Bảo tồn động vật hoang dã: Nguy cơ nhìn từ việc gây nuôi cá sấu

Bảo tồn động vật hoang dã: Nguy cơ nhìn từ việc gây nuôi cá sấu
Từ vài thành công điển hình

Trên thế giới vẫn có một số ít các trường hợp động vật hoang dã nguy cấp, quý, hiếm được gây nuôi thành công và được buôn bán, trao đổi ở mức ổn định, đem lại lợi ích cho những người triển khai, đồng thời động vật hoang dã cũng được bảo tồn thành công ngoài tự nhiên. Có thể lấy ví dụ trường hợp các cơ sở gây nuôi cá sấu ở Mỹ hoạt động rất thành công và số lượng cá sấu hoang dã cũng tăng lên. Việc gây nuôi cá sấu nước mặn ở Australia cũng đã được thực hiện ổn định và thành công mà số lượng cá thể ngoài tự nhiên vẫn tăng. Nhưng đó chỉ là những trường hợp rất hiếm hoi.

Ở Việt Nam, trường hợp tái thả thành công khi một số lượng ít các cá thể cá sấu Xiêm đã được chuyển từ các cơ sở gây nuôi về tái thả tại Vườn quốc gia Cát Tiên. Một quần thể nhỏ cá sấu Xiêm hiện vẫn đang sinh sản ở hồ Cát Tiên cho đến nay. Đó là điểm sáng duy nhất giữa rất nhiều tiêu cực của ngành công nghiệp gây nuôi thương mại động vật hoang dã.

Cá sấu nuôi nhốt. Ảnh: Sỹ Tuyên - TTXVN
Cá sấu nuôi nhốt. Ảnh: Sỹ Tuyên - TTXVN

Hệ quả từ gây nuôi

Từ một vài điển hình, các nước Đông Dương cũng cho phép gây nuôi cá sấu như một biện pháp bảo tồn. Theo Tổ chức Động vật hoang dã quốc tế, sự hình thành ngành công nghiệp gây nuôi cá sấu vào những năm 50 của thế kỷ 20 đã kích thích nhu cầu lớn phải khai thác cá sấu trong tự nhiên để đưa vào các cơ sở gây nuôi. Tính đến năm 2016 có hơn 2.500 cơ sở gây nuôi động vật hoang dã ở bán đảo Đông Dương, đa phần các cá thể trong đó có nguồn gốc từ tự nhiên. Hơn 1100 cơ sở gây nuôi động vật hoang dã ở Việt Nam với hàng trăm ngàn cá thể cá sấu, trong khi có dưới 20 cá thể cá sấu Xiêm trưởng thành còn sót lại trong tự nhiên. Rất nhiều khu vực sông, hồ - nơi cá sấu sinh sống đã bị các tay săn trộm xóa sổ nhằm khai thác cá sấu cung cấp cho các trang trại. Vẫn còn nhiều người thích tiêu thụ động vật hoang dã tự nhiên hơn bởi họ cho rằng động vật tự nhiên tốt hơn động vật trong trang trại. Sự phát triển của các cơ sở gây nuôi đã dẫn đến sự diệt vong của loài cá sấu Xiêm trong tự nhiên, đồng thời gây suy giảm các quần thể của chúng trong tự nhiên ở một số quốc gia lân cận như Campuchia, Lào.

Cho dù những cơ sở này có thành công trong việc nuôi cá sấu, chi phí săn bắt cá sấu ngoài tự nhiên vẫn rẻ hơn so với gây nuôi, tạo áp lực lớn đối với quần thể cá sấu trong tự nhiên. Ngày càng nhiều cá thể cá sấu bị săn bắt từ tự nhiên để đưa về các cơ sở gây nuôi. Các cơ sở này đã tạo ra nhiều lỗ hổng, khiến việc buôn bán trái phép cá sấu trở nên dễ dàng hơn.

