Giải mã bí ẩn xung quanh các hố đen khổng lồ

Giải mã bí ẩn xung quanh các hố đen khổng lồ

Hầu hết các thiên hà được hình thành quanh những hố đen khổng lồ. Mặc dù đa phần hố đen tương đối “hiền lành” - giống như hố đen ở trung tâm Dải Ngân hà của chúng ta, một số rất “hung dữ” nuốt chửng vật chất xung quanh đồng thời giải phóng các tia hạt năng lượng khổng lồ sáng chói vào không gian. Đây là kết quả nghiên cứu mới được công bố ngày 23/11 trên tạp chí Nature.

Sử dụng dữ liệu từ Đài quan sát không gian Imaging X-ray Polarimetry Explorer (IXPE) được triển khai gần đây, các nhà nghiên cứu quốc tế đã hé lộ những bí ẩn liên quan đến các hố đen khổng lồ. Theo họ, sở dĩ một số hố đen giải phóng các tia hạt năng lượng sáng chói như vậy là do các hạt hạ nguyên tử gọi là electron được "nạp năng lượng" nhờ sóng xung kích di chuyển ra khỏi hố đen với tốc độ siêu thanh.

Để đưa ra lời giải thích trên, các nhà khoa học đã nghiên cứu một vật thể lạ gọi là "blazar" ở trung tâm của Markarian 501, một thiên hà hình elip lớn cách Trái Đất khoảng 460 triệu năm ánh sáng theo hướng của chòm sao Hercules. Blazar là một tập hợp các vật thể được gọi là chuẩn tinh (những thiên thể sáng nhất trong vũ trụ), nhận năng lượng từ các siêu hố đen có thể hút khí và vật chất khác ở trung tâm của các thiên hà và phóng ra những tia vật chất theo hướng ngược nhau vào không gian. Nếu các tia vật chất này hướng thẳng về phía Trái Đất, vật thể đó được xem là một blazar.

Nhà thiên văn học Yannis Liodakis thuộc Trung tâm Thiên văn học Phần Lan, tác giả chính của nghiên cứu này, cho biết: "Các blazar là những vật thể sáng bền bỉ nhất trong vũ trụ chúng ta nhìn thấy. Chúng có nhiều năng lượng nhất. Chúng có những hố đen lớn nhất, đáng sợ nhất. Mọi thứ xảy ra xung quanh chúng đều rất hấp dẫn”.

Trong khi đó, ông Alan Marscher, nhà vật lý thiên văn tại Đại học Boston và đồng tác giả nghiên cứu, cho biết ánh sáng mà các nhà nghiên cứu nhìn thấy xuất phát từ các tia đến từ các hạt electron. Bức xạ X thuộc loại tia mà các nhà nghiên cứu quan sát thấy ở Markarian 501 chỉ có thể phát ra từ các electron năng lượng cực cao.

Động lực đằng sau đó là một hố đen, một vật thể với lực hấp dẫn mạnh đến mức ánh sáng cũng không thể thoát ra được. Hố đen siêu lớn ở trung tâm của Markarian 501 có khối lượng lớn gấp khoảng 1 tỷ lần khối lượng Mặt trời của chúng ta và gấp khoảng 200 lần so với khối lượng của Sagittarius A* - hố đen siêu lớn của Dải Ngân hà.

Theo nhà nghiên cứu Liodakis, các hố đen là những phòng thí nghiệm “có một không hai” để nghiên cứu về vật lý cơ bản ở các điều kiện khắc nghiệt mà con người không thể tạo ra được trên Trái Đất. Tuy nhiên, ông Liodakis lưu ý: “Trước khi có thể sử dụng chúng với mục đích như vậy, chúng ta cần hiểu được tất cả các quá trình vật chất diễn ra. Trong nhiều năm, chúng tôi quan sát ánh sáng năng lượng cao từ những nguồn đó và đã có một vài giả thuyết làm thế nào các hạt phát ra ánh sáng đó sẽ được tiếp thêm năng lượng. Khả năng đo phân cực tia X của IXPE cho phép chúng tôi lần đầu tiên trực tiếp kiểm chứng những giả thuyết”.

Được phóng vào vũ trụ hồi tháng 12/2021, IXPE là dự án hợp tác giữa Cơ quan hàng không vũ trụ Mỹ (NASA) và Cơ quan vũ trụ Italy. Đây là vệ tinh đầu tiên có thể đo sự phân cực của ánh sáng tia X với độ nhạy và rõ như vậy.

