Mùa lúa rẫy của đồng bào T’rin ở Khánh Hòa

Lúa sau khi tuốt đầy vào gùi được đổ vào bao để đưa về nhà phơi. Ảnh: Phan Sáu – TTXVN
Lúa sau khi tuốt đầy vào gùi được đổ vào bao để đưa về nhà phơi. Ảnh: Phan Sáu – TTXVN

Đồng bào T'rin (nhóm địa phương thuộc dân tộc K'Ho) ở hai thôn Gia Lố, Gia Rích, xã Giang Ly, huyện Khánh Vĩnh, tỉnh Khánh Hòa, theo phong tục cứ gieo hạt lúa vào đất, nhờ sương trời gió núi, những giống lúa vươn mình nảy mầm xanh rồi đơm bông, kết thành những “hạt ngọc” to, chắc nịch; khi nấu chín có mùi thơm đặc trưng đại ngàn. Đồng bào gọi đó là lúa rẫy, đằng sau những cây lúa rẫy là một bề dày bản sắc văn hóa dân tộc.

Mùa lúa rẫy của đồng bào T’rin ở Khánh Hòa ảnh 1Một cọng lúa rẫy với những hạt lúa to, căng tròn, dấu hiệu lúa được mùa. Ảnh: Phan Sáu - TTXVN

Năm nay, vụ lúa rẫy của đồng bào T’rin được mùa, cùng với gạo giữ rừng, gạo hỗ trợ của Nhà nước, bà con nơi đây đã không còn lo cái đói, đặc biệt là những ngày giáp hạt. Đến Giang Ly những ngày đầu tháng 1, lúa mới được phơi trong các sân, mùi cơm lúa rẫy chín tỏa ra ngào ngạt, lan khắp thôn, bản bởi lúa được trồng hoàn toàn tự nhiên theo hướng hữu cơ, không sử dụng phân bón, thuốc trừ sâu. Mặc khác, hạt gạo được giã thủ công nên giữ được hàm lượng chất dinh dưỡng cao.

Năm 2021, xã Giang Ly có khoảng 32 ha lúa rẫy. Diện tích trồng lúa biến động theo từng năm, bởi tập quán trồng trọt của đồng bào. Mỗi năm, lúa rẫy chỉ được trồng đúng một mùa vụ, từ tháng 6 đến tháng 12 hoặc sớm hơn từ tháng 5 đến tháng 11.

Mùa lúa rẫy của đồng bào T’rin ở Khánh Hòa ảnh 2Bà con, họ hàng đổi công tuốt lúa rẫy cho nhau để thu hoạch vụ mùa được nhanh và tránh lúa chín rụng trên rẫy. Ảnh: Phan Sáu – TTXVN

Quy trình trồng lúa rẫy khái quát ngắn gọn thì rất đơn giản. Vào đầu mùa vụ, đồng bào chọn những con đồi thoải vừa dốc, kết hợp trồng lúa rẫy khi cây keo còn thấp. Khi mưa xuống, đất mềm và tơi hơn, bà con lấy những hạt lúa giống đã tuyển chọn gieo vào đất. Không có cày bừa như lúa nước, chỉ có hình ảnh người đàn ông đi trước đào lỗ, người phụ nữ bỏ hạt lúa xuống rồi lấp đất lại. Trải qua quá trình dầm mưa, dãi nắng, cây lúa hội đủ linh khí của đất trời, đơm bông, tỏa hương thơm ngào ngạt, đúng tháng thứ 6 của chu kỳ sinh trưởng. Cả quá trình trồng lúa rẫy, cây lúa không hề được chăm bón phân thuốc, chỉ được làm cỏ.

Mùa lúa rẫy của đồng bào T’rin ở Khánh Hòa ảnh 3

Các mẹ, các chị người đồng bào T' rin tuốt lúa đưa vào gùi thay vì cắt lúa như dưới đồng bào. Ảnh: Phan Sáu – TTXVN

Mùa thu hoạch đến, lúa chín vàng ươm cả những vạt đồi. Người trong thôn đổi công cho nhau để thu hoạch lúa nên thời vụ diễn ra rất nhanh. Tranh thủ thời tiết thuận lợi, họ dựng chòi trên rẫy, thay phiên nhau tuốt từng bông lúa bỏ vào gùi chứ không dùng liềm để cắt lúa như ở miền xuôi. Cây lúa sau thu hoạch, tự mục thành phân bón cho các cây keo trên triền đồi. Lúa được phơi khô, người T’rin chọn những hạt lúa to, căng tròn phơi khô cất giữ trong ống lồ ô làm giống cho vụ sau.

