Nồng nàn men lá Tây Nguyên

Uống rượu cần trong lễ hội làng (ảnh chụp trước tháng 4-2021). Ảnh: baogialai.com.vn
Uống rượu cần trong lễ hội làng (ảnh chụp trước tháng 4-2021). Ảnh: baogialai.com.vn

Ở Tây Nguyên, hầu như mọi người phụ nữ đều biết làm men lá, biết ủ rượu cần, như một công việc bình thường trong mỗi gia đình. Khác với người Kinh, người Tây Nguyên làm men rượu không cần men gốc men giống một cách cầu kỳ, không có những bài thuốc men Bắc đến mấy chục vị với những tỷ lệ đồng cân đồng lạng đọc hoa cả mắt.

Men lá đơn giản chỉ làm từ bột gạo và lá quả rễ cây rừng. Gạo xóc nước ướt đều, cho vào cối giã cùng với củ riềng tươi, ớt, quả khổ qua rừng khô, quả boh pang (quả cứt quạ) khô, mía tươi, rễ yă krok (cây su sa) tươi, rễ mun ngyă (cây dưa chuột rừng, bát bát) tươi. Khi tất cả đã nhỏ mịn, rây tách bột riêng, bã riêng. Vỏ cây yam (cây men) tươi được gọt sạch, giã nhỏ, lọc lấy nước. Hỗn hợp bột mịn được trộn với nước vỏ cây yam cho vừa vắt, không quá khô, không quá ướt. Cục men được vắt chặt từng nắm cỡ nắm tay, lần lượt xếp vào cái nia rải trấu. Phía trên phủ lớp bã bột và bã vỏ yam. Trên cùng đậy kín bằng lá sa nhân rừng. Tầm 3, 4 ngày, nia men tỏa ra mùi thơm, bề mặt cục men mọc nấm xám là đạt. Nia men được phơi nơi thoáng mát, không có ánh nắng trực tiếp, thường là để trên gác bếp cho đến khô kiệt.

Quá trình làm men của người Tây Nguyên chỉ duy nhất một việc kiêng cữ là với người mang thai, trâu bò heo có chửa. Khi trong nhà có phụ nữ mang thai, heo bò chửa, muốn úp men, thường người ta phải sang nhà hàng xóm ở nhờ 3, 4 ngày để làm cho đến khi xong mẻ men mới trở về.

Nồng nàn men lá Tây Nguyên ảnh 1Uống rượu cần trong lễ hội làng (ảnh chụp trước tháng 4-2021). Ảnh: baogialai.com.vn

Cách ủ rượu cần truyền thống của người Tây Nguyên cũng có cái lạ. Tất tần tật mọi thứ chứa tinh bột đều có thể làm thành rượu: củ mì, bắp hạt, cơm gạo, bo bo, kê... Nguyên liệu được nấu chín, dỡ tơi cho nguội, giã men trộn đều, ủ vào gùi lót lá chuối, bịt kín. Để 3 ngày 3 đêm, khi cơm rượu vừa dậy mùi thơm, ăn có vị ngọt, tỏa nhiệt mạnh, nhưng chưa chảy nước thì dỡ ra nia cho nguội. Công đoạn cuối cùng là cho cơm rượu vào ghè, phủ lá chuối, bịt kín miệng, để khoảng 15 ngày thì chế nước uống được. Những ghè rượu để lâu, cơm rượu hóa nước bị tụt sâu xuống, định kỳ phải ủ tiếp cơm rượu mới chêm vào.

Để uống rượu ghè, người Tây Nguyên phải dùng những cành giang, cành nứa lóng dài, cỡ to như ngón tay út làm cần. Thông thường cần rượu ít nhất cũng phải có một mắt. Đó là mắt đầu tiên được vót nhọn và khứa 3 lỗ (một bên ống) hoặc 6 lỗ (2 bên ống) để rượu chảy vào. Đó cũng là đầu cắm cần rượu vào ghè. Tùy loại ghè to nhỏ, cao thấp mà thiết kế các loại cần rượu ngắn hoặc dài.

