Giữ gìn hương vị chè Suối Giàng

Vùng đất Suối Giàng, huyện Văn Chấn (tỉnh Yên Bái) được thiên nhiên ban tặng những cây chè Shan tuyết cổ thụ sừng sững, trường tồn với thời gian. Không chỉ là cây trồng nông nghiệp đơn thuần, chè Shan tuyết đã trở thành một phần máu thịt, một biểu tượng văn hóa, kinh tế, gắn liền với bao thế hệ người Mông nơi đây. Cây chè đã giúp bà con Suối Giàng có thu nhập, làm giàu và xây dựng bản làng ngày càng phát triển.

Dân tộc Mông

Tên tự gọi: Mông, Na Miẻo.

Tên gọi khác: Mẹo, Mèo, Miếu Hạ, Mán Trắng.

Nhóm địa phương: Mông Trắng, Mông Hoa, Mông Ðỏ, Mông Ðen, Mông Xanh, Na Miẻo.

Dân số: 1.068.189 người (Theo số liệu Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2009).

Ngôn ngữ: Tiếng nói thuộc ngôn ngữ hệ Mông - Dao.

Hoạt động sản xuất: Nguồn sống chính là làm nương định canh hoặc nương du canh trồng ngô, lúa, lúa mạch. Nông dân có truyền thống trồng xen canh trên nương cùng với cây trồng chính là các cây ý dĩ, khoai, rau, lạc, vừng, đậu...

Chiếc cày của người Mông rất nổi tiếng về độ bền cũng như tính hiệu quả. Trồng lanh, thuốc phiện (trước đây), các cây ăn quả như táo, lê, đào, mận, dệt vải lanh là những hoạt động sản xuất đặc sắc của người Mông.

Người Mông chăn nuôi chủ yếu trâu, bò, lợn, gà, ngựa. Ngựa thồ là phương tiện vận chuyển rất có hiệu quả trên vùng cao núi đá. Con ngựa rất gần gũi và thân thiết với từng gia đình Mông.

Họ phát triển đa dạng các nghề thủ công như đan lát, rèn, làm yên cương ngựa, đồ gỗ, nhất là các đồ đựng, làm giấy bản, đồ trang sức bằng bạc phục vụ nhu cầu và thị hiếu của người dân. Các thợ thủ công Mông phần lớn là thợ bán chuyên nghiệp làm ra những sản phẩm nổi tiếng như lưỡi cày, nòng súng, các đồ đựng bằng gỗ ghép. Chợ ở vùng Mông thoả mãn vừa nhu cầu trao đổi hàng hoá vừa nhu cầu giao lưu tình cảm, sinh hoạt.

Ăn: Người Mông thường ăn ngày hai bữa, ngày mùa ăn ba bữa. Bữa ăn với các thực phẩm truyền thống có mèn mén (bột ngô đồ) hay cơm, rau xào mỡ và canh. Bột ngô được xúc ăn bằng thìa gỗ. Phụ nữ khéo léo làm các loại bánh bằng bột ngô, gạo vào những ngày tết, ngày lễ.

Người Mông quen uống rượu ngô, rượu gạo, hút thuốc bằng điếu cày. Ðưa mời khách chiếc điếu do tự tay mình nạp thuốc là biểu hiện tình cảm quý trọng. Trước kia, tục hút thuốc phiện tương đối phổ biến với họ.

Mặc: Trang phục của người Mông rất sặc sỡ, đa dạng giữa các nhóm.

Phụ nữ Mông Trắng trồng lanh, dệt vải lanh, váy màu trắng, áo xẻ ngực, thêu hoa văn ở cánh tay, yếm sau. Cạo tóc, để chỏm, đội khăn rộng vành.

Phụ nữ Mông Hoa mặc váy màu chàm có thêu hoặc in hoa văn bằng sáp ong, áo xẻ nách, trên vai và ngực đắp vải màu và thêu. Ðể tóc dài, vấn tóc cùng tóc giả.

Phụ nữ Mông Ðen mặc váy bằng vải chàm, in hoa văn bằng sáp ong, áo xẻ ngực.

Phụ nữ Mông Xanh mặc váy ống. Phụ nữ Mông Xanh đã có chồng cuốn tóc lên đỉnh đầu, cài bằng lược móng ngựa, đội khăn ra ngoài tạo thành hình như hai cái sừng.Trang trí trên y phục chủ yếu bằng đắp ghép vải màu, hoa văn thêu chủ yếu hình con ốc, hình vuông, hình quả trám, hình chữ thập.

