Giải Nobel Vật lý 2021 tôn vinh các nghiên cứu đột phá về các hệ thống phức tạp từ khí hậu, nguyên tử tới hành tinh

Giải Nobel Vật lý 2021 tôn vinh các nghiên cứu đột phá về các hệ thống phức tạp từ khí hậu, nguyên tử tới hành tinh

Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển chiều 5/10 đã công bố chủ nhân giải thưởng Nobel Vật lý 2021, nhằm tôn vinh "những đóng góp đột phá của họ cho sự hiểu biết của giới khoa học về các hệ thống vật lý phức tạp".

Giải Nobel Vật lý 2021 tôn vinh các nghiên cứu đột phá về các hệ thống phức tạp từ khí hậu, nguyên tử tới hành tinh ảnh 1Chân dung các nhà khoa học được vinh danh với giải Nobel Vật lý 2021 (từ trái sang): Giáo sư Syukuro Manabe, 90 tuổi, người Mỹ gốc Nhật Bản; Giáo sư Klaus Hasselmann, 90 tuổi, người Đức và Giáo sư Giorgio Parisi, 73 tuổi, người Italy. Ảnh: AFP/TTXVN

Những người được vinh danh là Giáo sư Syukuro Manabe (90 tuổi - người Mỹ gốc Nhật Bản) - hiện là nhà khí tượng học tại Đại học Princeton (Mỹ); Giáo sư Klaus Hasselmann (90 tuổi - người Đức) - hiện làm việc tại Viện Khí tượng Max Planck (Đức); và Giáo sư Giorgio Parisi (73 tuổi - người Italy) - hiện làm việc tại Đại học Rome Sapienza (Italy).

Cả ba nhà khoa học nêu trên đều được tôn vinh với những nghiên cứu về các hiện tượng hỗn loạn và có vẻ ngẫu nhiên. Tuyên bố của Viện hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển nêu rõ: "Các hệ thống phức tạp, đặc trưng bởi sự hỗn loạn và ngẫu nhiên, rất khó để nắm bắt. Giải Nobel Vật lý năm nay tôn vinh những phương pháp mới để mô tả và dự đoán hành vi dài hạn của chúng".

Giải Nobel Vật lý 2021 tôn vinh các nghiên cứu đột phá về các hệ thống phức tạp từ khí hậu, nguyên tử tới hành tinh ảnh 2Giáo sư Klaus Hasselmann, người Đức, hiện làm việc tại Viện Khí tượng Max Planck, được vinh danh với giải Nobel Vật lý 2021. Ảnh: Getty Images/TTXVN
Giải Nobel Vật lý 2021 tôn vinh các nghiên cứu đột phá về các hệ thống phức tạp từ khí hậu, nguyên tử tới hành tinh ảnh 3Nhà khí tượng học người Mỹ gốc Nhật Bản, Giáo sư Syukuro Manabe, được vinh danh với giải Nobel Vật lý 2021. Ảnh: Kyodo/TTXVN

Hai nhà khoa học Syukuro Manabe và Klaus Hasselmann được đánh giá là những người đã đặt nền móng cho tri thức của nhân loại về khí hậu Trái Đất và tác động của con người, thông qua việc lập mô hình vật lý của khí hậu Trái Đất, định lượng độ biến động và dự đoán một cách đáng tin cậy về sự ấm lên toàn cầu.

Trong khi đó, nhà khoa học Giorgio Parisi được vinh danh nhờ những đóng góp mang tính đột phá về việc phát hiện sự ảnh hưởng lẫn nhau của các dao động và rối loạn trong những hệ thống vật lý từ quy mô nguyên tử đến hành tinh.

Kể từ khi nhà bác học Alfred Nobel lập ra giải thưởng Nobel năm 1901, đến nay đã có 115 giải Nobel Vật lý được trao, trong đó 47 chủ nhân giải thưởng được đứng tên một mình.

Giải Nobel Vật lý 2021 tôn vinh các nghiên cứu đột phá về các hệ thống phức tạp từ khí hậu, nguyên tử tới hành tinh ảnh 4Giáo sư Giorgio Parisi, người Italy, hiện làm việc tại Đại học Rome Sapienza, được vinh danh với giải Nobel Vật lý 2021. Ảnh: ERC/TTXVN

Trong số những người đoạt giải Nobel Vật lý, chỉ có 4 nhà khoa học nữ là Marie Curie (năm 1903), Maria Goeppert-Mayer (1963), Donna Strickland (2018)và Andrea Ghez (2020). John Bardeen là học giả duy nhất hai lần đoạt giải Nobel Vật lý vào năm 1956 và 1972. Người đoạt giải trẻ nhất là Lawrence Bragg, ông nhận giải cùng cha mình vào năm 1915, khi mới 25 tuổi. Trong khi đó, người cao tuổi nhất đoạt giải thưởng danh giá này là Arthur Ashkin, đoạt giải năm 2018, khi 96 tuổi.

