Phát huy giá trị các lễ hội ở Đồng bằng sông Cửu Long

Phát huy giá trị các lễ hội ở Đồng bằng sông Cửu Long

Nằm ở phía Nam đất nước, trải qua quá trình hình thành và phát triển, Đồng bằng sông Cửu Long là nơi có kho tàng lễ hội phong phú, thể hiện đặc trưng văn hóa của cộng đồng các dân tộc đang sinh sống trên vùng đồng bằng châu thổ.

Dấu ấn đặc sắc về văn hóa

Đồng bằng sông Cửu Long (Tây Nam Bộ) là địa bàn cư trú của nhiều dân tộc cùng cộng cư và có vai trò quan trọng đối với sự hình thành bản sắc văn hóa toàn vùng. Các lễ hội ở đây chính là một trong những nét văn hóa đặc sắc với loại hình sinh hoạt văn hóa dân gian tổng hợp hội tụ các hình thức văn học, nghệ thuật biểu diễn, tôn giáo, phong tục và tín ngưỡng (nghi lễ, nghi thức, trò chơi, trò diễn dân gian, tục lệ, thờ cúng, đức tin). Qua đó giúp gắn bó làng xã, địa danh, vùng đất, nhằm thỏa mãn nhu cầu tâm linh và củng cố ý thức cộng đồng của địa phương.

Phó Giáo sư Phạm Tiết Khánh, Trường Đại học Trà Vinh phân tích, nơi đây chứa đựng nhiều di sản văn hóa đặc sắc, có giá trị biểu tượng cho văn hóa vùng cũng như văn hóa quốc gia. Trong đó có các lễ hội tiêu biểu như: cúng biển Mỹ Long, lễ Vu Lan thắng hội (lễ hội cúng ông Bổn Cầu Kè), lễ hội Ok Om Bok, Chôl Chnăm Thmây, Sen Dolta, lễ hội cúng Neak Tà, Nghinh Ông và tục thờ cúng Quan Âm Nam Hải...

Tiến sỹ Hồ Thanh Hớn và Hồ Thị Cẩm Linh, Học viện Chính trị khu vực IV (Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh) nêu rõ, vùng Đồng bằng sông Cửu Long có trên 1.230 lễ hội; trong đó, lễ hội dân gian, truyền thống chiếm gần 70%. Các lễ hội cấp quốc gia như: Vía Bà chúa xứ Núi Sam (An Giang), kỷ niệm Anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực (Kiên Giang), lễ hội Nghinh Ông (Cà Mau) hay các lễ hội thể hiện dấu ấn đặc sắc về văn hóa của các dân tộc sinh sống trong vùng (như lễ hội Ok Om Bok, Sen Dolta, hội đua bò Bảy Núi của người Khmer; lễ Ramadan, Roya của người Chăm; cúng Bà Thiên Hậu của người Hoa). Ngoài ra, vùng còn có một số lễ hội quảng bá đặc sản vùng sông nước như: Dừa Bến Tre, Bánh dân gian Nam Bộ…

Phát huy giá trị các lễ hội ở Đồng bằng sông Cửu Long ảnh 1Tượng Bà Chúa Xứ Núi Sam. Ảnh: Công Mạo-TTXVN

Theo Tiến sỹ Hồ Thanh Hớn và Hồ Thị Cẩm Linh, ở Đồng bằng sông Cửu Long, lễ hội được hình thành trong quá trình khai hoang vùng đất phương Nam của người Việt. Các lễ hội giúp người dân nâng cao ý thức về lòng biết ơn đối với bậc tiền nhân đã khai hoang, mở cõi, nhắc nhở mọi người về trách nhiệm giữ gìn, xây dựng quan hệ tốt đẹp với người thân trong gia đình, làng xóm, cộng đồng nơi sinh sống. Qua đó, dần hình thành nên tính cách và văn hóa ứng xử của con người vùng đồng bằng như: hào sảng, chân thành, nhân nghĩa, sống chan hòa với thiên nhiên. Bên cạnh đó, các lễ hội chính là nơi tập trung trí lực, sức lực của các thành viên, tạo điều kiện để mọi người xích lại gần nhau, cùng chung tay cho việc chung của xóm làng, cộng đồng.

Đề cập đến những lễ hội văn hóa đặc sắc tại địa phương, ông Nguyễn Anh Dũng, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Long An thông tin, lễ hội Làm Chay, Vía bà Ngũ Hành và Đại lễ Kỳ Yên đình Tân Phước Tây ở Long An đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia. Những lễ hội này góp phần lưu giữ các giá trị truyền thống văn hóa tâm linh, hướng về nguồn cội, liên kết cộng đồng, góp phần hình thành nét văn hóa đặc trưng của vùng đất Long An nói riêng, Nam Bộ nói chung.