Người Bahnar thường làm cần rượu một mắt, ống ngắn, khi uống phải cúi người hướng vào ghè. Ngược lại, người Jrai, Ê Đê thường làm cần rượu dài 2-3 mắt. Cần được uốn cong, khi uống chỉ cần ngồi quây quanh ghè rượu, nhẹ nhàng đưa bàn tay vít cần là được.

Uống rượu cần xoay vòng có thể dùng một cái căn (kang) bằng tre để làm chuẩn, xác định lượng rượu uống của từng người, như một lẽ công bằng. Tùy số lượng người tham gia cuộc rượu, tùy ghè to nhỏ mà có thể cắm một cần hoặc nhiều cần.

Trong rượu cần, người Tây Nguyên chia làm 3 loại. To nhất là ghè, trữ được nhiều rượu, dùng cho các cuộc nhậu đông người, những buổi lễ, những cuộc vui lớn. Ché là loại trung, thường chỉ dùng trong việc tiếp khách 2-3 người hoặc góp đám, góp lễ hội. Nhỏ nhất là bối, một dụng cụ đựng rượu chỉ để thờ cúng.

Tùy sở thích, người làm men có thể gia giảm các nguyên liệu để cho hương vị rượu cần khác nhau. Nếu khổ qua rừng, boh pang nhiều, rượu sẽ có vị đắng. Ớt nhiều, rượu sẽ có vị cay. Riềng nhiều, rượu sẽ có vị thơm ấm nồng...

Nhìn chung, rượu cần không chưng cất, được ngâm trong nước lã khe suối nên đậm đà hương vị tự nhiên. Rượu được rút trực tiếp từ trong tầng cơm rượu ủ qua nhiều ngày, có độ sánh, màu vàng mật ong, vị men lá với đủ đầy các sinh tố, các hoạt chất của sinh khối, nồng nàn mà dịu ngọt.

Một lần vít cần nhấm nháp hương vị men lá Tây Nguyên, dưới đêm trăng, ánh lửa hồng và âm thanh cồng chiêng thảng thốt chốn rừng sâu thâm u, ai cũng sẽ khắc ghi khoảnh khắc hóa thân thăng hoa ấy sâu thẳm mãi trong tâm thức. Nồng nàn ký ức men lá nguyên sơ!

Theo baogialai.com.vn

Có thể bạn quan tâm

Vũng Tàu mở đường vươn mình từ những mũi tiến công lịch sử

Vũng Tàu mở đường vươn mình từ những mũi tiến công lịch sử

Ngày 30/4/1975, chiến dịch giải phóng miền Nam đi đến thắng lợi hoàn toàn, thống nhất đất nước. Vũng Tàu, với vị trí chiến lược quan trọng, là một trong những cứ điểm cố thủ cuối cùng của quân đội Sài Gòn. Đến 13 giờ 30 ngày 30/4, những tên địch cuối cùng buông súng đầu hàng, Vũng Tàu hoàn toàn giải phóng.

"Mùa vàng" sứa biển, ngư dân ven bờ bội thu

"Mùa vàng" sứa biển, ngư dân ven bờ bội thu

Những ngày đầu tháng 4/2025, biển cả đã ban tặng cho ngư dân các xã vùng ven biển Thạch Hà, thị Xã Kỳ Anh, thành phố Hà Tĩnh (Hà Tĩnh) món quà giá trị đó là sứa biển. Liên tiếp những chuyến ra khơi gần bờ đã mang về sản lượng sứa rất lớn, giúp nhiều gia đình ngư dân thu về hàng triệu đồng, tạo nên không khí phấn khởi trong những chuyến ra khơi.

