Độc đáo gốm Gọ của người Chăm ở Bình Thuận

Độc đáo gốm Gọ của người Chăm ở Bình Thuận
Sản xuất gốm Gọ của người Chăm ở Bình Thuận. Ảnh : Nguyễn Thanh - TTXVN
Sản xuất gốm Gọ của người Chăm ở Bình Thuận. Ảnh : Nguyễn Thanh - TTXVN

Độc đáo gốm Gọ Bình Đức

Gốm Chăm Bình Đức mà người dân ở đây thường gọi là gốm Gọ không biết có từ bao giờ bởi nghề làm gốm cứ được nối tiếp từ đời này sang đời khác, kéo dài hàng trăm năm. Mọi người ở làng Gọ chỉ biết rằng, phải giữ nghề bởi đây là nghề “gia truyền”, là cái “hồn” của dân tộc.

Gốm Gọ không nhiều hoa văn trang trí, hình dáng đơn giản, mộc mạc nhưng lại thu hút du khách và người tiêu dùng bởi nó có nét độc đáo. Trải qua bao thăng trầm trong tiến trình phát triển nhưng gốm truyền thống của người Chăm vẫn tồn tại với thời gian, giữ được hồn tinh túy và vẻ đẹp hoang sơ.

Gắn bó với nghề làm gốm Gọ gần 35 năm, nghệ nhân Lâm Hùng Sổi là một trong hai nghệ nhân nam làm gốm truyền thống lâu đời ở làng gốm này. Từ năm mười ba tuổi, ông Sổi đã theo mẹ học làm gốm - công việc và cũng là nguồn thu nhập chính của ông từ nhiều năm nay. Sản phẩm gốm truyền thống hiện nay gia đình ông chủ yếu làm theo nhu cầu thị trường như nồi đất, lò, lò bánh… Mỗi ngày, gia đình ông Sổi làm ra khoảng 50 sản phẩm gốm các loại.

Ông Lâm Hùng Sổi là một trong số ít nghệ nhân làm gốm mỹ nghệ ở làng gốm Bình Đức. Ảnh: Nguyễn Thanh – TTXVN
Ông Lâm Hùng Sổi là một trong số ít nghệ nhân làm gốm mỹ nghệ ở làng gốm Bình Đức. Ảnh: Nguyễn Thanh – TTXVN

Nói về kỹ thuật làm gốm, ông Sổi cho biết, vì làm thủ công nên để có một sản phẩm gốm phải rất công phu và qua nhiều công đoạn, từ nhào đất đến nặn tạo hình… Đất sét để làm gốm Gọ được lấy ở khá xa (xã Hải Ninh, huyện Bắc Bình). Đất sét đem về ủ nước một đêm, sau đó nhào đập và trộn với cát được sàng kỹ tạo nên hỗn hợp rất dẻo và mịn.

Mặc dù giờ đã có bàn xoay hiện đại nhưng hầu như người làm gốm Gọ đều dùng bàn xoay đứng, đơn giản chỉ là một bàn gỗ nhỏ, cao tới bụng người. Đây cũng là nét riêng của gốm Gọ bởi khi tạo hình, người làm gốm cứ xoay mình, đi vòng quanh sản phẩm thay vì sản phẩm xoay tròn như cách làm gốm ở nhiều nơi khác. Gốm làm xong, được quét lên một lớp nước đất sét đỏ để màu gốm sau khi nung sẽ đẹp hơn.

Gốm được đưa đến nơi tập kết để phơi nắng trước khi nung. Ảnh: Nguyễn Thanh – TTXVN
Gốm được đưa đến nơi tập kết để phơi nắng trước khi nung.
Ảnh: Nguyễn Thanh – TTXVN

Kỹ thuật nung gốm lộ thiên là nét đặc trưng hiếm có của gốm Chăm bởi nó mang tính cộng đồng cao. Khoảng 3 - 4 ngày người dân mới tập trung nung gốm một lần. Bãi nung là bãi đất trống để đón nắng đón gió và vị trí gần mương nước. Từ sáng sớm gốm được đưa về đây tập kết để phơi nắng. Sau khi khô, gốm được chất lên thành đống cao, xen kẽ lớp gốm, lớp củi và bỏ rơm, củi bọc xung quanh. Nung gốm phụ thuộc nhiều vào gió và nắng, thường vào 12 giờ là bắt đầu nung.

