Kiểm soát giá sách giáo khoa (Bài 2)

Vấn đề giá sách giáo khoa luôn là mối quan tâm của cả xã hội bởi giá các bộ sách theo chương trình mới cao gấp 2-3 lần so với bộ sách theo Chương trình giáo dục phổ thông 2006. Trong khi đó, sách giáo khoa được coi là mặt hàng đặc thù, thiết yếu để phục vụ công tác giáo dục, liên quan trực tiếp đến các gia đình có trẻ trong độ tuổi đi học. Phóng viên Thông tấn xã Việt Nam giới thiệu bài cuối trong chùm hai bài viết về “Kiểm soát giá sách giáo khoa”.

Bài 2 - Tính đúng, tính đủ khi định giá

Để phân tích rõ hơn những tác động, hiệu quả của việc giảm giá sách giáo khoa cũng như vấn đề đưa sách giáo khoa vào danh mục mặt hàng do Nhà nước định giá, phóng viên TTXVN đã có cuộc trao đổi với bà Nguyễn Thị Mai Hoa, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội, đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Tháp về vấn đề này.

011120230929-311020230442-z4835522789656_8991a53300c4e88f8e0de5b018dc13ed.jpg
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội Nguyễn Thị Mai Hoa

Sự vào cuộc tích cực của các bên liên quan

*Thưa bà, bà có nhận định gì về việc giảm giá sách giáo khoa của các nhà xuất bản năm nay?

-Đây là tín hiệu vui từ phía các nhà xuất bản, cho thấy các nhà xuất bản đã vào cuộc tích cực, thực hiện nghiêm chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về việc kiểm soát chi phí đầu vào của các khâu biên soạn, in ấn, phát hành sách để giảm giá theo mong muốn của người dân. Qua hành động này cũng thể hiện các nhà xuất bản đã thực hiện trách nhiệm xã hội của mình. Tuy nhiên, không phải tự nhiên mà có được sự giảm giá này. Đây là kết quả của một quá trình tác động chính sách từ phía Nhà nước. Trong những năm qua, Quốc hội đã nhiều lần bàn đến vấn đề này và khi sửa đổi Luật Giá thì rõ ràng, việc định giá, đưa sách giáo khoa vào danh mục những mặt hàng được Nhà nước định giá đã thể hiện quan điểm của Nhà nước trong việc phải kiểm soát được giá sách giáo khoa đáp ứng nhu cầu của xã hội. Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo quyết liệt về việc cần phải kiểm soát các chi phí in ấn, biên soạn sách giáo khoa và về phía Bộ Giáo dục và Đào tạo là cơ quan quản lý nhà nước cũng đã vào cuộc rất tích cực. Như vậy, từ các bên, Nhà nước, cơ quan quản lý và các doanh nghiệp đã thực hiện nghiêm túc các vai của mình để giảm giá sách giáo khoa.

*Vậy mức giảm từ 9-12% theo bà có hợp lý hay không?

- Nhận định 9-12% có hợp lý hay không là rất chủ quan. Bởi đứng ở nhiều góc độ khác nhau, mức độ hợp lý sẽ khác nhau. Về phía nhà xuất bản và các cơ quan phát hành, họ tính mức giá giảm hợp lý trên cơ sở phải tính đúng, tính đủ các khâu chi phí liên quan đến biên soạn, in ấn và phát hành. Còn về phía người tiêu dùng, mức giảm hợp lý lại phụ thuộc vào khả năng chi trả của người dân. Như vậy, mức độ hợp lý nhất là khi nào chi phí tính đúng, tính đủ của nhà xuất bản khớp với khả năng chi trả của người dân thì mức đó là hợp lý.

Giá sách giảm từ 9-12% thực ra không lớn, một bộ sách từ 300 nghìn đồng - 400 nghìn đồng nếu giảm 10% thì giảm được tầm 30 nghìn đồng - 40 nghìn đồng, tất nhiên tổng chung của cả xã hội là lớn. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra ở đây là giảm giá sách nhưng không được ảnh hưởng tới chất lượng của sách giáo khoa. Vì chất lượng mới là điều cần để thực hiện mục tiêu đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông 2018.