Mùa lúa rẫy của đồng bào T’rin ở Khánh Hòa ảnh 4

Một góc lúa rẫy của nhà chị Cà Thêm, xã Giang Ly, huyện Khánh Vĩnh, tỉnh Khánh Hòa vào mua thu hoạch hồi đầu tháng 1. Ảnh: Phan Sáu – TTXVN

Chị Cà Thêm cho biết, trước mùa vụ năm nay, thời tiết không có mưa nên vụ mùa bị chậm hơn mọi năm, cả mùa vụ chỉ làm cỏ 2 lần. Những ngày đầu tháng 1, tranh thủ thời tiết thuận lợi, từ sáng sớm chị cùng người thân ra đồng. Chỉ trong một buổi sáng, đám ruộng rộng cả một ngọn đồi đã thu hoạch xong. “Thời tiết năm nay không đảm bảo nhưng năng suất lúa vẫn đạt ở mức khá. Bà con vui mừng, phấn khởi lắm! Nhà tôi gieo hơn 5 gùi giống nay cũng tuốt được 20 bao lúa tươi. Mọi người gùi lúa trĩu lưng mà gương mặt ai cũng rạng rỡ”, chị Cà Thêm cười nói vui vẻ.

Mùa lúa rẫy của đồng bào T’rin ở Khánh Hòa ảnh 5

Một góc lúa rẫy của nhà chị Cà Thêm, xã Giang Ly, huyện Khánh Vĩnh, tỉnh Khánh Hòa vào mua thu hoạch hồi đầu tháng 1. Ảnh: Phan Sáu – TTXVN

Đổi công tuốt lúa cho nhà chị Cà Thêm, chị Cà Hôm cho biết, việc trồng lúa này có từ ngày xưa, ông bà truyền lại cho hạt giống để gieo trồng. Người trong thôn từ nhỏ ai cũng biết cách trồng lúa rẫy, keo, bắp (ngô), mì (sắn)... Tùy thời tiết có năm được mùa, có năm mất mùa. Trong suốt 6 tháng lúa sinh trưởng, người T’rin đi làm thuê, trồng rừng keo, phát rẫy để kiếm sống nên cuộc sống của các gia đình nơi đây, những năm gần đây cũng gọi là no đủ.

Mùa lúa rẫy của đồng bào T’rin ở Khánh Hòa ảnh 6Chị Cà Nơ tuốt lúa rẫy đổi công cho chị Cà Thêm, xã Giang Ly, huyện Khánh Vĩnh, tỉnh Khánh Hòa. Ảnh: Phan Sáu – TTXVN

Theo các già làng ở Khánh Vĩnh, văn hóa lúa rẫy đặc sắc nhất phải là thời điểm Lễ cúng lúa mới. Hàng năm, sau khi thu hoạch xong, nếu lúa đạt sản lượng cao, người T’rin tổ chức ăn mừng trong gia đình để cảm ơn trời đất đã ban cho một vụ mùa bội thu. Vào những ngày lễ quan trọng trong năm như: Lễ ăn đầu lúa mới, lễ bỏ mả, lễ báo hiếu. Các lễ vật thường cúng dâng các vị thần là gà, vịt, heo và không thể thiếu hạt cơm lúa rẫy, rượu cần làm từ lúa rẫy...

Mùa lúa rẫy của đồng bào T’rin ở Khánh Hòa ảnh 7

Bà Cà Dy hướng dẫn cách người đồng bào T' rin đồng lúa rẫy, chỉ cần đào lỗ, thả hạt lúa và chờ 6 tháng để thu hoạch. Ảnh: Phan Sáu – TTXVN

Ông Pi Năng Hà Duy, Phó Chủ tịch UBND xã Giang Ly cho biết, do đặc điểm riêng về địa hình và phong tục tập quán sản xuất nên người dân vẫn duy trì lúa rẫy. Tuy năng suất không cao, toàn xã có 32 ha chỉ đạt sản lượng 78 tấn nhưng việc trồng xen canh lúa rẫy có sức sống tốt với cây keo, tận dụng được đất rừng để sản xuất lương thực. Xét về mặt kinh tế chưa cao nhưng nó đảm bảo cho người dân không bị thiếu đói. Chúng tôi đang tìm cách nâng dần năng suất cho cây lúa rẫy để người dân không những đủ ăn mà còn có thể bán để kiếm thêm thu nhập.