Tận mắt chứng kiến việc nung gốm mới thấy sự vất vả của người dân để cho ra một sản phẩm chỉnh chu. Giữa cái nắng oi bức của tháng 3, cộng sức nóng từ đống lửa đỏ rực, ai ai cũng ướt đẫm mồ hôi nhưng vẫn thoăn thoắt tiếp củi, khơi lửa và canh gốm chín. Khoảng sau một giờ nung gốm ở lớp ngoài sẽ chín trước và được lấy ra trước, lần lượt theo từng lớp.

Theo nghệ nhân Lâm Hùng Sổi: Gốm Gọ ngoài việc nhờ nguồn đất sét tốt, cách nung đủ lửa, cách tạo hoa văn cũng khá “lạ”. Gốm sau khi nung vừa lấy ra khỏi lò được vảy lên một loại nước từ trái thị hoặc vỏ hạt điều ngâm, tạo ra những vết loang lấm tấm đen. Cách trang trí này khiến gốm Chăm khác biệt với các sản phẩm gốm khác. Gốm nung xong, phần gốm nhà nào lại đưa về nhà người đó.

Bảo tồn và phát huy giá trị nghề truyền thống

Ở làng gốm Bình Đức hiện có 155 nghệ nhân làm gốm, trong đó có 6 nghệ nhân làm gốm mỹ nghệ. Khác với gốm truyền thống, để tạo ra sản phẩm gốm mỹ nghệ thường mất nhiều thời gian, khó làm, lại tiêu thụ chậm. Hầu như sản phẩm mỹ nghệ ở đây được làm theo đơn đặt trước hoặc gửi ở Trung tâm trưng bày văn hóa Chăm (xã Phan Hiệp, Bắc Bình) giới thiệu và bán cho du khách tham quan. Tuy vậy nhưng nghệ nhân Đặng Văn Sơn vẫn gắn bó với gốm mỹ nghệ mặc dù nó không phải là nguồn thu nhập nuôi sống gia đình.

Công đoạn sản xuất gốm Chăm khác biệt với các sản phẩm gốm khác. Ảnh: Nguyễn Thanh – TTXVN
 
Công đoạn sản xuất gốm Chăm khác biệt với các sản phẩm gốm khác. Ảnh: Nguyễn Thanh – TTXVN
Công đoạn sản xuất gốm Chăm khác biệt với các sản phẩm gốm khác.
Ảnh: Nguyễn Thanh – TTXVN

Cơ duyên ông Sơn đến với nghề gốm rất khác. Năm 2005, vợ ông được tỉnh Bình Thuận cho đi học nghề làm gốm mỹ nghệ ở tỉnh Ninh Thuận. Thấy vợ làm đẹp ông học theo và gắn bó tới tận bây giờ. Các sản phẩm gốm mỹ nghệ ông Sơn thường làm là tượng tháp, tượng thần Siva, tượng thần Apsara, tượng các kiểu sinh thực khí Linga - Yoni… được sử dụng để thờ cúng hoặc trang trí.

Đang tỉ mỉ nắn vuốt, tạo đỉnh nhọn cho một chiếc tháp Chăm từ đất sét đen, ông Sơn cho biết: Phải mất hai hoặc ba ngày mới xong cái tháp này bởi nó nhiều tiểu tiết. Để sản phẩm tinh xảo và trông thật “có hồn”, đòi hỏi nghệ nhân phải có hoa tay, sự đam mê, chịu khó, tập trung tỉ mỉ từng chi tiết. Gốm mỹ nghệ thường được nung trong lò kín, âm ỉ trong lửa bởi đòi hỏi nhiệt độ cao hơn. Sau khi nung gốm có màu đỏ vàng, rất đẹp mắt. Nhìn các sản phẩm mỹ nghệ của người nghệ nhân này ít ai biết rằng dụng cụ để tạo ra chúng khá đơn giản đó là chỉ cần vài cây thước nhựa, dao nhỏ, cây sắt nhỏ, ít vỏ sò, lá cây để tạo hoa văn…

