Giữ gìn hương vị chè Suối Giàng

Vùng đất Suối Giàng, huyện Văn Chấn (tỉnh Yên Bái) được thiên nhiên ban tặng những cây chè Shan tuyết cổ thụ sừng sững, trường tồn với thời gian. Không chỉ là cây trồng nông nghiệp đơn thuần, chè Shan tuyết đã trở thành một phần máu thịt, một biểu tượng văn hóa, kinh tế, gắn liền với bao thế hệ người Mông nơi đây. Cây chè đã giúp bà con Suối Giàng có thu nhập, làm giàu và xây dựng bản làng ngày càng phát triển.

Dân tộc Mông

Tên tự gọi: Mông, Na Miẻo.

Tên gọi khác: Mẹo, Mèo, Miếu Hạ, Mán Trắng.

Nhóm địa phương: Mông Trắng, Mông Hoa, Mông Ðỏ, Mông Ðen, Mông Xanh, Na Miẻo.

Dân số: 1.068.189 người (Theo số liệu Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2009).

Ngôn ngữ: Tiếng nói thuộc ngôn ngữ hệ Mông - Dao.

Hoạt động sản xuất: Nguồn sống chính là làm nương định canh hoặc nương du canh trồng ngô, lúa, lúa mạch. Nông dân có truyền thống trồng xen canh trên nương cùng với cây trồng chính là các cây ý dĩ, khoai, rau, lạc, vừng, đậu...

Chiếc cày của người Mông rất nổi tiếng về độ bền cũng như tính hiệu quả. Trồng lanh, thuốc phiện (trước đây), các cây ăn quả như táo, lê, đào, mận, dệt vải lanh là những hoạt động sản xuất đặc sắc của người Mông.

Người Mông chăn nuôi chủ yếu trâu, bò, lợn, gà, ngựa. Ngựa thồ là phương tiện vận chuyển rất có hiệu quả trên vùng cao núi đá. Con ngựa rất gần gũi và thân thiết với từng gia đình Mông.

Họ phát triển đa dạng các nghề thủ công như đan lát, rèn, làm yên cương ngựa, đồ gỗ, nhất là các đồ đựng, làm giấy bản, đồ trang sức bằng bạc phục vụ nhu cầu và thị hiếu của người dân. Các thợ thủ công Mông phần lớn là thợ bán chuyên nghiệp làm ra những sản phẩm nổi tiếng như lưỡi cày, nòng súng, các đồ đựng bằng gỗ ghép. Chợ ở vùng Mông thoả mãn vừa nhu cầu trao đổi hàng hoá vừa nhu cầu giao lưu tình cảm, sinh hoạt.

Ăn: Người Mông thường ăn ngày hai bữa, ngày mùa ăn ba bữa. Bữa ăn với các thực phẩm truyền thống có mèn mén (bột ngô đồ) hay cơm, rau xào mỡ và canh. Bột ngô được xúc ăn bằng thìa gỗ. Phụ nữ khéo léo làm các loại bánh bằng bột ngô, gạo vào những ngày tết, ngày lễ.

Người Mông quen uống rượu ngô, rượu gạo, hút thuốc bằng điếu cày. Ðưa mời khách chiếc điếu do tự tay mình nạp thuốc là biểu hiện tình cảm quý trọng. Trước kia, tục hút thuốc phiện tương đối phổ biến với họ.

Mặc: Trang phục của người Mông rất sặc sỡ, đa dạng giữa các nhóm.

Phụ nữ Mông Trắng trồng lanh, dệt vải lanh, váy màu trắng, áo xẻ ngực, thêu hoa văn ở cánh tay, yếm sau. Cạo tóc, để chỏm, đội khăn rộng vành.

Phụ nữ Mông Hoa mặc váy màu chàm có thêu hoặc in hoa văn bằng sáp ong, áo xẻ nách, trên vai và ngực đắp vải màu và thêu. Ðể tóc dài, vấn tóc cùng tóc giả.

Phụ nữ Mông Ðen mặc váy bằng vải chàm, in hoa văn bằng sáp ong, áo xẻ ngực.