*Mặc dù giá sách giáo khoa năm nay đã giảm nhưng giá này vẫn đang ở mức cao hơn nhiều so với giá sách giáo khoa trước đây. Có ý kiến cho rằng, nếu sử dụng ngân sách nhà nước để biên soạn sách giáo khoa, miễn phí bản quyền biên soạn, giá sách sẽ giảm xuống. Quan điểm của bà về vấn đề này như thế nào?

-Trước hết, việc so sánh giá sách giáo khoa của Chương trình giáo dục phổ thông 2018 cao hơn sách giáo khoa ngày trước là chưa hợp lý. Vì trước đây, sách giáo khoa được Nhà nước hỗ trợ từ khâu biên soạn, in ấn, phát hành. Hiện nay, thực hiện xã hội hóa sách giáo khoa thì phải tính đúng, tính đủ.

Đề cập câu chuyện, nếu sử dụng ngân sách nhà nước để biên soạn sách giáo khoa thì giá thành có giảm hay không, về mặt lý thuyết đương nhiên giảm vì khâu biên soạn là một trong những chi phí để tạo nên giá thành của sách giáo khoa. Nếu Nhà nước sử dụng ngân sách để biên soạn và không tính giá biên soạn vào giá thành thì đương nhiên giá sách giảm. Nhưng cũng lưu ý thêm, để làm nên 1 bộ sách giáo khoa, 1 cuốn sách giáo khoa thì không chỉ có khâu biên soạn mà còn rất nhiều chi phí khác. Nếu không có chi phí cho biên soạn nhưng không kiểm soát được các khâu còn lại, đặc biệt là các chi phí trung gian thì chưa hẳn bộ sách đấy sẽ giảm giá. Đó là chưa nói tới chuyện, nếu sách giáo khoa in với lượng ít thì giá thành sẽ cao, nhưng nếu được các nhà trường lựa chọn nhiều, in với số lượng lớn thì đương nhiên giá sẽ giảm. Do vậy, việc cho rằng, Nhà nước đứng ra làm một bộ sách giáo khoa sẽ điều chỉnh được giá cả thị trường thì tôi cho rằng, đó chỉ là một phần.

Hài hòa lợi ích doanh nghiệp và người tiêu dùng

*Vừa qua, Bộ Tài chính đã nghiên cứu, báo cáo Chính phủ trình Quốc hội ban hành Luật Giá năm 2023, có hiệu lực thi hành từ tháng 7/2024 và sách giáo khoa được đưa vào danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá. Theo bà, việc này sẽ có những tác động, hiệu quả như thế nào đối với ngành Giáo dục, với các nhà xuất bản sách giáo khoa và với xã hội nói chung?

-Sẽ quá sớm nếu bây giờ kết luận một cách vội vàng các kết quả cụ thể. Tuy nhiên, theo đánh giá của cá nhân tôi, chúng ta có thể hình dung được một số tác động có thể sẽ diễn ra trong thời gian tới.

Trước hết, đối với ngành Giáo dục, khi thực hiện trách nhiệm của Bộ Giáo dục và Đào tạo theo quy định của Luật Giá sửa đổi, đó là định giá trần sách giáo khoa thì đây là điều kiện để các nhà xuất bản tự tính giá thành nhưng phải trong khuôn khổ giá trần này. Việc này sẽ kiểm soát được vấn đề tăng giá một cách bất hợp lý. Ngành Giáo dục cũng có lợi hơn nữa là trước thềm mỗi năm học mới, các nhà quản lý giáo dục sẽ không quá đau đầu với áp lực từ phía dư luận xã hội băn khoăn về giá sách giáo khoa.

