70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ: Cùng cả nước làm nên chiến thắng lịch sử

Lò cao kháng chiến Hải Vân nằm trong hang đá ở thị trấn Bến Sung, huyện miền núi Như Thanh (Thanh Hóa) được xây dựng và hoàn thành vào năm 1951. Trong 4 năm hoạt động (1951 - 1954), đây được xem là lò luyện gang đầu tiên để sản xuất vũ khí, góp phần làm nên Chiến thắng Điện Biên Phủ - kỳ tích của ngành Quân giới Việt Nam thời đó. Hiện, di tích Lò cao kháng chiến Hải Vân là chứng tích hào hùng của quân và dân ta trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và là địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống yêu nước cho thế hệ trẻ.

vna_potal_du_lich_viet_nam_di_tich_lich_su_cap_quoc_gia_lo_cao_khang_chien_hai_van_7361319.jpg
Năm 2015, tỉnh Thanh Hoá quyết định phê duyệt dự án bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị hang Lò cao kháng chiến Hải Vân với tổng kinh phí gần 25 tỷ đồng. Ảnh: TTXVN phát

Sản xuất hơn 500 tấn gang, thép phục vụ kháng chiến

Theo tài liệu lịch sử, năm 1948, Cục Quân giới (Bộ Quốc phòng) giao nhiệm vụ cho kỹ sư Võ Quý Huân (trí thức kiều bào theo Chủ tịch Hồ Chí Minh về nước năm 1946) thiết kế thi công lò cao luyện gang (thuộc Xưởng kim khí kháng chiến 3KC) phục vụ kháng chiến chống Pháp.

Ban đầu, Cục Quân giới và Sở Khoáng chất kỹ nghệ Trung Bộ đã chọn Cầu Đất (huyện Con Cuông, tỉnh Nghệ An) xây dựng lò cao nhỏ để thử nghiệm. Ngày 15/11/1948, lò cao Cầu Đất cho ra mẻ gang đầu tiên, là dấu mốc trong ngành Luyện kim và Công nghiệp quốc phòng của đất nước khi đó. Tuy nhiên, địa hình hiểm trở gây khó khăn trong việc vận chuyển cũng như sinh hoạt của cán bộ, kỹ sư nên lò cao được dời về vùng Cát Văn bên bờ sông Lam, tỉnh Nghệ An. Việc xây dựng đang tiến hành thuận lợi thì thực dân Pháp phát hiện, ngày đêm cho máy bay ném bom đánh phá.

Cuối năm 1949, sau nhiều cuộc khảo sát, lò cao luyện gang được Cục Quân giới quyết định di chuyển đến thung lũng Đồng Mười, huyện miền núi Như Xuân (nay là huyện Như Thanh, tỉnh Thanh Hóa). Vị trí này thuận lợi về giao thông, gần nguồn nguyên, nhiên liệu, đảm bảo tính bí mật nên có thể hoạt động lâu dài.

Tháng 6/1950, các kỹ sư và công nhân bắt đầu xây dựng đồng thời hai lò cao với ký hiệu NX1, NX2. Lò NX1 có dung tích 6,7 m3 để sản xuất gang và lò NX2 kích thước nhỏ hơn (dung tích chỉ 1 m3) dùng để thử nghiệm.

Sau 15 tháng xây dựng, vận chuyển từ viên gạch chịu nhiệt đến hàng trăm tấn máy móc thiết bị từ Nghệ An và Ninh Bình, tháng 9/1951, hai lò cao đã hoàn thành tại thung lũng Đồng Mười.

vna_potal_di_tich_lich_su_cap_quoc_gia_lo_cao_khang_chien_hai_van_gop_phan_lam_nen_chien_thang_lich_su_dien_bien_phu_7361315.jpg
Lò gió nóng hình vòm (nhìn xuống lò đứng) có 2 cửa để tiếp nhiên liệu và lấy phế liệu. Ảnh: TTXVN phát

Tháng 9/1951, lò NX2 cho ra mẻ gang đầu tiên. Ngày 7/11/1951, lò NX1 được đưa vào vận hành. Tuy nhiên, khói lò tỏa ra dày đặc, dễ bị địch phát hiện nên phải tạm dừng hoạt động. Các kỹ sư, công nhân đã đào một đường dẫn khói dài 500 m nằm sâu dưới lòng đất, có nhiều lỗ thông hơi nhằm tản khói đi nhiều hướng, đảm bảo an toàn khi lò hoạt động liên tục cả ngày lẫn đêm.