Không chỉ làm gốm tại nhà, nghệ nhân Đặng Văn Sơn còn thường xuyên đến Trung tâm trưng bày văn hóa Chăm để trình diễn kỹ thuật làm gốm cho học sinh và du khách tham quan. Ông Sơn chia sẻ: “Mấy đứa nhỏ bây giờ hầu như không còn biết làm gốm nhất là gốm mỹ nghệ. Gốm mỹ nghệ vừa khó làm lại tiêu thụ chậm nên tụi nó không học làm nữa. Giờ mình biết gì thì truyền lại cho con cháu sau này”.

Trên địa bàn xã Phan Hiệp hiện có Trung tâm trưng bày văn hóa Chăm đang hoạt động. Nơi đây không chỉ lưu giữ, bảo tồn các nét văn hóa của người Chăm mà còn góp phần quảng bá, giới thiệu tới du khách trong và ngoài nước.

Bà Lư Thái Tuyên, Phó Giám đốc phụ trách Trung tâm trưng bày văn hóa Chăm cho biết: Từ thời các vua chúa đến đời sống hiện nay, sản phẩm gốm không thể thiếu trong đời sống, sinh hoạt hằng ngày của mỗi gia đình và trong văn hóa tín ngưỡng của cộng đồng người Chăm. Trung tâm hiện đang lưu giữ và trưng bày hơn 1.500 hiện vật, trong đó có các sản phẩm gốm Chăm cổ từ nhiều thế kỷ và sản phẩm gốm truyền thống sử dụng hàng ngày.

Bên cạnh lưu giữ nhiều giá trị văn hóa, việc phát huy giá trị làng nghề truyền thống, đặc biệt nghề làm gốm Chăm là nhiệm vụ quan trọng. Ngoài tổ chức gian hàng trình diễn làng nghề, Trung tâm thường xuyên mời các nghệ nhân đến biểu diễn, hướng dẫn cách làm gốm cũng như tổ chức cho du khách tham quan, trải nghiệm nghề làm gốm tại làng gốm Bình Đức, bà Tuyên cho biết thêm.

Trước thông tin Nghệ thuật làm gốm truyền thống của người Chăm đang được xây dựng hồ sơ để UNESCO đưa vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp, khắp làng gốm Bình Đức rộn ràng hơn hẳn. Các nghệ nhân ai nấy đều vô cùng phấn khởi và kỳ vọng nghề làm gốm sẽ được bảo tồn, phát triển bền vững.
 
Hồng Hiếu

Có thể bạn quan tâm

Vũng Tàu mở đường vươn mình từ những mũi tiến công lịch sử

Vũng Tàu mở đường vươn mình từ những mũi tiến công lịch sử

Ngày 30/4/1975, chiến dịch giải phóng miền Nam đi đến thắng lợi hoàn toàn, thống nhất đất nước. Vũng Tàu, với vị trí chiến lược quan trọng, là một trong những cứ điểm cố thủ cuối cùng của quân đội Sài Gòn. Đến 13 giờ 30 ngày 30/4, những tên địch cuối cùng buông súng đầu hàng, Vũng Tàu hoàn toàn giải phóng.

"Mùa vàng" sứa biển, ngư dân ven bờ bội thu

"Mùa vàng" sứa biển, ngư dân ven bờ bội thu

Những ngày đầu tháng 4/2025, biển cả đã ban tặng cho ngư dân các xã vùng ven biển Thạch Hà, thị Xã Kỳ Anh, thành phố Hà Tĩnh (Hà Tĩnh) món quà giá trị đó là sứa biển. Liên tiếp những chuyến ra khơi gần bờ đã mang về sản lượng sứa rất lớn, giúp nhiều gia đình ngư dân thu về hàng triệu đồng, tạo nên không khí phấn khởi trong những chuyến ra khơi.