Về phía các nhà xuất bản, nếu thực hiện một cách nghiêm túc đúng tinh thần của Luật Giá và các quy định của luật pháp thì các nhà xuất bản cũng sẽ không thiệt. Thực hiện định giá là một cách để các nhà xuất bản cạnh tranh bình đẳng. Vấn đề ở đây là nhà xuất bản phải kiểm soát được các chi phí đầu vào để tiết giảm được các khâu trung gian không cần thiết và đảm bảo chất lượng tốt nhất của các bộ sách để các cơ sở giáo dục lựa chọn nhiều, từ đó có số lượng in lớn sẽ giúp giảm giá thành.

Về phía người tiêu dùng, việc định giá đương nhiên có lợi vì sẽ không phải mua các bộ sách, cuốn sách giáo khoa có giá quá cao, đây chính là mong muốn của cử tri và người dân cả nước thời gian qua. Đôi khi người dân không băn khoăn quá nhiều vào việc giá thành cao hay thấp mà vấn đề là phải minh bạch trong thị trường làm sách giáo khoa để quyền lợi của người dân và nhà xuất bản hài hòa.

*Giảm giá sách giáo khoa là tín hiệu đáng mừng, tuy nhiên, điều mà phụ huynh hiện nay quan tâm hơn là làm sao để giảm được cả số đầu sách trong một bộ sách. Bởi thực tế, ở nhiều trường, số sách tham khảo, bài tập mà học sinh phải mua rất nhiều, trong đó có những cuốn ít dùng đến, thậm chí là không dùng. Quan điểm của bà về việc này như thế nào?

- Tôi cũng đang tiếp cận vấn đề sách giáo khoa theo hướng này nhiều hơn. Bởi vì, một bộ sách giáo khoa nếu chỉ tính đúng trên đầu sách giáo khoa thì giá không quá cao, từ 200 nghìn - 300 nghìn đồng/bộ. Nhưng tại sao dư luận vẫn “dậy sóng” trước thềm mỗi năm học mới? Bởi vì thông tin về những bộ sách giáo khoa 500 nghìn đồng - 800 nghìn đồng hay hàng triệu đồng, đi kèm với sách giáo khoa là các cuốn sách tham khảo hoặc những loại sách mà học sinh mua về nhưng không dùng, tính lãng phí rất lớn.

Chúng tôi đi giám sát cũng thấy học sinh phản ánh có bộ sách mua từ đầu năm học nhưng cả năm có quyển không động đến. Nếu bộ sách này mua qua nhà trường thì trách nhiệm trước hết thuộc về nhà trường. Khi nhà trường đưa một danh mục sách giáo khoa lẫn với sách tham khảo, sách bài tập mà “ép” học sinh mua thì đương nhiên nhà trường sai. Nhưng nếu sách giáo khoa mà do phụ huynh mua ở các nhà sách nhưng không nghiên cứu kỹ, mua về cho con em mình các loại sách không sử dụng đến thì lỗi đấy lại thuộc về phụ huynh.

Năm 2022, trên cơ sở ý kiến của Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành một văn bản liên quan đến vấn đề sử dụng sách giáo khoa và các sách tham khảo trong nhà trường, có nghiêm cấm việc các nhà trường giới thiệu không minh bạch sách giáo khoa với các loại sách khác. Động thái của cơ quan nhà nước về việc này đã rõ, điều quan trọng là phải kiểm soát chặt chẽ, phát huy vai trò, trách nhiệm của các cơ sở giáo dục để nhà trường phải có trách nhiệm kiểm soát vấn đề này. Trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước các cấp trong lĩnh vực giáo dục cũng phải thường xuyên thanh tra, kiểm tra, nắm thông tin. Nếu phát hiện sai phạm thì phải can thiệp sớm.

Về phía các cơ quan có chức năng giám sát như các đoàn đại biểu Quốc hội, Hội đồng nhân dân, hội phụ huynh và các bậc phụ huynh cũng phải phát huy vai trò giám sát để vào cuộc đồng bộ, để sách giáo khoa phải đúng là sách giáo khoa. Nếu chúng ta làm tốt tất cả các khâu thì có lẽ, câu chuyện giá sách giáo khoa không còn là vấn đề nóng trước thềm mỗi năm học mới.

