Nhà cổ Há Súng, khoảng lặng giữa Cao nguyên đá

Khuất sau dãy núi lổn nhổn đá tai mèo, ngôi nhà cổ của dòng họ Vừ thuộc thôn Há Súng (xã Lũng Táo, huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang) như một tuyệt tác nổi bật trên nền xám của Cao nguyên đá.

r4a3455cp1.jpg
Ông Vừ Sứa Bư (80 tuổi) và những hậu duệ họ Vừ đang sinh sống trong ngôi nhà bên cửa chính làm bằng gỗ với ngạch cửa cao, một kiến trúc quen thuộc của đồng bào Mông.

Đã nhiều lần dừng chân ngay ngã ba Sà Phìn nhưng phải đến chuyến đi Hà Giang những ngày đầu năm 2024 tôi mới có dịp đến thăm ngôi nhà cổ của họ Vừ. Sở dĩ tôi cũng như nhiều người ít biết ngôi nhà cổ này bởi dù nằm cách đường lên Cột cờ Lũng Cú không xa nhưng ngôi nhà lại giấu mình trong một thung lũng khuất tầm mắt và chỉ có thể đến bằng xe máy.

Cũng giống Dinh họ Vương, nhà cổ Há Súng được xây trên một gò đất cao nhìn xuống thung lũng. Theo ông Vừ Sứa Bư (80 tuổi) thì ngôi nhà được bố ông cùng gia đình xây dựng trước cả dinh thự nhà Vương ở xã Sà Phìn. Từ khi xây đến nay, ngôi nhà chưa một lần tu sửa và hiện con cháu họ ông thừa kế, sống trong căn nhà.

Từ ngã ba Sà Phìn, có một hướng đi dinh thự vua Mèo, hướng còn lại đi theo đường lên cột cờ Quốc gia Lũng Cú. Đến km số 4 trên cung đường này, phải rẽ xuống một con đường nhỏ trải bê tông, dốc đứng mới đến được Há Súng. Đây là một thôn nhỏ, nằm khuất nẻo sau dãy núi cách đường biên giới giữa Việt Nam và Trung Quốc không xa.

trongchinhhasung-1.jpg
Bước qua cửa chính bằng gỗ dày là không gian giếng trời đồ sộ nằm chính giữa. Sân giếng trời được lát đá, có hệ thống thoát nước …
trongchinhhasung-2.jpg
... Bao quanh chiếc sân đầy ánh sáng là bức tường mặt trước và 3 dãy nhà hai tầng bằng gỗ, tường trình đất, mái lợp ngói âm dương.
trongchinhhasung-3.jpg
Hơn 100 năm trôi qua, những mảng tường loang lổ đầy chất hội họa bởi thời gian nơi ngôi nhà cổ.

Nhà cổ Há Súng được xem là bản gốc của kiến trúc giao thoa Mông - Hoa Nam. Ngôi nhà chia làm 3 khu vực gồm 3 ngôi nhà sàn gỗ riêng ghép lại có lối đi thống nhất và chỉnh thể theo hình thế đại bàng tung cánh trên gò đất hình mai rùa giữa bốn bề núi đá. Cửa chính của ngôi nhà cổ nhìn thẳng ra một võng núi hình mắt ngựa. Trước nhà có dãy bậc thang bằng các khối đá ghép lại chạy từ chân gò lên. Toàn bộ tường đều có kết cấu kiểu "trình tường", mái nhà lợp mái ngói âm dương.

trongchinhhasung-4.jpg
Nhà cổ Há Súng còn hàng loạt tiểu tiết trang trí tinh tế, tỉ mỉ từ nội thất gỗ chạm khắc theo phong cách Hoa Nam…
trongchinhhasung-5.jpg
… cùng họa tiết hoa anh túc xuất hiện khắp nơi, từ trên cột kèo gỗ đến chân cột nhà bằng đá, được đục đẽo, chạm khắc cầu kỳ.
trongchinhhasung-6.jpg
Toàn bộ mái căn nhà được lợp bằng ngói âm dương có tuổi đời hơn 100 năm.

Bước vào trong, khoảng sân trời được lát đá xanh, bao chung quanh là hệ thống các phòng thuộc ba dãy nhà hai tầng được sắp xếp hợp lý trên diện tích vài trăm mét vuông. Gian chính có thiết kế hình vuông hai tầng, bên trên là tầng lửng. Các họa tiết trang trí khắp ngôi nhà đều rất cầu kỳ và mang tính thẩm mỹ cao. Từ cửa chính, cửa sổ, hành lang, tay vịn bằng gỗ…

trongchinhhasung-7.jpg
Tầng hai của ngôi nhà cổ là kho chứa đồ và lương thực.
trongchinhhasung-8.jpg
Cùng với cửa chính trang trí cầu kỳ, trên cao hai bên là hai cửa sổ nhỏ.
trongchinhhasung-9.jpg
Nhịp sống trong căn nhà trăm tuổi này hoàn toàn tách biệt với thế giới bên ngoài, chậm rãi và đầy hoài niệm.

