70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ: Cùng cả nước làm nên chiến thắng lịch sử

Lò cao kháng chiến Hải Vân nằm trong hang đá ở thị trấn Bến Sung, huyện miền núi Như Thanh (Thanh Hóa) được xây dựng và hoàn thành vào năm 1951. Trong 4 năm hoạt động (1951 - 1954), đây được xem là lò luyện gang đầu tiên để sản xuất vũ khí, góp phần làm nên Chiến thắng Điện Biên Phủ - kỳ tích của ngành Quân giới Việt Nam thời đó. Hiện, di tích Lò cao kháng chiến Hải Vân là chứng tích hào hùng của quân và dân ta trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và là địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống yêu nước cho thế hệ trẻ.

vna_potal_du_lich_viet_nam_di_tich_lich_su_cap_quoc_gia_lo_cao_khang_chien_hai_van_7361319.jpg
Năm 2015, tỉnh Thanh Hoá quyết định phê duyệt dự án bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị hang Lò cao kháng chiến Hải Vân với tổng kinh phí gần 25 tỷ đồng. Ảnh: TTXVN phát

Sản xuất hơn 500 tấn gang, thép phục vụ kháng chiến

Theo tài liệu lịch sử, năm 1948, Cục Quân giới (Bộ Quốc phòng) giao nhiệm vụ cho kỹ sư Võ Quý Huân (trí thức kiều bào theo Chủ tịch Hồ Chí Minh về nước năm 1946) thiết kế thi công lò cao luyện gang (thuộc Xưởng kim khí kháng chiến 3KC) phục vụ kháng chiến chống Pháp.

Ban đầu, Cục Quân giới và Sở Khoáng chất kỹ nghệ Trung Bộ đã chọn Cầu Đất (huyện Con Cuông, tỉnh Nghệ An) xây dựng lò cao nhỏ để thử nghiệm. Ngày 15/11/1948, lò cao Cầu Đất cho ra mẻ gang đầu tiên, là dấu mốc trong ngành Luyện kim và Công nghiệp quốc phòng của đất nước khi đó. Tuy nhiên, địa hình hiểm trở gây khó khăn trong việc vận chuyển cũng như sinh hoạt của cán bộ, kỹ sư nên lò cao được dời về vùng Cát Văn bên bờ sông Lam, tỉnh Nghệ An. Việc xây dựng đang tiến hành thuận lợi thì thực dân Pháp phát hiện, ngày đêm cho máy bay ném bom đánh phá.

Cuối năm 1949, sau nhiều cuộc khảo sát, lò cao luyện gang được Cục Quân giới quyết định di chuyển đến thung lũng Đồng Mười, huyện miền núi Như Xuân (nay là huyện Như Thanh, tỉnh Thanh Hóa). Vị trí này thuận lợi về giao thông, gần nguồn nguyên, nhiên liệu, đảm bảo tính bí mật nên có thể hoạt động lâu dài.

Tháng 6/1950, các kỹ sư và công nhân bắt đầu xây dựng đồng thời hai lò cao với ký hiệu NX1, NX2. Lò NX1 có dung tích 6,7 m3 để sản xuất gang và lò NX2 kích thước nhỏ hơn (dung tích chỉ 1 m3) dùng để thử nghiệm.

Sau 15 tháng xây dựng, vận chuyển từ viên gạch chịu nhiệt đến hàng trăm tấn máy móc thiết bị từ Nghệ An và Ninh Bình, tháng 9/1951, hai lò cao đã hoàn thành tại thung lũng Đồng Mười.

vna_potal_di_tich_lich_su_cap_quoc_gia_lo_cao_khang_chien_hai_van_gop_phan_lam_nen_chien_thang_lich_su_dien_bien_phu_7361315.jpg
Lò gió nóng hình vòm (nhìn xuống lò đứng) có 2 cửa để tiếp nhiên liệu và lấy phế liệu. Ảnh: TTXVN phát

Tháng 9/1951, lò NX2 cho ra mẻ gang đầu tiên. Ngày 7/11/1951, lò NX1 được đưa vào vận hành. Tuy nhiên, khói lò tỏa ra dày đặc, dễ bị địch phát hiện nên phải tạm dừng hoạt động. Các kỹ sư, công nhân đã đào một đường dẫn khói dài 500 m nằm sâu dưới lòng đất, có nhiều lỗ thông hơi nhằm tản khói đi nhiều hướng, đảm bảo an toàn khi lò hoạt động liên tục cả ngày lẫn đêm.