Việc cho phép tự do thương mại cá sấu trên thị trường sẽ rất khó để các cán bộ thực thi pháp luật có thể phân biệt giữa cá sấu được gây nuôi hợp pháp và cá sấu bị săn bắt trái phép ngoài tự nhiên. Cơ quan quản lý còn rất lúng túng trong giải quyết các thủ tục cấp phép gây nuôi bảo tồn và gây nuôi thương mại. Nếu không có các biện pháp quản lý phù hợp, các quy chế bảo vệ chặt chẽ, ngành công nghiệp gây nuôi động vật hoang dã sẽ tiếp tục gây ra những áp lực đối với quần thể tự nhiên, và sẽ rất khó để bảo vệ chúng.

Một hệ quả nữa là những ảo tưởng rằng công tác bảo tồn vẫn đang diễn ra trong khi thực tế số lượng loài này đang ngày càng sụt giảm nhanh chóng. Trong nhiều năm trời, nhiều nhà bảo tồn đã cho rằng gây nuôi thương mại sẽ giúp cá sấu tránh khỏi việc bị săn bắt ngoài tự nhiên, thậm chí một số quỹ bảo tồn còn tài trợ cho các cơ sở gây nuôi động vật hoang dã. Điều này là không đúng bởi số tiền đó có thể dùng vào việc bảo vệ cá sấu trong tự nhiên ngay từ đầu.

Trong một số trường hợp, động vật hoang dã như cá sấu, hổ thoát khỏi cơ sở nuôi gây nguy hiểm và đe dọa tới mạng sống của con người, vì khi cấp giấy phép không chú ý tới tiêu chuẩn chuồng trại và các điều kiện cần thiết để đảm bảo an toàn cho xã hội. Các loài động vật được nuôi nhốt có nguy cơ giảm khả năng đề kháng đối với một số bệnh nguy hại, các loài ký sinh trùng và cũng là mầm mống cho một số bệnh khác.

Nghiêm cấm gây nuôi thương mại

Phó Giáo sư Tiến sĩ Lê Xuân Cảnh, Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật cho rằng, trong nuôi nhốt hiện nay chưa thấy rõ mục tiêu bảo tồn. Việc gây nuôi thương mại một số loài thông thường có thể chấp nhận được trên cơ sở cân nhắc các đặc tính sinh thái, khả năng sinh sản,... Nhưng việc nuôi thương mại các loài nguy cấp, quý, hiếm cần được nghiêm cấm, đặc biệt với những loài có khả năng đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng cao.

Theo bà Jenny Daltry, Tổ chức Động thực vật hoang dã quốc tế, thời điểm hiện tại các nước Đông Dương chưa sẵn sàng cho việc gây nuôi động vật hoang dã. Tuy vậy, các nước này cần phải đầu tư hơn nữa vào công tác bảo vệ, thực thi pháp luật, phòng chống tham nhũng để có thể đi tới gây nuôi thương mại một cách hiệu quả.

Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên kiến nghị công tác bảo tồn động vật hoang dã nguy cấp, quý, hiếm không thể diễn ra song hành với hoạt động gây nuôi thương mại những loài này. Các khu bảo tồn phải có nguồn kinh phí ổn định để chăm sóc động vật, bảo vệ động vật hoang dã trong chính môi trường sống tự nhiên của chúng, cần có kiến thức để đảm bảo tránh giao phối cận huyết, lai tạp nguồn gen khiến các cá thể được gây nuôi không có giá trị bảo tồn. Hơn nữa, hầu hết các cá thể động vật hoang dã nguy cấp, quý, hiếm được gây nuôi đã bị mất đi bản năng sinh tồn và kĩ năng cần thiết giúp chúng sống sót trong tự nhiên nếu được tái thả.

Bất kỳ chính sách hoặc quy định pháp luật dẫn tới tổn thất đa dạng sinh học cần được cân nhắc thật kỹ trước khi được ban hành. Việc gây nuôi các loài động vật hoang dã, kể cả các loài thông thường chỉ được phép tiến hành khi được các cơ quan khoa học tại Việt Nam khẳng định là phù hợp với hoạt động gây nuôi. Trước khi cấp phép gây nuôi thương mại và buôn bán một loài thông thường cần phải được cơ quan khoa học nghiên cứu, đánh giá và đảm bảo hoạt động gây nuôi và buôn bán sẽ không ảnh hưởng tới bảo tồn.