Phụ nữ Mông Xanh mặc váy ống. Phụ nữ Mông Xanh đã có chồng cuốn tóc lên đỉnh đầu, cài bằng lược móng ngựa, đội khăn ra ngoài tạo thành hình như hai cái sừng.Trang trí trên y phục chủ yếu bằng đắp ghép vải màu, hoa văn thêu chủ yếu hình con ốc, hình vuông, hình quả trám, hình chữ thập.

Tuổi thơ hồn nhiên của trẻ em dân tộc Mông ở xã Vân Hồ, huyện Mộc Châu (Sơn La). Ảnh Lưu Trọng Đạt.jpg
Tuổi thơ hồn nhiên của trẻ em dân tộc Mông ở xã Vân Hồ, huyện Mộc Châu (Sơn La). Ảnh Lưu Trọng Đạt

: Người Mông quần tụ trong từng bản vài chục nóc nhà. Nhà trệt, ba gian hai chái, có từ hai đến ba cửa. Gian giữa đặt bàn thờ.

Nhà giàu thì tường trình, cột gỗ kê trên đá tảng hình đèn lồng hay quả bí, mái lợp ngói, sàn gác lát ván. Phổ biến nhà bưng ván hay vách nứa, mái tranh.

Lương thực được cất trữ trên sàn gác. Một số nơi có nhà kho chứa lương thực ở ngay cạnh nhà.

Chuồng gia súc được lát ván cao ráo, sạch sẽ.

Ở vùng cao núi đá, mỗi nhà có một khuôn viên riêng cách nhau bằng bức tường xếp đá cao khoảng gần 2 mét.

Phương tiện vận chuyển: Người Mông quen dùng ngựa thồ, gùi có hai quai đeo vai.

Quan hệ xã hội: Bản thường có nhiều họ, trong đó một hoặc hai họ giữ vị trí chủ đạo, có ảnh hưởng chính tới các quan hệ trong bản. Người đứng đầu bản điều chỉnh các quan hệ trong bản, trước kia, cả bằng hình thức phạt vạ lẫn dư luận xã hội. Dân mỗi bản tự nguyện cam kết và tuân thủ quy ước chung của bản về sản xuất, chăn nuôi, bảo vệ rừng và việc giúp đỡ lẫn nhau. Quan hệ trong bản càng gắn bó chặt chẽ hơn thông qua việc thờ cúng chung thổ thần của bản.

Người Mông rất coi trọng dòng họ bao gồm những người có chung tổ tiên. Các đặc trưng riêng với mỗi họ thể hiện ở những nghi lễ cúng tổ tiên, ma cửa, ma mụ... như số lượng và cách bày bát cúng, bài cúng, nơi cúng, ở các nghi lễ ma chay như cách quàn người chết trong nhà, cách để xác ngoài trời trước khi chôn, cách bố trí mộ...

Người cùng họ dù không biết nhau, dù cách xa bao đời nhưng qua cách trao đổi các đặc trưng trên có thể nhận ra họ của mình. Phong tục cấm ngặt những người cùng họ lấy nhau. Tình cảm gắn bó giữa những người trong họ sâu sắc. Trưởng họ là người có uy tín, được dòng họ tôn trọng, tin nghe.

Gia đình nhỏ, phụ hệ. Cô dâu đã qua lễ nhập môn, bước qua cửa nhà trai, coi như đã thuộc vào dòng họ của chồng. Vợ chồng rất gắn bó, luôn ở bên nhau khi đi chợ, đi nương, thăm hỏi họ hàng. Phổ biến tục cướp vợ.

Thờ cúng: Trong nhà có nhiều nơi linh thiêng dành riêng cho việc thờ cúng như nơi thờ tổ tiên, ma nhà, ma cửa, ma bếp. Những người biết nghề thuốc, biết làm thầy còn lập bàn thờ cúng những vị tổ sư nghề của mình. Nhiều lễ cúng kiêng cấm người lạ vào nhà, vào bản. Sau khi cúng ma cầu xin ai thường đeo bùa để lấy khước.

Học: Chữ Mông tuy được soạn thảo theo bộ vần chữ quốc ngữ từ những năm sáu mươi nhưng cho đến nay vẫn chưa thực sự phổ biến.