Cuối năm 1951, lò NX1 hoạt động trở lại và sản xuất liên tục. Sau hai năm, hai lò đúc gang ở Đồng Mười đã sản xuất được gần 200 tấn gang cung cấp cho các công binh xưởng ở Khu 4 chế tạo vũ khí phục vụ chiến trường.

Hai lò đang hoạt động thì thực dân Pháp phát hiện, cho máy bay ném bom bắn phá suốt ngày đêm. Căn cứ vào tình hình thực tiễn, được sự đồng ý của cấp trên, ban lãnh đạo lò cao Đồng Mười quyết định xây dựng lò cao trong hang núi, cách vị trí cũ chừng 2 km.

Việc xây dựng hệ thống lò cao to lớn và cồng kềnh trong lòng núi rất phức tạp về kỹ thuật và chưa có tiền lệ trên thế giới, song kỹ sư và công nhân vẫn quyết tâm thực hiện bằng được. Từ đầu năm 1953, họ vừa sản xuất gang tại vị trí cũ, vừa khoan đá, đánh mìn, dọn hang nhằm mở đường di chuyển máy móc, trang thiết bị đến vị trí mới.

Chỉ trong thời gian ngắn, lò đúc gang dung tích 8,3 m3, cao 13 m, mang bí số NX3 đã được lắp đặt hoàn chỉnh trong lòng núi Đồng Mười. Mỗi ngày, lò sản xuất trung bình 3 tấn gang cung cấp cho các công xưởng sản xuất vũ khí. Thời gian này, quân và dân ta làm nên chiến thắng tại đèo Hải Vân, vì vậy Cục Quân giới đã quyết định đổi tên lò cao NX3 thành lò Hải Vân.

Theo thống kê, từ cuối năm 1951 đến tháng 7/1954, lò cao NX1 và NX3 đã sản xuất gần 500 tấn gang, đáp ứng được yêu cầu sản xuất, chế tạo các loại vũ khí như mìn, lựu đạn, súng cối, đạn bazoka, xoong, nồi quân dụng... phục vụ chiến trường. Ngoài ra, gang còn dùng để đúc những quả tạ lớn làm búa máy phục vụ sửa chữa những cây cầu bị phá hoại trong chiến tranh.

Trong kháng chiến chống thực dân Pháp mà đỉnh cao là Chiến dịch Điện Biên Phủ, hậu phương Thanh Hóa không chỉ là nơi cung cấp phần lớn sức người, sức của và lực lượng quân chủ lực cho chiến dịch mà còn là nơi cung cấp nguyên, vật liệu và đặt các xưởng sản xuất vũ khí, khí tài phục vụ kháng chiến. Trong 9 năm trường kỳ kháng chiến, ngoài nhiệm vụ đảm nhận vai trò hậu phương chiến lược, cung cấp phần lớn lương thực, thực phẩm phục vụ Chiến dịch Điện Biên Phủ, Thanh Hóa còn là địa phương có nhiều công binh xưởng sản xuất vũ khí. Trong hai năm 1953 - 1954, cả nước có 42 xưởng cơ giới sản xuất súng đạn do Bộ Quốc phòng và Liên khu 4 quản lý thì thì có 15 xưởng đặt tại các địa phương của tỉnh Thanh Hóa. Các xưởng đã sản xuất được nhiều loại vũ khí cung cấp cho bộ đội như súng DKZ, cối, thủy lôi, mìn...

Địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống yêu nước

Sau thắng lợi tại Điện Biên Phủ, tháng 12/1954, lò cao kháng chiến Hải Vân hoàn thành sứ mệnh và ngừng hoạt động. Với những giá trị lịch sử mang lại, năm 2013, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã xếp hạng lò cao kháng chiến Hải Vân là Di tích Lịch sử quốc gia.

Năm 2015, tỉnh Thanh Hóa quyết định phê duyệt dự án bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị hang Lò cao kháng chiến Hải Vân với tổng kinh phí gần 25 tỷ đồng.