Tuổi thơ hồn nhiên của trẻ em dân tộc Mông ở xã Vân Hồ, huyện Mộc Châu (Sơn La). Ảnh Lưu Trọng Đạt.jpg
Tuổi thơ hồn nhiên của trẻ em dân tộc Mông ở xã Vân Hồ, huyện Mộc Châu (Sơn La). Ảnh Lưu Trọng Đạt

: Người Mông quần tụ trong từng bản vài chục nóc nhà. Nhà trệt, ba gian hai chái, có từ hai đến ba cửa. Gian giữa đặt bàn thờ.

Nhà giàu thì tường trình, cột gỗ kê trên đá tảng hình đèn lồng hay quả bí, mái lợp ngói, sàn gác lát ván. Phổ biến nhà bưng ván hay vách nứa, mái tranh.

Lương thực được cất trữ trên sàn gác. Một số nơi có nhà kho chứa lương thực ở ngay cạnh nhà.

Chuồng gia súc được lát ván cao ráo, sạch sẽ.

Ở vùng cao núi đá, mỗi nhà có một khuôn viên riêng cách nhau bằng bức tường xếp đá cao khoảng gần 2 mét.

Phương tiện vận chuyển: Người Mông quen dùng ngựa thồ, gùi có hai quai đeo vai.

Quan hệ xã hội: Bản thường có nhiều họ, trong đó một hoặc hai họ giữ vị trí chủ đạo, có ảnh hưởng chính tới các quan hệ trong bản. Người đứng đầu bản điều chỉnh các quan hệ trong bản, trước kia, cả bằng hình thức phạt vạ lẫn dư luận xã hội. Dân mỗi bản tự nguyện cam kết và tuân thủ quy ước chung của bản về sản xuất, chăn nuôi, bảo vệ rừng và việc giúp đỡ lẫn nhau. Quan hệ trong bản càng gắn bó chặt chẽ hơn thông qua việc thờ cúng chung thổ thần của bản.

Người Mông rất coi trọng dòng họ bao gồm những người có chung tổ tiên. Các đặc trưng riêng với mỗi họ thể hiện ở những nghi lễ cúng tổ tiên, ma cửa, ma mụ... như số lượng và cách bày bát cúng, bài cúng, nơi cúng, ở các nghi lễ ma chay như cách quàn người chết trong nhà, cách để xác ngoài trời trước khi chôn, cách bố trí mộ...

Người cùng họ dù không biết nhau, dù cách xa bao đời nhưng qua cách trao đổi các đặc trưng trên có thể nhận ra họ của mình. Phong tục cấm ngặt những người cùng họ lấy nhau. Tình cảm gắn bó giữa những người trong họ sâu sắc. Trưởng họ là người có uy tín, được dòng họ tôn trọng, tin nghe.

Gia đình nhỏ, phụ hệ. Cô dâu đã qua lễ nhập môn, bước qua cửa nhà trai, coi như đã thuộc vào dòng họ của chồng. Vợ chồng rất gắn bó, luôn ở bên nhau khi đi chợ, đi nương, thăm hỏi họ hàng. Phổ biến tục cướp vợ.

Thờ cúng: Trong nhà có nhiều nơi linh thiêng dành riêng cho việc thờ cúng như nơi thờ tổ tiên, ma nhà, ma cửa, ma bếp. Những người biết nghề thuốc, biết làm thầy còn lập bàn thờ cúng những vị tổ sư nghề của mình. Nhiều lễ cúng kiêng cấm người lạ vào nhà, vào bản. Sau khi cúng ma cầu xin ai thường đeo bùa để lấy khước.

Học: Chữ Mông tuy được soạn thảo theo bộ vần chữ quốc ngữ từ những năm sáu mươi nhưng cho đến nay vẫn chưa thực sự phổ biến.

Lễ tết: Trong khi người Việt đang hối hả kết thúc tháng cuối cùng trong năm thì người Mông đã bước vào Tết năm mới truyền thống từ đầu tháng 12 âm lịch, sớm hơn tết Nguyên đán một tháng theo cách tính lịch cổ truyền của người Mông, phù hợp với nông lịch truyền thống.

Ngày Tết, dân làng thường chơi còn, đu, thổi khèn, ca hát ở những bãi rộng quanh làng. Tết lớn thứ hai là Tết 5 tháng năm (âm lịch). Ngoài hai tết chính, tuỳ từng nơi còn có các Tết vào các ngày 3 tháng 3, 13 tháng 6, 7 tháng 7 (âm lịch).