Lễ tết: Trong khi người Việt đang hối hả kết thúc tháng cuối cùng trong năm thì người Mông đã bước vào Tết năm mới truyền thống từ đầu tháng 12 âm lịch, sớm hơn tết Nguyên đán một tháng theo cách tính lịch cổ truyền của người Mông, phù hợp với nông lịch truyền thống.

Ngày Tết, dân làng thường chơi còn, đu, thổi khèn, ca hát ở những bãi rộng quanh làng. Tết lớn thứ hai là Tết 5 tháng năm (âm lịch). Ngoài hai tết chính, tuỳ từng nơi còn có các Tết vào các ngày 3 tháng 3, 13 tháng 6, 7 tháng 7 (âm lịch).

Các vận động viên dân tộc Mông thi đấu môn bắn nỏ tại Ngày hội Văn hóa, Thể thao các dân tộc huyện Than Uyên (Lai Châu). Ảnh Quý Trung.jpg
Các vận động viên dân tộc Mông thi đấu môn bắn nỏ tại Ngày hội Văn hóa, Thể thao các dân tộc huyện Than Uyên (Lai Châu). Ảnh Quý Trung

Văn nghệ: Thanh niên thích chơi khèn, vừa thổi vừa múa. Khèn, trống còn được sử dụng trong đám ma, lúc viếng, trong các lễ cúng cơm. Kèn lá, đàn môi là phương tiện để thanh niên trao đổi tâm tình.

Theo cema.gov.vn

Dân tộc Mông

Có thể bạn quan tâm

Đắk Nông đẩy nhanh xây dựng nông thôn mới

Đắk Nông đẩy nhanh xây dựng nông thôn mới

Các địa phương tỉnh Đắk Nông đang đẩy nhanh tiến độ các dự án đầu tư cơ sở hạ tầng thuộc chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới. Đây là chương trình đã góp phần thay đổi diện mạo nông thôn, giúp nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân.

Mưa lũ làm một người mất tích và gây nhiều thiệt hại tại huyện Mường Khương

Mưa lũ làm một người mất tích và gây nhiều thiệt hại tại huyện Mường Khương

Vào khoảng 7h30 ngày 8/6, trên địa bàn huyện Mường Khương, tỉnh Lào Cai đã xảy ra mưa dông diện rộng, đặc biệt, mưa lớn cục bộ tại thị trấn Mường Khương đã gây ngập úng ảnh hưởng đến một số khu dân cư, nhiều diện tích hoa màu của người dân; sạt lở gây ách tắc giao thông trên Quốc lộ 4D và có một nạn nhân đã bị nước lũ cuốn trôi.

Huyện Kon Rẫy hoàn thành công tác xóa nhà tạm đầu tiên tại Kon Tum

Huyện Kon Rẫy hoàn thành công tác xóa nhà tạm đầu tiên tại Kon Tum

Thực hiện phong trào thi đua “Chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước trong năm 2025”, tỉnh Kon Tum đã huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị trong việc giúp người dân, nhất là người dân tộc thiểu số có hoàn cảnh khó khăn được sinh sống tại nơi ở mới, khang trang và sạch đẹp hơn. Trong đó, huyện Kon Rẫy (tỉnh Kon Tum) là một trong những địa phương nổi bật khi hoàn thành việc xóa 155 căn nhà tạm, dột nát trước thời hạn kế hoạch đề ra.

Phòng, tránh tai nạn đuối nước cho trẻ em trong dịp hè

Phòng, tránh tai nạn đuối nước cho trẻ em trong dịp hè

Mỗi dịp hè đến, tai nạn đuối nước lại trở thành nỗi lo thường trực của nhiều gia đình, đặc biệt tại các địa phương có nhiều ao hồ, sông suối như tỉnh Điện Biên. Nhằm hạn chế đến mức thấp nhất những vụ việc thương tâm, các cấp, ngành và nhà trường ở địa phương đã và đang tích cực triển khai nhiều giải pháp thiết thực. Trong đó, việc trang bị kỹ năng bơi lội và kiến thức phòng, tránh đuối nước cho trẻ không chỉ là nhiệm vụ trước mắt mà còn là hành động mang tính bền vững để bảo vệ tính mạng, tương lai cho trẻ.