Hiệu quả kinh tế từ trồng lúa giảm phát thải

Hiệu quả kinh tế từ trồng lúa giảm phát thải

Tại tỉnh Trà Vinh, thực hiện Đề án "Phát triển bền vững một triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030", người dân đã đăng ký gần 5.000 ha tham gia sản xuất theo mô hình ở vụ sản xuất lúa Hè Thu, cao gấp trên 5 lần so với diện tích tham gia đề án ở vụ lúa Đông Xuân 2024-2025.

Trà Vinh nâng chất tiêu chí nông thôn mới

Trà Vinh nâng chất tiêu chí nông thôn mới

Chiều 4/4, UBND tỉnh Trà Vinh tổ chức hội nghị sơ kết Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới năm 2024 và công tác xóa nhà tạm, dột nát trên địa bàn theo hình thức trực tuyến kết nối với 9 điểm cầu các huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh.

Khai mạc Hội chợ thương mại và sản phẩm OCOP tỉnh Phú Thọ năm 2025

Khai mạc Hội chợ thương mại và sản phẩm OCOP tỉnh Phú Thọ năm 2025

Nằm trong chương trình Giỗ Tổ Hùng Vương và Tuần văn hóa du lịch – Đất Tổ 2025, tối 2/4, tại sân vận động Bảo Đà, thành phố Việt Trì, Ban Tổ chức Giỗ tổ Hùng Vương và Tuần văn hóa du lịch – Đất Tổ 2025, Sở Công Thương tỉnh Phú Thọ tổ chức Hội chợ thương mại và sản phẩm OCOP (Chương trình Mỗi xã một sản phẩm) tỉnh Phú Thọ năm 2025

Tiền Giang phát triển vùng chuyên canh nuôi nghêu xuất khẩu

Tiền Giang phát triển vùng chuyên canh nuôi nghêu xuất khẩu

Với lợi thế 32 km bờ biển, tỉnh Tiền Giang đã hình thành và phát triển vùng chuyên canh nuôi nghêu trên địa bàn huyện Gò Công Đông có diện tích 2.200 ha, tập trung tại xã Tân Thành, sản lượng khai thác bình quân hàng năm đạt khoảng 20.000 tấn. Nghêu Gò Công có chất lượng tốt, được nhiều người tiêu dùng trong và ngoài tỉnh ưa chuộng.

"Mỗi xã một sản phẩm" - Động lực mới cho phát triển kinh tế nông thôn Thái Bình

"Mỗi xã một sản phẩm" - Động lực mới cho phát triển kinh tế nông thôn Thái Bình

Với tiềm năng và thế mạnh sẵn có trong sản xuất nông nghiệp, tỉnh Thái Bình đang ghi dấu ấn đậm nét trong việc triển khai hiệu quả Chương trình "Mỗi xã một sản phẩm" (OCOP). Chương trình đang là động lực quan trọng, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn, nâng cao thu nhập cho người dân và xây dựng nông thôn mới bền vững.

Đồng Tháp đưa toàn bộ sản phẩm OCOP lên các sàn thương mại điện tử

Đồng Tháp đưa toàn bộ sản phẩm OCOP lên các sàn thương mại điện tử

Ông Huỳnh Minh Tuấn, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp cho biết, đến nay, tỉnh có 581 sản phẩm được công nhận OCOP (464 sản phẩm 3 sao, 116 sản phẩm 4 sao và 1 sản phẩm 5 sao) của 246 chủ thể duy trì kinh doanh trên các sàn thương mại điện tử; 100% sản phẩm OCOP được duy trì trên các sàn thương mại điện tử.

Đồng Tháp bảo tồn, phát triển các làng nghề truyền thống

Đồng Tháp bảo tồn, phát triển các làng nghề truyền thống

Nhằm tạo việc làm, tăng thu nhập cho người dân, góp phần bảo tồn giá trị văn hóa, truyền thống, phát triển kinh tế - xã hội nông thôn và xây dựng nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu, tỉnh Đồng Tháp quan tâm bảo tồn và phát triển các nghề truyền thống, làng nghề, làng nghề truyền thống.

