Trong những năm qua, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đã có những chuyển biến quan trọng trong phát triển kinh tế-xã hội. Đời sống vật chất của đồng bào các dân tộc thiểu số ngày càng được nâng lên, tỷ lệ hộ nghèo giảm nhanh hằng năm. Những thành tựu đó có đóng góp to lớn của các cơ quan báo chí, trong đó có báo Tin tức và Dân tộc, TTXVN trong việc tuyên truyền, cổ vũ, phổ biến kiến thức tới đồng bào.
Cầu nối giữa ý Đảng với lòng dân
Theo ông Lò Việt Phương - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội khóa XV, ĐBQH tỉnh Sơn La, đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) luôn ghi nhận và đánh giá cao vai trò của báo chí trong công tác tuyên truyền, động viên đồng bào vùng sâu, vùng xa vươn lên trong học tập, nâng cao kiến thức, tiên phong trong phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo.

Báo chí được xem là kênh thông tin chủ lưu, là nguồn cung cấp kiến thức khoa học kỹ thuật, giới thiệu các mô hình sản xuất kinh doanh hiệu quả, từ đó giúp đồng bào áp dụng vào thực tiễn, làm thay đổi tập quán canh tác lạc hậu, nâng cao năng suất và thu nhập.

Còn theo Thứ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Y Vinh Tơr, các chương trình, sản phẩm báo chí, đặc biệt là báo Tin tức và Dân tộc với các sản phẩm gồm báo in Tuần Tin tức, Báo ảnh Dân tộc và miền núi và bốn chuyên trang mới trên báo Tin tức điện tử baotintuc.vn của TTXVN đã giúp đồng bào ở vùng sâu, vùng xa nắm bắt thông tin về các chương trình mục tiêu quốc gia, chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội, xóa đói giảm nghèo dành riêng cho vùng DTTS.
Báo ảnh Dân tộc và Miền núi xuất bản hằng tháng 12 ấn phẩm song ngữ, bao gồm: Việt-Khmer, Việt-Bahnar, Việt-Jrai, Việt-Êđê, Việt-Chăm, Việt-Mông, Việt-K’ho, Việt-M’nông, Việt-Tày, Việt-Xê đăng, Việt-Cơtu và Việt-Hoa với số lượng 69.000 cuốn/kỳ.

Báo chí được xem là kênh thông tin chủ lưu, là nguồn cung cấp kiến thức khoa học kỹ thuật, giới thiệu các mô hình sản xuất kinh doanh hiệu quả, từ đó giúp đồng bào áp dụng vào thực tiễn, làm thay đổi tập quán canh tác lạc hậu, nâng cao năng suất và thu nhập. Nhiều người dân coi báo chí như một "cuốn cẩm nang", một "người bạn đồng hành" trong sản xuất và đời sống.
Những nhà báo "Đồng hành cùng vùng khó"
Chương trình "Đồng hành cùng vùng khó" do Báo Tin tức (nay là báo Tin tức và Dân tộc, Thông tấn xã Việt Nam) triển khai suốt 13 năm qua, đã đến nhiều vùng cao phía Bắc, các huyện biên giới phía Nam, góp phần chia sẻ khó khăn với đồng bào.
Không chỉ thực hiện tốt công tác thông tin, báo Tin tức (nay là báo Tin tức và Dân tộc) đã thực hiện tốt công tác an sinh xã hội tại các vùng miền núi đặc biệt khó khăn. Tự hào trong lịch sử 42 năm xây dựng và phát triển báo Tin tức có dấu ấn không nhỏ của hành trình "Đồng hành cùng vùng khó".



Tổng Biên tập báo Tin tức Ninh Hồng Nga chia sẻ: “Trên dải đất hình chữ S, nơi nào gặp khó, nơi ấy có những tấm lòng nghĩa tình tìm đến. Với “tinh thần Tin tức” cống hiến, góp sức vì xã hội, có sự ủng hộ của các cấp, các ngành, của cộng đồng và xã hội, các thế hệ “người Tin tức” sẽ nỗ lực để nối dài những hành trình sẻ chia tới với những vùng miền khó khăn trên cả nước”.



Cùng với các cơ quan báo chí là các nhà báo dấn thân cùng đồng bào. Không ít anh chị em phóng viên còn tự trang bị vốn ngôn ngữ bản địa để khi gặp bà con, có thể trò chuyện phỏng vấn hiệu quả hơn. Nhà báo Đặng Công Mạo, Phóng viên TTXVN tại An Giang là người thực hiện nhiều tuyến thông tin về vùng đồng bào DTTS ở Tây Nam Bộ.
Theo anh, trách nhiệm của một phóng viên địa bàn như anh không chỉ là lấy thông tin đơn thuần mà chính là kể câu chuyện về những “đại sứ” đã, đang từng ngày lặng lẽ gìn giữ, phát huy những bản sắc văn hoá của cộng đồng DTTS ở vùng đầu nguồn châu thổ Cửu Long.

Đó là những ghi nhận một cách chân thực, tử tế nhất, lan tỏa giá trị của những con người miền Tây nhỏ bé góp sức mình vào công cuộc đổi thay của quê hương, đất nước; cuộc sống, văn hóa của đồng bào các DTTS là hồn cốt, là văn hóa của mỗi làng quê ở vùng biên giới Tây Nam của Tổ quốc.
Mỗi bài viết là một câu chuyện, mỗi mảnh ghép về làng quê, đồng ruộng ở từng phum sóc của bà con Khmer, hay xóm Chăm bên bờ sông Hậu… nhưng chất chứa cả tấm lòng dành cho quê hương, để mỗi trang báo không chỉ là thông tin mà mang theo cả hồn đất, hồn người An Giang thợ mộng, hữu tình.