Mùa lúa rẫy của đồng bào T’rin ở Khánh Hòa ảnh 8

Lúa sau khi tuốt đầy vào gùi được đổ vào bao để đưa về nhà phơi. Ảnh: Phan Sáu – TTXVN

Trước thực tế diện tích trồng lúa đã nhường lại cho nhiều loại cây có giá trị kinh tế cao hơn, địa phương khuyến khích người dân cố gắng giữ gìn bản sắc, phong tục truyền thống đẹp từ xa xưa của đồng bào mình. Cùng với đó, địa phương cũng ưu tiên xét duyệt việc cho vay vốn ưu đãi từ Ngân hàng Chính sách xã hội Khánh Vĩnh để duy trì sản xuất đối với những hộ có nhu cầu.

Mùa lúa rẫy của đồng bào T’rin ở Khánh Hòa ảnh 9

Tùy vào diện tích, lúa rẫy với số lượng ít hoặc nhiều được người đồng bào sau khi tuốt xong đưa về phơi nắng tại nhà. Ảnh: Phan Sáu – TTXVN

“UBND xã sẽ phổ biến những kiến thức, kỹ thuật canh tác mới, phù hợp để năng suất lúa được cao hơn. Trong tương lai, với tiềm năng về du lịch khám phá vẻ đẹp thiên nhiên đồi núi, địa phương sẽ tích cực đề xuất với chính quyền các cấp cần có cơ chế phù hợp, tích cực nghiên cứu, lập đề án gắn sản xuất lúa rẫy với phát triển du lịch cộng đồng, để vừa đảm bảo kinh tế, vừa góp phần giữ gìn, duy trì và phát huy được những bản sắc văn hóa dân tộc của cha ông", ông Pi Năng Hà Duy nói.

Phan Sáu

(TTXVN)

Có thể bạn quan tâm

Gia Lai kiểm soát chặt chẽ hoạt động giết mổ lợn

Gia Lai kiểm soát chặt chẽ hoạt động giết mổ lợn

Nhằm đảm bảo nguồn thịt lợn sạch được đưa ra thị trường, đáp ứng yêu cầu an toàn thực phẩm trong bối cảnh dịch tả lợn châu Phi có những diễn biến còn phức tạp, lực lượng chức năng của tỉnh Gia Lai đã và đang tăng cường các biện pháp kiểm soát hoạt động giết mổ trên địa bàn.

Khôi phục hệ thống lưới điện vùng bị mưa lũ khu vực Sông Mã - Sốp Cộp

Khôi phục hệ thống lưới điện vùng bị mưa lũ khu vực Sông Mã - Sốp Cộp

Sau nhiều ngày nỗ lực không ngừng nghỉ, đến chiều 6/8, Công ty Điện lực Sơn La đã cơ bản khôi phục hoàn toàn hệ thống lưới điện và cấp điện trở lại cho khách hàng trên địa bàn các xã khu vực Sông Mã - Sốp Cộp bị ảnh hưởng, thiệt hại, bởi những trận mưa lũ liên tiếp xảy ra hồi cuối tháng 7 đầu tháng 8.

Triển khai đầu tư xây dựng trường học tại các xã biên giới

Triển khai đầu tư xây dựng trường học tại các xã biên giới

Chiều 6/8, Chủ tịch UBND tỉnh Sơn La Nguyễn Đình Việt chủ trì cuộc họp trực tiếp kết hợp trực tuyến bàn phương án triển khai đầu tư xây dựng trường phổ thông nội trú liên cấp Tiểu học - Trung học cơ sở tại các xã biên giới, theo thông báo Kết luận số 81-KL/TW ngày 18/7/2025 của Bộ Chính trị về chủ trương đầu tư xây dựng trường học cho các xã biên giới.

Cát tặc ngang nhiên 'xẻ thịt' sông Ba

Cát tặc ngang nhiên 'xẻ thịt' sông Ba

Hoạt động khai thác cát trái phép trên dòng sông Ba, đoạn chảy qua xã Uar (tỉnh Gia Lai) đang diễn ra công khai cả ngày lẫn đêm trong thời gian qua. Điều đáng nói, hoạt động này được tổ chức chặt chẽ, quy mô lớn khiến lòng sông bị biến dạng, làm thất thoát lượng lớn tài nguyên và nguồn thu ngân sách.