Cuối năm 1951, lò NX1 hoạt động trở lại và sản xuất liên tục. Sau hai năm, hai lò đúc gang ở Đồng Mười đã sản xuất được gần 200 tấn gang cung cấp cho các công binh xưởng ở Khu 4 chế tạo vũ khí phục vụ chiến trường.

Hai lò đang hoạt động thì thực dân Pháp phát hiện, cho máy bay ném bom bắn phá suốt ngày đêm. Căn cứ vào tình hình thực tiễn, được sự đồng ý của cấp trên, ban lãnh đạo lò cao Đồng Mười quyết định xây dựng lò cao trong hang núi, cách vị trí cũ chừng 2 km.

Việc xây dựng hệ thống lò cao to lớn và cồng kềnh trong lòng núi rất phức tạp về kỹ thuật và chưa có tiền lệ trên thế giới, song kỹ sư và công nhân vẫn quyết tâm thực hiện bằng được. Từ đầu năm 1953, họ vừa sản xuất gang tại vị trí cũ, vừa khoan đá, đánh mìn, dọn hang nhằm mở đường di chuyển máy móc, trang thiết bị đến vị trí mới.

Chỉ trong thời gian ngắn, lò đúc gang dung tích 8,3 m3, cao 13 m, mang bí số NX3 đã được lắp đặt hoàn chỉnh trong lòng núi Đồng Mười. Mỗi ngày, lò sản xuất trung bình 3 tấn gang cung cấp cho các công xưởng sản xuất vũ khí. Thời gian này, quân và dân ta làm nên chiến thắng tại đèo Hải Vân, vì vậy Cục Quân giới đã quyết định đổi tên lò cao NX3 thành lò Hải Vân.

Theo thống kê, từ cuối năm 1951 đến tháng 7/1954, lò cao NX1 và NX3 đã sản xuất gần 500 tấn gang, đáp ứng được yêu cầu sản xuất, chế tạo các loại vũ khí như mìn, lựu đạn, súng cối, đạn bazoka, xoong, nồi quân dụng... phục vụ chiến trường. Ngoài ra, gang còn dùng để đúc những quả tạ lớn làm búa máy phục vụ sửa chữa những cây cầu bị phá hoại trong chiến tranh.

Trong kháng chiến chống thực dân Pháp mà đỉnh cao là Chiến dịch Điện Biên Phủ, hậu phương Thanh Hóa không chỉ là nơi cung cấp phần lớn sức người, sức của và lực lượng quân chủ lực cho chiến dịch mà còn là nơi cung cấp nguyên, vật liệu và đặt các xưởng sản xuất vũ khí, khí tài phục vụ kháng chiến. Trong 9 năm trường kỳ kháng chiến, ngoài nhiệm vụ đảm nhận vai trò hậu phương chiến lược, cung cấp phần lớn lương thực, thực phẩm phục vụ Chiến dịch Điện Biên Phủ, Thanh Hóa còn là địa phương có nhiều công binh xưởng sản xuất vũ khí. Trong hai năm 1953 - 1954, cả nước có 42 xưởng cơ giới sản xuất súng đạn do Bộ Quốc phòng và Liên khu 4 quản lý thì thì có 15 xưởng đặt tại các địa phương của tỉnh Thanh Hóa. Các xưởng đã sản xuất được nhiều loại vũ khí cung cấp cho bộ đội như súng DKZ, cối, thủy lôi, mìn...

Địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống yêu nước

Sau thắng lợi tại Điện Biên Phủ, tháng 12/1954, lò cao kháng chiến Hải Vân hoàn thành sứ mệnh và ngừng hoạt động. Với những giá trị lịch sử mang lại, năm 2013, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã xếp hạng lò cao kháng chiến Hải Vân là Di tích Lịch sử quốc gia.

Năm 2015, tỉnh Thanh Hóa quyết định phê duyệt dự án bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị hang Lò cao kháng chiến Hải Vân với tổng kinh phí gần 25 tỷ đồng.