Là người từng chứng kiến quá trình vận chuyển nguyên, vật liệu xây dựng lò cao trong hang đá Đồng Mười cách đây 70 năm, ông Lê Huy Quân (thị trấn Bến Sung, huyện Như Thanh) không khỏi bồi hồi xúc động khi thăm lại di tích. Năm 1950, ông theo gia đình di tản vào khu vực gần lò cao để tránh bom và được chứng kiến quá trình vận chuyển nguyên liệu sản xuất cũng như sản phẩm từ hang Hải Vân ra thị trấn Bến Sung để đưa đến các xưởng sản xuất quân giới trong và ngoài tỉnh… Với những giá trị lịch sử to lớn, nơi đây trở thành địa chỉ đỏ giáo dục lịch sử và lòng yêu nước cho các thế hệ mai sau.

vna_potal_du_lich_viet_nam_di_tich_lich_su_cap_quoc_gia_lo_cao_khang_chien_hai_van_104150800_7361312.jpg
Du khách tham quan Lò cao kháng chiến Hải Vân. Ảnh: TTXVN phát

Trở lại thăm di tích Lò cao kháng chiến Hải Vân, ông Lương Minh Công (thị trấn Bến Sung) mới hình dung hết được tầm vóc của lò cao kháng chiến, vì lúc đó mọi hoạt động sản xuất bí mật, chỉ có công nhân mới được vào trong khi vực lò. Ông Minh cho biết, khi ấy thực dân Pháp phát hiện hoạt động của lò cao, chúng cho máy bay quần thảo và ném bom liên tục. Nhưng do được đặt trong hang nên Lò cao kháng chiến Hải Vân tuyệt đối an toàn.

Theo bà Lê Thị Hoa, Phó Chủ tịch UBND huyện Như Thanh, xác định Di tích Lịch sử Lò cao kháng chiến Hải Vân là di tích cách mạng có ý nghĩa đặc biệt về lịch sử, huyện tiếp tục làm tốt công tác bảo tồn và phát huy giá trị của di tích. Trước hết là làm tốt công tác tuyên truyền cho người dân trong và ngoài tỉnh biết và thêm hiểu về giá trị lịch sử của di tích. Huyện cũng tập trung huy động, phát huy các nguồn lực để duy tu, sửa chữa các hạng mục đã xuống cấp. Thời gian tới, địa phương sẽ chỉ đạo các trường học tổ chức cho học sinh đến tham quan di tích, từ đó để các em thêm tự hào về truyền thống cách mạng của quê hương, đất nước…

Việt Hoàng- Khiếu Tư

(TTXVN)

Có thể bạn quan tâm

Thay đổi tư duy làm nông nghiệp của đồng bào vùng cao

Thay đổi tư duy làm nông nghiệp của đồng bào vùng cao

Tỉnh Quảng Ngãi có khoảng 25% dân số là người đồng bào dân tộc thiểu số. Những năm gần đây, nhờ triển khai linh hoạt các Chương trình Mục tiêu Quốc gia, chính quyền địa phương đã đưa ra nhiều giải pháp đồng bộ. Người dân được hỗ trợ đa chiều về nhà ở, cây con giống, vốn vay ưu đãi, tạo thêm điều kiện để vươn lên, cuộc sống vật chất lẫn tinh thần không ngừng phát triển, khởi sắc.

Lực lượng quân y Binh đoàn 15 thăm, khám sức khỏe cho các đối tượng chính sách, người có hoàn cảnh khó khăn và nhân dân bị ảnh hưởng bởi thiên tai, lũ lụt tại phường Quy Nhơn Đông (tỉnh Gia Lai). Ảnh: Quang Thái/TTXVN

Chăm sóc sức khỏe và hỗ trợ an sinh cho người dân vùng lũ Gia Lai

Trong ngày 11-12/12, Binh đoàn 15 (Bộ Quốc phòng) tổ chức chương trình khám bệnh, tư vấn sức khỏe, cấp thuốc miễn phí và trao quà an sinh cho các đối tượng chính sách, người có hoàn cảnh khó khăn và nhân dân bị ảnh hưởng bởi thiên tai, lũ lụt tại phường Quy Nhơn Đông, tỉnh Gia Lai.

'Lợi kép' từ chủ trương giao, khoán bảo vệ rừng

'Lợi kép' từ chủ trương giao, khoán bảo vệ rừng

Giao rừng gắn với giao đất cho hộ gia đình, cộng đồng dân cư là chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước nhằm mục đích đảm bảo toàn bộ diện tích rừng tự nhiên đều có chủ rừng cụ thể. Tại Quảng Ngãi, tính đến thời điểm hiện tại, tỉnh đã thực hiện giao, khoán bảo vệ rừng cho khoảng hơn 5.600 hộ gia đình và 500 cộng đồng dân cư với tổng diện tích lên tới hơn 204.000 ha. Chính sách này đã và đang đem lại nhiều lợi ích thiết thực.

