Kỳ thú văn hoá thổ dân da đỏ châu Mỹ

Kỳ thú văn hoá thổ dân da đỏ châu Mỹ
Xuất xứ Đông Nam Á

Khi nhà thám hiểm người Tây Ban Nha Christopher Colombus tìm ra châu Mỹ vào năm 1492 lúc vượt Đại Tây Dương để tới phương Đông, nơi có những sản vật quý giá, thuyền của ông đã cập bờ một đảo nhỏ và gặp ở đây những thổ dân bản địa có dáng vẻ hết sức lạ mắt, như da đỏ, tóc đen, người nhỏ bé. Ông cứ ngỡ mình đã tới Ấn Độ nên gọi họ là những người Ấn Độ - Indios (tiếng Anh là Indians). Trên thực tế, họ không phải là dân của Ấn Độ mà là dân của vùng đất châu Mỹ.

Tuy nhiên, họ cũng đã từng là người Đông Nam Á, vì giỏi đi biển mà vượt đại dương tìm tới được vùng đất mới. Cùng một đoàn thuyền song mỗi nhóm đi một phương tìm hiểu nơi cư trú và hình thành nên nhiều bộ lạc hay dân tộc riêng với làng nước trải khắp châu Mỹ. Mỗi bộ lạc nói một thứ tiếng khác nhau, đến nay đã thống kê được 600 thổ ngữ. Do sự đông đảo người Anh Điêng trong các nhóm dân cư, có rất nhiều sông hồ, đường xá, thị trấn, tỉnh lỵ và 27 bang của Mỹ được đặt tên theo tiếng Anh Điêng.
Cột tượng tô tem.
Cột tượng tô tem.
Hầu như người Anh Điêng nào cũng biết săn bắn, hiểu các đặc tính của đất đá, cây cỏ, thời tiết. Vì yêu mến muôn loài, người ta thường tự xem tổ tiên mình là con cháu, anh em của chim, thú, cá tôm… Tin rằng mọi sinh linh và cả nắng, mưa, gió, bão đều có linh hồn, là thần hay tinh linh của ông cha. Và lễ hội là lúc để mọi người thể hiện các niềm tin tôn giáo ấy qua các bài hát, điệu múa, trò chơi. Đặc biệt còn đẽo các cột tô tem hình người - vật, biểu trưng cho nguồn cội dân tộc và xứ sở.

Những cư dân nông nghiệp tài ba

Không chỉ giỏi săn bắn, các dân tộc ở đây còn giỏi trồng trọt, chăn nuôi và là người đầu tiên của châu Mỹ cũng như thế giới biết trồng ngô, đậu, khoai tây… nuôi gà tây để cải thiện bữa ăn. Họ cũng sáng chế được các loại bếp từ đá nóng, bảo quản thực phẩm bằng cách phơi và hun khói, may mặc trang phục từ da và lông thú như bò và thỏ, trang điểm đầu tóc bằng lông chim sặc sỡ. Dân tộc nào cũng có nhiều kiểu nhà tiện dụng. Thông thường nhất là wigwam làm từ các cây nhỏ uốn cong, đóng xuống mặt đất tạo vòm rồi buộc dây, lợp cỏ hoặc lều teepee bằng da thú quây kín và nhà gạch phơi khô adobe cho kiến trúc vững chãi. Cùng đó là các kiểu nhà wichita, wichkiups, asi, chickee, hogan, igloo, canoe house, pit house, sod house, grass house… tất cả đều từ gỗ đá, rơm rạ, đất cát được nhặt về và xây thủ công. Tô điểm cho những ngôi nhà lớn là những pho tượng tô tem rực rỡ, đứng ở hông nhà, trước cổng và đầu làng. Truyền thống ấy đến nay vẫn được giữ gìn mà khi nhắc đến chỉ có người Anh Điêng mới có.
Tô tem hươu nai.
Tô tem hươu nai.
Nam nữ Anh Điêng còn giỏi giang ở nhiều việc khác như nam nhi vùng đồng bằng rất thạo đi bộ và vác nặng trong khi vùng rừng núi lại tinh thông trên nước, ở phía Bắc biết làm ca nô bằng vỏ cây lướt nhẹ trên mặt hồ và phía Nam làm thuyền độc mộc từ cây đốt lõi. Ai nấy đều dùng thuyền để đi săn và đánh cá, như săn các đàn thú và chim đang uống nước. Phụ nữ cực kỳ đảm việc nhà gồm đan chiếu, rổ, trang phục, tích trữ thức ăn và chăm con. Từ nhỏ, các bé gái rất thích nấu nướng, may vá. Bé nam thì ham bắn cung, leo trèo. Khi đến tuổi trưởng thành, các em đều phải trải qua một số kỳ thi sức mạnh và lòng can đảm, thử tính tự lập, thường sống một mình trong rừng hoặc lang thang một thời gian trước khi ổn định. Mỗi gia đình Anh Điêng thường có ít người song lại rất đông họ hàng, cả làng đều là thân quyến của nhau. Đứng đầu mỗi làng là một tù trưởng, cũng là pháp sư, dược sư, người dẫn dắt tinh thần cộng đồng.