Phát huy vai trò người có uy tín trong cộng đồng dân cư

Phát huy vai trò người có uy tín trong cộng đồng dân cư

Với uy tín, kiến ​​thức và tinh thần trách nhiệm cao, những người có uy tín ở tỉnh Điện Biên đã trở thành thành viên kết nối vững chắc giữa Đảng, chính quyền và nhân dân. Họ đóng vai trò là hạt nhân đoàn trong cộng đồng, được xem như những thủ lĩnh tinh thần ở cơ sở, góp phần tích cực vào công cuộc đổi mới và phát triển tại địa phương.

Bộ đội Biên phòng dạy tiếng Khmer cho học sinh biên giới biển

Bộ đội Biên phòng dạy tiếng Khmer cho học sinh biên giới biển

Bước vào tháng 6/2025, tại khu vực biên giới biển tỉnh Sóc Trăng, cộng đồng biên phòng Lai Hòa, Bộ đội Biên phòng Tỉnh Sóc Trăng phối hợp với Chùa Prey Chóp, chùa Xung Thum xã Lai Hòa, thị xã Vĩnh Châu và Phòng giáo dục và đào tạo thị xã Vĩnh Châu tổ chức dạy chữ và tiếng Khmer vào mùa hè năm 2025 dành cho các em học sinh dân tộc Khmer ở ​​địa phương.

Hỗ trợ hợp tác xã bằng những việc làm cụ thể

Hỗ trợ hợp tác xã bằng những việc làm cụ thể

Với phương châm đồng hành, lắng nghe, sẻ chia và hỗ trợ, thời gian qua, Liên minh Hợp tác xã tỉnh Cao Bằng đã triển khai hỗ trợ các hợp tác xã và tổ hợp tác bằng những việc làm cụ thể, tạo động lực giúp các hợp tác xã. Qua đó, nhiều hợp tác xã đã vượt khó, vươn lên ổn định sản xuất, kinh doanh, đóng góp hiệu quả phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Hấp dẫn ngày hội hái quả mận hậu trên cao nguyên Mộc Châu

Hấp dẫn ngày hội hái quả mận hậu trên cao nguyên Mộc Châu

Trong hai ngày 31/5 và 1/6, hàng nghìn người đã đổ về thung lũng mận hậu Nà Ka rộng hơn 100 ha, địa điểm được thị xã Mộc Châu, tỉnh Sơn La, lựa chọn để tổ chức Ngày hội hái quả mận hậu năm 2025. Ngày hội được tổ chức với nhiều hoạt động hấp dẫn gắn liền với nông nghiệp và văn hóa.

Mưa lớn gây lũ quét, lũ ống ở vùng núi Nghệ An

Mưa lớn gây lũ quét, lũ ống ở vùng núi Nghệ An

Từ đêm 29/5 đến sáng 30/5, trên địa bàn các xã biên giới, vùng cao của tỉnh Nghệ An đã xảy ra mưa lớn bất thường và kéo dài, gây ra lũ ống, lũ quét cục bộ và sạt lở nghiêm trọng, làm tê liệt nhiều tuyến đường và gây thiệt hại lớn về tài sản của người dân, các công trình hạ tầng, các công trình giao thông. Rất may không có thiệt hại về người.

Bảo tồn làng nghề Chăm gắn với phát triển du lịch

Bảo tồn làng nghề Chăm gắn với phát triển du lịch

Tỉnh Ninh Thuận đang đẩy mạnh bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Chăm, trong đó tập trung phát triển các làng nghề thủ công gắn liền với hoạt động du lịch. Đây được xem là hướng đi hiệu quả, vừa góp phần gìn giữ bản sắc dân tộc, vừa tạo sinh kế bền vững cho người dân và thúc đẩy kinh tế - xã hội địa phương.

Nông dân Quảng Bình thắng lợi kép vụ Đông - Xuân

Nông dân Quảng Bình thắng lợi kép vụ Đông - Xuân

Tại Quảng Bình, vụ lúa Đông - Xuân 2025 thắng lợi kép, người nông dân rất phấn khởi khi lúa được mùa, được giá. Vào thời điểm này, bà con đang tập trung thu hoạch khép kín diện tích lúa để tránh những diễn biến bất lợi của thời tiết.