Hiệu quả kinh tế từ trồng lúa giảm phát thải

Hiệu quả kinh tế từ trồng lúa giảm phát thải

Tại tỉnh Trà Vinh, thực hiện Đề án "Phát triển bền vững một triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030", người dân đã đăng ký gần 5.000 ha tham gia sản xuất theo mô hình ở vụ sản xuất lúa Hè Thu, cao gấp trên 5 lần so với diện tích tham gia đề án ở vụ lúa Đông Xuân 2024-2025.

Trà Vinh nâng chất tiêu chí nông thôn mới

Trà Vinh nâng chất tiêu chí nông thôn mới

Chiều 4/4, UBND tỉnh Trà Vinh tổ chức hội nghị sơ kết Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới năm 2024 và công tác xóa nhà tạm, dột nát trên địa bàn theo hình thức trực tuyến kết nối với 9 điểm cầu các huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh.

Khai mạc Hội chợ thương mại và sản phẩm OCOP tỉnh Phú Thọ năm 2025

Khai mạc Hội chợ thương mại và sản phẩm OCOP tỉnh Phú Thọ năm 2025

Nằm trong chương trình Giỗ Tổ Hùng Vương và Tuần văn hóa du lịch – Đất Tổ 2025, tối 2/4, tại sân vận động Bảo Đà, thành phố Việt Trì, Ban Tổ chức Giỗ tổ Hùng Vương và Tuần văn hóa du lịch – Đất Tổ 2025, Sở Công Thương tỉnh Phú Thọ tổ chức Hội chợ thương mại và sản phẩm OCOP (Chương trình Mỗi xã một sản phẩm) tỉnh Phú Thọ năm 2025

Tiền Giang phát triển vùng chuyên canh nuôi nghêu xuất khẩu

Tiền Giang phát triển vùng chuyên canh nuôi nghêu xuất khẩu

Với lợi thế 32 km bờ biển, tỉnh Tiền Giang đã hình thành và phát triển vùng chuyên canh nuôi nghêu trên địa bàn huyện Gò Công Đông có diện tích 2.200 ha, tập trung tại xã Tân Thành, sản lượng khai thác bình quân hàng năm đạt khoảng 20.000 tấn. Nghêu Gò Công có chất lượng tốt, được nhiều người tiêu dùng trong và ngoài tỉnh ưa chuộng.

"Mỗi xã một sản phẩm" - Động lực mới cho phát triển kinh tế nông thôn Thái Bình

"Mỗi xã một sản phẩm" - Động lực mới cho phát triển kinh tế nông thôn Thái Bình

Với tiềm năng và thế mạnh sẵn có trong sản xuất nông nghiệp, tỉnh Thái Bình đang ghi dấu ấn đậm nét trong việc triển khai hiệu quả Chương trình "Mỗi xã một sản phẩm" (OCOP). Chương trình đang là động lực quan trọng, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn, nâng cao thu nhập cho người dân và xây dựng nông thôn mới bền vững.

Đồng Tháp đưa toàn bộ sản phẩm OCOP lên các sàn thương mại điện tử

Đồng Tháp đưa toàn bộ sản phẩm OCOP lên các sàn thương mại điện tử

Ông Huỳnh Minh Tuấn, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp cho biết, đến nay, tỉnh có 581 sản phẩm được công nhận OCOP (464 sản phẩm 3 sao, 116 sản phẩm 4 sao và 1 sản phẩm 5 sao) của 246 chủ thể duy trì kinh doanh trên các sàn thương mại điện tử; 100% sản phẩm OCOP được duy trì trên các sàn thương mại điện tử.

Đồng Tháp bảo tồn, phát triển các làng nghề truyền thống

Đồng Tháp bảo tồn, phát triển các làng nghề truyền thống

Nhằm tạo việc làm, tăng thu nhập cho người dân, góp phần bảo tồn giá trị văn hóa, truyền thống, phát triển kinh tế - xã hội nông thôn và xây dựng nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu, tỉnh Đồng Tháp quan tâm bảo tồn và phát triển các nghề truyền thống, làng nghề, làng nghề truyền thống.