Lối sinh hoạt phong phú

Mỗi năm trong cộng đồng người Anh Điêng có khá nhiều lễ hội, ở đó thường thấy các trò vui, múa hát và kể chuyện hấp dẫn. Phần lớn các tiết mục đều có tính nghi lễ để tôn vinh thần thánh. Thanh niên thường chơi bóng rổ, hai đội đua nhau chuyền tay một quả bóng vào một cái lỗ trên cao, đội nào làm được sẽ thắng. Tương tự, nữ có trò đá bóng quanh một sân dài mà ngày xưa là một nghi lễ bảo vệ đồng cỏ khỏi bão cát. Ngoài ra, còn có các trò vui khác khó có thể tìm thấy nơi nào như trò cọc và vòng, hứng bóng, ném lao, đá gậy, ngéo tay, kéo tai, vật chân…
Điệu múa Fancy.
Điệu múa Fancy.
Hiếm có dân tộc nào lại sáng tạo và bảo tồn được nhiều điệu múa như người Anh Điêng. Với cả thảy hơn trăm điệu múa. Người ta thường nhảy múa để cầu xin thần linh phù hộ. Thợ săn múa hươu hay bò để mong săn bắt được nhiều trong khi nông dân múa điệu cầu mưa mong mưa xuống hay lúa ngô nhiều. Các dược sư múa để chữa bệnh. Các tù trưởng múa để kể về sự tích bộ lạc và cho trẻ khám phá các bí mật của bộ lạc. Cuối lễ hội thường có điệu múa ca ngợi các anh hùng, vẻ đẹp của đất nước với sự tham gia của cả tập thể nam nữ chung vui. Cũng như múa, hát là một phần quan trọng của các nghi lễ, với nhiều làn điệu diễn xướng mà thường thấy là hát kể khan. Trong khi nam múa thì nữ hát để xả đi những gánh nặng cuộc sống. Người ta đệm nhạc bằng rất nhiều nhạc cụ dân tộc như các loại trống, sáo…
Theo Langvietonline.vn
TTXVN

Có thể bạn quan tâm

Rực rỡ lễ hội hoa đỗ quyên tại Tokyo

Rực rỡ lễ hội hoa đỗ quyên tại Tokyo

Theo phóng viên TTXVN tại Tokyo, hoa đỗ quyên (tsutsuji trong tiếng Nhật) là một loài hoa được người dân Nhật Bản vô cùng yêu thích và thường nở vào tuần đầu tháng 4, ngay khi mùa hoa anh đào kết thúc. Tại Nhật Bản, đỗ quyên được trồng phổ biến trong công viên, hàng rào, khuôn viên chùa và các đền thờ.