Nguyễn Hằng

(TTXVN)

Có thể bạn quan tâm

Rực rỡ lễ hội hoa đỗ quyên tại Tokyo

Rực rỡ lễ hội hoa đỗ quyên tại Tokyo

Theo phóng viên TTXVN tại Tokyo, hoa đỗ quyên (tsutsuji trong tiếng Nhật) là một loài hoa được người dân Nhật Bản vô cùng yêu thích và thường nở vào tuần đầu tháng 4, ngay khi mùa hoa anh đào kết thúc. Tại Nhật Bản, đỗ quyên được trồng phổ biến trong công viên, hàng rào, khuôn viên chùa và các đền thờ.

“Angkor Sangkranta 2025” sôi động trong ngày Tết cổ truyền an vui ở Campuchia

“Angkor Sangkranta 2025” sôi động trong ngày Tết cổ truyền an vui ở Campuchia

Trong các ngày từ 14-16/4, đất nước và nhân dân Campuchia chào đón mùa Tết cổ truyền Chol Chnam Thmey 2025 trong không khí an vui, gắn với các nghi thức truyền thống và các chương trình lễ hội Sangkranta (còn gọi là Sangkran hay Songkran) đón năm mới sôi động trên phạm vi cả nước. Trong đó, điểm nhấn của mùa Tết cổ truyền năm nay vẫn là các chương trình vui “Tết Sangkran”, đặc biệt là sự kiện “Angkor Sangkranta năm 2025” sôi động ở cố đô Siem Reap, Tây Bắc Campuchia.

Khánh thành đập Sabo đầu tiên ở Việt Nam theo tiêu chuẩn Nhật Bản

Khánh thành đập Sabo đầu tiên ở Việt Nam theo tiêu chuẩn Nhật Bản

Ngày 16/04/2025 tại Sơn La, Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) tại Việt Nam đã phối hợp với các đơn vị chức năng của Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức Lễ khánh thành đập Sabo đầu tiên của Việt Nam. Đập được xây dựng trong khuôn khổ Dự án hợp tác kỹ thuật về nâng cao năng lực giảm thiểu rủi ro lũ quét và sạt lở đất ở khu vực miền núi phía Bắc do JICA tài trợ.

Chúc Tết cổ truyền Chol Chnam Thmay năm 2025 tại Campuchia

Chúc Tết cổ truyền Chol Chnam Thmay năm 2025 tại Campuchia

Nhân dịp Tết cổ truyền Chol Chnam Thmay năm 2025, tỉnh Kiên Giang tổ chức nhiều đoàn công tác sang Vương quốc Campuchia chúc Tết, tặng quà và giao lưu với các tỉnh, thành phố, cơ quan, đơn vị, lực lượng vũ trang nước bạn.

Voi robot cho lễ hội Hindu - giải pháp bảo tồn voi ở Ấn Độ

Voi robot cho lễ hội Hindu - giải pháp bảo tồn voi ở Ấn Độ

Cũng có thể vỗ tai và phun nước bằng vòi, nhưng đây lại là một chú voi robot có kích thước giống voi thật. Việc chế tạo ra voi robot này nhằm thay thế những con voi đang có nguy cơ tuyệt chủng đang đảm nhiệm những công việc khác nhau trong những hoạt động nghi lễ do các ngôi đền thờ của người theo đạo Hindu ở Ấn Độ tổ chức.

Lào tổ chức Lễ hội Voi Sayaboury năm 2025

Lào tổ chức Lễ hội Voi Sayaboury năm 2025

Từ ngày 22-24/2/2025, tại tỉnh Sayaboury (Lào) diễn ra Lễ hội Voi Sayaboury năm 2025. Lễ hôi được tổ chức hằng năm nhằm tôn vinh vai trò của voi trong lịch sử, văn hóa và đời sống người dân đã thu hút hàng nghìn khách du lịch trong nước và quốc tế tham gia.

Hokuriku – Khám phá thủ công truyền thống cổ xưa của Nhật Bản

Hokuriku – Khám phá thủ công truyền thống cổ xưa của Nhật Bản

Với những ngọn núi cao chót vót của dãy Alps Nhật Bản, quang cảnh bờ biển phía Tây Nhật Bản cùng các thành phố và thị trấn phát triển mạnh mẽ với nền văn hóa truyền thống tinh tế, Hokuriku được coi là vùng đất hội tụ những tinh hoa của thiên nhiên và con người Nhật Bản.

