Lạ lẫm "nhà rông kiểu mới" ở Kông Chro

Lạ lẫm "nhà rông kiểu mới" ở Kông Chro
“Văn hóa lạ” ở làng

Chiều hắt nắng lên những mái tôn xanh đỏ của một ngôi nhà bề thế mang hơi hướng kiến trúc nhà sàn người Jrai vùng phía Tây, thoạt nhìn khá bắt mắt. Đó là mái nhà kiểu Thái với nhiều nóc nhọn pha lẫn kiến trúc truyền thống Jrai. Đáng nói, nơi chúng tôi có mặt không phải là một làng Jrai, mà là làng thuần Bahnar -làng Bla của xã Đak Song, huyện Krông Chro (Gia Lai). Người dân xác nhận đây là nhà rông mới của làng, khởi công từ đầu năm, hiện đã hoàn thiện đến 95%.
 
Nhà rông mới ở làng Bla, xã Đak Song, huyện Kông Chro. Ảnh: Hoàng Ngọc
Nhà rông mới ở làng Bla, xã Đak Song, huyện Kông Chro. Ảnh: Hoàng Ngọc 

Nhà rông mới nằm ngay cạnh nhà rông truyền thống dáng vẻ khiêm cung, cũ càng, thấp, dài nhưng thật vững chãi, như một chỉ dấu làng Bahnar ở Đông Trường Sơn, không thể nhầm lẫn. Do gặp khó trong việc tìm nguyên vật liệu tự nhiên từ rừng để lợp mái, người làng Bla đã thay thế bằng mái tôn, nhưng nhà rông vẫn giữ nguyên dáng vẻ và đường nét kiến trúc truyền thống, phên vách đan bằng tre, nứa với nhiều hoa văn thật sinh động.

Hai thực thể văn hóa ấy nằm cạnh nhau đặt ra vô vàn thắc mắc.

Già Đinh Đi nói với chúng tôi rằng, làng họp đến lần thứ 3 mới quyết định làm ngôi nhà rông kiểu mới, nhưng không phải để thay thế nhà rông cũ. Làng vẫn sử dụng nhà rông cũ để họp làng, cúng Yàng, tổ chức lễ hội, thực thi luật tục, trao truyền các giá trị văn hóa… Còn nhà rông mới là nơi để họp hành, học tập, tiếp xúc cử tri và các hoạt động do chính quyền tổ chức chứ không có các hoạt động mang ý nghĩa tâm linh, tín ngưỡng. “Vì sao làng không làm nhà rông truyền thống Bahnar mà lại làm theo kiểu Jrai?”. Trước câu hỏi này, già Đinh Đi trầm ngâm: “Lúc chuẩn bị làm nhà mới, làng tổ chức họp 2-3 lần để lấy ý kiến. Đa số người dân muốn làm nhà kiểu mới nên phải theo. Mọi người cho rằng nhà rông truyền thống thấp, lại chật chội và mùa hè thì nóng. Hơn nữa, một số làng cũng làm nhà rông kiểu mới nên làng Bla cũng làm theo. Làm nhà này cao hơn, thoáng hơn, lại phù hợp với các tiêu chí nông thôn mới”. Để làm nhà rông kiểu Jrai này, người Bahnar không trực tiếp tham gia như khi làm nhà rông truyền thống. Làng có 70 hộ với 380 khẩu thì mỗi khẩu phải đóng 500 ngàn đồng, không phân biệt giàu, nghèo, già, trẻ để thuê thợ từ vùng khác tới làm và mua nguyên vật liệu.

Bla không phải là ngôi làng Bahnar duy nhất làm nhà rông theo kiểu nhà sàn Jrai kết hợp mái Thái. Làng Kuc Rờng (xã Đak Pơ Pho), làng Măng (xã Ya Ma)… cũng vừa khánh thành nhà rông kiểu mới. Chị Đinh Thị Nguyên (làng Măng) cho biết, làng có 86 hộ với 420 khẩu, mỗi khẩu phải góp đến 800 ngàn đồng mới hoàn thành được ngôi nhà rông kiểu mới này, tốn kém hơn rất nhiều so với làm nhà rông truyền thống vì không tận dụng được sức người.

