Mặc dù mới tháng 3 nhưng công trình thủy lợi Tà Cang ở thôn 4 xã Diên Bình huyện Đăk Tô (Kon Tum) đã cạn đáy. Hàng chục ha cây trồng, chủ yếu là cà phê trong vùng tưới của công trình có nguy cơ hạn nặng, mất mùa cao.
Một tuần qua, tại khu vực lòng hồ thủy lợi Tà Cang, người dân các thôn 1, thôn 4 và thôn 5 xã Diên Bình thay nhau trực bơm nước tưới lần 2 cho cây cà phê. Hàng chục đường ống nước cùng nhiều máy bơm đang “nằm bờ” chờ đến lượt bơm tưới cứu cây.
Theo người dân phản ánh, cây cà phê đang bước vào tưới lần 2 chưa xong nhưng hồ thủy lợi đã cạn. Nước kèm bùn nên người dân chủ yếu bơm để cứu cây. Ngồi chờ đến lượt bơm, anh Đồng Văn Tươi ở thôn 4 xã Diên Bình cho biết: "Nhà tôi có 3 ha cà phê, đang tưới lần 2 được khoảng 2,5 ha thì hết nước. Nguy cơ mất trắng với 5 sào chưa tưới là rõ. Diện tích còn lại khả năng sẽ mất năng suất nhiều".
Theo anh Tươi, cách đây 4 năm, công trình cũng bị khô hạn, người dân đã chung tiền vét lòng hồ để tạo sinh thủy, trữ nước. Bà con cũng kiến nghị nhiều lần với chính quyền và lực lượng chức năng tại các buổi tiếp xúc cử tri, nhưng đến nay công trình vẫn không được đầu tư sửa chữa, nâng cấp.
Theo người dân phản ánh vào cuối năm 2024, khi Thủy lợi Tà Cang đang tích nước thì ở thân đập (kết cấu bằng đất đắp) xuất hiện lổ mối, rò rỉ nước nhiều. Theo quan sát, ở thân đập, trên lối lưu thông của dân xuất hiện lổ mối có đường kính rộng khoảng 20 cm. Lỗ mối không đi ngang, đi thẳng, âm vào thân đập nên nước rò rỉ, chảy thành dòng ra ngoài công trình. Người dân đã phản ánh, trước Tết Nguyên đán vừa qua chính quyền xã và lực lượng chức năng đã tiến hành kiểm tra, đào, tìm vị trí rò rỉ, nhưng vì nước trong hồ nhiều nên không đào sâu, mở rộng khu vực tìm kiếm chỗ rò rỉ ở thân đập.
Anh Bùi Văn Hòa ở thôn 4 xã Diên Bình cho biết, bà con kiến nghị xin góp tiền, nạo lòng hồ nhưng không được chấp thuận. Giờ mới tưới nước lần 2, nhưng nước thủy lợi đã cạn (một vụ cà phê tưới 4-5 lần). Hiện bà con trực bơm, nhưng vì nước có bùn nên lúc này cứu cây là chính. Mỗi lần chỉ bơm được 2 tiếng, trước là 4-5 tiếng mới thay. Không chỉ vụ cà phê năm nay, người dân rất lo cho các niên vụ sau này nếu Thủy lợi Tà Cang không được kịp thời sửa chữa trong mùa khô này.
Thủy lợi Tà Cang hiện do Công ty Trách nhiệm hữu hạn Một thành viên Khai thác công trình Thủy lợi Kon Tum quản lý được hơn 5 năm. Từ ngày đưa vào sử dụng gần 16 năm, công trình chưa có sửa chữa lần nào, chủ yếu phát dọn kênh mương. Trao đổi với phóng viên TTXVN, anh Lê Văn Tuyên, công chức địa chính, xây dựng, môi trường xã Diên Bình cho biết thêm, trước Tết Nguyên đán vừa qua, người dân phản ánh lực lượng chức năng có tiến hành tìm kiếm chỗ rò rỉ nước qua lỗi mối ở thân đập nhưng tìm không ra vì đập đang tích nước nhiều. Công trình có quy mô tưới cho hơn 30 ha nhưng hiện tại có hơn trăm ha cây trồng, chủ yếu là cà phê đều lấy nước từ Thủy lợi Tà Cang để tưới.
Trong khi đó, ông Nguyễn Văn Tứ, Giám đốc Công ty Trách nhiệm hữu hạn Một thành viên Khai thác công trình Thủy lợi Kon Tum cho biết đơn vị chỉ vận hành, điều tiết nước. Việc duy tu, sửa chữa, bảo trì, nâng cấp công trình thuộc thẩm quyền Sở Nông nghiệp và Môi trường quyết định. Công trình Thủy lợi Tà Cang có năng lực tưới cho khoảng 30 ha, nhưng thực tế thủy lợi đang tưới cho hàng trăm ha cây công nghiệp, chủ yếu là cà phê.
Kon Tum chưa bước vào cao điểm mùa khô, cây cà phê ở xã Diên Bình chỉ mới tưới lần 2 (chưa xong, còn ít nhất 2 lần tưới) nhưng Thủy lợi Tà Cang đã cạn đáy. Người trồng cà phê quanh công trình, thuộc phạm vi tưới của dự án đang đối mặt nguy cơ mất mùa cao vì cây trồng thiếu nước. Người dân đang ngóng lực lượng chức năng từng ngày tiến hành sửa chữa, nâng cấp công trình để phục vụ lâu dài.
Cao Nguyên