Nghệ nhân trăn trở “giữ lửa” nghề truyền thống ở Thái Bình

Nghệ nhân trăn trở “giữ lửa” nghề truyền thống ở Thái Bình

Thái Bình có hơn 140 làng nghề được UBND tỉnh công nhận. Việc gìn giữ, bảo tồn và phát triển các làng nghề truyền thống luôn được tỉnh quan tâm, chú trọng, trong đó không thể thiếu vai trò của các nghệ nhân - “báu vật sống” nắm giữ tinh hoa của làng nghề. Nhờ tinh thần sáng tạo và tâm huyết của họ, nhiều làng nghề đã “hồi sinh” mạnh mẽ trước nguy cơ bị mai một.

Đồng bào Mông ở Suối Bu thoát nghèo từ cây măng tre bát độ

Đồng bào Mông ở Suối Bu thoát nghèo từ cây măng tre bát độ

Trong những năm gần đây, cây măng tre bát độ đã trở thành "cây xóa đói giảm nghèo" cho đồng bào Mông tại xã Suối Bu, huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái. Với điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu thuận lợi, cây măng tre Bát độ không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế cao mà còn giúp cải thiện đời sống của người dân nơi đây.

Món cà đắng lòng gà bọc lá chuối của người Jrai

Món cà đắng lòng gà bọc lá chuối của người Jrai

Ẩm thực của người Jrai ở Gia Lai luôn độc đáo với những món ăn ngon, dân dã, đậm nét truyền thống. Trong số đó, món cà đắng lòng gà bọc lá chuối nổi bật như một biểu tượng của sự sáng tạo và gắn kết với thiên nhiên.

Một số sản phẩm OCOP tiêu biểu của Bình Phước. Ảnh: K GỬIH

Bình Phước khai thác giá trị sản phẩm OCOP

Thực hiện chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (chương trình OCOP), nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh Bình Phước đã đẩy mạnh khai thác giá trị sản phẩm nông sản, từng bước xây dựng thương hiệu OCOP Bình Phước.

Gìn giữ món bánh bạc đầu truyền thống của người Sán Dìu

Gìn giữ món bánh bạc đầu truyền thống của người Sán Dìu

Văn hóa ẩm thực của người Sán Dìu tại Quảng Ninh sở hữu những đặc trưng riêng, thể hiện sự khéo léo, tinh tế trong chế biến, phối hợp các thực phẩm. Một trong những món ăn đặc sắc đó là bánh bạc đầu đã trở thành đặc sản nổi tiếng. Thưởng thức các món bánh thơm ngon và tìm hiểu về văn hóa độc đáo của người Sán Dìu ở vùng cao Quảng Ninh là trải nghiệm đáng nhớ.

Kiên Giang tăng sức cạnh tranh, mở rộng thị trường sản phẩm OCOP

Kiên Giang tăng sức cạnh tranh, mở rộng thị trường sản phẩm OCOP

Thực hiện Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) giai đoạn 2021 - 2025, tỉnh Kiên Giang triển khai nhiều giải pháp thúc đẩy phát triển gắn với nâng cao chất lượng, giá trị sản phẩm. Từ đó, số lượng sản phẩm OCOP của tỉnh không ngừng tăng, đặc biệt các sản phẩm từ 3 sao tăng lên 4 sao thời gian gần đây tăng mạnh, giúp tăng sức cạnh tranh hàng hóa, nâng cao thu nhập người dân nông thôn.