Bảo tồn và lan tỏa giá trị

Coi trọng bảo tồn các di sản văn hóa vật thể và phi vật thể ở địa phương, trong đó có các lễ hội, coi đây là nguồn lực quý góp phần phát triển kinh tế - xã hội với quan điểm phát triển kinh tế gắn kết với phát triển văn hóa là định hướng đã và đang được các địa phương ở Đồng bằng sông Cửu Long thực hiện.

Theo Bí thư Tỉnh ủy Bến Tre Lê Đức Thọ, địa phương hiện có 18 di tích lịch sử cấp quốc gia và quốc gia đặc biệt. Trên địa bàn còn có 4 di sản văn hóa phi vật thể được đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia gồm: lễ hội Nghinh Ông Bình Thắng, hát sắc bùa Phú Lễ, nghề truyền thống làm bánh tráng Mỹ Lồng, nghề truyền thống làm bánh phồng Sơn Đốc. Quan tâm, gìn giữ các di sản văn hóa, trong đó có lễ hội truyền thống, tỉnh tập trung điều tra toàn diện, nghiên cứu, sưu tầm, bảo tồn và phát huy giá trị các di tích, loại hình nghệ thuật cổ truyền đặc sắc, văn hóa dân gian của các địa phương, nghề thủ công truyền thống, các lễ hội tiêu biểu… Bến Tre kết hợp hài hòa việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa với các hoạt động phát triển kinh tế, du lịch bền vững. Ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch cùng các địa phương tổ chức trưng bày, trình diễn, giới thiệu, truyền dạy các loại hình di sản đặc sắc, có nguy cơ mai một; hình thành và định hình một số nội dung biểu diễn, vui chơi giải trí phù hợp với nhu cầu xã hội, mang tính giáo dục, định hướng thẩm mỹ cao.

Ông Nguyễn Anh Dũng, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Long An cho hay, bảo tồn và phát huy các giá trị lễ hội, bản sắc đặc trưng của vùng đất Long An nói riêng, Đồng bằng sông Cửu Long nói chung, tỉnh coi trọng công tác truyền thông nâng cao nhận thức và quảng bá di sản, thực hiện dưới nhiều hình thức như: tuyên truyền, quảng bá di tích trên các phương tiện thông tin đại chúng, các diễn đàn, ấn phẩm để giáo dục lịch sử, văn hóa truyền thống, nâng cao nhận thức của nhân dân đối với bảo tồn và phát huy giá trị di sản. Nhiều di tích (cũng chính là nơi diễn ra các lễ hội truyền thống) đã trở thành nơi “về nguồn” của thanh, thiếu niên, học sinh trong và ngoài tỉnh. Ngoài ra, các đơn vị chức năng, doanh nghiệp tích cực kết nối, đưa các di tích, lễ hội vào các tuyến du lịch trong dự án phát triển lĩnh vực này của tỉnh; góp phần quan trọng vào việc tuyên truyền, quảng bá hình ảnh, nét văn hóa đặc sắc của địa phương với bạn bè trong nước và quốc tế.

Tỉnh Trà Vinh cũng có nhiều lễ hội truyền thống của người Kinh, Khmer, Hoa như: cúng biển Mỹ Long (huyện Cầu Ngang), cúng biển Động Cao (huyện Duyên Hải), lễ Vu Lan thắng hội, lễ Sel Dolta, Ok Om Bok. Theo Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Trà Vinh Dương Hoàng Sum, các di sản văn hóa nói chung, lễ hội nói riêng là tài nguyên quý luôn được địa phương quan tâm bảo tồn; là nền tảng để tỉnh hình thành các sản phẩm du lịch đặc sắc, chương trình chuyên đề di sản. Đây là những tài nguyên đóng vai trò quan trọng trong kiến tạo và hình thành nên các “trải nghiệm du lịch” độc đáo cho du khách đến với Trà Vinh. Thông qua hoạt động du lịch, các giá trị của lễ hội, di sản văn hóa có sức lan tỏa mạnh mẽ hơn. Vì vậy, công tác khai thác và phát huy giá trị di sản gắn với du lịch được tiến hành song song với công tác bảo tồn và trùng tu. Bên cạnh đó, việc tận dụng và phát huy sức mạnh của công nghệ theo xu hướng du lịch thông minh cũng là vấn đề được tỉnh quan tâm nhằm tăng cường chia sẻ thông tin và quảng bá hệ thống di sản văn hóa, trong đó có các lễ hội đến du khách gần xa.

