đến thuộc 50 quốc gia trên thế giới.

Tháp Bà Ponagar: Tinh hoa kiến trúc Chăm và giá trị tâm linh được vinh danh

Tháp Bà Ponagar: Tinh hoa kiến trúc Chăm và giá trị tâm linh được vinh danh

Với tư cách là một trong những quần thể kiến trúc Chăm tiêu biểu và nguyên vẹn nhất còn lại, Tháp Bà Ponagar (Nha Trang, Khánh Hòa) hội tụ những giá trị đặc sắc của nghệ thuật xây dựng và điêu khắc. Sự độc đáo thể hiện ở cấu trúc tháp nhiều tầng, kỹ thuật xử lý vật liệu và sự hòa quyện giữa tín ngưỡng bản địa với ảnh hưởng Ấn Độ giáo. Việc được công nhận là di tích quốc gia đặc biệt tháng 1/2025, không chỉ vinh danh giá trị vật thể mà còn là sự thừa nhận tầm quan trọng của một trung tâm tâm linh đã tồn tại và phát triển qua nhiều thế kỷ.

Khai mạc Ngày hội Gia đình Việt Nam năm 2025

Khai mạc Ngày hội Gia đình Việt Nam năm 2025

Tối 25/6, tại Trung tâm Văn hóa - Du lịch tỉnh Đắk Lắk (thành phố Buôn Ma Thuột), Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với UBND tỉnh Đắk Lắk tổ chức Lễ Khai mạc Ngày hội Gia đình Việt Nam năm 2025.

Fraser's Hill International Birdrace 2025: Giải thưởng quốc tế cho Việt Nam giữa “thiên đường hoang dã”

Fraser's Hill International Birdrace 2025: Giải thưởng quốc tế cho Việt Nam giữa “thiên đường hoang dã”

Từ TP.HCM, 10 thành viên Câu lạc bộ Nhiếp ảnh Thiên nhiên Hoang dã Việt Nam đã lên đường sang Malaysia, tham dự Cuộc thi nổi tiếng Fraser's Hill International Birdrace 2025. Đây là sân chơi lớn nhất Đông Nam Á dành cho những người yêu chim hoang dã và bảo tồn thiên nhiên. Đoàn Việt Nam do nhiếp ảnh gia Nguyễn Hoài Bảo, Giảng viên Trường ĐH Khoa học tự nhiên - ĐH Quốc gia TP.HCM làm trưởng đoàn đã xuất sắc giành Giải Nhì chung cuộc (First Runner-up) hạng mục Advanced - hạng mục cao nhất dành cho các đội chuyên nghiệp.

Báo chí, đồng hành cùng đồng bào dân tộc thiểu số

Báo chí, đồng hành cùng đồng bào dân tộc thiểu số

Trong những năm qua, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đã có những chuyển biến quan trọng trong phát triển kinh tế-xã hội. Đời sống vật chất của đồng bào các dân tộc thiểu số ngày càng được nâng lên, tỷ lệ hộ nghèo giảm nhanh hằng năm. Những thành tựu đó có đóng góp to lớn của các cơ quan báo chí, trong đó có báo Tin tức và Dân tộc, TTXVN trong việc tuyên truyền, cổ vũ, phổ biến kiến thức tới đồng bào.

Báo chí góp sức vì Đất Sen hồng bền vững và nhân văn

Báo chí góp sức vì Đất Sen hồng bền vững và nhân văn

Ngày 19/6, Hội Nhà báo tỉnh Đồng Tháp tổ chức trao Giải báo chí tỉnh lần thứ VIII năm 2025. Năm nay, Ban Tổ chức nhận được 339 tác phẩm của 226 tác giả, nhóm tác giả thuộc các loại hình báo in, báo điện tử, báo nói, báo hình, ảnh báo chí. Kết quả, có 81 tác phẩm đoạt giải, gồm 5 giải A, 9 giải B, 15 giải C, 23 giải Khuyến khích và các giải thưởng theo thể loại gồm 4 giải Nhất, 7 giải Nhì, 12 giải Ba và 6 giải Khuyến khích.

Long An trao Giải Báo chí Nguyễn An Ninh lần thứ I

Long An trao Giải Báo chí Nguyễn An Ninh lần thứ I

Ngày 19/6, UBND tỉnh Long An long trọng tổ chức lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 – 21/6/2025). Tham dự có nguyên Chủ tịch nước Trương Tấn Sang; lãnh đạo tỉnh Long An; đại diện các đơn vị, địa phương cùng đại diện lãnh đạo, phóng viên cơ quan báo chí.