Khi nói về các kiệt tác kiến trúc nổi tiếng tại cao nguyên đá Đồng Văn (Hà Giang) ngoài dinh thự vua Mèo hay dãy phố cổ Đồng Văn và Phố Cáo thì căn nhà cổ của dòng họ Vừ ở thôn Há Súng, xã Lũng Táo thêm một cái tên được được nhắc nhớ với những người “xê dịch". Hơn 100 năm trôi qua, những mảng tường loang lổ đầy chất hội họa bởi thời gian như ẩn chứa nhiều bí ẩn khác cần khám phá trong căn nhà cổ tuyệt đẹp, cổ kính này trên vùng cao nguyên đá phía sau cổng trời./.

Trọng Chính

(Báo ảnh Dân tộc và Miền núi)

Có thể bạn quan tâm

Rộn ràng mùa cá linh non nơi đầu nguồn châu thổ Cửu Long

Rộn ràng mùa cá linh non nơi đầu nguồn châu thổ Cửu Long

Đối với người dân Đồng bằng sông Cửu Long, nhất là các địa phương vùng đầu nguồn biên giới Tây Nam như An Giang, Đồng Tháp, mùa nước nổi (mùa lũ) về mang theo nhiều sản vật cá tôm, nhưng thứ được người ta trông chờ hơn cả là cá linh non - một đặc sản trứ danh, riêng chỉ có ở miền Tây Nam Bộ.

Tết Độc lập của người Mông ở xóm vùng cao Đà Vĩ

Tết Độc lập của người Mông ở xóm vùng cao Đà Vĩ

Hòa chung niềm vui của cả nước, chào mừng kỷ niệm 80 năm Ngày Cách mạng Tháng Tám thành công (19/8/1945 - 19/8/2025) và Ngày Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945 - 2/9/2025), khu hạ sơn của đồng bào Mông ở xóm Đà Vĩ, xã Quảng Uyên, tỉnh Cao Bằng cũng ngập tràn sắc đỏ cờ Đảng, cờ Tổ quốc, nhân dân náo nức đón Tết Độc lập.

17 gia đình bản Phá Mựt trong khu nhà bạt dưới tán rừng săng lẻ

17 gia đình bản Phá Mựt trong khu nhà bạt dưới tán rừng săng lẻ

Trong đợt mưa lũ cuối tháng 7 vừa qua, xã Nhôn Mai là một trong những tâm lũ, chịu thiệt hại nặng nề, có 73 nhà bị nước lũ cuốn trôi và sập hoàn toàn là 73 nhà ở 12 bản làng. Riêng bản Phá Mựt có 13 ngôi nhà bị lũ cuốn trôi hoàn toàn. Xã Nhôn Mai đã tổ chức khảo sát lấy ý kiến nhân dân, thống nhất vị trí làm, phối hợp với lực lượng biên phòng Đồn Biên phòng Nhôn Mai (Bộ đội biên phòng tỉnh Nghệ An) và các lực lượng khác dựng 13 nhà bạt cho 17 hộ gia đình với 60 người dân trong rừng săng lẻ thuộc bản Na Hỷ, bên cạnh đường dân sinh, cách đường quốc lộ 16 khoảng 2 km.

Lưu giữ nghề truyền thống làm lân sư rồng

Lưu giữ nghề truyền thống làm lân sư rồng

Tây Ninh đang từng ngày gìn giữ và phát huy nghề truyền thống làm đầu lân cùng nghệ thuật múa lân sư rồng. Bằng đôi bàn tay khéo léo, các nghệ nhân tỉ mỉ tạo hình những chiếc đầu lân rực rỡ, hòa với nghệ thuật múa lân sư rồng trong các dịp lễ, Tết và chương trình nghệ thuật, tạo nên nét đẹp văn hóa gắn liền với đời sống tinh thần người dân, góp phần bảo tồn và lan tỏa bản sắc văn hóa đặc trưng của địa phương.

'Con đường đẹp nhất xứ Nghệ' tan hoang sau trận lũ lịch sử

'Con đường đẹp nhất xứ Nghệ' tan hoang sau trận lũ lịch sử

Sau trận lũ lịch sử cuối tháng 7/2025, Tỉnh lộ 543D nối xã Mường Xén đi các xã Mường Típ, tỉnh Nghệ An bị sạt lở nghiêm trọng. Ngoài những điểm sạt lở taluy dương thì hàng chục điểm sạt lở taluy âm ăn sâu vào nền đường tạo thành những vách đá dựng đứng tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn. Đây là tuyến đường có chiều dài gần 60 km với tổng mức đầu tư gần 600 tỷ đồng vừa được khánh thành, đưa vào sử dụng từ cuối năm 2023.

Nhiều cầu treo bị lũ kéo đổ sập, cuốn trôi trong đợt mưa lũ lịch sử tại Nghệ An

Nhiều cầu treo bị lũ kéo đổ sập, cuốn trôi trong đợt mưa lũ lịch sử tại Nghệ An

Trong đợt mưa lũ với mực nước dâng vượt đỉnh lịch sử xảy ra vào đêm 22 và ngày 23/7, cùng với hơn 7.430 ngôi nhà bị sập, vùi lấp, cuốn trôi hoàn toàn, bị hư hỏng, tỉnh Nghệ An cũng thiệt hại nặng nề về hạ tầng, giao thông. Trong đó, toàn tỉnh có 6 cầu treo bắc qua các con sông lớn bị lũ dâng cao, dòng chảy mạnh cuốn trôi hoàn toàn, thiệt hại hàng chục tỷ đồng.