Dưới góc nhìn chuyên gia, Tiến sỹ Hồ Thanh Hớn và Hồ Thị Cẩm Linh, Học viện Chính trị khu vực IV (Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh) cho rằng, chính quyền các địa phương trong vùng cần rà soát, đánh giá lại các lễ hội theo hướng tiếp tục gìn giữ, phát huy nhằm bảo đảm được giá trị văn hóa truyền thống, nếp sống văn minh. Các cấp, ngành tiếp tục nghiên cứu, bổ sung, hoàn thiện quy hoạch tổ chức lễ hội, đảm bảo các sinh hoạt tín ngưỡng, vui chơi, giải trí phù hợp, lành mạnh; ngăn chặn tình trạng lợi dụng di tích, lễ hội để trục lợi hay truyền bá mê tín dị đoan. Bên cạnh đó, ngành Văn hóa các địa phương chú trọng phổ biến, trình diễn các loại hình lễ hội đặc sắc trong cộng đồng dân cư, tạo sức sống lâu bền, lan tỏa các giá trị văn hóa để mỗi người dân địa phương là một “đại sứ lễ hội”, nắm được nội dung cốt lõi của lễ hội truyền thống cùng kỹ năng thực hành, trình diễn các nghi thức để giới thiệu đến du khách, bè bạn gần xa.

Thanh Trà

(TTXVN)

Có thể bạn quan tâm

Ngày hội văn hoá Mông tại Hà Nội

Ngày hội văn hoá Mông tại Hà Nội

Ngày 13/12/2025, tại Văn Miếu – Quốc Tử Giám (Hà Nội) diễn ra Ngày hội văn hoá Mông 2025. Sự kiện do doanh nghiệp Xã hội CRAFT LINK tổ chức quy tụ 8 nhóm Mông đến từ Cao Bằng, Lào Cai, Tuyên Quang, Điện Biên, Phú Thọ, Nghệ An với những trưng bày đặc sắc về trang phục, hoa văn và nghề thủ công truyền thống, nhằm tôn vinh bản sắc văn hóa, nghề thủ công truyền thống và đời sống tinh thần phong phú của cộng đồng người Mông trên cả nước.

Dệt văn hóa Thái trên những khung cửi Pù Luông

Dệt văn hóa Thái trên những khung cửi Pù Luông

Nằm trong vùng lõi của Khu Bảo tồn thiên nhiên Pù Luông, làng nghề dệt thổ cẩm thôn Lặn Ngoài (xã Pù Luông, tỉnh Thanh Hóa) đang trở thành điểm đến hấp dẫn khách du lịch quốc tế bởi những câu chuyện văn hóa qua từng khung cửi. Ở đó, bên nếp nhà sàn, những người phụ nữ dân tộc Thái mỗi ngày cần mẫn đưa thoi, dệt nên những nét hoa văn đặc trưng của núi rừng Pù Luông.

Đồng bào Si La tưng bừng đón Lễ hội mừng cơm mới

Đồng bào Si La tưng bừng đón Lễ hội mừng cơm mới

Ngày 12/12, UBND xã Mường Nhé (tỉnh Điện Biên) tổ chức Lễ công bố quyết định và đón nhận Giấy chứng nhận Di sản văn hóa Phi vật thể quốc gia “Lễ mừng cơm mới của người Si La” và tổ chức Lễ hội mừng cơm mới năm 2025 tại bản Nậm Sin.

Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực Miền núi phía Bắc lần thứ 24

Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực Miền núi phía Bắc lần thứ 24

Ngày 12/12, UBND tỉnh Cao Bằng phối hợp với Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam tổ chức Lễ Tổng kết, trao giải và khai mạc triển lãm Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực Miền núi phía Bắc lần thứ 24 với chủ đề “Vẻ đẹp đất nước - con người miền núi phía Bắc”.

Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực Miền núi phía Bắc lần thứ 24

Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực Miền núi phía Bắc lần thứ 24

Ngày 12/12, UBND tỉnh Cao Bằng phối hợp với Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam tổ chức Lễ Tổng kết, trao giải và khai mạc triển lãm Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực miền núi phía Bắc lần thứ 24 với chủ đề “Vẻ đẹp đất nước - con người miền núi phía Bắc”

Liên hoan câu lạc bộ cồng chiêng tỉnh Lâm Đồng

Liên hoan câu lạc bộ cồng chiêng tỉnh Lâm Đồng

Tối 11/12, tại nhà truyền thống tổ dân phố N’Jriêng (phường Đông Gia Nghĩa), Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lâm Đồng tổ chức khai mạc Liên hoan các câu lạc bộ cồng chiêng tỉnh lần thứ nhất, năm 2025 với chủ đề “Sắc màu hội tụ và lan tỏa”.