Đắk Lắk triển khai 'Chiến dịch Quang Trung' với tinh thần tổng lực, thần tốc

Đắk Lắk triển khai 'Chiến dịch Quang Trung' với tinh thần tổng lực, thần tốc

Triển khai “Chiến dịch Quang Trung” thần tốc xây dựng mới, sửa chữa nhà ở cho các hộ gia đình có nhà bị sập, đổ, trôi do bão số 13 và đợt mưa lũ lịch sử trong tháng 11 vừa qua, các cơ quan, đơn vị, địa phương trong tỉnh Đắk Lắk cùng sự hỗ trợ của các lực lượng quân đội, công an… đang huy động tối đa nhân lực, vật lực, đẩy nhanh tiến độ thi công, đảm bảo chất lượng theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Cao Bằng yêu cầu chi tiết hóa thông báo xả lũ, đẩy mạnh trồng rừng đầu nguồn

Cao Bằng yêu cầu chi tiết hóa thông báo xả lũ, đẩy mạnh trồng rừng đầu nguồn

Ngày 11/12, Kỳ họp thứ 38 HĐND tỉnh Cao Bằng khóa XVII, nhiệm kỳ 2021-2026 tiếp tục phiên chất vấn, trả lời chất vấn và bế mạc kỳ họp. Vấn đề về xả lũ của các thủy điện trong mùa mưa lũ, giải ngân vốn đầu tư cho các dự án, trồng rừng, hỗ trợ người dân bị ảnh hưởng bởi dịch tả châu Phi được nhiều đại biểu quan tâm.

Thực hiện Nghị quyết 72-NQ/TW: Niềm vui ở vùng biên viễn

Thực hiện Nghị quyết 72-NQ/TW: Niềm vui ở vùng biên viễn

Nghị quyết 72-NQ/TW của Bộ Chính trị về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân đang được tỉnh Đồng Nai tích cực triển khai. Tại xã biên giới Hưng Phước, niềm vui, sự phấn khởi hiện rõ trên gương mặt của bà con dân tộc thiểu số khi các đoàn y tế tìm đến từng ấp để thăm khám sức khỏe.

Chăm lo phát triển vùng đồng bào dân tộc Khmer ở biên giới

Chăm lo phát triển vùng đồng bào dân tộc Khmer ở biên giới

Xã Tân Hòa, tỉnh Tây Ninh là địa bàn biên giới có đông đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống, trong đó người Khmer chiếm tỷ lệ lớn với gần 200 hộ, tập trung chủ yếu tại ấp Con Trăn. Những năm qua, đời sống của đồng bào từng bước được cải thiện nhờ sự quan tâm của Đảng, Nhà nước cùng sự nỗ lực vươn lên của người dân.

Trao học bổng Vừ A Dính tiếp sức học sinh dân tộc thiểu số đến trường

Trao học bổng Vừ A Dính tiếp sức học sinh dân tộc thiểu số đến trường

Ngày 10/12, tại xã Càng Long, tỉnh Vĩnh Long, Quỹ học bổng Vừ A Dính và Câu lạc bộ “Vì Hoàng Sa - Trường Sa thân yêu” phối hợp với Tỉnh Đoàn, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Vĩnh Long tổ chức trao học bổng năm học 2025 - 2026 cho học sinh dân tộc thiểu số, vùng biển đảo và con sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp Bộ đội Biên phòng tỉnh.

Xây dựng thương hiệu từ vùng quýt cổ Phú Thọ

Xây dựng thương hiệu từ vùng quýt cổ Phú Thọ

Đang vào chính vụ mùa thu hoạch quýt Nam Sơn, xã Vân Sơn, tỉnh Phú Thọ. Từ vùng trồng quýt cổ, đến việc áp dụng mở rộng diện tích trồng cam canh, đang được chính quyền địa phương triển khai bài bản, khoa học. Qua đó, rà soát các cây đầu dòng chất lượng cao để nhân giống, áp dụng quy trình chăm sóc hữu cơ, sử dụng phân vi sinh nhằm khôi phục độ phì đất và nâng cao sức đề kháng cho cây.