Hỗ trợ nhân dân xã Huổi Một (Sơn La) bị thiệt hại nặng do mưa lũ

Hỗ trợ nhân dân xã Huổi Một (Sơn La) bị thiệt hại nặng do mưa lũ

Đợt mưa to kéo dài từ ngày 26 - 27/7, tại xã Huổi Một, tỉnh Sơn La đã gây lũ quét, sạt lở đất, thiệt hại nặng nề về nhà ở, tài sản, hoa màu của nhân dân. Nhiều điểm tại một số tuyến đường bị sạt lở nghiêm trọng, giao thông chia cắt khiến các bản bị cô lập, đời sống, sinh hoạt của người dân gặp nhiều khó khăn.

Cà Mau: Xây dựng phương án ứng phó sạt lở, sụt lún đất

Cà Mau: Xây dựng phương án ứng phó sạt lở, sụt lún đất

Cà Mau là tỉnh ven biển duy nhất của cả nước có ba mặt giáp biển, địa hình thấp, bằng phẳng, hệ thống sông ngòi dày đặc, thường xuyên chịu ảnh hưởng của triều cường, sóng lớn, nước biển dâng, đặc biệt là biến đổi khí hậu và hạn hán kéo dài.

Chủ động giải quyết việc thiếu cán bộ chuyên môn cấp xã

Chủ động giải quyết việc thiếu cán bộ chuyên môn cấp xã

Sau khi vận hành chính quyền địa phương 2 cấp, các địa phương cấp xã của tỉnh Quảng Trị gặp không ít khó khăn, nhất là thiếu cán bộ chuyên môn. Trước thực tế này, tỉnh sẽ cử cán bộ chuyên môn ở cấp tỉnh về xã để hỗ trợ, đảm bảo vận hành chính quyền địa phương 2 cấp thông suốt.

Nông dân đầu nguồn biên giới đón mùa nước nổi

Nông dân đầu nguồn biên giới đón mùa nước nổi

Mới trung tuần tháng 6 nhuận âm lịch (năm Ất Tỵ 2025) mà nước lũ đã đổ về nhuộm đỏ những cánh đồng lúa vừa thu hoạch ở ngoài đê bao, khu vực ngã tư cầu Cỏ Lau, thuộc xã đầu nguồn Phú Hữu, tỉnh An Giang - nơi đón những con nước đầu tiên từ dòng Mekong đổ về sông Hậu. Thời điểm này, bà con đầu nguồn biên giới An Giang đang tất bật chuẩn bị ra đồng khai thác, đánh bắt thủy sản, với hy vọng một mùa nước nổi bội thu tôm cá, cuộc sống ấm no.

Hơi ấm mọi miền hướng về vùng lũ Mường Luân

Hơi ấm mọi miền hướng về vùng lũ Mường Luân

Với tinh thần “lá lành đùm lá rách”, những ngày này đã có nhiều chuyến xe chở những tấm lòng thơm thảo và hàng trăm suất quà nối đuôi nhau hướng về xã Mường Luân (tỉnh Điện Biên) - nơi đồng bào đang gánh chịu thiệt hại nặng do thiên tai gây ra.

Lâm Đồng: Đầu tư hạ tầng thiết yếu vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi

Lâm Đồng: Đầu tư hạ tầng thiết yếu vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi

Từ nguồn vốn chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, nhiều địa phương tỉnh Lâm Đồng đã ưu tiên đầu tư nâng cấp hạ tầng thiết yếu phục vụ bà con. Bên cạnh đó, công tác quy hoạch, sắp xếp, bố trí, ổn dịnh dân cư vùng dân tộc thiểu số và miền núi cũng được ưu tiên triển khai.

Đắk Lắk: Dự án thi công 'ì ạch' khiến người dân bức xúc

Đắk Lắk: Dự án thi công 'ì ạch' khiến người dân bức xúc

Dự án cải tạo, nâng cấp hẻm 25 đường Mai Thị Lựu (phường Ea Kao, tỉnh Đắk Lắk) khi mới triển khai được người dân đồng tình ủng hộ và chủ động bàn giao mặt bằng. Tuy nhiên, dự án này lại thi công rất “ì ạch” khiến người dân bức xúc. Đáng nói, đơn vị thi công chưa thực hiện đầy đủ các biện pháp cảnh báo, gây mất an toàn giao thông và đã xảy ra tai nạn thương tích.

Đề phòng lũ quét, sạt lở đất ở 2 tỉnh vùng núi phía Bắc

Đề phòng lũ quét, sạt lở đất ở 2 tỉnh vùng núi phía Bắc

Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn Quốc gia, từ 16 giờ 30 phút đến 21 giờ 30 phút ngày 5/8, khu vực các tỉnh Lai Châu và Tuyên Quang tiếp tục có mưa với lượng mưa tích lũy phổ biến như sau: Lai Châu từ 10-30 mm, có nơi trên 50 mm; Tuyên Quang từ 30-50mm, có nơi trên 80mm.