Là người từng chứng kiến quá trình vận chuyển nguyên, vật liệu xây dựng lò cao trong hang đá Đồng Mười cách đây 70 năm, ông Lê Huy Quân (thị trấn Bến Sung, huyện Như Thanh) không khỏi bồi hồi xúc động khi thăm lại di tích. Năm 1950, ông theo gia đình di tản vào khu vực gần lò cao để tránh bom và được chứng kiến quá trình vận chuyển nguyên liệu sản xuất cũng như sản phẩm từ hang Hải Vân ra thị trấn Bến Sung để đưa đến các xưởng sản xuất quân giới trong và ngoài tỉnh… Với những giá trị lịch sử to lớn, nơi đây trở thành địa chỉ đỏ giáo dục lịch sử và lòng yêu nước cho các thế hệ mai sau.

vna_potal_du_lich_viet_nam_di_tich_lich_su_cap_quoc_gia_lo_cao_khang_chien_hai_van_104150800_7361312.jpg
Du khách tham quan Lò cao kháng chiến Hải Vân. Ảnh: TTXVN phát

Trở lại thăm di tích Lò cao kháng chiến Hải Vân, ông Lương Minh Công (thị trấn Bến Sung) mới hình dung hết được tầm vóc của lò cao kháng chiến, vì lúc đó mọi hoạt động sản xuất bí mật, chỉ có công nhân mới được vào trong khi vực lò. Ông Minh cho biết, khi ấy thực dân Pháp phát hiện hoạt động của lò cao, chúng cho máy bay quần thảo và ném bom liên tục. Nhưng do được đặt trong hang nên Lò cao kháng chiến Hải Vân tuyệt đối an toàn.

Theo bà Lê Thị Hoa, Phó Chủ tịch UBND huyện Như Thanh, xác định Di tích Lịch sử Lò cao kháng chiến Hải Vân là di tích cách mạng có ý nghĩa đặc biệt về lịch sử, huyện tiếp tục làm tốt công tác bảo tồn và phát huy giá trị của di tích. Trước hết là làm tốt công tác tuyên truyền cho người dân trong và ngoài tỉnh biết và thêm hiểu về giá trị lịch sử của di tích. Huyện cũng tập trung huy động, phát huy các nguồn lực để duy tu, sửa chữa các hạng mục đã xuống cấp. Thời gian tới, địa phương sẽ chỉ đạo các trường học tổ chức cho học sinh đến tham quan di tích, từ đó để các em thêm tự hào về truyền thống cách mạng của quê hương, đất nước…

Việt Hoàng- Khiếu Tư

(TTXVN)

Có thể bạn quan tâm

Bố trí khu cách ly, điều trị bệnh lỵ trực trùng tại xã Nậm Kè, Mường Nhé

Bố trí khu cách ly, điều trị bệnh lỵ trực trùng tại xã Nậm Kè, Mường Nhé

Ngày 26/10, Phó Giám đốc Sở Y tế tỉnh Điện Biên Vừ A Sử cho biết, từ 15 giờ ngày 25/10 đến 7 giờ ngày 26/10, ổ dịch lỵ trực trùng tại xã Nậm Kè (tỉnh Điện Biên) ghi nhận thêm 11 trường hợp mắc mới đều tại Trường Phổ thông Dân tộc bán trú Trung học cơ sở Nậm Kè. Toàn bộ bệnh nhân đã được chuyển vào khu cách ly tại trường để điều trị.

Đà Nẵng: Mưa to trên diện rộng, sạt lở núi ở nhiều nơi gần khu dân cư

Đà Nẵng: Mưa to trên diện rộng, sạt lở núi ở nhiều nơi gần khu dân cư

Đêm 25 và ngày 26/10, trên địa bàn thành phố Đà Nẵng có mưa to trên diện rộng. Ở khu vực miền núi, lượng mưa lớn khiến đồi núi tích tụ lượng nước lớn, cộng với nước lũ tràn về, đã dẫn đến sạt lở nhiều nơi trong khu dân cư của đồng bào các dân tộc thiểu số. Nhiều xã miền núi đã và đang khẩn trương di chuyển người dân ở khu vực nguy hiểm đến nơi an toàn.

Ra mắt mô hình 'Xe cứu thương 0 đồng Biên phòng'

Ra mắt mô hình 'Xe cứu thương 0 đồng Biên phòng'

Ngày 26/10, tại Đồn Biên phòng Cổ Chiên (Bộ đội Biên phòng tỉnh Vĩnh Long), Ban Chỉ huy Đồn tổ chức ra mắt mô hình Dân vận khéo “Xe cứu thương 0 đồng Biên phòng”, nhân kỷ niệm 35 năm ngày Điều dưỡng Việt Nam (26/10/1990 - 26/10/2025).

