Thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới, bên cạnh phát triển kinh tế, xây dựng kết cấu hạ tầng, nâng cao đời sống vật chất của người dân, tỉnh Đồng Nai còn đặc biệt chú trọng đến công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa.
Xây dựng đời sống văn hóa cơ sở

Người dân xã Bù Đăng (tỉnh Đồng Nai) đã chứng kiến sự thay đổi từng ngày của địa phương, nhất là từ khi cả hệ thống chính trị và nhân dân đồng lòng quyết tâm xây dựng nông thôn mới. Những năm qua, địa phương đã chú trọng gắn xây dựng nông thôn mới với xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở, qua đó phát huy sức mạnh của cộng đồng dân cư chung sức xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp, văn minh.
Theo Chủ tịch UBND xã Bù Đăng Nguyễn Thanh Tùng, công tác lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng nông thôn mới trên địa bàn xã được thực hiện đồng bộ và đạt hiệu quả cao. Ngoài các nguồn vốn được phân bổ 35 tỷ đồng, địa phương đã huy động nhân dân và doanh nghiệp trên địa bàn đóng góp xây dựng nông thôn mới với tổng kinh phí trên 21,1 tỷ đồng. Đến nay, bộ mặt của xã Bù Đăng đã thay đổi nhiều, từ giao thông nông thôn đến công tác bảo tồn các giá trị văn hóa.
Ông Điểu Chon, người uy tín thôn 6, xã Bù Đăng cho biết: Trong quá trình xây dựng nông thôn mới, chính quyền địa phương chú trọng vào việc bảo tồn các giá trị văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số. Ông rất vui mừng khi một số lễ hội, nghề truyền thống của dân tộc mình được phục dựng và bảo tồn.
Xã Bom Bo được thành lập trên cơ sở sáp nhập xã Bom Bo và xã Bình Minh. Với sự nỗ lực của Đảng bộ, chính quyền và sự đồng thuận của nhân dân, đến nay, xã Bình Minh đã được công nhận xã đạt chuẩn nông thôn mới, xã Bom Bo cũ đã được công nhận xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao và có 1/16 thôn đạt khu dân cư kiểu mẫu. Các thôn trong xã đều có thiết chế văn hóa đạt chuẩn nông thôn mới, duy trì và nâng cấp nhà văn hóa xã theo hình thức đa năng.
Giám đốc Trung tâm Dịch vụ tổng hợp xã Bom Bo Phạm Anh Tuấn cho biết, phát huy lợi thế vốn có, tại Khu bảo tồn văn hóa dân tộc S’tiêng sóc Bom Bo, chính quyền địa phương đã tiến hành phục dựng Lễ hội Kết bạn cộng đồng của đồng bào S’tiêng, M’nông; tổ chức truyền dạy về bảo tồn, phát huy kỹ thuật chế biến rượu cần truyền thống, nghề dệt thổ cẩm của người S’tiêng, M’nông… Các hoạt động nhằm nâng cao ý thức, trách nhiệm và niềm tự hào của cộng đồng các dân tộc về các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp; động viên, khuyến khích người dân chung tay bảo vệ, phát huy và lan tỏa các giá trị văn hóa truyền thống của cộng đồng các dân tộc trong giai đoạn hiện nay.

Nghệ nhân Dân gian Điểu S’roi (xã Thọ Sơn, tỉnh Đồng Nai) chia sẻ, Kết bạn cộng đồng là lễ hội truyền thống của đồng bào S’tiêng. Tuy nhiên, trải qua thời gian dài, lễ hội này đã dần mai một, nhiều con em đồng bào hầu như không biết hoặc chỉ nghe nói về lễ hội. Do đó, việc chính quyền địa phương phục dựng lễ hội mang ý nghĩa sâu sắc nhằm bảo tồn và phát huy những bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của đồng bào các dân tộc thiểu số nói chung và đồng bào S’tiêng nói riêng.
Phát huy sức mạnh văn hóa tinh thần
Tỉnh Đồng Nai hiện có 67/72 xã đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó có 25 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao và 8 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu. Giai đoạn mới 2026 - 2030, tỉnh phấn đấu có 90% số xã trên địa bàn tỉnh đạt nông thôn mới, trong đó có ít nhất 50% xã đạt nông thôn mới nâng cao, cao hơn mức bình quân chung của cả nước; có 10% xã nông thôn mới hiện đại, bằng với bình quân chung cả nước.
Riêng năm 2026, tỉnh phấn đấu có ít nhất 5 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao. Qua rà soát, có khoảng 7 xã có thể hoàn thành nông thôn mới nâng cao năm 2026 theo dự thảo Bộ tiêu chí mới của Trung ương, gồm các xã: Xuân Lộc, Dầu Giây, Định Quán, Trảng Bom, Cẩm Mỹ, Đồng Phú, Lộc Ninh.
Để xây dựng Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới thời gian tới đạt hiệu quả, theo Chủ tịch UBND xã Bù Đăng Nguyễn Thanh Tùng, địa phương tiếp tục nâng cao chất lượng phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”. Bù Đăng quan tâm đầu tư nhà văn hóa thôn, sân chơi cộng đồng; bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc, các di tích lịch sử cách mạng.
Cùng đó, Bù Đăng còn khai thác và sử dụng hiệu quả hạ tầng thông tin, nhà văn hóa cộng đồng, nâng cao chất lượng nội dung chương trình phát thanh và truyền thông; đẩy mạnh tổ chức các hoạt động văn hóa, thể thao, tạo điều kiện để nhân dân được hưởng thụ và tham gia sáng tạo văn hóa.
Với Bom Bo, Bí thư Đảng ủy xã Vũ Long Sơn nhấn mạnh, xây dựng nông thôn mới không đơn thuần chỉ là đầu tư cơ sở vật chất mà địa phương còn tập trung xây dựng các tiêu chí về văn hóa, xã hội. Xã tiếp tục bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống, đặc biệt là di sản văn hóa vật thể và phi vật thể của đồng bào dân tộc S’tiêng tại Khu bảo tồn Văn hóa dân tộc S’tiêng sóc Bom Bo. Đồng thời, xã đẩy mạnh phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, nâng cao đời sống tinh thần cho nhân dân; tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, quảng bá du lịch văn hóa tại các di tích, điểm đến lịch sử; nâng cao chất lượng hoạt động truyền thanh, truyền thông địa phương.
Ở góc độ ngành, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống thiết chế văn hóa và tăng cường nâng cao chất lượng hoạt động văn hóa nông thôn, gắn với tổ chức cộng đồng, đáp ứng nhu cầu vui chơi, giải trí của người dân. Ngành phát động các phong trào văn hóa, văn nghệ quần chúng phù hợp với từng đối tượng, từng địa phương; nhân rộng mô hình câu lạc bộ hoạt động văn hóa, văn nghệ nhằm bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống.
Tỉnh tăng cường kiểm kê, ghi danh các di sản văn hóa, bảo tồn và phát huy di sản văn hóa; nghiên cứu, mở rộng mô hình kết nối văn hóa truyền thống và văn hóa mới, đảm bảo đa dạng về văn hóa vùng miền, dân tộc phục vụ phát triển du lịch.
Mặt khác, Đồng Nai tiếp tục rà soát, hoàn thiện, cụ thể hóa các cơ chế, chính sách hỗ trợ xây dựng nông thôn mới, đảm bảo phù hợp với điều kiện thực tế; chỉ đạo các địa phương chủ động cụ thể hóa các cơ chế, chính sách đặc thù hỗ trợ thực hiện các nội dung của Chương trình theo hướng nâng cao chất lượng, đi vào chiều sâu và bền vững./.