Bình Phước xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển sản phẩm OCOP

Bình Phước xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển sản phẩm OCOP

Để sản phẩm thuộc Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) tăng dần về lượng và chất qua từng năm, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Phước Trần Tuyết Minh đã đề nghị các ngành chức năng tiếp tục nghiên cứu, có những giải pháp hỗ trợ phát triển các sản phẩm OCOP thế mạnh của tỉnh. Các sở, ngành, địa phương cần thường xuyên kiểm tra, đánh giá chất lượng gắn với đẩy mạnh tuyên truyền, tạo điều kiện cho người dân, hợp tác xã tham gia xây dựng, phát triển sản phẩm OCOP, góp phần giới thiệu, quảng bá cũng như tăng thêm tính cạnh tranh cho nông sản Bình Phước trong quá trình hội nhập.

Sau hơn 6 năm triển khai, Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) tại tỉnh Yên Bái phát triển mạnh mẽ, khơi dậy tiềm năng, thế mạnh của từng địa phương. Ảnh: TTXVN phát

Yên Bái gia tăng giá trị và thương hiệu cho các sản phẩm OCOP

Sau hơn 6 năm triển khai, Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) tại tỉnh Yên Bái phát triển mạnh mẽ, khơi dậy tiềm năng, thế mạnh của từng địa phương, dần hình thành các vùng nguyên liệu tập trung gắn với chuỗi liên kết để nâng cao giá trị đặc sản của nông sản, đóng góp đáng kể vào phát triển kinh tế, cải thiện đời sống người dân và xây dựng nông thôn mới.

 Tham vọng đưa Buôn Ma Thuột trở thành điểm đến của cà phê thế giới

Tham vọng đưa Buôn Ma Thuột trở thành điểm đến của cà phê thế giới

Cà phê là loại nông sản đóng vai trò rất quan trọng trong đời sống kinh tế - xã hội, đem lại nguồn sinh kế cho người dân, nhất là người dân vùng Tây Nguyên nói chung, tỉnh Đắk Lắk nói riêng; trong đó, Buôn Ma Thuột được mệnh danh là “Thủ phủ Cà phê của Việt Nam”, vì vậy địa phương “tham vọng” trở thành điểm đến của cà phê thế giới. Đây là thông tin được đại diện UBND tỉnh Đắk Lắk cho biết trong khuôn khổ chuỗi hoạt động và họp báo công bố thông tin Lễ hội Cà phê Buôn Ma Thuột lần thứ 9 năm 2025, tại Tp. Hồ Chí Minh, ngày 21/2.

Ảnh minh họa: baobinhdinh.vn

Bình Định xây dựng thương hiệu cho sản phẩm dừa đặc sản

Tỉnh Bình Định đang có những giải pháp thúc đẩy phát triển ngành dừa nhằm hướng tới nâng cao giá trị, thương hiệu cho “đặc sản” này. Nổi bật là thị xã Hoài Nhơn - nơi được mệnh danh là một trong những vựa dừa lớn nhất của cả nước.

Ứng dụng thiết bị thông minh (máy bay không người lái) phun thuốc bảo vệ thực vật trong canh tác lúa tại Hợp tác xã Thanh Sơn ở xã Vĩnh Bình, huyện Hòa Bình (Bạc Liêu). Ảnh: Tuấn Kiệt

Những nông dân số ở Bạc Liêu

Những năm gần đây, Bạc Liêu đang chứng kiến sự thay đổi lớn trong ngành nông nghiệp thông qua việc ứng dụng công nghệ số. Đây là một xu hướng chuyển mình mạnh mẽ, giúp nâng cao hiệu quả sản xuất và thay đổi diện mạo ngành nông nghiệp ở địa phương này.

Khách tham quan vườn quýt hồng Hai Kiệt ở xã Long Hậu, huyện Lai Vung (Đồng Tháp). Ảnh: Nhựt An - TTXVN

Lai Vung phát triển nghề truyền thống

Huyện Lai Vung là một trong những địa phương của tỉnh Đồng Tháp có nhiều nghề truyền thống. Thời gian qua, ngành chức năng của huyện Lai Vung nỗ lực bảo tồn, phát triển các nghề truyền thống theo hướng hài hòa giữa gìn giữ, phát huy giá trị văn hóa truyền thống với cải tiến, nâng cao chất lượng sản phẩm, thích ứng nền kinh tế thị trường.