Điện Biên cần nỗ lực hoàn thành các chỉ tiêu của năm 2025

Điện Biên cần nỗ lực hoàn thành các chỉ tiêu của năm 2025

Ngày 26/10, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cùng đoàn công tác đã có buổi làm việc với tỉnh Điện Biên về tình hình sản xuất kinh doanh, đầu tư công, xuất nhập khẩu, xây dựng hạ tầng, nhà ở xã hội, các chương trình mục tiêu quốc gia và việc thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp.

Sạt lở lớn trên Quốc lộ 4C, Quản Bạ (Tuyên Quang) phân luồng giao thông tạm thời

Sạt lở lớn trên Quốc lộ 4C, Quản Bạ (Tuyên Quang) phân luồng giao thông tạm thời

Vào khoảng 8 giờ 30 phút ngày 25/10, tại Km43+600 Quốc lộ 4C, đoạn qua xã Quản Bạ (Tuyên Quang) đã xảy ra vụ sạt lở taluy dương với chiều dài khoảng 50m, khối lượng đất đá sạt ước tính lên tới 5.000m³. Vụ sạt lở khiến toàn bộ tuyến đường bị ách tắc, các phương tiện giao thông không thể lưu thông qua khu vực này.

Nâng cao đời sống vùng đồng bào dân tộc thiểu số, biên giới

Nâng cao đời sống vùng đồng bào dân tộc thiểu số, biên giới

Sau khi nghiên cứu dự thảo các văn kiện trình Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, lãnh đạo, cán bộ, đảng viên tỉnh Sơn La đều đồng tình, nhất trí cao với bố cục, nội dung; khẳng định dự thảo được chuẩn bị công phu, nghiêm túc, khoa học, có chất lượng cao, thể hiện rõ tư duy đổi mới, tầm nhìn chiến lược và khát vọng phát triển đất nước hùng cường, thịnh vượng.

Đột phá theo Nghị quyết 57: Thúc đẩy nhận thức về đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số

Đột phá theo Nghị quyết 57: Thúc đẩy nhận thức về đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số

Chiều 24/10, tại xã Măng Đen (Quảng Ngãi), Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ngãi tổ chức khai mạc Ngày hội Đổi mới sáng tạo và Chuyển đổi số năm 2025 với chủ đề “Hội tụ nguồn lực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số - Vì một Quảng Ngãi phát triển nhanh và bền vững”.

Trung thu muộn cho trẻ em vùng cao

Trung thu muộn cho trẻ em vùng cao

Tại ngôi trường vùng cao của tỉnh Thái Nguyên – Trường Tiểu học Đồng Phúc – nơi nhiều năm liên tiếp chịu ảnh hưởng nặng nề bởi các đợt bão lớn. Trong hai năm 2024 và 2025, xã Đồng Phúc bị tàn phá bởi 3 cơn bão: Yagi, số 5 và số 11, gây sạt lở nghiêm trọng, đường sá bị chia cắt khiến nhà trường không thể khai giảng đúng lịch như các nơi khác. Học sinh nơi đây phải nhập học muộn hơn một tháng so với cả nước.

Chính sách tín dụng ưu đãi tiếp sức học sinh, sinh viên vùng biên

Chính sách tín dụng ưu đãi tiếp sức học sinh, sinh viên vùng biên

Phòng giao dịch Ngân hàng Chính sách Xã hội Bù Gia Mập (tỉnh Đồng Nai) đã nhanh chóng triển khai Quyết định số 29/2025/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về chính sách tín dụng đối với học sinh, sinh viên, học viên thạc sĩ, nghiên cứu sinh học các ngành khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán.

Thanh Hóa: Khẩn trương thi công các công trình, dự án phòng, chống thiên tai

Thanh Hóa: Khẩn trương thi công các công trình, dự án phòng, chống thiên tai

Hiện, trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa có khoảng 200 công trình ứng phó với mưa, lũ đang được thi công nhằm đưa vào sử dụng phục vụ cho công tác phòng, chống thiên tai. Ngay sau khi cơn bão số 10, 11 đi qua, các đơn vị thi công đã huy động máy móc, nhân lực để khẩn trương thi công các hạng mục còn lại của công trình, phấn đấu hoàn thành toàn bộ dự án trong năm 2025.