Cơ quan chức năng cần xây dựng hệ thống dữ liệu quốc gia về thông tin các cơ sở đăng ký gây nuôi để lực lượng kiểm lâm có thể lưu trữ, cập nhật và kiểm tra thông tin của các cơ sở gây nuôi như : số lượng động vật hoang dã, quá trình chuyển dịch động vật hoang dã, sinh sản, buôn bán cũng như bất cứ sự thay đổi nào khác tại cơ sở gây nuôi,...
Minh Nguyệt (TTXVN)

Có thể bạn quan tâm

Nỗ lực tuyên truyền thay đổi ‘nếp nghĩ, cách làm’ cho phụ nữ dân tộc thiểu số

Nỗ lực tuyên truyền thay đổi ‘nếp nghĩ, cách làm’ cho phụ nữ dân tộc thiểu số

Từ những buôn làng heo hút tại xã Trường Sơn (tỉnh Quảng Bình) đến các thôn bản xa xôi tại xã Ea Sô (tỉnh Đắk Lắk), những người phụ nữ dân tộc thiểu số vốn lâu nay bị bó buộc bởi định kiến giới, hủ tục và nghèo đói đang từng bước thay đổi “nếp nghĩ, cách làm” với sự tiếp sức của dự án 8.

Cánh tay nối dài của Đảng với đồng bào dân tộc thiểu số

Cánh tay nối dài của Đảng với đồng bào dân tộc thiểu số

Ông Điểu Dũng làm Trưởng thôn Thác Dài, xã Phú Văn, huyện Bù Gia Mập, tỉnh Bình Phước đã được gần 10 năm. Với sự tận tâm và trách nhiệm, ông đã trở thành điểm tựa vững chắc, tiếp thêm động lực cho nhiều hộ đồng bào dân tộc thiểu số vươn lên thoát nghèo, ổn định cuộc sống.

Ứng dụng công nghệ cao giúp nông dân tăng thu nhập gấp từ 3 - 10 lần

Ứng dụng công nghệ cao giúp nông dân tăng thu nhập gấp từ 3 - 10 lần

Ông Lê Văn Đông, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Trà Vinh cho biết, hiện toàn tỉnh có hơn 29.700 ha đất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao như: tưới phun bán tự động, nhà lưới, sản xuất đạt tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, hữu cơ, ASC; nuôi tôm siêu thâm canh công nghệ cao... Các mô hình này cho năng suất, chất lượng vượt trội, hiệu quả kinh tế cao hơn từ 3 đến 10 lần so với phương thức truyền thống.

Nâng cao ‘quyền năng’ kinh tế cho phụ nữ dân tộc thiểu số

Nâng cao ‘quyền năng’ kinh tế cho phụ nữ dân tộc thiểu số

Từ những tổ tiết kiệm nhỏ trong cộng đồng đến các mô hình sinh kế hiệu quả, nhiều phụ nữ dân tộc thiểu sốn tại các vùng miền trên cả nước đang từng bước chuyển đổi mạnh mẽ. Khi được hỗ trợ đúng lúc, đúng cách, chị em không chỉ cải thiện thu nhập, mà còn tự tin làm chủ cuộc sống, trở thành điểm tựa vững chắc cho gia đình và cộng đồng.

Thắm tình quân dân trên cánh đồng lúa Rục Làn và Ka Ai

Thắm tình quân dân trên cánh đồng lúa Rục Làn và Ka Ai

Từ ngày 5 - 9/6, Đồn Biên phòng cửa khẩu Quốc tế Cha Lo và Đồn Biên phòng Cà Xèng (Bộ đội Biên phòng tỉnh Quảng Bình) đã huy động cán bộ, chiến sĩ xuống ruộng giúp nhân dân thu hoạch vụ lúa Đông - Xuân tại các cánh đồng bản Rục Làn, xã Thượng Hóa và bản Ka Ai, xã Dân Hóa, huyện Minh Hóa.