“Angkor Sangkranta 2025” sôi động trong ngày Tết cổ truyền an vui ở Campuchia

“Angkor Sangkranta 2025” sôi động trong ngày Tết cổ truyền an vui ở Campuchia

Trong các ngày từ 14-16/4, đất nước và nhân dân Campuchia chào đón mùa Tết cổ truyền Chol Chnam Thmey 2025 trong không khí an vui, gắn với các nghi thức truyền thống và các chương trình lễ hội Sangkranta (còn gọi là Sangkran hay Songkran) đón năm mới sôi động trên phạm vi cả nước. Trong đó, điểm nhấn của mùa Tết cổ truyền năm nay vẫn là các chương trình vui “Tết Sangkran”, đặc biệt là sự kiện “Angkor Sangkranta năm 2025” sôi động ở cố đô Siem Reap, Tây Bắc Campuchia.

Khánh thành đập Sabo đầu tiên ở Việt Nam theo tiêu chuẩn Nhật Bản

Khánh thành đập Sabo đầu tiên ở Việt Nam theo tiêu chuẩn Nhật Bản

Ngày 16/04/2025 tại Sơn La, Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) tại Việt Nam đã phối hợp với các đơn vị chức năng của Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức Lễ khánh thành đập Sabo đầu tiên của Việt Nam. Đập được xây dựng trong khuôn khổ Dự án hợp tác kỹ thuật về nâng cao năng lực giảm thiểu rủi ro lũ quét và sạt lở đất ở khu vực miền núi phía Bắc do JICA tài trợ.

Chúc Tết cổ truyền Chol Chnam Thmay năm 2025 tại Campuchia

Chúc Tết cổ truyền Chol Chnam Thmay năm 2025 tại Campuchia

Nhân dịp Tết cổ truyền Chol Chnam Thmay năm 2025, tỉnh Kiên Giang tổ chức nhiều đoàn công tác sang Vương quốc Campuchia chúc Tết, tặng quà và giao lưu với các tỉnh, thành phố, cơ quan, đơn vị, lực lượng vũ trang nước bạn.

Voi robot cho lễ hội Hindu - giải pháp bảo tồn voi ở Ấn Độ

Voi robot cho lễ hội Hindu - giải pháp bảo tồn voi ở Ấn Độ

Cũng có thể vỗ tai và phun nước bằng vòi, nhưng đây lại là một chú voi robot có kích thước giống voi thật. Việc chế tạo ra voi robot này nhằm thay thế những con voi đang có nguy cơ tuyệt chủng đang đảm nhiệm những công việc khác nhau trong những hoạt động nghi lễ do các ngôi đền thờ của người theo đạo Hindu ở Ấn Độ tổ chức.

Lào tổ chức Lễ hội Voi Sayaboury năm 2025

Lào tổ chức Lễ hội Voi Sayaboury năm 2025

Từ ngày 22-24/2/2025, tại tỉnh Sayaboury (Lào) diễn ra Lễ hội Voi Sayaboury năm 2025. Lễ hôi được tổ chức hằng năm nhằm tôn vinh vai trò của voi trong lịch sử, văn hóa và đời sống người dân đã thu hút hàng nghìn khách du lịch trong nước và quốc tế tham gia.

Hokuriku – Khám phá thủ công truyền thống cổ xưa của Nhật Bản

Hokuriku – Khám phá thủ công truyền thống cổ xưa của Nhật Bản

Với những ngọn núi cao chót vót của dãy Alps Nhật Bản, quang cảnh bờ biển phía Tây Nhật Bản cùng các thành phố và thị trấn phát triển mạnh mẽ với nền văn hóa truyền thống tinh tế, Hokuriku được coi là vùng đất hội tụ những tinh hoa của thiên nhiên và con người Nhật Bản.

Giải pháp mới giúp giảm trọng lượng và khí thải carbon cho máy bay

Giải pháp mới giúp giảm trọng lượng và khí thải carbon cho máy bay

Việc giảm thiểu lượng khí thải carbon luôn là ưu tiên hàng đầu của ngành hàng không. Trong số các giải pháp được đầu tư mạnh mẽ hiện nay có nhiên liệu hàng không bền vững (Sustainable Aviation Fuel – SAF). SAF được sản xuất từ sinh khối, khí tự nhiên, dầu hydro hóa, than đá và mỡ động vật. Theo thỏa thuận chung giữa Ủy ban châu Âu, Nghị viện châu Âu và Hội đồng Liên minh châu Âu, SAF phải chiếm ít nhất 2% tổng lượng nhiên liệu sử dụng trong vận tải hàng không vào năm 2025 và sẽ tăng lên 6% vào năm 2030.