Giải pháp mới giúp giảm trọng lượng và khí thải carbon cho máy bay

Giải pháp mới giúp giảm trọng lượng và khí thải carbon cho máy bay

Việc giảm thiểu lượng khí thải carbon luôn là ưu tiên hàng đầu của ngành hàng không. Trong số các giải pháp được đầu tư mạnh mẽ hiện nay có nhiên liệu hàng không bền vững (Sustainable Aviation Fuel – SAF). SAF được sản xuất từ sinh khối, khí tự nhiên, dầu hydro hóa, than đá và mỡ động vật. Theo thỏa thuận chung giữa Ủy ban châu Âu, Nghị viện châu Âu và Hội đồng Liên minh châu Âu, SAF phải chiếm ít nhất 2% tổng lượng nhiên liệu sử dụng trong vận tải hàng không vào năm 2025 và sẽ tăng lên 6% vào năm 2030.

Làn sóng cúm quét qua châu Âu, hàng chục nghìn ca mắc

Làn sóng cúm quét qua châu Âu, hàng chục nghìn ca mắc

Theo mạng tin Euro News, châu Âu đang phải đối mặt với dịch cúm mùa đông, khi trong dịp lễ cuối năm, nhiều cuộc di chuyển và tụ họp đã trở thành chất xúc tác của dịch cúm. Từ Tây Ban Nha đến Pháp, từ Trung Âu đến Đông Âu, hàng chục nghìn ca mắc đã được ghi nhận.

Đột phá mới trong phát triển công nghệ sạc không dây

Đột phá mới trong phát triển công nghệ sạc không dây

Nhóm nghiên cứu của Trường Kỹ thuật Điện tử thuộc Đại học Tây An (Trung Quốc) đã đạt được bước đột phá trong phát triển công nghệ truyền và định vị năng lượng không dây. Nghiên cứu này đã được đăng trên tạp chí Nature Communications.

Phát hiện hóa thạch loài mèo nhỏ nhất thế giới

Phát hiện hóa thạch loài mèo nhỏ nhất thế giới

Một nhóm nhà khảo cổ học đã khai quật được hóa thạch mèo nhỏ nhất từng được biết đến tại một địa điểm ở miền Đông Trung Quốc. Thông tin về phát hiện này được công bố trên tạp chí trực tuyến Annales Zoologici Fennici.

Phát hiện khả năng vượt trội của đàn kiến

Phát hiện khả năng vượt trội của đàn kiến

Một nghiên cứu mới của Viện Khoa học Weizmann (WIS) Israel cho thấy trong một số trường hợp, đàn kiến có khả năng vượt trội hơn con người khi thực hiện các nhiệm vụ theo nhóm, chẳng hạn như điều hướng thử thách mê cung.

Trung Quốc phát triển cánh tay robot lấy cảm hứng từ vòi voi

Trung Quốc phát triển cánh tay robot lấy cảm hứng từ vòi voi

Lấy cảm hứng từ chuyển động nhanh nhẹn và khéo léo của vòi voi và xúc tu bạch tuộc, các nhà khoa học Trung Quốc đã phát triển một cánh tay robot có thể đáp ứng những nhiệm vụ đa dạng cần sự linh hoạt và mềm mại với chi phí sản xuất thấp.

Sửng sốt hiện tượng sóc đất săn chuột đồng ở Mỹ

Sửng sốt hiện tượng sóc đất săn chuột đồng ở Mỹ

Một hiện tượng lạ đã được ghi nhận tại Công viên Khu vực Briones, California - những con sóc mặt đất vốn chủ yếu ăn hạt nay đã trở thành những "thợ săn" thực thụ, săn đuổi và ăn thịt chuột đồng một cách táo bạo.

Phát hiện nấm Truffle khổng lồ ở Vân Nam, Trung Quốc

Phát hiện nấm Truffle khổng lồ ở Vân Nam, Trung Quốc

Một quả nấm truffle đen khổng lồ nặng 1,71 kg vừa được phát hiện tại tỉnh Vân Nam, Tây Nam Trung Quốc. Đây là quả nấm đen nặng nhất được tìm thấy tại tỉnh được mệnh danh là "vương quốc nấm hoang dã" này.

Nghiên cứu mới hé lộ kỹ thuật lên men rượu gạo từ 10.000 năm trước

Nghiên cứu mới hé lộ kỹ thuật lên men rượu gạo từ 10.000 năm trước

Một nghiên cứu mới đây, đăng trên tạp chí của Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Mỹ, cho biết đã tìm thấy bằng chứng về một loại men gạo có niên đại khoảng 10.000 năm trước tại một địa điểm văn hóa ở Trung Quốc, qua đó cho thấy nguồn gốc thuần hóa cây lúa và cách thức người xưa ở châu Á đã tạo ra men rượu gạo như thế nào.