Dự kiến ngày 7/8 thông tuyến Quốc lộ 12 đoạn qua Điện Biên

Dự kiến ngày 7/8 thông tuyến Quốc lộ 12 đoạn qua Điện Biên

Tại tỉnh Điện Biên, trận mưa lớn kéo dài từ đêm 31/7 đến rạng sáng 1/8 đã gây sạt lở nghiêm trọng trên tuyến Quốc lộ 12, đặc biệt là đoạn qua bản Pá Vạt, xã Mường Luân. Công ty cổ phần Đường bộ 2 Điện Biên đang tích cực huy động máy móc, nhân lực, vật lực triển khai làm cả ngày đêm với mục tiêu thông xe tuyến Quốc lộ 12 vào ngày 7/8 tới.

Lấp 'hố tử thần' trên Quốc lộ 3B qua Thái Nguyên

Lấp 'hố tử thần' trên Quốc lộ 3B qua Thái Nguyên

Sau một thời gian theo dõi sát diễn biến tình hình, ngành xây dựng tỉnh Thái Nguyên đã chủ trì triển khai lấp "hố tử thần" trên tuyến Quốc lộ 3B, tại vị trí Km80+050 thuộc địa bàn xã Na Rì, nhằm đảm bảo an toàn giao thông, góp phần ổn định đời sống, sinh hoạt của người dân trong khu vực bị ảnh hưởng.

Kết nối tình quân dân nơi vùng biên

Kết nối tình quân dân nơi vùng biên

Phòng khám Đa khoa quân dân y Dinh Bà (xã Tân Hội Cơ, tỉnh Đồng Tháp) mỗi năm khám, chữa bệnh và cấp phát thuốc cho hàng nghìn người dân, bộ đội và gia đình chính sách; góp phần kết nối tình quân dân nơi vùng biên.

Lào Cai: Cần giải pháp lâu dài cho người dân vùng nguy cơ sạt lở

Lào Cai: Cần giải pháp lâu dài cho người dân vùng nguy cơ sạt lở

Bước vào mùa mưa lũ, nhiều hộ dân trên địa bàn tỉnh Lào Cai nằm dưới chân núi, chân đồi luôn sống trong tâm trạng lo lắng, bất an vì nguy cơ sạt lở đất bất cứ lúc nào. Chính quyền địa phương cũng đang triển khai nhiều giải pháp nhằm hạn chế tối đa thiệt hại do thiên tai gây ra.

Phát huy giá trị văn hóa dân tộc Mường và nền 'Văn hóa Hòa Bình'

Phát huy giá trị văn hóa dân tộc Mường và nền 'Văn hóa Hòa Bình'

Sự kiện hợp nhất 3 tỉnh Phú Thọ (cũ), Vĩnh Phúc, Hòa Bình trở thành tỉnh Phú Thọ (mới) là bước ngoặt chiến lược nhằm kiến tạo động lực phát triển mới cho toàn vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ. Bốn vùng Mường nổi tiếng "Nhất Bi, nhì Vang, tam Thàng, tứ Động” tiếp tục đề xuất để thực hiện Đề án bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa dân tộc Mường và nền “Văn hóa Hòa Bình” giai đoạn 2023 - 2030 trên địa bàn.

Tình quân dân trong vùng lũ Điện Biên

Tình quân dân trong vùng lũ Điện Biên

Những ngày đầu tháng 8, tang thương, mất mát bao trùm nhiều bản làng ở Điện Biên. Giữa muôn trùng khó khăn, hình ảnh những chiến sĩ công an, quân đội không quản ngại hiểm nguy, dấn thân vào tâm lũ đã trở thành điểm tựa vững chắc cho người dân vượt qua hoạn nạn, sớm ổn định cuộc sống.

Khẩn trương hỗ trợ nhân dân xã Huổi Một bị cô lập sau thiên tai, mưa lũ

Khẩn trương hỗ trợ nhân dân xã Huổi Một bị cô lập sau thiên tai, mưa lũ

Đợt mưa lũ từ đêm 26/7, rạng sáng 27/7 đã gây lũ quét, sạt lở đất nghiêm trọng trên địa bàn xã Huổi Một, tỉnh Sơn La, gây thiệt hại nặng nề về nhà ở, tài sản, hoa màu của nhân dân; nhiều tuyến đường, công trình, hạ tầng cơ sở bị hư hỏng, giao thông chia cắt; nhiều bản bị cô lập…