Năm ngoái, giải Nobel Vật lý thuộc về 3 nhà khoa học Roger Penrose (người Anh), Reinhard Genzel (người Đức) và Andrea Ghez (người Mỹ) với những đóng góp quan trọng trong lĩnh vực vật lý thiên văn và giúp giải mã những bí ẩn quan trọng trong vũ trụ, cụ thể là các nghiên cứu về hố đen và vật thể siêu nặng vô hình ở tâm dải ngân hà.

Thanh Phương

(TTXVN)

Có thể bạn quan tâm

Rực rỡ lễ hội hoa đỗ quyên tại Tokyo

Rực rỡ lễ hội hoa đỗ quyên tại Tokyo

Theo phóng viên TTXVN tại Tokyo, hoa đỗ quyên (tsutsuji trong tiếng Nhật) là một loài hoa được người dân Nhật Bản vô cùng yêu thích và thường nở vào tuần đầu tháng 4, ngay khi mùa hoa anh đào kết thúc. Tại Nhật Bản, đỗ quyên được trồng phổ biến trong công viên, hàng rào, khuôn viên chùa và các đền thờ.

“Angkor Sangkranta 2025” sôi động trong ngày Tết cổ truyền an vui ở Campuchia

“Angkor Sangkranta 2025” sôi động trong ngày Tết cổ truyền an vui ở Campuchia

Trong các ngày từ 14-16/4, đất nước và nhân dân Campuchia chào đón mùa Tết cổ truyền Chol Chnam Thmey 2025 trong không khí an vui, gắn với các nghi thức truyền thống và các chương trình lễ hội Sangkranta (còn gọi là Sangkran hay Songkran) đón năm mới sôi động trên phạm vi cả nước. Trong đó, điểm nhấn của mùa Tết cổ truyền năm nay vẫn là các chương trình vui “Tết Sangkran”, đặc biệt là sự kiện “Angkor Sangkranta năm 2025” sôi động ở cố đô Siem Reap, Tây Bắc Campuchia.

Khánh thành đập Sabo đầu tiên ở Việt Nam theo tiêu chuẩn Nhật Bản

Khánh thành đập Sabo đầu tiên ở Việt Nam theo tiêu chuẩn Nhật Bản

Ngày 16/04/2025 tại Sơn La, Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) tại Việt Nam đã phối hợp với các đơn vị chức năng của Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức Lễ khánh thành đập Sabo đầu tiên của Việt Nam. Đập được xây dựng trong khuôn khổ Dự án hợp tác kỹ thuật về nâng cao năng lực giảm thiểu rủi ro lũ quét và sạt lở đất ở khu vực miền núi phía Bắc do JICA tài trợ.

Chúc Tết cổ truyền Chol Chnam Thmay năm 2025 tại Campuchia

Chúc Tết cổ truyền Chol Chnam Thmay năm 2025 tại Campuchia

Nhân dịp Tết cổ truyền Chol Chnam Thmay năm 2025, tỉnh Kiên Giang tổ chức nhiều đoàn công tác sang Vương quốc Campuchia chúc Tết, tặng quà và giao lưu với các tỉnh, thành phố, cơ quan, đơn vị, lực lượng vũ trang nước bạn.

Voi robot cho lễ hội Hindu - giải pháp bảo tồn voi ở Ấn Độ

Voi robot cho lễ hội Hindu - giải pháp bảo tồn voi ở Ấn Độ

Cũng có thể vỗ tai và phun nước bằng vòi, nhưng đây lại là một chú voi robot có kích thước giống voi thật. Việc chế tạo ra voi robot này nhằm thay thế những con voi đang có nguy cơ tuyệt chủng đang đảm nhiệm những công việc khác nhau trong những hoạt động nghi lễ do các ngôi đền thờ của người theo đạo Hindu ở Ấn Độ tổ chức.

Lào tổ chức Lễ hội Voi Sayaboury năm 2025

Lào tổ chức Lễ hội Voi Sayaboury năm 2025

Từ ngày 22-24/2/2025, tại tỉnh Sayaboury (Lào) diễn ra Lễ hội Voi Sayaboury năm 2025. Lễ hôi được tổ chức hằng năm nhằm tôn vinh vai trò của voi trong lịch sử, văn hóa và đời sống người dân đã thu hút hàng nghìn khách du lịch trong nước và quốc tế tham gia.

Hokuriku – Khám phá thủ công truyền thống cổ xưa của Nhật Bản

Hokuriku – Khám phá thủ công truyền thống cổ xưa của Nhật Bản

Với những ngọn núi cao chót vót của dãy Alps Nhật Bản, quang cảnh bờ biển phía Tây Nhật Bản cùng các thành phố và thị trấn phát triển mạnh mẽ với nền văn hóa truyền thống tinh tế, Hokuriku được coi là vùng đất hội tụ những tinh hoa của thiên nhiên và con người Nhật Bản.