Việt Nam còn ba gánh nặng kép về dinh dưỡng

Việt Nam còn ba gánh nặng kép về dinh dưỡng

Tại Việt Nam, vẫn tồn tại ba gánh nặng kép về dinh dưỡng bao gồm suy dinh dưỡng, thừa cân béo phì và thiếu vi chất dinh dưỡng. Đây là thông tin được đưa ra chiều 29/5 tại Hội nghị hưởng ứng chiến dịch bổ sung vitamin A đợt 1 năm 2025 trên toàn quốc.

Đắk Lắk: An táng hài cốt liệt sĩ hy sinh tại Campuchia

Đắk Lắk: An táng hài cốt liệt sĩ hy sinh tại Campuchia

Chiều 28/5, tại Nghĩa trang Liệt sĩ tỉnh Đắk Lắk, Tỉnh ủy, HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Đắk Lắk đã trang trọng tổ chức Lễ truy điệu và an táng 23 hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh tại nước bạn Campuchia trong các thời kỳ chiến tranh.

Quảng Bình khởi công xóa nhà dột nát ở vùng biên giới

Quảng Bình khởi công xóa nhà dột nát ở vùng biên giới

Ngày 28/5, Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng, tỉnh Quảng Bình phối hợp với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh, Sở Dân tộc và Tôn giáo, Sở Nông nghiệp và Môi trường, huyện Quảng Ninh và các nhà tài trợ tổ chức Lễ khởi công xóa nhà tạm, nhà dột nát cho 100 hộ dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Bảo vệ rừng bằng mã QR

Bảo vệ rừng bằng mã QR

Tại Vườn Quốc gia Bù Gia Mập, tỉnh Bình Phước, chỉ với một thao tác quét mã đơn giản bằng điện thoại, du khách đã có thể tiếp cận kho dữ liệu về từng loài cây giữa đại ngàn. Những chiếc mã QR được gắn trên các cây di sản không chỉ giúp kết nối con người với thiên nhiên bằng công nghệ, mà còn là bước chuyển mình quan trọng trong hành trình bảo tồn và phát triển rừng theo hướng hiện đại, bền vững.

Điểm tựa của đồng bào vùng biên

Điểm tựa của đồng bào vùng biên

Năm 2025 đánh dấu chặng đường 50 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của Bộ đội Biên phòng tỉnh Đắk Lắk (23/5/1975 - 23/5/2025). Trải qua nửa thế kỷ, Bộ đội Biên phòng không chỉ khẳng định vai trò là lực lượng nòng cốt, chuyên trách trong bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia, mà còn là điểm tựa tin cậy của nhân dân các dân tộc ở vùng biên Đắk Lắk.

Dân tộc Thổ

Dân tộc Thổ

Ðịa bàn cư trú hiện nay của người Thổ vốn là giao điểm của các luồng di cư xuôi ngược. Do những biến động lịch sử ở những thế kỷ trước, những nhóm người Mường từ miền Tây Thanh Hoá dịch chuyển vào phía Nam gặp gỡ người Việt từ các huyện ven biển Diễn Châu, Quỳnh Lưu, Thanh Chương ngược lên hoà nhập với cư dân địa phương có thể là gốc Việt cổ ở đây. Những người tha hương cùng chung cảnh ngộ ấy ngày một hoà nhập vào nhau thành một cộng đồng chung dân tộc Thổ.

Dân tộc Tà Ôi

Dân tộc Tà Ôi

Người Tà Ôi thuộc lớp dân cư tụ lâu đời ở Trường Sơn. Người Tà Ôi cư trú trên một dải từ Tây Quảng Trị (huyện Hương Hoá) đến tây Thừa Thiên Huế (Huyện A Lưới và Hương Trà). Họ ở quần tụ thành từng làng; nhà sàn dài, trước kia dài có khi hàng trăm mét, gồm nhiều cặp vợ chồng cùng các con (gọi là "bếp").

Dân tộc Sán Chay

Dân tộc Sán Chay

Người Sán Chay từ Trung Quốc di cư sang cách đây khoảng 400 năm. Người Sán Chay cư trú ở các tỉnh Ðông Bắc nước ta. Họ sống trên nhà sàn giống nhà của người Tày cùng địa phương.