Làn sóng cúm quét qua châu Âu, hàng chục nghìn ca mắc

Làn sóng cúm quét qua châu Âu, hàng chục nghìn ca mắc

Theo mạng tin Euro News, châu Âu đang phải đối mặt với dịch cúm mùa đông, khi trong dịp lễ cuối năm, nhiều cuộc di chuyển và tụ họp đã trở thành chất xúc tác của dịch cúm. Từ Tây Ban Nha đến Pháp, từ Trung Âu đến Đông Âu, hàng chục nghìn ca mắc đã được ghi nhận.

Đột phá mới trong phát triển công nghệ sạc không dây

Đột phá mới trong phát triển công nghệ sạc không dây

Nhóm nghiên cứu của Trường Kỹ thuật Điện tử thuộc Đại học Tây An (Trung Quốc) đã đạt được bước đột phá trong phát triển công nghệ truyền và định vị năng lượng không dây. Nghiên cứu này đã được đăng trên tạp chí Nature Communications.

Phát hiện hóa thạch loài mèo nhỏ nhất thế giới

Phát hiện hóa thạch loài mèo nhỏ nhất thế giới

Một nhóm nhà khảo cổ học đã khai quật được hóa thạch mèo nhỏ nhất từng được biết đến tại một địa điểm ở miền Đông Trung Quốc. Thông tin về phát hiện này được công bố trên tạp chí trực tuyến Annales Zoologici Fennici.

Phát hiện khả năng vượt trội của đàn kiến

Phát hiện khả năng vượt trội của đàn kiến

Một nghiên cứu mới của Viện Khoa học Weizmann (WIS) Israel cho thấy trong một số trường hợp, đàn kiến có khả năng vượt trội hơn con người khi thực hiện các nhiệm vụ theo nhóm, chẳng hạn như điều hướng thử thách mê cung.

Trung Quốc phát triển cánh tay robot lấy cảm hứng từ vòi voi

Trung Quốc phát triển cánh tay robot lấy cảm hứng từ vòi voi

Lấy cảm hứng từ chuyển động nhanh nhẹn và khéo léo của vòi voi và xúc tu bạch tuộc, các nhà khoa học Trung Quốc đã phát triển một cánh tay robot có thể đáp ứng những nhiệm vụ đa dạng cần sự linh hoạt và mềm mại với chi phí sản xuất thấp.

Sửng sốt hiện tượng sóc đất săn chuột đồng ở Mỹ

Sửng sốt hiện tượng sóc đất săn chuột đồng ở Mỹ

Một hiện tượng lạ đã được ghi nhận tại Công viên Khu vực Briones, California - những con sóc mặt đất vốn chủ yếu ăn hạt nay đã trở thành những "thợ săn" thực thụ, săn đuổi và ăn thịt chuột đồng một cách táo bạo.

Phát hiện nấm Truffle khổng lồ ở Vân Nam, Trung Quốc

Phát hiện nấm Truffle khổng lồ ở Vân Nam, Trung Quốc

Một quả nấm truffle đen khổng lồ nặng 1,71 kg vừa được phát hiện tại tỉnh Vân Nam, Tây Nam Trung Quốc. Đây là quả nấm đen nặng nhất được tìm thấy tại tỉnh được mệnh danh là "vương quốc nấm hoang dã" này.

Nghiên cứu mới hé lộ kỹ thuật lên men rượu gạo từ 10.000 năm trước

Nghiên cứu mới hé lộ kỹ thuật lên men rượu gạo từ 10.000 năm trước

Một nghiên cứu mới đây, đăng trên tạp chí của Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Mỹ, cho biết đã tìm thấy bằng chứng về một loại men gạo có niên đại khoảng 10.000 năm trước tại một địa điểm văn hóa ở Trung Quốc, qua đó cho thấy nguồn gốc thuần hóa cây lúa và cách thức người xưa ở châu Á đã tạo ra men rượu gạo như thế nào.