Đừng để phải thương nhớ nhà rông

Anh Đinh Văn Xúy-Bí thư Huyện đoàn Kông Chro-cho biết: Hiện nay, hầu hết các làng đều làm nhà rông kiểu mới này. Không chỉ có nhà rông, nhiều gia đình cũng làm nhà sàn Jrai mái Thái để ở thay thế cho nhà sàn Bahnar truyền thống. “Nhà rông là biểu tượng cho sự đoàn kết, thống nhất của làng. Trước đây, làng nào làm nhà rông thì cả cộng đồng đều phải góp công sức, phân công nhiệm vụ từng người, từ việc cắt tranh, khiêng cây, lợp mái, điêu khắc, vẽ hoa văn… cho đến khi hoàn thành. Cả làng đồng sức đồng lòng, ai cũng thấy có công sức mình ở trong đó nên họ gắn bó với nhà rông. Nhưng làm nhà kiểu mới này thì khác hẳn. Người dân chỉ việc góp tiền và tham gia những việc phụ, còn việc chính do thợ từ nơi khác đến, xong thì bàn giao lại cho làng”.

Anh Xúy kể thêm, đàn ông Bahnar trước khi lấy vợ phải biết đẽo cái cây, dựng cái nhà để ở, đan cái gùi để đựng, nắm được những kỹ thuật cơ bản trong việc dựng nhà rông… Thế nhưng, những giá trị ấy đang dần bị lãng quên. Nhà rông truyền thống cũng vì thế ngày càng bị mai một, lấn át.

Trao đổi về vấn đề này, ông Nguyễn Trọng Hiếu-Trưởng phòng Văn hóa-Thông tin huyện-nói : “Làm nhà rông là việc của làng, ngành Văn hóa không thể can thiệp. Nhiều làng hiện nay thích làm nhà theo kiến trúc nhà sàn Jrai còn bởi đội ngũ thi công chủ yếu đến từ các huyện phía Tây, nhất là ở huyện Ia Pa. Người dân các làng thường có tâm lý bắt chước nhau nên thấy làng này làm thì làng khác cũng làm theo”. Mặc dù không can thiệp được nhưng ông Hiếu cho biết, ngành Văn hóa huyện đang có kế hoạch tuyên truyền đến các làng, khuyến khích người dân gìn giữ, bảo tồn kiến trúc nhà rông truyền thống, góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc.

Người Bahnar vốn coi trọng giá trị văn hóa truyền thống, vì nó là sợi dây bền chặt gắn bó, đoàn kết các cá nhân trong một cộng đồng, một dân tộc. Có câu “Nói phải củ cải cũng nghe”, việc khuyến khích người dân bảo tồn, phát huy truyền thống, tự hào với những giá trị có từ ngàn đời phụ thuộc rất nhiều vào lời nói phải, nói khéo của những người công tác trong ngành Văn hóa. Đừng để đến một lúc nào đó phải đỏ mắt đi tìm hình bóng nhà rông, thương nhớ những dáng hình đã trở nên thân thuộc với bao thế hệ người Bahnar ở vùng Đông Trường Sơn này.
Theo baogialai.com.vn

Có thể bạn quan tâm

Khai thác thế mạnh xuất khẩu sản phẩm nông - thủy sản có lợi thế cạnh tranh

Khai thác thế mạnh xuất khẩu sản phẩm nông - thủy sản có lợi thế cạnh tranh

Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Tiền Giang Lưu Văn Phi cho biết: Hiện nay, tỉnh nỗ lực khai thác những tiềm năng và thế mạnh xuất khẩu các sản phẩm nông - thủy sản có lợi thế cạnh tranh; tích cực nắm bắt cơ hội, mở rộng thị trường, nhằm đảm bảo tăng trưởng xuất khẩu bền vững, thu hút ngoại tệ.

'Chìa khóa' để bắt kịp xu thế cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4

'Chìa khóa' để bắt kịp xu thế cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4

Ngày 6/6, UBND tỉnh Lai Châu và Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông đã ký kết thỏa thuận hợp tác đẩy mạnh công tác nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, đào tạo, bồi dưỡng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực của tỉnh giai đoạn 2025 - 2030.

Phát huy vai trò khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong tình hình mới

Phát huy vai trò khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong tình hình mới

Ngày 4/6, tại tỉnh Sóc Trăng, Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Sóc Trăng, tỉnh Hậu Giang và thành phố Cần Thơ phối hợp tổ chức Hội nghị đóng góp ý kiến vào dự thảo Đề án sắp xếp, hợp nhất Mặt trận Tổ quốc, tổ chức chính trị - xã hội và hội quần chúng 3 tỉnh, thành phố (hội nghị lần thứ 3).