Sinh kế nhỏ mở lối đổi thay vùng biên giới Gia Lai

Sinh kế nhỏ mở lối đổi thay vùng biên giới Gia Lai

Tại các xã biên giới của tỉnh Gia Lai, các chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số đang mang lại chuyển biến rõ nét. Những hỗ trợ thiết thực như cây giống, vật nuôi, hướng dẫn kỹ thuật và vốn ưu đãi đã tạo điểm tựa để đồng bào cải thiện thu nhập, ổn định đời sống và từng bước vươn lên thoát nghèo.

Tiếp sức đồng bào vùng biên an cư, lạc nghiệp

Tiếp sức đồng bào vùng biên an cư, lạc nghiệp

Với quyết tâm cao và sự đồng lòng của cấp ủy, chính quyền, người dân, xã vùng cao biên giới Phong Thổ của tỉnh Lai Châu hướng đến mục tiêu mọi hộ dân trên địa bàn đều có nhà kiên cố để an cư, lạc nghiệp. Địa phương này đang khẩn trương triển khai xóa nhà tạm, dột nát đợt 2 để góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân vùng cao.

Đậm đà bản sắc Cơ Tu qua từng món ăn dân dã

Đậm đà bản sắc Cơ Tu qua từng món ăn dân dã

Đơn giản, không cầu kỳ trong cách chế biến, cũng không kén chọn nguyên liệu, ẩm thực của người Cơ Tu hiện diện như hơi thở tự nhiên của núi rừng, mộc mạc mà tinh tế, giản dị nhưng vẫn mang đậm dấu ấn văn hóa của đồng bào mình.

Đắk Lắk khẩn trương khôi phục sản xuất và nhà ở cho người dân

Đắk Lắk khẩn trương khôi phục sản xuất và nhà ở cho người dân

Các địa phương phía Đông tỉnh Đắk Lắk vừa trải qua đợt mưa lũ lịch sử vào giữa tháng 11 với thiệt hại nặng nề về người và tài sản. Đến nay, các dịch vụ, hạ tầng thiết yếu đã được khôi phục, tỉnh Đắk Lắk tiếp tục khắc phục hậu quả thiên tai, đặc biệt sớm khôi phục sản xuất, ổn định đời sống nhân dân.

Tiếp thêm động lực cho học sinh, người dân khó khăn vùng biên giới Tây Nam

Tiếp thêm động lực cho học sinh, người dân khó khăn vùng biên giới Tây Nam

Chiều 9/12, Đồn Biên phòng Phú Mỹ (thuộc Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh An Giang) tổ chức gặp mặt, trao quà và học bổng cho học sinh thuộc chương trình “Nâng bước em tới trường - Con nuôi Đồn Biên phòng” và dự án “Cán bộ, chiến sĩ Quân đội nâng bước em tới trường” trên địa bàn xã Giang Thành (tỉnh An Giang) và huyện Kampong Trach, tỉnh Kampot (Vương quốc Campuchia).

Đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học ở xứ Lạng

Đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học ở xứ Lạng

Chiều 9/12, tại Trường Trung học phổ thông chuyên Chu Văn An (phường Đông Kinh, tỉnh Lạng Sơn) đã diễn ra lễ phát động điểm “Đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học”. Đây là trường đầu tiên tại Lạng Sơn được Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Lạng Sơn chọn triển khai mô hình này trên địa bàn tỉnh.

Xây dựng chính quyền liêm chính vì nhân dân phục vụ

Xây dựng chính quyền liêm chính vì nhân dân phục vụ

Chiều 9/12, Hội đồng nhân dân tỉnh Đắk Lắk, khóa X, nhiệm kỳ 2021 - 2026 tổ chức Kỳ họp chuyên đề lần thứ 4 để xem xét, thông qua một số nội dung quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh năm 2025 và năm 2026.

Tìm hướng chăn nuôi hiệu quả, ổn định sinh kế

Tìm hướng chăn nuôi hiệu quả, ổn định sinh kế

Từ mô hình nhỏ lẻ của vài hộ dân ở ấp Kiến Bình 2, xã Chợ Mới, tỉnh An Giang, đến nay Tổ hợp tác chăn nuôi bò thương phẩm ấp Kiến Bình 2 do anh Huỳnh Hữu Đức Tinh (sinh năm 1991) khởi xướng đã trở thành điểm sáng trong phát triển kinh tế nông thôn, giúp nhiều hộ dân vươn lên khá, giàu bền vững.