Nghệ nhân trăn trở “giữ lửa” nghề truyền thống ở Thái Bình

Nghệ nhân trăn trở “giữ lửa” nghề truyền thống ở Thái Bình

Thái Bình có hơn 140 làng nghề được UBND tỉnh công nhận. Việc gìn giữ, bảo tồn và phát triển các làng nghề truyền thống luôn được tỉnh quan tâm, chú trọng, trong đó không thể thiếu vai trò của các nghệ nhân - “báu vật sống” nắm giữ tinh hoa của làng nghề. Nhờ tinh thần sáng tạo và tâm huyết của họ, nhiều làng nghề đã “hồi sinh” mạnh mẽ trước nguy cơ bị mai một.

Đồng bào Mông ở Suối Bu thoát nghèo từ cây măng tre bát độ

Đồng bào Mông ở Suối Bu thoát nghèo từ cây măng tre bát độ

Trong những năm gần đây, cây măng tre bát độ đã trở thành "cây xóa đói giảm nghèo" cho đồng bào Mông tại xã Suối Bu, huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái. Với điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu thuận lợi, cây măng tre Bát độ không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế cao mà còn giúp cải thiện đời sống của người dân nơi đây.

Món cà đắng lòng gà bọc lá chuối của người Jrai

Món cà đắng lòng gà bọc lá chuối của người Jrai

Ẩm thực của người Jrai ở Gia Lai luôn độc đáo với những món ăn ngon, dân dã, đậm nét truyền thống. Trong số đó, món cà đắng lòng gà bọc lá chuối nổi bật như một biểu tượng của sự sáng tạo và gắn kết với thiên nhiên.

Một số sản phẩm OCOP tiêu biểu của Bình Phước. Ảnh: K GỬIH

Bình Phước khai thác giá trị sản phẩm OCOP

Thực hiện chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (chương trình OCOP), nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh Bình Phước đã đẩy mạnh khai thác giá trị sản phẩm nông sản, từng bước xây dựng thương hiệu OCOP Bình Phước.

Gìn giữ món bánh bạc đầu truyền thống của người Sán Dìu

Gìn giữ món bánh bạc đầu truyền thống của người Sán Dìu

Văn hóa ẩm thực của người Sán Dìu tại Quảng Ninh sở hữu những đặc trưng riêng, thể hiện sự khéo léo, tinh tế trong chế biến, phối hợp các thực phẩm. Một trong những món ăn đặc sắc đó là bánh bạc đầu đã trở thành đặc sản nổi tiếng. Thưởng thức các món bánh thơm ngon và tìm hiểu về văn hóa độc đáo của người Sán Dìu ở vùng cao Quảng Ninh là trải nghiệm đáng nhớ.

Kiên Giang tăng sức cạnh tranh, mở rộng thị trường sản phẩm OCOP

Kiên Giang tăng sức cạnh tranh, mở rộng thị trường sản phẩm OCOP

Thực hiện Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) giai đoạn 2021 - 2025, tỉnh Kiên Giang triển khai nhiều giải pháp thúc đẩy phát triển gắn với nâng cao chất lượng, giá trị sản phẩm. Từ đó, số lượng sản phẩm OCOP của tỉnh không ngừng tăng, đặc biệt các sản phẩm từ 3 sao tăng lên 4 sao thời gian gần đây tăng mạnh, giúp tăng sức cạnh tranh hàng hóa, nâng cao thu nhập người dân nông thôn.

Bình Phước xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển sản phẩm OCOP

Bình Phước xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển sản phẩm OCOP

Để sản phẩm thuộc Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) tăng dần về lượng và chất qua từng năm, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Phước Trần Tuyết Minh đã đề nghị các ngành chức năng tiếp tục nghiên cứu, có những giải pháp hỗ trợ phát triển các sản phẩm OCOP thế mạnh của tỉnh. Các sở, ngành, địa phương cần thường xuyên kiểm tra, đánh giá chất lượng gắn với đẩy mạnh tuyên truyền, tạo điều kiện cho người dân, hợp tác xã tham gia xây dựng, phát triển sản phẩm OCOP, góp phần giới thiệu, quảng bá cũng như tăng thêm tính cạnh tranh cho nông sản Bình Phước trong quá trình hội nhập.