Truyền thông Campuchia ca ngợi sức sống mới ở vùng đồng bào Khmer Nam Bộ

Truyền thông Campuchia ca ngợi sức sống mới ở vùng đồng bào Khmer Nam Bộ

Trong những ngày đầu tháng này, các phương tiện truyền thông Campuchia đăng tải nhiều chủ đề bài viết đính kèm hình ảnh đa dạng, giới thiệu về cuộc sống mới với nhiều khởi sắc, đổi thay toàn diện trong vùng đồng bào Khmer tại các tỉnh, thành vùng đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam.

Đẩy mạnh phát triển kinh tế hợp tác trong nông nghiệp

Đẩy mạnh phát triển kinh tế hợp tác trong nông nghiệp

Theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Tiền Giang Trần Hoàng Nhật Nam, nhằm đẩy mạnh phát triển kinh tế hợp tác trong nông nghiệp, địa phương đã tổ chức được mạng lưới 198 hợp tác xã nông nghiệp - thủy sản, thu hút gần 55.000 thành viên; giải quyết công ăn việc làm cho gần 2.000 lao động. Đến đầu tháng 6/2025, các hợp tác xã trên lĩnh vực nông nghiệp - thủy sản đã đạt doanh thu khoảng 140 tỷ đồng, tăng gần 25% so với cùng kỳ năm trước.

Các tỉnh Tây Nam Bộ tập trung thực hiện hoàn thành công tác dân tộc

Các tỉnh Tây Nam Bộ tập trung thực hiện hoàn thành công tác dân tộc

Ngày 30/5, tại Sóc Trăng, Bộ Dân tộc và Tôn giáo tổ chức Hội nghị tổng kết công tác thi đua khen thưởng Cụm thi đua số 6 (gồm 10 địa phương: Vĩnh Long, Trà Vinh, Long An, Kiên Giang, An Giang, Hậu Giang, Bạc Liêu, Cà Mau, Sóc Trăng và thành phố Cần Thơ) về công tác dân tộc.

Hiệu quả từ mô hình 'Họ đạo bình yên - gia đình hòa thuận' của đồng bào K’Ho

Hiệu quả từ mô hình 'Họ đạo bình yên - gia đình hòa thuận' của đồng bào K’Ho

Được thành lập từ năm 2019, mô hình “Họ đạo bình yên - Gia đình hạnh phúc” ở buôn B’laosire thuộc tổ dân phố 14, phường B’Lao (thành phố Bảo Lộc, Lâm Đồng) được đánh giá cao bởi tính hiệu quả. Từ nhiều năm qua, mô hình góp phần bảo đảm an ninh trật tự, người dân tập trung làm ăn phát triển kinh tế, hàng chục hộ vươn lên thoát nghèo, Họ đạo được Bộ Công an khen thưởng vào năm 2024.

Yên Lạc “giữ lửa” nghề chằm áo tơi truyền thống

Yên Lạc “giữ lửa” nghề chằm áo tơi truyền thống

Chiếc áo mộc mạc, được làm từ những tàu lá cọ khô, không chỉ là vật dụng che mưa nắng quen thuộc của người dân thôn Yên Lạc (xã Quang Lộc, huyện Can Lộc, Hà Tĩnh) suốt hàng trăm năm, mà còn là biểu tượng của sự cần cù, khéo léo và nét đẹp văn hóa đậm đà bản sắc. Giữa nhịp sống hối hả, nghề chằm áo tơi truyền thống vẫn được người dân lặng lẽ “giữ lửa”, trao truyền qua bao thế hệ, bảo tồn một phần hồn quê hương trong từng sợi lá.

Tết mùa mưa đặc sắc của dân tộc Hà Nhì

Tết mùa mưa đặc sắc của dân tộc Hà Nhì

Đồng bào dân tộc Hà Nhì có nhiều phong tục đặc sắc, trong đó có Tết mùa mưa (Dế Khừ Chà) là một trong bảy Tết trong năm theo phong tục cổ truyền của người Hà Nhì.