Người giữ nhịp dân ca Bru - Vân Kiều giữa đại ngàn Trường Sơn

Người giữ nhịp dân ca Bru - Vân Kiều giữa đại ngàn Trường Sơn

Cứ mỗi buổi chiều đến, trong căn Nhà sinh hoạt văn hóa cộng đồng ở khóm 6, xã Lao Bảo, tỉnh Quảng Trị lại vang lên những âm thanh mộc mạc mà quen thuộc. Đó là tiếng đàn, tiếng hát của lớp học dân ca Bru - Vân Kiều. Giữa không gian ấy, hình ảnh ông Hồ Văn Mang, chỉnh từng câu hát, từng âm, từng vần, bắt từng nhịp đàn, vẫn cần mẫn truyền dạy cho thanh thiếu niên trong bản đã trở nên quen thuộc với bao thế hệ học trò.

Nét văn hóa dân tộc Chứt mở hướng du lịch vùng biên

Nét văn hóa dân tộc Chứt mở hướng du lịch vùng biên

Dân tộc Chứt ở tỉnh Quảng Trị hiện có 2.054 hộ với 8.227 nhân khẩu, sinh sống tập trung chủ yếu tại các xã Kim Phú, Kim Điền, Tuyên Lâm, Dân Hóa và Thượng Trạch. Tỉnh Quảng Trị đang nỗ lực bảo tồn các nét văn hóa dân tộc Chứt thông qua việc xây dựng các Câu lạc bộ văn hóa dân gian, mở ra hướng phát triển du lịch văn hóa vùng biên.

Rộn ràng chợ phiên vùng cao Keo Lôm

Rộn ràng chợ phiên vùng cao Keo Lôm

Trong tiết trời se lạnh của buổi sớm mai nơi vùng cao Na Son (Điện Biên), chợ phiên Keo Lôm bừng lên sức sống khi đồng bào các dân tộc mang nông sản, sản vật rừng xuống chợ trao đổi, mua bán. Phiên chợ được họp vào ngày thứ 7 hàng tuần, không chỉ là nơi giao thương quen thuộc của người dân địa phương mà còn trở thành điểm đến hấp dẫn để du khách khám phá, trải nghiệm những nét văn hóa đặc trưng của vùng cao Điện Biên.

Giữ tiếng chiêng linh thiêng giữa đại ngàn Trường Sơn

Giữ tiếng chiêng linh thiêng giữa đại ngàn Trường Sơn

Giữa đại ngàn Trường Sơn hùng vĩ, ở phía Tây tỉnh Quảng Trị, nơi những ngọn núi trùng điệp xanh mướt nối tiếp nhau trập trùng, có những bản làng bình yên của người Pa Cô, Vân Kiều sinh sống bao đời nay. Ở nơi đây, tiếng hát, tiếng đàn, điệu khèn vẫn ngân vang mỗi buổi sớm, chiều. Giữa nhịp sống hiện đại, vẫn có những con người thầm lặng, bền bỉ cống hiến cả cuộc đời để bảo tồn tiếng hát, điệu múa, tiếng cồng chiêng và linh hồn của núi rừng quê hương. Đó chính là cội nguồn, bản sắc độc đáo riêng của dân tộc không thể nào bị lãng quên.

“Dáng giày nét Giáy”: Khi người trẻ tham gia bảo tồn nghề làm giày truyền thống của người Giáy

“Dáng giày nét Giáy”: Khi người trẻ tham gia bảo tồn nghề làm giày truyền thống của người Giáy

Trước nguy cơ mai một của một trong những di sản văn hóa độc đáo, dự án “Dáng giày nét Giáy” do InterArts Agency thực hiện đã mang đến một hướng tiếp cận mới mẻ thông qua chuỗi hoạt động trải nghiệm thực tế. Nổi bật trong số đó là workshop làm giày thủ công, nơi kết nối các nghệ nhân bản địa với thế hệ trẻ, biến di sản thành chất liệu sáng tạo đầy sức sống trong bối cảnh hiện đại.

Gần 400 nghệ nhân, diễn viên thi tài ở các tiết mục Then cổ

Gần 400 nghệ nhân, diễn viên thi tài ở các tiết mục Then cổ

Tối 26/11 tại Trung tâm Văn hoá - Triển lãm tỉnh, Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh tổ chức khai mạc Liên hoan hát Then, đàn Tính tỉnh Bắc Ninh lần thứ nhất năm 2025 với chủ đề “Bảo tồn, phát huy nghệ thuật hát Then, đàn Tính các dân tộc Tày, Nùng trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh trong giai đoạn hiện nay”.