Các vận động viên dân tộc Mông thi đấu môn bắn nỏ tại Ngày hội Văn hóa, Thể thao các dân tộc huyện Than Uyên (Lai Châu). Ảnh Quý Trung.jpg
Các vận động viên dân tộc Mông thi đấu môn bắn nỏ tại Ngày hội Văn hóa, Thể thao các dân tộc huyện Than Uyên (Lai Châu). Ảnh Quý Trung

Văn nghệ: Thanh niên thích chơi khèn, vừa thổi vừa múa. Khèn, trống còn được sử dụng trong đám ma, lúc viếng, trong các lễ cúng cơm. Kèn lá, đàn môi là phương tiện để thanh niên trao đổi tâm tình.

Theo cema.gov.vn

Dân tộc Mông

Có thể bạn quan tâm

Hà Nội phát triển kinh tế vùng đồng bào dân tộc thiểu số

Hà Nội phát triển kinh tế vùng đồng bào dân tộc thiểu số

Theo Nghị định 272 của Chính phủ, TP Hà Nội có 4 xã và 17 thôn vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Các xã dân tộc thiểu số trên địa bàn đã tận dụng các nguồn lực hỗ trợ từ ngân sách của Trung ương và thành phố để đầu tư, phát triển hệ thống hạ tầng kinh tế - xã hội thông qua các chương trình mục tiêu quốc gia, mục tiêu chuyên đề. Từ việc huy động và sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực, kinh tế xã hội thuộc các xã vùng đồng bào dân tộc thiểu số đang từng bước đổi thay.

Kỹ nghệ kéo sợi của phụ nữ Dao

Kỹ nghệ kéo sợi của phụ nữ Dao

Để làm ra được những chiếc áo truyền thống với vẻ đẹp sặc sỡ, tỉ mỉ của phụ nữ Dao ở bản Hùng Pèng, xã Phong Thổ (tỉnh Lai Châu) phải trải qua rất nhiều công đoạn và được làm hoàn toàn thủ công. Trong những công đoạn đó, công đoạn kéo sợi cần phải tỉ mỉ, kỳ công để từ những sợi vải nhỏ, ngắn được đan bện lại với nhau thành những cuộn vải bền đẹp.

Người tiếp lửa đam mê văn hóa dân tộc Cao Lan

Người tiếp lửa đam mê văn hóa dân tộc Cao Lan

Nghệ nhân Nhân dân Sầm Văn Dừn là người dân tộc Cao Lan, ở thôn Mãn Hóa, xã Phú Lương, tỉnh Tuyên Quang. Chứng kiến sự mai một của nhiều giá trị truyền thống theo thời gian, ông luôn trăn trở, tích cực nghiên cứu, học hỏi, sưu tầm, gìn giữ và thực hành các di sản văn hóa truyền thống của dân tộc mình.

Đồng hành cùng nông dân đổi mới tư duy sản xuất

Đồng hành cùng nông dân đổi mới tư duy sản xuất

Từ canh tác nông nghiệp truyền thống, năm 2014, anh Doãn Văn Hinh (xã Văn Giang, tỉnh Hưng Yên) đã mạnh dạn chuyển đổi sang mô hình vườn cảnh. Cùng với hỗ trợ của Hội nông dân về vốn và chuyển giao khoa học kỹ thuật, đến nay nhà vườn của anh Hinh là một trong những nhà vườn tiêu biểu của địa phương. Mỗi dịp tết nguyên đán, vườn của anh cung ứng thị trường khoảng 600 cây quất, bưởi cảnh, thu lãi khoảng 400 triệu đồng.

Từ canh tác nương rẫy đến những mô hình kinh tế xanh

Từ canh tác nương rẫy đến những mô hình kinh tế xanh

Tỉnh Quảng Trị có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số với cuộc sống còn nhiều khó khăn, thiếu thốn, canh tác lạc hậu. Những năm qua, Bộ đội Biên phòng đã đồng hành, sát cánh cùng với bà con xây dựng nhiều mô hình kinh tế mới.

'Lợi kép' từ chủ trương giao, khoán bảo vệ rừng tại Quảng Ngãi

'Lợi kép' từ chủ trương giao, khoán bảo vệ rừng tại Quảng Ngãi

Tổ cộng đồng bảo vệ rừng thôn Làng Ren, xã Minh Long thành lập từ năm 2020 với 51 hộ dân tham gia. Tổ được Nhà nước giao, khoán bảo vệ hơn 1.400 ha rừng tự nhiên. Đây được xem là lực lượng nòng cốt, tai mắt hỗ trợ đắc lực cho các quản lý bảo vệ rừng viên trong việc tuần tra, truy quét bảo vệ rừng. Nhờ đó, tài nguyên rừng được gìn giữ, không bị xâm hại. Các thành viên ngoài việc được chi trả tiền dịch vụ môi trường rừng còn có thêm nguồn thu nhập phụ từ các mô hình kinh tế dưới tán rừng.