Vượt cầu tràn cầu tràn Bộc Bố, một người dân bị nước lũ cuốn trôi

Vượt cầu tràn cầu tràn Bộc Bố, một người dân bị nước lũ cuốn trôi

Theo thông tin ban đầu từ huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn, do ảnh hưởng của trận mưa lớn vào rạng sáng 9/6, nước lũ đầu nguồn Sông Năng đổ về. Đến khoảng 9 giờ sáng cùng ngày, tại khu vực cầu tràn Bộc Bố - Nhạn Môn thuộc địa bàn xã Bộc Bố nước dâng cao, chảy xiết. Lúc đó, một người dân trong khi đi qua cầu tràn này không may đã bị nước lũ cuốn trôi, tử vong.

Tây Ninh: Học và làm theo Bác hiện thực hóa mục tiêu đổi mới đất nước

Tây Ninh: Học và làm theo Bác hiện thực hóa mục tiêu đổi mới đất nước

Ngày 9/6, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Tây Ninh tổ chức Hội nghị tổng kết 10 năm thực hiện Chỉ thị 05-CT/TW, ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị khóa XII về "Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh", gặp mặt, biểu dương, khen thưởng tập thể, cá nhân tiêu biểu, xuất sắc trong học và làm theo Bác.

Chắp cánh ước mơ cho trẻ khuyết tật ở Yên Bái

Chắp cánh ước mơ cho trẻ khuyết tật ở Yên Bái

Ngày 9/6, Hội Cứu trợ trẻ em tàn tật Việt Nam phối hợp với Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Yên Bái, Hội Chữ thập đỏ tỉnh và UBND thành phố Yên Bái tổ chức chương trình “Chắp cánh ước mơ cho trẻ em khuyết tật tỉnh Yên Bái”. Hoạt động nhằm lan tỏa tình yêu thương, chia sẻ những khó khăn, thiệt thòi và tạo điều kiện cho trẻ em khuyết tật tỉnh Yên Bái có cơ hội học tập, phát triển bản thân.

Kon Tum tiếp tục yêu cầu kiểm tra lại việc mã số vùng trồng cho sâm Ngọc Linh

Kon Tum tiếp tục yêu cầu kiểm tra lại việc mã số vùng trồng cho sâm Ngọc Linh

Liên quan đến những bất cập trong việc cấp mã vùng trồng sâm Ngọc Linh của Chi cục Nông nghiệp, Ủy ban nhân dân tỉnh Kon Tum tiếp tục có văn bản yêu cầu Sở Nông nghiệp và Môi trường khẩn trương kiểm tra, rà soát toàn bộ hồ sơ đề nghị, quy trình, trình tự cấp mã số vùng trồng đối với Công ty cổ phần Rượu sâm Ngọc Linh (số 2056/UBND-KTN ngày 6/6/2025).

Dự án đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên: Bám tiến độ giữa mưa rừng, núi đá

Dự án đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên: Bám tiến độ giữa mưa rừng, núi đá

Mặc dù đối mặt với nhiều khó khăn do thời tiết và địa hình hiểm trở, các đơn vị thi công thuộc dự án đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên đang nỗ lực huy động tối đa nhân lực, thiết bị, linh hoạt tổ chức thi công để đảm bảo hoàn thành toàn tuyến trước ngày 19/8 theo chỉ đạo mới nhất của Thủ tướng Chính phủ.

Mùa xuân ‘gõ cửa’ trên những mái ấm xứ Thanh

Mùa xuân ‘gõ cửa’ trên những mái ấm xứ Thanh

Trong những thôn xóm tại huyện Như Xuân (tỉnh Thanh Hóa), một ngày mới bắt đầu như bao miền quê yên bình khác. Nhưng phía sau khung cảnh quen thuộc ấy là những thay đổi tích cực trong đời sống gia đình và vị thế người phụ nữ.