*Trân trọng cảm ơn bà !

Việt Hà (thực hiện)

(TTXVN)

Có thể bạn quan tâm

Cánh tay nối dài của Đảng với đồng bào dân tộc thiểu số

Cánh tay nối dài của Đảng với đồng bào dân tộc thiểu số

Ông Điểu Dũng làm Trưởng thôn Thác Dài, xã Phú Văn, huyện Bù Gia Mập, tỉnh Bình Phước đã được gần 10 năm. Với sự tận tâm và trách nhiệm, ông đã trở thành điểm tựa vững chắc, tiếp thêm động lực cho nhiều hộ đồng bào dân tộc thiểu số vươn lên thoát nghèo, ổn định cuộc sống.

Ứng dụng công nghệ cao giúp nông dân tăng thu nhập gấp từ 3 - 10 lần

Ứng dụng công nghệ cao giúp nông dân tăng thu nhập gấp từ 3 - 10 lần

Ông Lê Văn Đông, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Trà Vinh cho biết, hiện toàn tỉnh có hơn 29.700 ha đất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao như: tưới phun bán tự động, nhà lưới, sản xuất đạt tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, hữu cơ, ASC; nuôi tôm siêu thâm canh công nghệ cao... Các mô hình này cho năng suất, chất lượng vượt trội, hiệu quả kinh tế cao hơn từ 3 đến 10 lần so với phương thức truyền thống.

Nâng cao ‘quyền năng’ kinh tế cho phụ nữ dân tộc thiểu số

Nâng cao ‘quyền năng’ kinh tế cho phụ nữ dân tộc thiểu số

Từ những tổ tiết kiệm nhỏ trong cộng đồng đến các mô hình sinh kế hiệu quả, nhiều phụ nữ dân tộc thiểu sốn tại các vùng miền trên cả nước đang từng bước chuyển đổi mạnh mẽ. Khi được hỗ trợ đúng lúc, đúng cách, chị em không chỉ cải thiện thu nhập, mà còn tự tin làm chủ cuộc sống, trở thành điểm tựa vững chắc cho gia đình và cộng đồng.

Thắm tình quân dân trên cánh đồng lúa Rục Làn và Ka Ai

Thắm tình quân dân trên cánh đồng lúa Rục Làn và Ka Ai

Từ ngày 5 - 9/6, Đồn Biên phòng cửa khẩu Quốc tế Cha Lo và Đồn Biên phòng Cà Xèng (Bộ đội Biên phòng tỉnh Quảng Bình) đã huy động cán bộ, chiến sĩ xuống ruộng giúp nhân dân thu hoạch vụ lúa Đông - Xuân tại các cánh đồng bản Rục Làn, xã Thượng Hóa và bản Ka Ai, xã Dân Hóa, huyện Minh Hóa.

Vượt cầu tràn cầu tràn Bộc Bố, một người dân bị nước lũ cuốn trôi

Vượt cầu tràn cầu tràn Bộc Bố, một người dân bị nước lũ cuốn trôi

Theo thông tin ban đầu từ huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn, do ảnh hưởng của trận mưa lớn vào rạng sáng 9/6, nước lũ đầu nguồn Sông Năng đổ về. Đến khoảng 9 giờ sáng cùng ngày, tại khu vực cầu tràn Bộc Bố - Nhạn Môn thuộc địa bàn xã Bộc Bố nước dâng cao, chảy xiết. Lúc đó, một người dân trong khi đi qua cầu tràn này không may đã bị nước lũ cuốn trôi, tử vong.