Người dân biên giới Nghệ An khốn khổ vì đường xuống cấp

Người dân biên giới Nghệ An khốn khổ vì đường xuống cấp

Sau nhiều đợt mưa lũ liên tiếp, tuyến đường liên xã nối từ Quốc lộ 7 - thị trấn Mường Xén đến xã Na Ngoi (tỉnh Nghệ An) đã bị sạt lở và hư hỏng nghiêm trọng. Đây là tuyến đường độc đạo phục vụ việc đi lại và giao thương của hàng nghìn hộ dân vùng biên giới.

Tổ chức không gian du lịch Sa Pa trong mối liên kết vùng

Tổ chức không gian du lịch Sa Pa trong mối liên kết vùng

Tốc độ đô thị hóa nhanh, áp lực du lịch ngày càng lớn, hạ tầng chưa đồng bộ, nguy cơ sạt lở, suy giảm cảnh quan, bản sắc văn hóa đang là những vấn đề cấp bách đặt ra cho phường Sa Pa nói riêng và tỉnh Lào Cai nói chung.

Khắc phục kịp thời sạt lở cồn Thanh Long

Khắc phục kịp thời sạt lở cồn Thanh Long

Ngày 5/12, Ủy ban nhân dân xã Quới Thiện (tỉnh Vĩnh Long) cho biết, địa phương đang tích cực phối hợp với ngành chức năng và người dân triển khai các giải pháp khắc phục tình hình sạt lở tại khu vực đê bao cồn Thanh Long.

Dứa chết hàng loạt, người nông dân thiệt hại nặng nề

Dứa chết hàng loạt, người nông dân thiệt hại nặng nề

Hàng trăm ha cây dứa của người dân trên địa bàn xã Hà Long và phường Quang Trung, tỉnh Thanh Hóa, đang trong giai đoạn phát triển xanh tốt, bỗng nhiên héo úa và chết hàng loạt trong khoảng một tháng trở lại đây, gây thiệt hại nặng nề cho người nông dân. Hiện chính quyền địa phương đang thống kê mức thiệt hại, tìm giải pháp hỗ trợ giúp nông dân giảm thiệt hại do cây dứa bị chết.

Người giữ nhịp dân ca Bru - Vân Kiều giữa đại ngàn Trường Sơn

Người giữ nhịp dân ca Bru - Vân Kiều giữa đại ngàn Trường Sơn

Cứ mỗi buổi chiều đến, trong căn Nhà sinh hoạt văn hóa cộng đồng ở khóm 6, xã Lao Bảo, tỉnh Quảng Trị lại vang lên những âm thanh mộc mạc mà quen thuộc. Đó là tiếng đàn, tiếng hát của lớp học dân ca Bru - Vân Kiều. Giữa không gian ấy, hình ảnh ông Hồ Văn Mang, chỉnh từng câu hát, từng âm, từng vần, bắt từng nhịp đàn, vẫn cần mẫn truyền dạy cho thanh thiếu niên trong bản đã trở nên quen thuộc với bao thế hệ học trò.

Festival mùa đông Bắc Hà mang đến nhiều trải nghiệm độc đáo

Festival mùa đông Bắc Hà mang đến nhiều trải nghiệm độc đáo

Từ ngày 14-23/11, Festival mùa đông “Sắc màu cao nguyên” diễn ra tại xã Bắc Hà, tỉnh Lào Cai với nhiều hoạt động văn hóa, thể thao và du lịch đặc sắc, mang đến cho du khách những trải nghiệm độc đáo của mùa đông vùng cao.
Festival nhằm giới thiệu, quảng bá các sản phẩm du lịch mùa đông đặc sắc của vùng cao Bắc Hà, thu hút khách du lịch trong và ngoài nước.

Người có uy tín - Điểm tựa niềm tin cộng đồng

Người có uy tín - Điểm tựa niềm tin cộng đồng

Giữa không gian núi rừng Điện Biên, lực lượng người có uy tín từ lâu giữ vai trò quan trọng trong cộng đồng. Am hiểu phong tục, tiếng nói địa phương, họ là cầu nối đưa chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đến với người dân một cách gần gũi và thuyết phục.