Dân tộc Pu Péo

Dân tộc Pu Péo

Người Pu Péo từng sinh sống lâu đời ở miền cực bắc Việt Nam. Các dân tộc láng giềng đều thừa nhận người Pu Péo là một trong những cư dân khai khẩn ruộng nương đầu tiên ở vùng cực bắc.

Dân tộc Phù Lá

Dân tộc Phù Lá

Nhóm Phù Lá Lão - Bồ Khô Pạ là cư dân có mặt tương đối sớm ở Tây Bắc nước ta. Các nhóm khác đến muộn hơn, khoảng 200-300 năm trở lại, quá trình hội nhập của nhóm Phù Lá Hán còn tiếp diễn cho tới những năm 40 của thế kỷ XX.

Dân tộc Pà Thẻn

Dân tộc Pà Thẻn

Theo truyền thuyết, người Pà Thẻn ở vùng Than Lô (Trung Quốc) đến Việt Nam cách đây khoảng 200-300 năm với câu chuyện vượt biển cùng người Dao.

Dân tộc Nùng

Dân tộc Nùng

Người Nùng phần lớn từ Quảng Tây (Trung Quốc) di cư sang cách đây khoảng 200-300 năm. Người Nùng cư trú ở các tỉnh Ðông Bắc nước ta, họ thương sống xen kẽ với người Tày. Phần lớn ở nhà sàn. Một số ở nhà đất làm theo kiểu trình tường hoặc xây bằng gạch mộc.

Dân tộc Mường

Dân tộc Mường

Người Mường sống tập trung thành làng xóm ở chân núi, bên sườn đồi, nơi đất thoải gần sông suối... ở tỉnh Hoà Bình, Thanh Hoá, Phú Thọ. Mỗi làng có khoảng vài chục nóc nhà, khuôn viên của mỗi gia đình thường nổi bật lên những hàng cau, cây mít. Ðại bộ phận ở nhà sàn, kiểu nhà bốn mái.

Dân tộc Mông

Dân tộc Mông

Người Mông quần tụ trong từng bản vài chục nóc nhà. Nhà trệt, ba gian hai chái, có từ hai đến ba cửa. Gian giữa đặt bàn thờ.

Dân tộc M'nông

Dân tộc M'nông

Người Mnông là cư dân sinh tụ lâu đời ở miền trung Tây Nguyên nước ta. Hiện nay người Mnông cư trú tập trung theo nhóm địa phương, chủ yếu ở các huyện: Lắc, Mdrắc, Ðắc Nông, Ðắc Mil, Krông Pách, Ea Súp, Buôn Ðôn... thuộc tỉnh Ðắk Lắk; một bộ phận cư trú ở phía bắc tỉnh Sông Bé và tây nam tỉnh Lâm Ðồng; địa bàn phân bố về phía tây đến tận miền đông Cam-pu-chia, giáp ranh với biên giới nước ta.

Dân tộc Mạ

Dân tộc Mạ

Người Mạ là cư dân sinh sống lâu đời ở Tây Nguyên. Người Mạ thường sống thành từng làng (bon) với một khu vực đất đai riêng biệt trên các cao nguyên Bảo Lộc, Di Linh, Ðạ Tẻ, lưu vực sông Ðồng Nai (Lâm Ðồng).

Dân tộc Lự

Dân tộc Lự

Người Lự đã có mặt ở khu vực Xam Mứn (Ðiện Biên) ít nhất cũng trước thế kỷ XI - XII. Tại đây họ đã xây thành Xam Mứn (Tam Vạn) và khai khẩn nhiều ruộng đồng. Vào thế kỷ chiến tranh người Lự phải phân tán đi khắp nơi, một bộ phận nhỏ chạy lên sinh sống ở vùng núi Phong Thổ, Sìn Hồ.

Dân tộc Lô Lô

Dân tộc Lô Lô

Tuỳ từng nơi, người Lô Lô sống trong ba loại nhà: nhà trệt, nhà sàn hoặc nhà nửa sàn nửa đất ở các huyện Ðồng Văn, Mèo Vạc (Hà Giang), Bảo Lạc (Cao Bằng), Mường Khương (Lào Cai).