Nhiều xã vùng núi ở miền Trung đối mặt nguy cơ sạt lở đất đá

Nhiều xã vùng núi ở miền Trung đối mặt nguy cơ sạt lở đất đá

Sau khi cơn bão số 12 đi qua, mặc dù mưa đã ngớt, nhưng các xã miền núi ở miền Trung vẫn đang phải đối mặt với nguy cơ sạt lở đất đá tiềm ẩn do lượng nước mà bão trút xuống làm cho đất bị “ngấm nước”, kết cấu yếu. Chính quyền và người dân địa phương đang chủ động triển khai các biện pháp ứng phó để đảm bảo an toàn tính mạng và tài sản trước nguy cơ xảy ra sạt lở đất đá.

Lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm triển khai Chiến lược dữ liệu quốc gia

Lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm triển khai Chiến lược dữ liệu quốc gia

Từ ngày 22/10, tỉnh Lâm Đồng bắt đầu triển khai thực hiện Kế hoạch Chiến lược dữ liệu quốc gia đến năm 2030. Kế hoạch nhằm xây dựng, phát triển hạ tầng dữ liệu đồng bộ, thống nhất, đảm bảo khả năng kết nối, chia sẻ dữ liệu thông suốt giữa các cơ quan, đơn vị, địa phương, tạo nền tảng cho phát triển chính quyền số, kinh tế số, xã hội số.

Cà Mau: Xây dựng thương hiệu cây đặc sản giúp nông dân tăng thu nhập

Cà Mau: Xây dựng thương hiệu cây đặc sản giúp nông dân tăng thu nhập

Tại tỉnh Cà Mau, có một thời năn bộp được xem là loài cỏ dại ngự trị trên các cánh đồng, nông dân ai nhìn thấy cũng đều thở dài ngao ngán, vì tốn rất nhiều công sức để phá bỏ, cải tạo trồng lúa. Nhưng đó là câu chuyện của ngày trước, năn bộp giờ đây đã được trồng, chăm sóc, xây dựng thương hiệu sản phẩm OCOP mang lại thu nhập cho nông dân cao hơn hẳn so với trồng lúa.

Sạt lở bờ sông Thao diễn biến phức tạp

Sạt lở bờ sông Thao diễn biến phức tạp

Theo ghi nhận của phóng viên ngày 22/10, trên tuyến đê hữu sông Thao, thuộc địa phận khu 9 đến khu 11 xã Tam Nông (Phú Thọ), tình trạng sạt lở, sụt trượt mái bờ sông đang diễn biến ngày càng phức tạp, đe dọa an toàn tuyến đê, đất sản xuất và khu dân cư ven sông.

Nối dài những căn nhà mơ ước cho người dân vùng biên Quảng Trực, Lâm Đồng

Nối dài những căn nhà mơ ước cho người dân vùng biên Quảng Trực, Lâm Đồng

Dù tỉnh Lâm Đồng đã hoàn thành chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát theo yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ, nhưng việc hiện thực hóa những căn nhà mơ ước của người dân xã biên giới Quảng Trực vẫn được “nối dài”. Thông qua chương trình hỗ trợ xóa nhà tạm do Công an tỉnh Lâm Đồng triển khai, nhiều hộ dân đã có nơi ở ổn định, thêm động lực vươn lên phát triển kinh tế, góp phần giữ vững an ninh, trật tự nơi biên cương của Tổ quốc.

Lễ dâng y Kathina 2025 của đồng bào Khmer Nam Bộ

Lễ dâng y Kathina 2025 của đồng bào Khmer Nam Bộ

Hàng năm, theo truyền thống Phật giáo Nam tông Khmer, sau mỗi mùa an cư kiết hạ, các chùa Khmer tại các tỉnh, thành phố Nam Bộ lại tổ chức lễ dâng y Kathina. Đây là dịp để Phật tử dâng y cà sa lên chư Tăng đã hoàn mãn ba tháng nhập hạ. Đặc biệt, nghi lễ này chỉ diễn ra trong vòng một tháng kể từ ngày mãn hạ, mỗi chùa chỉ tổ chức thọ y một lần duy nhất theo giới luật.