Tây Ninh: Học và làm theo Bác hiện thực hóa mục tiêu đổi mới đất nước

Tây Ninh: Học và làm theo Bác hiện thực hóa mục tiêu đổi mới đất nước

Ngày 9/6, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Tây Ninh tổ chức Hội nghị tổng kết 10 năm thực hiện Chỉ thị 05-CT/TW, ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị khóa XII về "Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh", gặp mặt, biểu dương, khen thưởng tập thể, cá nhân tiêu biểu, xuất sắc trong học và làm theo Bác.

Chắp cánh ước mơ cho trẻ khuyết tật ở Yên Bái

Chắp cánh ước mơ cho trẻ khuyết tật ở Yên Bái

Ngày 9/6, Hội Cứu trợ trẻ em tàn tật Việt Nam phối hợp với Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Yên Bái, Hội Chữ thập đỏ tỉnh và UBND thành phố Yên Bái tổ chức chương trình “Chắp cánh ước mơ cho trẻ em khuyết tật tỉnh Yên Bái”. Hoạt động nhằm lan tỏa tình yêu thương, chia sẻ những khó khăn, thiệt thòi và tạo điều kiện cho trẻ em khuyết tật tỉnh Yên Bái có cơ hội học tập, phát triển bản thân.

Kon Tum tiếp tục yêu cầu kiểm tra lại việc mã số vùng trồng cho sâm Ngọc Linh

Kon Tum tiếp tục yêu cầu kiểm tra lại việc mã số vùng trồng cho sâm Ngọc Linh

Liên quan đến những bất cập trong việc cấp mã vùng trồng sâm Ngọc Linh của Chi cục Nông nghiệp, Ủy ban nhân dân tỉnh Kon Tum tiếp tục có văn bản yêu cầu Sở Nông nghiệp và Môi trường khẩn trương kiểm tra, rà soát toàn bộ hồ sơ đề nghị, quy trình, trình tự cấp mã số vùng trồng đối với Công ty cổ phần Rượu sâm Ngọc Linh (số 2056/UBND-KTN ngày 6/6/2025).

Dự án đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên: Bám tiến độ giữa mưa rừng, núi đá

Dự án đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên: Bám tiến độ giữa mưa rừng, núi đá

Mặc dù đối mặt với nhiều khó khăn do thời tiết và địa hình hiểm trở, các đơn vị thi công thuộc dự án đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên đang nỗ lực huy động tối đa nhân lực, thiết bị, linh hoạt tổ chức thi công để đảm bảo hoàn thành toàn tuyến trước ngày 19/8 theo chỉ đạo mới nhất của Thủ tướng Chính phủ.

Mùa xuân ‘gõ cửa’ trên những mái ấm xứ Thanh

Mùa xuân ‘gõ cửa’ trên những mái ấm xứ Thanh

Trong những thôn xóm tại huyện Như Xuân (tỉnh Thanh Hóa), một ngày mới bắt đầu như bao miền quê yên bình khác. Nhưng phía sau khung cảnh quen thuộc ấy là những thay đổi tích cực trong đời sống gia đình và vị thế người phụ nữ.

Tạo sự đồng thuận trong xây dựng nông thôn mới

Tạo sự đồng thuận trong xây dựng nông thôn mới

Từ vùng quê với muôn vàn khó khăn, xã Bình Hòa Nam (huyện Đức Huệ, tỉnh Long An) đang từng bước chuyển mình trở thành xã nông thôn mới vào năm 2020, mục tiêu thành xã nông thôn mới nâng cao vào cuối năm 2025 với sự chung sức đồng lòng của người dân và những định hướng quyết liệt từ chính quyền.

Nhân rộng và phát huy hiệu quả nhiều mô hình bảo vệ môi trường

Nhân rộng và phát huy hiệu quả nhiều mô hình bảo vệ môi trường

Ngày 6/6, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Tuyên Quang tổ chức tổng kết thực hiện phong trào "Tuyên Quang chung tay xử lý rác thải và chống rác thải nhựa" giai đoạn 2021 - 2025 và sơ kết công tác MTTQ Việt Nam tham gia thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021 - 2025.

