Chi khu Kiên An (Xẻo Rô, huyện An Biên) - Chi khu quân sự đầu tiên của địch ở miền Tây Nam Bộ, bị tiêu diệt hoàn toàn vào đêm 30/10/1959. Thắng lợi này có ý nghĩa rất quan trọng, mở màn cho cao trào toàn dân nổi dậy, diệt ác, giành quyền làm chủ nông thôn ở tỉnh Rạch Giá (nay là Kiên Giang) và miền Nam, nâng cao sự tin tưởng vào thắng lợi của cách mạng dưới sự lãnh đạo của Đảng.
* Tạo "tiếng vang" lớn ở miền Nam
Chi khu Xẻo Rô ở ngã ba sông Cái Lớn, sông rộng gần 1.000m và kênh xáng Xẻo Rô rộng gần 100m. Tại chi khu này, địch xây dựng kiên cố với bốn lô cốt lớn nằm ở bốn góc, hình thành thế bao bọc bảo vệ điểm chính chi khu. Chi khu có trụ sở hành chính quận Kiên An do Lâm Quang Quận làm Quận trưởng và một đại đội chốt giữ được trang bị súng trung liên Mát, một số súng tiểu liên Thom - xong, Ga - răng, Cạc - bin và súng trường Mát 36...
Tại Chi khu Kiên An, quân địch triển khai chính sách tố cộng tàn bạo với khẩu hiệu "đạp lên oán thù mà tiến", "thà giết lầm còn hơn bỏ sót", thẳng tay đàn áp, bắt bớ, bắn giết người vô tội. Trên địa bàn này, chúng lùng bắt, giết hại hàng trăm nghìn cán bộ và đồng bào ta dưới nhiều hình thức tra tấn man rợ để uy hiếp tinh thần nhân dân...
Với các chính sách, thủ đoạn thâm độc, tàn bạo của địch, nhân dân An Biên và tỉnh Rạch Giá lúc bấy giờ sống trong bầu không khí ngột ngạt, phong trào cách mạng của địa phương ngày càng gặp nhiều khó khăn, mất mát. Dưới ánh sáng soi đường của Nghị quyết Hội nghị lần thứ 15 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa II), tình hình cách mạng miền Nam đã chuyển vào tình thế mới, thế cách mạng tiến công mạnh mẽ. Trên tinh thần đó, Đảng bộ, dân và quân An Biên đã kiên cường, dũng cảm, từng bước vượt qua, tiếp tục lãnh đạo phong trào cách mạng của địa phương, tạo niềm tin và sức mạnh mới cho sự nghiệp cách mạng ở huyện.
Tỉnh ủy đã chủ trương phải diệt cho được Lâm Quang Quận - Quận trưởng kiêm Chi khu trưởng, đồng thời thu chiến lợi phẩm để đáp ứng yêu cầu bổ sung trang bị cho lực lượng của ta trong lúc này. Tỉnh ủy đã giao nhiệm vụ đặc biệt này cho tiểu đoàn Ngô Sở.
Ông Nguyễn Tấn Thanh, Thường vụ Tỉnh ủy, trực tiếp triển khai kế hoạch cho đơn vị Ngô Sở, với nhiệm vụ tiêu diệt Chi khu Xẻo Rô. Ông Trần Văn Đỏ (Tám Quýt) - Bí thư Huyện ủy An Biên; Trần Quyết Chiến (Sáu Chiến) - Bí thư xã Đông Yên, có trách nhiệm phối hợp về mọi mặt hậu cần, tổ chức cơ sở phục vụ cho trận đánh.
Với tinh thần đó, Đảng bộ, dân và quân An Biên đã phát huy cao độ tinh thần cách mạng tiến công trong quyết tâm thực hiện chỉ đạo của Tỉnh ủy, Ban Chỉ huy tiểu đoàn Ngô Sở, kiên trì đón đợi thời cơ diệt địch và tên Quận trưởng ác ôn Lâm Quang Quận. Vào lúc 0 giờ 5 phút ngày 30/10/1959, các mũi vũ trang của ta chiếm lĩnh trận địa, nổ súng tiến công đánh chiếm mục tiêu. Ngay những phút đầu, tổ đặc công của ông Phạm Văn Nhâm đã bắt sống tên quận trưởng Lâm Quang Quận. Bị đánh bất ngờ, nhiều tên ác ôn bị diệt ngay tại chỗ, còn lại binh sĩ hoang mang hoảng hốt nộp súng đầu hàng. Trong vòng 30 phút, quân ta làm chủ hoàn toàn Chi khu Xẻo Rô.
Trong trận đánh này, ta đã diệt 42 tên đầu sỏ gian ác (trong đó có tên Lâm Quang Quận - Quận trưởng Kiên An kiêm Chi khu trưởng và tên Cảnh sát trưởng Võ Văn Ngàn); bắt sống 24 tên; thu 56 súng các loại; thu nhiều tiền, vàng, trang sức, quân trang, quân dụng; giải thoát 113 người bị địch bắt giam giữ (trong đó có 32 phụ nữ, nhiều cán bộ của huyện và các xã).
Cũng ngay trong đêm đó, hiệp đồng với đòn tấn công quân sự, đông đảo nhân dân các xã Đông Yên, Tây Yên, Đông Thái phối hợp nổi dậy, diệt một số tên ác ôn, hủy bỏ bảng treo phân loại gia đình, giải tán tổ chức thanh niên chiến đấu của địch; đưa hàng trăm gia đình nông dân trở về ruộng vườn cũ. Ngày 31/10/1959, hàng chục gia đình binh sĩ kéo đến gặp bọn tề xã, chi khu, đòi địch bồi thường tính mạng của chồng, con, đồng thời kêu gọi số binh sĩ còn sống bỏ hàng ngũ địch trở về gia đình, làm cho bọn địch hoang mang, lúng túng đối phó, hoàn toàn bị động.