Tôn vinh giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Cơ Tu, Xơ Đăng, Giẻ Triêng, Cor

Tôn vinh giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Cơ Tu, Xơ Đăng, Giẻ Triêng, Cor

Nhân Ngày Di sản văn hóa Việt Nam (23/11), Bảo tàng Đà Nẵng tổ chức “Ngày hội Di sản văn hóa Đà Nẵng năm 2025” với chủ đề “Đa dạng sắc màu văn hóa vùng cao Đà Nẵng”, nhằm giới thiệu, tôn vinh các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Cơ Tu, Xơ Đăng, Giẻ Triêng, Cor đang sinh sống tại khu vực miền núi phía Tây thành phố.

Tái hiện đời sống và tín ngưỡng các dân tộc thiểu số qua hàng trăm hình ảnh, hiện vật

Tái hiện đời sống và tín ngưỡng các dân tộc thiểu số qua hàng trăm hình ảnh, hiện vật

Ngày 21/11, tại Bảo tàng tỉnh Bắc Ninh số 1, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh tổ chức khai mạc trưng bày chuyên đề “Kỷ niệm Ngày Di sản Văn hóa Việt Nam 23/11 và kết quả khảo sát, kiểm kê, sưu tầm, tư liệu hóa di sản văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Sán Dìu tỉnh Bắc Ninh”. Sự kiện thu hút sự tham dự của đông đảo đại biểu các sở, ngành, địa phương cùng nhiều nghệ nhân, cán bộ văn hóa, đại diện cộng đồng các dân tộc thiểu số.

Đặc sắc không gian văn hóa nhà dài Ê Đê

Đặc sắc không gian văn hóa nhà dài Ê Đê

Ngày 17/11, tại khuôn viên Bảo tàng tỉnh Đắk Lắk, Bảo tàng tỉnh tổ chức khai mạc không gian trưng bày, trải nghiệm nhà dài truyền thống và tái hiện “Lễ lên nhà mới” của người Ê Đê. Đây là một trong những nét đặc sặc trong đời sống văn hóa của dân tộc Ê Đê trên cao nguyên Đắk Lắk.

Triển lãm ảnh 'Sắc màu các dân tộc Việt Nam'

Triển lãm ảnh 'Sắc màu các dân tộc Việt Nam'

Chiều 15/11, tại Công viên bờ biển Nha Trang (cạnh Tháp Trầm Hương – Quảng trường 2/4), phường Nha Trang, Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Khánh Hòa khai mạc trưng bày triển lãm 250 bức ảnh với chủ đề “Sắc màu các dân tộc Việt Nam”. Đây là hoạt động góp phần gìn giữ, tôn vinh, lan tỏa và phát huy những giá trị văn hóa đặc sắc, quý báu của các dân tộc Việt Nam.

Gìn giữ sợi dây văn hóa kết nối quá khứ với hiện tại

Gìn giữ sợi dây văn hóa kết nối quá khứ với hiện tại

Múa dân gian của đồng bào các dân tộc thiểu số Tây Nguyên không chỉ là loại hình nghệ thuật mà còn là biểu tượng văn hóa gắn bó mật thiết với đời sống tinh thần, tín ngưỡng và phong tục của cộng đồng. Tại tỉnh Đắk Lắk, thời gian qua, ngành Văn hóa đã nỗ lực gìn giữ và lan tỏa những điệu múa, nhịp xoang của các dân tộc để tiếp tục “giữ hồn” múa dân gian Tây Nguyên.

Di sản văn hóa Dao trên sân khấu: Từ nghệ thuật đến du lịch bền vững

Di sản văn hóa Dao trên sân khấu: Từ nghệ thuật đến du lịch bền vững

Với mục tiêu gìn giữ, trao truyền và quảng bá những giá trị văn hóa của người Dao, thông qua nghệ thuật trình diễn kết hợp công nghệ hiện đại như ánh sáng, sắp đặt sân khấu, 3D mapping, nhưng vẫn tôn trọng nguyên bản văn hóa…, vở diễn thực cảnh “Thiêng”, diễn ra tại Sân Quần (Sa Pa, Lào Cai), đã trở thành sự kiện đặc biệt, không chỉ bởi quy mô và công nghệ trình diễn hiện đại, mà bởi thông điệp sâu sắc về văn hóa, niềm tin và bản sắc dân tộc.