An Giang: Hoàn thành sớm xóa nhà tạm, dột nát

An Giang: Hoàn thành sớm xóa nhà tạm, dột nát

Tính đến đầu tháng 6/2025, tất cả 11/11 huyện, thị xã, thành phố trên địa bàn tỉnh An Giang đã cơ bản hoàn thành mục tiêu xóa nhà tạm, dột nát, sớm hơn so với kế hoạch của Ban Chỉ đạo tỉnh.

Kon Tum: Phát sinh hơn 1.300 nhà tạm, dột nát cần xóa

Kon Tum: Phát sinh hơn 1.300 nhà tạm, dột nát cần xóa

Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Kon Tum thông tin, đến đầu tháng 6/2025, công tác xóa nhà tạm, nhà dột nát ở tỉnh đạt 97% trong tổng số hơn 2.700 hộ. Tuy nhiên, qua rà soát, các huyện, thành phố đã đề xuất phê duyệt bổ sung thêm 1.312 hộ có nhà tạm, nhà dột nát cần xóa.

Hàng loạt cầu treo dân sinh ở Gia Lai xuống cấp nghiêm trọng

Hàng loạt cầu treo dân sinh ở Gia Lai xuống cấp nghiêm trọng

Qua đợt kiểm tra toàn diện hệ thống cầu treo dân sinh theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và Bộ Xây dựng, Sở Xây dựng tỉnh Gia Lai đã phát hiện nhiều cây cầu xuống cấp nghiêm trọng, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông và tính mạng người dân.

Trao tặng nhà tình nghĩa cho người dân vùng khó Kon Tum

Trao tặng nhà tình nghĩa cho người dân vùng khó Kon Tum

Ngày 5/6, Công ty Điện lực Kon Tum phối hợp với chính quyền xã Mường Hoong, huyện Đăk Glei tổ chức bàn giao 5 căn nhà tình nghĩa cho các hộ nghèo người đồng bào dân tộc thiểu số thôn Đăk Bối (xã Mường Hoong, huyện Đăk Glei, tỉnh Kon Tum).

Mưa lũ gây thiệt hại hơn 30 ha cây trồng ở Yên Bái

Mưa lũ gây thiệt hại hơn 30 ha cây trồng ở Yên Bái

Thông tin từ Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Yên Bái, do chịu ảnh hưởng của rãnh áp thấp có trục qua Bắc Trung Bộ kết hợp với hội tụ gió trên 3.000 m, các khu vực trong tỉnh Yên Bái đêm ngày 4 và sáng 5/6 có mưa rào, mưa to và dông. Mưa lũ to gây thiệt hại hơn 30 ha diện tích nông nghiệp của người dân và một số công trình giao thông ở huyện Văn Yên.

Nghệ An: Mưa lớn gây sạt lở nghiêm trọng trên Quốc lộ 16

Nghệ An: Mưa lớn gây sạt lở nghiêm trọng trên Quốc lộ 16

Những ngày qua, khu vực các huyện miền núi biên giới Tương Dương, Kỳ Sơn của tỉnh Nghệ An có mưa to. Đặc biệt, vào các ngày 28, 29/5 và tối 4/6, mưa rất to đã gây sạt lở nghiêm trọng trên Quốc lộ 16 khiến giao thông bị chia cắt hoàn toàn.

‘Thủ lĩnh của sự thay đổi’: Hành trình lớn từ những trái tim nhỏ

‘Thủ lĩnh của sự thay đổi’: Hành trình lớn từ những trái tim nhỏ

Giữa những ngọn núi phủ sương và những bản làng xa xôi, nơi con đường đến trường vẫn còn gập ghềnh đất đỏ, câu lạc bộ “Thủ lĩnh của sự thay đổi” như một tia sáng, mở ra hành trình mới cho những em nhỏ dân tộc thiểu số, học cách hiểu mình, hiểu người khác và mạnh dạn cất lên tiếng nói.