Thắp sáng tri thức miền biên viễn

Thắp sáng tri thức miền biên viễn

Hơn 60 năm trước, đồng bào Rục đã được chính quyền và Bộ đội Biên phòng vận động rời hang đá, về định cư, bắt đầu hành trình hòa nhập với cộng đồng. Đến nay, thách thức lớn nhất vẫn là xóa bỏ mù chữ để bà con có thể biết đọc, biết viết, góp phần nâng cao kiến thức, phát triển sản xuất, tạo sinh kế bền vững.

Nỗ lực duy trì bữa ăn bán trú cho học sinh vùng khó Quảng Ngãi

Nỗ lực duy trì bữa ăn bán trú cho học sinh vùng khó Quảng Ngãi

Trường Trung học Cơ sở Măng Cành, xã Măng Đen, tỉnh Quảng Ngãi có 177 học sinh nhưng chỉ có 65 em được hưởng chế độ bán trú. Do điều kiện khó khăn về kinh tế cũng như hạ tầng giao thông, việc không được hưởng bán trú khiến công tác duy trì sĩ số gặp nhiều khó khăn. Nhà trường đã kêu gọi các nhà hảo tâm cùng đồng hành để hỗ trợ cho các em còn lại được ăn bán trú; thậm chí, nhiều em nhà xa sẽ được bố trí để ở nội trú trong trường.

Nguồn vốn tín dụng 'cứu cánh' cho người nghèo ở Quảng Ngãi

Nguồn vốn tín dụng 'cứu cánh' cho người nghèo ở Quảng Ngãi

Khó khăn trong việc tiếp cận các nguồn vốn vay là trở ngại để người dân miền núi Quảng Ngãi thoát nghèo. Thấu hiểu được điều đó, những năm qua, tính dụng chính sách xã hội đã đồng hành và đang trở thành chiếc phao cứu sinh cho người dân nghèo ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số nơi đây.

Đồng bào K’Ho xây dựng cà phê OCOP trên cao nguyên Langbiang

Đồng bào K’Ho xây dựng cà phê OCOP trên cao nguyên Langbiang

Năm 2022, thương hiệu cà phê Chư Mui được ông Ha Hoang ở phường Langbiang – Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng sáng lập và liên kết với 7 hộ dân địa phương để sản xuất và chế biến theo hướng hữu cơ với tổng diện tích gần 15 ha, thu nhập bình quân gần 500 triệu đồng/ha/năm.

Khởi công trường phổ thông nội trú liên cấp đầu tiên tại Lạng Sơn

Khởi công trường phổ thông nội trú liên cấp đầu tiên tại Lạng Sơn

Ngày 9/11, tại Khu tái định cư Pắn Pé, thôn Hợp Thành, xã Khuất Xá, UBND tỉnh Lạng Sơn tổ chức khởi công xây dựng công trình Trường phổ thông nội trú liên cấp Tiểu học và Trung học cơ sở Khuất Xá. Đây là công trình đầu tiên trong tổng số 11 trường phổ thông nội trú liên cấp vùng biên giới tỉnh Lạng Sơn sẽ được thực hiện từ nay đến năm 2027.

Nan giải nguồn nhân lực dạy tiếng Anh ở vùng khó Điện Biên

Nan giải nguồn nhân lực dạy tiếng Anh ở vùng khó Điện Biên

Năm học 2025-2026, ngành Giáo dục và Đào tạo tỉnh Điện Biên tiếp tục đối mặt với tình trạng thiếu hụt giáo viên tiếng Anh. Thực trạng này không chỉ gây áp lực lớn cho đội ngũ đang giảng dạy mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến việc triển khai hiệu quả Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 tại nhiều trường vùng khó.

Đưa bản sắc văn hóa vào trường học

Đưa bản sắc văn hóa vào trường học

Tại Trường Tiểu học Thái Phiên, phường Ea Kao, tỉnh Đắk Lắk, chuyên đề “Nghề dệt vải thổ cẩm của đồng bào Ê Đê - Tây Nguyên” được chọn là nội dung giáo dục địa phương tiêu biểu trong năm học này.

Mang dịch vụ công đến gần với người dân

Mang dịch vụ công đến gần với người dân

Nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho nhân dân tiếp cận dịch vụ công trực tuyến, phường Thảo Nguyên, tỉnh Sơn La, đã triển khai mô hình “Ngày Chủ nhật hành động - Mang dịch vụ công đến tổ dân phố” gắn với việc thực hiện phong trào “Bình dân học vụ số”. Mô hình đã nhận được sự hưởng ứng nhiệt tình của người dân.