Lễ Mạng Ma - Nghi lễ tâm linh của người Xinh Mun

Lễ Mạng Ma - Nghi lễ tâm linh của người Xinh Mun

Vào độ xuân về khi hoa ban nở trắng rừng, người Xinh Mun ở Sơn La lại tổ chức Lễ Mạng Ma – một nghi lễ tâm linh truyền thống cầu sức khỏe, giải hạn, thể hiện niềm tin sâu sắc vào sự kết nối giữa con người với thần linh, tổ tiên và vạn vật thiên nhiên.

Tục nhuộm răng đen - nét văn hóa đặc sắc của phụ nữ dân tộc Lự ở Lai Châu

Tục nhuộm răng đen - nét văn hóa đặc sắc của phụ nữ dân tộc Lự ở Lai Châu

Dân tộc Lự là một trong những dân tộc rất ít người có số dân dưới 10 nghìn người hiện đang sinh sống chủ yếu ở huyện Tam Đường và huyện Sìn Hồ tỉnh Lai Châu, đã từ lâu, tục nhuộm răng đen của phụ nữ dân tộc Lự là một trong những nét văn hóa đặc trưng. Hiện, các cấp ủy, chính quyền huyện tăng cường tuyên truyền vận động người dân tiếp tục truyền dậy, phát huy những giá trị bản sắc văn hóa của dân tộc Lự trước nguy cơ bị mai một.

Tái hiện lễ cúng trưởng thành của đồng bào Ê Đê

Tái hiện lễ cúng trưởng thành của đồng bào Ê Đê

Trong khuôn khổ các hoạt động của Ngày Văn hoá các dân tộc Việt Nam (19/4), tại Làng Văn hoá – Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội), đồng bào dân tộc Ê Đê đã tái hiện nghi lễ trưởng thành đặc sắc của dân tộc mình.

Gìn giữ bánh truyền thống Khẩu Sli của người Tày, Nùng ở Cao Bằng

Gìn giữ bánh truyền thống Khẩu Sli của người Tày, Nùng ở Cao Bằng

Cao Bằng, một tỉnh miền núi phía Bắc Việt Nam, không chỉ nổi tiếng với cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ mà còn là nơi lưu giữ nhiều nét văn hóa đặc sắc của các dân tộc thiểu số. Một trong những món ăn truyền thống nổi bật của người Tày, người Nùng ở đây là bánh Khẩu Sli, món bánh mang đậm hương vị quê hương và được người dân nơi đây coi là món quà tuyệt vời trong những dịp lễ, Tết.

Lễ ăn mừng đầu lúa mới của đồng bào Raglai

Lễ ăn mừng đầu lúa mới của đồng bào Raglai

Đồng bào Raglai sở hữu một kho tàng tri thức dân gian đồ sộ, từ sử thi, truyện cổ, dân ca đến luật tục… Không chỉ vậy, đồng bào còn lưu giữ nhiều lễ hội dân gian đặc sắc như Lễ ăn mừng đầu lúa mới, lễ bỏ mả, các nghi lễ vòng đời… Trong đó lễ ăn mừng đầu lúa mới đã được công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, khẳng định gái trị văn hóa sâu sắc và vai trò quan trọng trong đời sống, tinh thần của cộng đồng người Ragalai.

Món cà đắng lòng gà bọc lá chuối của người Jrai

Món cà đắng lòng gà bọc lá chuối của người Jrai

Ẩm thực của người Jrai ở Gia Lai luôn độc đáo với những món ăn ngon, dân dã, đậm nét truyền thống. Trong số đó, món cà đắng lòng gà bọc lá chuối nổi bật như một biểu tượng của sự sáng tạo và gắn kết với thiên nhiên.

Vui Tết rừng với đồng bào Mông Nà Hẩu

Vui Tết rừng với đồng bào Mông Nà Hẩu

Đến hẹn lại lên, cứ vào ngày cuối cùng của tháng Giêng hằng năm, đồng bào dân tộc Mông ở xã Nà Hẩu, huyện Văn Yên (Yên Bái) nô nức hội tụ tại các điểm trung tâm bản để tổ chức Lễ Cúng rừng hay còn gọi Tết rừng.

Gìn giữ món bánh bạc đầu truyền thống của người Sán Dìu

Gìn giữ món bánh bạc đầu truyền thống của người Sán Dìu

Văn hóa ẩm thực của người Sán Dìu tại Quảng Ninh sở hữu những đặc trưng riêng, thể hiện sự khéo léo, tinh tế trong chế biến, phối hợp các thực phẩm. Một trong những món ăn đặc sắc đó là bánh bạc đầu đã trở thành đặc sản nổi tiếng. Thưởng thức các món bánh thơm ngon và tìm hiểu về văn hóa độc đáo của người Sán Dìu ở vùng cao Quảng Ninh là trải nghiệm đáng nhớ.