Giải pháp mới giúp giảm trọng lượng và khí thải carbon cho máy bay

Giải pháp mới giúp giảm trọng lượng và khí thải carbon cho máy bay

Việc giảm thiểu lượng khí thải carbon luôn là ưu tiên hàng đầu của ngành hàng không. Trong số các giải pháp được đầu tư mạnh mẽ hiện nay có nhiên liệu hàng không bền vững (Sustainable Aviation Fuel – SAF). SAF được sản xuất từ sinh khối, khí tự nhiên, dầu hydro hóa, than đá và mỡ động vật. Theo thỏa thuận chung giữa Ủy ban châu Âu, Nghị viện châu Âu và Hội đồng Liên minh châu Âu, SAF phải chiếm ít nhất 2% tổng lượng nhiên liệu sử dụng trong vận tải hàng không vào năm 2025 và sẽ tăng lên 6% vào năm 2030.

Làn sóng cúm quét qua châu Âu, hàng chục nghìn ca mắc

Làn sóng cúm quét qua châu Âu, hàng chục nghìn ca mắc

Theo mạng tin Euro News, châu Âu đang phải đối mặt với dịch cúm mùa đông, khi trong dịp lễ cuối năm, nhiều cuộc di chuyển và tụ họp đã trở thành chất xúc tác của dịch cúm. Từ Tây Ban Nha đến Pháp, từ Trung Âu đến Đông Âu, hàng chục nghìn ca mắc đã được ghi nhận.

Thế giới mừng đón Năm mới 2025

Thế giới mừng đón Năm mới 2025

Các quốc gia trên thế giới tưng bừng đón Năm mới 2025 với ước vọng về một nền hoà bình bền vững, hạnh phúc và thịnh vượng đến với muôn nhà.

Đột phá mới trong phát triển công nghệ sạc không dây

Đột phá mới trong phát triển công nghệ sạc không dây

Nhóm nghiên cứu của Trường Kỹ thuật Điện tử thuộc Đại học Tây An (Trung Quốc) đã đạt được bước đột phá trong phát triển công nghệ truyền và định vị năng lượng không dây. Nghiên cứu này đã được đăng trên tạp chí Nature Communications.

Phát hiện hóa thạch loài mèo nhỏ nhất thế giới

Phát hiện hóa thạch loài mèo nhỏ nhất thế giới

Một nhóm nhà khảo cổ học đã khai quật được hóa thạch mèo nhỏ nhất từng được biết đến tại một địa điểm ở miền Đông Trung Quốc. Thông tin về phát hiện này được công bố trên tạp chí trực tuyến Annales Zoologici Fennici.

Phát hiện khả năng vượt trội của đàn kiến

Phát hiện khả năng vượt trội của đàn kiến

Một nghiên cứu mới của Viện Khoa học Weizmann (WIS) Israel cho thấy trong một số trường hợp, đàn kiến có khả năng vượt trội hơn con người khi thực hiện các nhiệm vụ theo nhóm, chẳng hạn như điều hướng thử thách mê cung.

Thế giới rộn ràng đón Giáng sinh 2024

Thế giới rộn ràng đón Giáng sinh 2024

Không khí đón Giáng sinh 2024 đã tràn ngập tại nhiều quốc gia trên thế giới. Đường phố, khu vui chơi, các trung tâm văn hóa và trung tâm thương mại được trang hoàng lung linh đủ màu sắc.

Trung Quốc phát triển cánh tay robot lấy cảm hứng từ vòi voi

Trung Quốc phát triển cánh tay robot lấy cảm hứng từ vòi voi

Lấy cảm hứng từ chuyển động nhanh nhẹn và khéo léo của vòi voi và xúc tu bạch tuộc, các nhà khoa học Trung Quốc đã phát triển một cánh tay robot có thể đáp ứng những nhiệm vụ đa dạng cần sự linh hoạt và mềm mại với chi phí sản xuất thấp.

Sửng sốt hiện tượng sóc đất săn chuột đồng ở Mỹ

Sửng sốt hiện tượng sóc đất săn chuột đồng ở Mỹ

Một hiện tượng lạ đã được ghi nhận tại Công viên Khu vực Briones, California - những con sóc mặt đất vốn chủ yếu ăn hạt nay đã trở thành những "thợ săn" thực thụ, săn đuổi và ăn thịt chuột đồng một cách táo bạo.

Phát hiện nấm Truffle khổng lồ ở Vân Nam, Trung Quốc

Phát hiện nấm Truffle khổng lồ ở Vân Nam, Trung Quốc

Một quả nấm truffle đen khổng lồ nặng 1,71 kg vừa được phát hiện tại tỉnh Vân Nam, Tây Nam Trung Quốc. Đây là quả nấm đen nặng nhất được tìm thấy tại tỉnh được mệnh danh là "vương quốc nấm hoang dã" này.

Nghiên cứu mới hé lộ kỹ thuật lên men rượu gạo từ 10.000 năm trước

Nghiên cứu mới hé lộ kỹ thuật lên men rượu gạo từ 10.000 năm trước

Một nghiên cứu mới đây, đăng trên tạp chí của Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Mỹ, cho biết đã tìm thấy bằng chứng về một loại men gạo có niên đại khoảng 10.000 năm trước tại một địa điểm văn hóa ở Trung Quốc, qua đó cho thấy nguồn gốc thuần hóa cây lúa và cách thức người xưa ở châu Á đã tạo ra men rượu gạo như thế nào.