Tạo sự đồng thuận trong xây dựng nông thôn mới

Tạo sự đồng thuận trong xây dựng nông thôn mới

Từ vùng quê với muôn vàn khó khăn, xã Bình Hòa Nam (huyện Đức Huệ, tỉnh Long An) đang từng bước chuyển mình trở thành xã nông thôn mới vào năm 2020, mục tiêu thành xã nông thôn mới nâng cao vào cuối năm 2025 với sự chung sức đồng lòng của người dân và những định hướng quyết liệt từ chính quyền.

Nhân rộng và phát huy hiệu quả nhiều mô hình bảo vệ môi trường

Nhân rộng và phát huy hiệu quả nhiều mô hình bảo vệ môi trường

Ngày 6/6, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Tuyên Quang tổ chức tổng kết thực hiện phong trào "Tuyên Quang chung tay xử lý rác thải và chống rác thải nhựa" giai đoạn 2021 - 2025 và sơ kết công tác MTTQ Việt Nam tham gia thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021 - 2025.

An Giang: Hoàn thành sớm xóa nhà tạm, dột nát

An Giang: Hoàn thành sớm xóa nhà tạm, dột nát

Tính đến đầu tháng 6/2025, tất cả 11/11 huyện, thị xã, thành phố trên địa bàn tỉnh An Giang đã cơ bản hoàn thành mục tiêu xóa nhà tạm, dột nát, sớm hơn so với kế hoạch của Ban Chỉ đạo tỉnh.

Kon Tum: Phát sinh hơn 1.300 nhà tạm, dột nát cần xóa

Kon Tum: Phát sinh hơn 1.300 nhà tạm, dột nát cần xóa

Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Kon Tum thông tin, đến đầu tháng 6/2025, công tác xóa nhà tạm, nhà dột nát ở tỉnh đạt 97% trong tổng số hơn 2.700 hộ. Tuy nhiên, qua rà soát, các huyện, thành phố đã đề xuất phê duyệt bổ sung thêm 1.312 hộ có nhà tạm, nhà dột nát cần xóa.

Hàng loạt cầu treo dân sinh ở Gia Lai xuống cấp nghiêm trọng

Hàng loạt cầu treo dân sinh ở Gia Lai xuống cấp nghiêm trọng

Qua đợt kiểm tra toàn diện hệ thống cầu treo dân sinh theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và Bộ Xây dựng, Sở Xây dựng tỉnh Gia Lai đã phát hiện nhiều cây cầu xuống cấp nghiêm trọng, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông và tính mạng người dân.

Trao tặng nhà tình nghĩa cho người dân vùng khó Kon Tum

Trao tặng nhà tình nghĩa cho người dân vùng khó Kon Tum

Ngày 5/6, Công ty Điện lực Kon Tum phối hợp với chính quyền xã Mường Hoong, huyện Đăk Glei tổ chức bàn giao 5 căn nhà tình nghĩa cho các hộ nghèo người đồng bào dân tộc thiểu số thôn Đăk Bối (xã Mường Hoong, huyện Đăk Glei, tỉnh Kon Tum).

Mưa lũ gây thiệt hại hơn 30 ha cây trồng ở Yên Bái

Mưa lũ gây thiệt hại hơn 30 ha cây trồng ở Yên Bái

Thông tin từ Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Yên Bái, do chịu ảnh hưởng của rãnh áp thấp có trục qua Bắc Trung Bộ kết hợp với hội tụ gió trên 3.000 m, các khu vực trong tỉnh Yên Bái đêm ngày 4 và sáng 5/6 có mưa rào, mưa to và dông. Mưa lũ to gây thiệt hại hơn 30 ha diện tích nông nghiệp của người dân và một số công trình giao thông ở huyện Văn Yên.

Nghệ An: Mưa lớn gây sạt lở nghiêm trọng trên Quốc lộ 16

Nghệ An: Mưa lớn gây sạt lở nghiêm trọng trên Quốc lộ 16

Những ngày qua, khu vực các huyện miền núi biên giới Tương Dương, Kỳ Sơn của tỉnh Nghệ An có mưa to. Đặc biệt, vào các ngày 28, 29/5 và tối 4/6, mưa rất to đã gây sạt lở nghiêm trọng trên Quốc lộ 16 khiến giao thông bị chia cắt hoàn toàn.