Chiến thắng Xẻo Rô đã tạo nên sự phấn khởi, củng cố thêm niềm tin cho nhân dân An Biên và tỉnh Rạch Giá; làm cho hệ thống ngụy quân, ngụy quyền ở địa phương hoang mang và lo sợ cực độ... Sau chiến thắng Xẻo Rô, luật 10/59 của Ngô Đình Diệm không còn tác dụng uy hiếp nhân dân An Biên nữa. Đảng bộ và nhân dân An Biên đã chấm dứt một giai đoạn cực kỳ gian khổ, đen tối.
Chiến thắng Xẻo Rô là chiến thắng có ý nghĩa rất quan trọng, trận tấn công của lực lượng vũ trang cách mạng tiêu diệt chi khu quân sự đầu tiên của địch ở miền Nam; là phát pháo báo hiệu "đêm trước" của cao trào toàn dân nổi dậy diệt ác, phá kềm, giành quyền làm chủ nông thôn ở An Biên, tỉnh Rạch Giá và miền Nam lúc bấy giờ; làm nức lòng Đảng bộ và nhân dân trong tỉnh; nâng cao sự tin tưởng vào thắng lợi của cách mạng dưới sự lãnh đạo của Đảng. Chiến thắng đã tạo ra tiếng vang lớn trong và ngoài nước; làm tiền đề, là một trong những động lực cùng phong trào Đồng Khởi đi đến giành thắng lợi.
* Huyện vùng kháng chiến vươn lên
Phát huy tinh thần chiến thắng Xẻo Rô, Đảng bộ, dân và quân An Biên vận dụng phương châm đánh địch bằng "Ba mũi giáp công", giữ vững và mở rộng vùng giải phóng, làm thất bại các chiến lược chiến tranh của đế quốc Mỹ - Ngụy, góp phần giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.
Trong 21 năm kháng chiến chống Mỹ cứu nước, huyện An Biên đưa trên 15.200 lượt thanh niên lên đường tòng quân; có trên 30.000 lượt người tham gia đấu tranh trực diện với địch. Quân dân An Biên đánh địch 1.652 trận lớn nhỏ, loại khỏi vòng chiến đấu 3.700 tên, thu trên 1.000 súng các loại, đánh chìm và cháy 23 tàu quân sự, bắn rơi 48 máy bay, làm tan rã 3.200 tên tề ngụy, binh vận rã ngũ 4.326 binh sĩ ngụy; tiêu diệt và bức rút 145 lượt đồn, chốt, căn cứ và chi khu địch. Với thành tích đặc biệt xuất sắc trong kháng chiến chống đế quốc Mỹ, cứu nước, năm 1994, nhân dân và lực lượng vũ trang huyện An Biên đã được Nhà nước phong tặng danh hiệu cao quý "Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân".
Với tinh thần phát huy truyền thống anh hùng, bất khuất trong chiến đấu, Đảng bộ, dân và quân An Biên đã linh hoạt, sáng tạo, từng bước khắc phục khó khăn, hoàn thành các nhiệm vụ chính trị đặt ra lúc bấy giờ; tạo động lực cho kinh tế phát triển đúng hướng; quốc phòng, an ninh được giữ vững, đời sống nhân dân được cải thiện, góp phần cùng với tỉnh và cả nước đảm bảo an ninh lương thực.
50 năm sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, thống nhất đất nước, nhất là qua gần 40 năm đổi mới, Đảng bộ, quân và dân An Biên đã phát huy tinh thần chủ động, đoàn kết, sáng tạo trong chiến thắng Xẻo Rô, đã thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ chính trị của địa phương, tạo được những chuyển biến, tiến bộ trên tất cả các lĩnh vực. Công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị được chú trọng, tăng cường. Năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các tổ chức Đảng và đảng viên được nâng lên. Đến nay, đảng bộ có 46 tổ chức cơ sở Đảng trực thuộc Huyện ủy, 159 chi bộ trực thuộc Đảng ủy cơ sở, với tổng số 3.816 đảng viên chiếm 3,2% dân số.
Những năm qua, kinh tế của huyện có bước phát triển nhanh, đời sống nhân dân thêm khởi sắc, đến nay, thu nhập bình quân đầu người đạt 57,84 triệu đồng/người/năm (2.274USD), tăng hàng chục lần so với năm 2000 (219 USD). Nhà ở của người dân trong huyện khang trang hơn, hầu hết được kiên cố hóa; cơ cấu kinh tế chuyển dịch đúng hướng; tổng vốn đầu tư toàn xã hội, thu ngân sách hàng năm đạt khá; sản lượng lúa, khai thác và nuôi trồng thủy sản hàng năm đều đạt và vượt nghị quyết đề ra. Huyện An Biên đã được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới vào tháng 3/2024.
Cùng đó, giao thông nông thôn tại huyện được quan tâm đầu tư, có 100% đường ô tô từ huyện về trung tâm xã, trục ấp liền ấp được bê tông hóa. Công tác chăm sóc sức khỏe, khám và điều trị bệnh cho nhân dân ngày một tốt hơn, toàn huyện có 9/9 trạm y tế đạt chuẩn quốc gia. Công tác chăm lo cho các gia đình chính sách, gia đình có công với cách mạng được các cấp ủy đảng, chính quyền quan tâm thực hiện tốt. Công tác xóa đói giảm nghèo được thực hiện tốt, năm 2024, hộ nghèo toàn huyện chỉ còn 1,03%.
Lê Sen