Tái hiện lễ Khai hạ của đồng bào dân tộc Mường

Tái hiện lễ Khai hạ của đồng bào dân tộc Mường

Nằm trong khuôn khổ các hoạt động của ngày hội " Sắc xuân trên mọi miền Tổ quốc" xuân Ất Tỵ 2025, tại làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội), đồng bào dân tộc Mường đến từ tỉnh Hòa Bình đã tổ chức tái hiện lễ hội Khai hạ đặc sắc.

Nghi thức lễ hát múa ăn mừng dưới cây bông của đồng bào dân tộc Thái

Nghi thức lễ hát múa ăn mừng dưới cây bông của đồng bào dân tộc Thái

Nằm trong khuôn khổ các hoạt động của ngày hội “Sắc xuân trên mọi miền Tổ quốc” xuân Ất Tỵ 2025, tại Làng Văn hóa – Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội) bà con đồng bào dân tộc Thái đến từ huyện Như Thanh, tỉnh Thanh Hóa đã tổ chức tái hiện trích đoạn nghi thức lễ hát múa ăn mừng dưới cây bông (Kin Chiêng Boọc Mạy) đặc sắc.

Chiêm ngưỡng vẻ đẹp trang phục truyền thống của người Dao Thanh Y

Chiêm ngưỡng vẻ đẹp trang phục truyền thống của người Dao Thanh Y

Người Dao Thanh Y sinh sống trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh nhiều năm qua vẫn luôn giữ được bản sắc văn hóa riêng thông qua phong tục, tập quán hay nếp sinh hoạt hằng ngày và đặc sắc trong đó có bộ trang phục truyền thống của phụ nữ Dao Thanh Y là một di sản văn hóa độc đáo, mang đậm nét đặc trưng.

Lễ cúng rừng của người Mông nơi đại ngàn xanh Nà Hẩu

Lễ cúng rừng của người Mông nơi đại ngàn xanh Nà Hẩu

Đối với đồng bào dân tộc Mông ở xã Nà Hẩu (huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái), lễ cúng rừng hay còn gọi Tết rừng có từ khi tổ tiên di cư đến nơi đây lập làng, lập bản và trở thành bản sắc văn hóa, tín ngưỡng dân gian độc đáo riêng có.

Bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa

Bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa

Ngày 5/2 (tức mùng 8 Tết Ất Tỵ), tại xã Phong Phú, huyện Tân Lạc (Hòa Bình) diễn ra Lễ hội Khai hạ dân tộc Mường năm 2025. Đây là lễ hội dân gian truyền thống lớn nhất của dân tộc Mường, đồng thời trở thành nét sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng không thể thiếu trong dịp Tết đến, Xuân về của người Mường ở Hòa Bình. Lễ hội thu hút hàng nghìn người dân, du khách trong và ngoài tỉnh đến tham gia.

Gìn giữ nghề dệt thổ cẩm trang phục dân tộc Thái ở Điện Biên

Gìn giữ nghề dệt thổ cẩm trang phục dân tộc Thái ở Điện Biên

Cộng đồng người Thái là một trong ba dân tộc chiếm phần lớn dân số của tỉnh Điện Biên. Nghề dệt thổ cẩm trang phục truyền thống của dân tộc Thái dù đã từng đối mặt với nguy cơ mai một nhưng hiện vẫn được gìn giữ. Những nghệ nhân lớn tuổi vẫn bền bỉ truyền nghề cho thế hệ trẻ từng họa tiết, hoa văn đặc trưng mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc.

Hội làng mừng Gươl mới của đồng bào Cơ-tu thôn Aró. Ảnh: Khánh Nguyên

Người Cơ-tu vui hội mừng Gươl mới

Với đồng bào Cơ-tu ở thôn Aró, xã Lăng, huyện Tây Giang (Quảng Nam), Gươl là không gian sinh hoạt chung, có ý nghĩa quan trọng trong đời sống văn hóa tâm linh. Để chào mừng công trình trọng đại này, đồng bào Cơ-tu thường tổ chức lễ mừng Gươl mới, góp phần bảo tồn nét đẹp văn hóa cộng đồng.