Do điều kiện tác nghiệp xa xôi cách trở nên để chuẩn bị cho mỗi chuyến công tác nơi biên giới, mỗi phóng viên thường phải tìm hiểu trước phong tục tập quán, điều kiện sinh hoạt của cán bộ, chiến sỹ và đồng bào. Có nhà báo còn chuẩn bị quà bánh cho các em nhỏ, một số đồ dùng, nhu yếu phẩm cho người dân vùng biên để quá trình tác nghiệp được thuận lợi. Không ít anh chị em phóng viên còn tự trang bị vốn ngôn ngữ bản địa để khi gặp bà con, có thể trò chuyện phỏng vấn hiệu quả hơn. Vùng cao, biên giới là địa bàn đi lại khó khăn, vất vả nên mỗi phóng viên tác nghiệp tại các địa bàn này thường phải chuẩn bị tâm lý vững vàng, sẵn sàng đối mặt với hiểm nguy.
Tuy vất vả và nhiều khi phải đối mặt hiểm nguy, nhưng với nhà báo Thu Hòa, Ban Dân tộc VOV4 Đài Tiếng nói Việt Nam, vùng cao, biên giới còn là nơi chứa đựng biết bao tình cảm tốt đẹp của đồng bào, sự chân tình và những hy sinh thầm lặng của các chiến sĩ bộ đội biên phòng đang làm nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền quốc gia. Những tình cảm tốt đẹp đó là động lực để nhà báo Thu Hòa vững bước hơn trên con đường mà chị đang theo đuổi.

Nhà báo Thu Hoà tâm niệm: "Nếu bạn thấy sự khó khăn gian khổ là một trở ngại trên chặng đường tác nghiệp thì chắc chắn bạn cũng chỉ đi được một đến hai chuyến công tác ở miền núi, vùng cao. Sau đó, bạn sẽ chùn bước. Nhưng chúng tôi thấu hiểu, chia sẻ với đồng bào DTTS và những người lính biên phòng thì chúng tôi cảm thấy là mỗi chuyến đi lại mở mang thêm cho mình những điều bổ ích và không phải là mình mang đến sự chia sẻ với họ mà chính họ lại mang đến niềm tin cho mình, để mà mình có thể vững bước hơn trong chặng đường làm báo".
Bà Hoàng Thị Hạnh, nguyên Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc (nay là Bộ Dân tộc và Tôn giáo) cho biết: Nhiều chương trình, bài viết trên báo chí, đặc biệt là qua các ấn phẩm của TTXVN như 12 song ngữ của Báo ảnh Dân tộc và miền núi (nay là sản phẩm in của báo Tin tức và Dân tộc) được đồng bào đón nhận như một phương tiện quan trọng để duy trì và phát triển ngôn ngữ mẹ đẻ, các giá trị văn hóa tốt đẹp.

Chia sẻ với chúng tôi, Đại tá Hoàng Khắc Định, Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy BĐBP Hà Giang cho rằng, ở một mức độ nhất định, báo chí đã trở thành kênh thông tin để đồng bào bày tỏ tâm tư, nguyện vọng, phản ánh những khó khăn, vướng mắc trong đời sống và trong quá trình thực thi chính sách ở cơ sở. Thông tin trên báo chí giúp người dân giám sát việc thực hiện các chính sách, dự án đang triển khai ở địa phương.
Bên cạnh những ghi nhận tích cực, đồng bào DTTS cũng mong muốn báo chí tiếp tục tăng cường nội dung thiết thực, gần gũi hơn nữa. Người dân mong muốn có thêm nhiều thông tin cụ thể, sát sườn với nhu cầu sản xuất, đời sống hàng ngày của đồng báo. Ví dụ như kỹ thuật canh tác mới, thông tin thị trường, phòng chống dịch bệnh, kinh nghiệm làm kinh tế giỏi được trình bày một cách dễ hiểu, dễ áp dụng.
Cần có thêm các chương trình, ấn phẩm sử dụng ngôn ngữ dân tộc, hình ảnh trực quan, sinh động, phù hợp với văn hóa và trình độ dân trí của từng vùng, từng dân tộc. Việc phát triển các kênh truyền thông số, ứng dụng trên điện thoại thông minh cũng được kỳ vọng sẽ giúp thông tin dễ dàng đến với nhiều người hơn.
Đồng bào mong muốn báo chí không chỉ phản ánh những thành tựu mà còn đi sâu vào những khó khăn, thách thức mà họ đang đối mặt, tránh tô hồng hoặc chỉ nhìn một cách bề ngoài, đôi khi còn định kiến. Bà con cần những bài viết phân tích sâu sắc, mang tính xây dựng để các cấp chính quyền có giải pháp hỗ trợ hiệu quả. Mong muốn báo chí tạo thêm nhiều kênh để người dân có thể trực tiếp đóng góp ý kiến, chia sẻ thông tin và tham gia vào quá trình xây dựng nội dung.
Tôi xin mượn lời nói của ông Cầm Hà Chung, Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo Phú Thọ để kết thúc bài viết này: Đồng bào DTTS trân trọng và xem báo chí là một yếu tố quan trọng đồng hành cùng sự phát triển của cộng đồng. Những đóng góp của báo chí trong việc nâng cao dân trí, thúc đẩy kinh tế, giữ gìn văn hóa và ổn định xã hội ở vùng đồng bào DTTS là không thể phủ nhận. Sự lắng nghe và điều chỉnh không ngừng từ phía các cơ quan báo chí sẽ nâng cao vai trò của báo chí ngày càng được phát huy hiệu quả hơn và là điểm tựa tinh thần cho đồng bào DTTS ở miền núi, vùng sâu, vùng xa.
Viết Tôn