Nhiều hoạt động hấp dẫn tại Festival Tinh hoa Tây Bắc - Điện Biên năm 2025

Nhiều hoạt động hấp dẫn tại Festival Tinh hoa Tây Bắc - Điện Biên năm 2025

Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Điện Biên đã ban hành kế hoạch tổ chức triển lãm ảnh đẹp du lịch “Sắc màu Tây Bắc”; Trưng bày, giới thiệu điểm đến du lịch đặc sắc và Liên hoan ẩm thực Tây Bắc. Đây là một trong chuỗi những hoạt động hấp dẫn tại Festival Tinh hoa Tây Bắc - Điện Biên năm 2025

Giao lưu nghệ thuật Việt Nam - Campuchia

Giao lưu nghệ thuật Việt Nam - Campuchia

Tối 13/6, Ủy ban nhân dân tỉnh Vĩnh Long phối hợp với Đoàn Bộ Văn hóa và Nghệ thuật Vương quốc Campuchia tổ chức chương trình giao lưu nghệ thuật Việt Nam - Campuchia.

Sôi nổi Giải đua ngựa truyền thống trên Cao nguyên trắng Bắc Hà

Sôi nổi Giải đua ngựa truyền thống trên Cao nguyên trắng Bắc Hà

Ngày 7/6, huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai đã tổ chức Giải đua ngựa truyền thống huyện Bắc Hà lần thứ 18. Đây được xem là cuộc đua "độc nhất vô nhị" ở Việt Nam bởi những nài ngựa tham gia cuộc thi là những nông dân thực thụ ở các xã vùng cao của huyện Bắc Hà, huyện Si Ma Cai, huyện Bát Xát tỉnh Lào Cai và các nài ngựa đến từ tỉnh Tuyên Quang và Sơn La.

Sau ánh hào quang là những em thơ nơi bản làng

Sau ánh hào quang là những em thơ nơi bản làng

Với các giải thưởng tại Liên hoan phim tài liệu quốc tế Amsterdam và tác phẩm lọt vào danh sách rút gọn Oscar, đạo diễn Hà Lệ Diễm (dân tộc Tày, Bắc Kạn) đang khẳng định tên tuổi ở những sân khấu điện ảnh lớn nhất thế giới. Sau ánh đèn hào quang, chị lại lặng lẽ quay về những bản làng xa xôi, truyền cảm hứng về hành trình theo đuổi con chữ, vun đắp mơ ước cho những em nhỏ.

Người Cơ Tu gửi lời tạ ơn thần núi, thần rừng

Người Cơ Tu gửi lời tạ ơn thần núi, thần rừng

Lễ hội Tấc Giàng Ka Coong, Tấc Giàng Xứ (Cúng thần núi, thần rừng), nghi lễ tâm linh quan trọng của đồng bào Cơ Tu huyện A Lưới (Huế) vừa được tái hiện tại Làng Văn hóa – Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội).

Giữ hồn khèn Mông ở vùng cao Trạm Tấu

Giữ hồn khèn Mông ở vùng cao Trạm Tấu

Người Mông ở vùng cao Trạm Tấu (Yên Bái) hiện còn giữ được nhiều nét văn hóa đặc sắc của đồng bào. Cây khèn với họ không chỉ là nhạc cụ, mà còn là tiếng nói của núi rừng, tiếng lòng của người Mông và sợi dây kết nối giữa quá khứ, hiện tại với tương lai. Để tiếng khèn trường tồn với thời gian, các thế hệ người Mông huyện Trạm Tấu luôn miệt mài gìn giữ nét văn hóa đặc sắc này.

Bảo tồn, phát huy giá trị gốm Quảng Đức gắn với du lịch làng nghề

Bảo tồn, phát huy giá trị gốm Quảng Đức gắn với du lịch làng nghề

Gốm cổ Quảng Đức là một trong những di sản văn hóa tiêu biểu của tỉnh Phú Yên. Tỉnh đang tổ chức nhiều hội thảo, triển lãm chuyên đề và nghiên cứu nhằm đánh giá, nhận diện một cách tổng quan, đầy đủ về giá trị di sản văn hóa gốm Quảng Đức, từ đó đề xuất các giải pháp bảo tồn, phát huy giá trị di sản gắn với phát triển du lịch làng nghề trong thời gian tới.

Thúc đẩy văn hóa đọc trong cộng đồng gắn với giáo dục truyền thống yêu nước

Thúc đẩy văn hóa đọc trong cộng đồng gắn với giáo dục truyền thống yêu nước

Tối 27/5, tại thành phố Buôn Ma Thuột (Đắk Lắk), Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với UBND tỉnh Đắk Lắk tổ chức Lễ Khai mạc Liên hoan Cán bộ thư viện toàn quốc tuyên truyền phát triển văn hóa đọc và giới thiệu sách- Kỷ niệm các ngày Lễ lớn và sự kiện lịch sử quan trọng của đất nước trong năm 2025 với Chủ đề “Bản hùng ca đất nước”.