Khi nhà thám hiểm người Tây Ban Nha Christopher Colombus tìm ra châu Mỹ vào năm 1492 lúc vượt Đại Tây Dương để tới phương Đông, nơi có những sản vật quý giá, thuyền của ông đã cập bờ một đảo nhỏ và gặp ở đây những thổ dân bản địa có dáng vẻ hết sức lạ mắt, như da đỏ, tóc đen, người nhỏ bé. Ông cứ ngỡ mình đã tới Ấn Độ nên gọi họ là những người Ấn Độ - Indios (tiếng Anh là Indians). Trên thực tế, họ không phải là dân của Ấn Độ mà là dân của vùng đất châu Mỹ.
Tuy nhiên, họ cũng đã từng là người Đông Nam Á, vì giỏi đi biển mà vượt đại dương tìm tới được vùng đất mới. Cùng một đoàn thuyền song mỗi nhóm đi một phương tìm hiểu nơi cư trú và hình thành nên nhiều bộ lạc hay dân tộc riêng với làng nước trải khắp châu Mỹ. Mỗi bộ lạc nói một thứ tiếng khác nhau, đến nay đã thống kê được 600 thổ ngữ. Do sự đông đảo người Anh Điêng trong các nhóm dân cư, có rất nhiều sông hồ, đường xá, thị trấn, tỉnh lỵ và 27 bang của Mỹ được đặt tên theo tiếng Anh Điêng.
![]() |
Cột tượng tô tem. |
Những cư dân nông nghiệp tài ba
Không chỉ giỏi săn bắn, các dân tộc ở đây còn giỏi trồng trọt, chăn nuôi và là người đầu tiên của châu Mỹ cũng như thế giới biết trồng ngô, đậu, khoai tây… nuôi gà tây để cải thiện bữa ăn. Họ cũng sáng chế được các loại bếp từ đá nóng, bảo quản thực phẩm bằng cách phơi và hun khói, may mặc trang phục từ da và lông thú như bò và thỏ, trang điểm đầu tóc bằng lông chim sặc sỡ. Dân tộc nào cũng có nhiều kiểu nhà tiện dụng. Thông thường nhất là wigwam làm từ các cây nhỏ uốn cong, đóng xuống mặt đất tạo vòm rồi buộc dây, lợp cỏ hoặc lều teepee bằng da thú quây kín và nhà gạch phơi khô adobe cho kiến trúc vững chãi. Cùng đó là các kiểu nhà wichita, wichkiups, asi, chickee, hogan, igloo, canoe house, pit house, sod house, grass house… tất cả đều từ gỗ đá, rơm rạ, đất cát được nhặt về và xây thủ công. Tô điểm cho những ngôi nhà lớn là những pho tượng tô tem rực rỡ, đứng ở hông nhà, trước cổng và đầu làng. Truyền thống ấy đến nay vẫn được giữ gìn mà khi nhắc đến chỉ có người Anh Điêng mới có.
![]() |
Tô tem hươu nai. |
Lối sinh hoạt phong phú
Mỗi năm trong cộng đồng người Anh Điêng có khá nhiều lễ hội, ở đó thường thấy các trò vui, múa hát và kể chuyện hấp dẫn. Phần lớn các tiết mục đều có tính nghi lễ để tôn vinh thần thánh. Thanh niên thường chơi bóng rổ, hai đội đua nhau chuyền tay một quả bóng vào một cái lỗ trên cao, đội nào làm được sẽ thắng. Tương tự, nữ có trò đá bóng quanh một sân dài mà ngày xưa là một nghi lễ bảo vệ đồng cỏ khỏi bão cát. Ngoài ra, còn có các trò vui khác khó có thể tìm thấy nơi nào như trò cọc và vòng, hứng bóng, ném lao, đá gậy, ngéo tay, kéo tai, vật chân…
![]() |
Điệu múa Fancy. |