Sau hơn 6 năm triển khai, Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) tại tỉnh Yên Bái phát triển mạnh mẽ, khơi dậy tiềm năng, thế mạnh của từng địa phương. Ảnh: TTXVN phát

Yên Bái gia tăng giá trị và thương hiệu cho các sản phẩm OCOP

Sau hơn 6 năm triển khai, Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) tại tỉnh Yên Bái phát triển mạnh mẽ, khơi dậy tiềm năng, thế mạnh của từng địa phương, dần hình thành các vùng nguyên liệu tập trung gắn với chuỗi liên kết để nâng cao giá trị đặc sản của nông sản, đóng góp đáng kể vào phát triển kinh tế, cải thiện đời sống người dân và xây dựng nông thôn mới.

 Tham vọng đưa Buôn Ma Thuột trở thành điểm đến của cà phê thế giới

Tham vọng đưa Buôn Ma Thuột trở thành điểm đến của cà phê thế giới

Cà phê là loại nông sản đóng vai trò rất quan trọng trong đời sống kinh tế - xã hội, đem lại nguồn sinh kế cho người dân, nhất là người dân vùng Tây Nguyên nói chung, tỉnh Đắk Lắk nói riêng; trong đó, Buôn Ma Thuột được mệnh danh là “Thủ phủ Cà phê của Việt Nam”, vì vậy địa phương “tham vọng” trở thành điểm đến của cà phê thế giới. Đây là thông tin được đại diện UBND tỉnh Đắk Lắk cho biết trong khuôn khổ chuỗi hoạt động và họp báo công bố thông tin Lễ hội Cà phê Buôn Ma Thuột lần thứ 9 năm 2025, tại Tp. Hồ Chí Minh, ngày 21/2.

Ảnh minh họa: baobinhdinh.vn

Bình Định xây dựng thương hiệu cho sản phẩm dừa đặc sản

Tỉnh Bình Định đang có những giải pháp thúc đẩy phát triển ngành dừa nhằm hướng tới nâng cao giá trị, thương hiệu cho “đặc sản” này. Nổi bật là thị xã Hoài Nhơn - nơi được mệnh danh là một trong những vựa dừa lớn nhất của cả nước.

Ứng dụng thiết bị thông minh (máy bay không người lái) phun thuốc bảo vệ thực vật trong canh tác lúa tại Hợp tác xã Thanh Sơn ở xã Vĩnh Bình, huyện Hòa Bình (Bạc Liêu). Ảnh: Tuấn Kiệt

Những nông dân số ở Bạc Liêu

Những năm gần đây, Bạc Liêu đang chứng kiến sự thay đổi lớn trong ngành nông nghiệp thông qua việc ứng dụng công nghệ số. Đây là một xu hướng chuyển mình mạnh mẽ, giúp nâng cao hiệu quả sản xuất và thay đổi diện mạo ngành nông nghiệp ở địa phương này.

Khách tham quan vườn quýt hồng Hai Kiệt ở xã Long Hậu, huyện Lai Vung (Đồng Tháp). Ảnh: Nhựt An - TTXVN

Lai Vung phát triển nghề truyền thống

Huyện Lai Vung là một trong những địa phương của tỉnh Đồng Tháp có nhiều nghề truyền thống. Thời gian qua, ngành chức năng của huyện Lai Vung nỗ lực bảo tồn, phát triển các nghề truyền thống theo hướng hài hòa giữa gìn giữ, phát huy giá trị văn hóa truyền thống với cải tiến, nâng cao chất lượng sản phẩm, thích ứng nền kinh tế thị trường.