15 thôn, bản ở Nghệ An vẫn bị cô lập một phần

15 thôn, bản ở Nghệ An vẫn bị cô lập một phần

Tính đến sáng 3/8/2025, tỉnh Nghệ An vẫn còn 4 xã với 15 thôn, bản, hơn 1.210 hộ (khoảng 5.600 người) bị cô lập một phần do đợt mưa lũ lịch sử gây ra, chủ yếu do đường giao thông bị sạt lở, chia cắt, cầu treo bị lũ cuốn trôi... Sau đợt lũ xảy ra vào đêm 22 và ngày 23/7 với mực nước dâng vượt mốc lịch sử, tỉnh Nghệ An có gần 7.500 nhà bị sập, vùi lấp, cuốn trôi hoàn toàn hoặc hư hỏng.

1.000 cán bộ, chiến sĩ Cảnh sát cơ động luyện tập diễu binh, diễu hành tại Lào Cai

1.000 cán bộ, chiến sĩ Cảnh sát cơ động luyện tập diễu binh, diễu hành tại Lào Cai

Những ngày qua, dưới nắng hè đổ lửa, trên thao trường tại Tiểu đoàn Cảnh sát Cơ động số 3, Trung đoàn Cảnh sát Cơ động Tây Bắc, thuộc Bộ Tư lệnh Cảnh sát Cơ động (Bộ Công an) ở phường Văn Phú, tỉnh Lào Cai, các cán bộ, chiến sĩ tập luyện với tinh thần nghiêm túc, quyết tâm, hướng tới Lễ kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công (19/8/1945 - 19/8/2025) và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945 - 2/9/2025).

Chiến sĩ ngâm mình trong bùn tìm kiếm nạn nhân mất tích do sạt lở đất ở Điện Biên

Chiến sĩ ngâm mình trong bùn tìm kiếm nạn nhân mất tích do sạt lở đất ở Điện Biên

Đến 17 giờ ngày 1/8/2025, lũ quét, sạt lở đất tại tỉnh Điện Biên đã khiến 7 người chết, 3 người bị mất tích và 7 người bị thương. Trong đó tại xã Xa Dung, 3 người vẫn còn đang mất tích. Các chiến sĩ Phòng cháy, chữa cháy và Cứu nạn cứu hộ Công an tỉnh Điện Biên cùng với Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh ngâm mình trong lớp bùm dày hơn 1m, nỗ lực tìm kiếm nạn nhân vẫn còn đang mất tích.

Điện Biên: Mưa lũ làm 12 người chết và mất tích, nhiều nhà bị vùi lấp

Điện Biên: Mưa lũ làm 12 người chết và mất tích, nhiều nhà bị vùi lấp

Sáng 1/8/2025, mưa lớn cục bộ đã trút xuống các xã Xa Dung, Na Son, Tìa Dình, Mường Luân và Phình Giàng (tỉnh Điện Biên) khiến quốc lộ 12 đoạn từ xã Na Son đi xã Xa Dung xuất hiện nhiều điểm sạt lở nghiêm trọng, giao thông tê liệt hoàn toàn. Mưa lũ đã làm 12 người chết và mất tích, nhiều nhà bị vùi lấp.

Cung đường Quốc lộ 16 từ Mỹ Lý đi Nhôn Mai tan hoang do lũ dữ

Cung đường Quốc lộ 16 từ Mỹ Lý đi Nhôn Mai tan hoang do lũ dữ

Sau 10 ngày khi lũ dữ càn quét, tàn phá và gây thiệt hại nghiêm trọng tại nhiều địa phương miền núi phía Tây tỉnh Nghệ An, đến nay, xã Nhôn Mai là địa phương duy nhất còn lại vẫn bị cô lập hoàn toàn bởi tuyến Quốc lộ 16 bị sạt lở, sụt sạt, vùi lấp nghiêm trọng. Trên cung đường Quốc lộ 16 nối xã Mỹ Lý với Nhôn Mai, lũ dữ trên sông Nậm Nơn dâng cao, dòng chảy mạnh, xiết đã càn quét dữ dội và xóa sổ nhiều cụm dân cư vốn sầm uất, trù phú gây nên cảnh hoang tàn, tiêu điều, khó có thể khôi phục lại.

Hồn quê trong tấm chiếu cói Phú Tân

Hồn quê trong tấm chiếu cói Phú Tân

Những tấm chiếu cói thôn Phú Tân dẻo dai, tinh xảo được dệt nên từ đôi tay tài hoa của các nghệ nhân, lưu giữ một nét đẹp văn hóa truyền thống đặc sắc của vùng đất Ô Loan, tỉnh Đắk Lắk. Làng nghề truyền thống hơn trăm năm tuổi, trải qua nhiều thế hệ, nghề dệt chiếu thủ công vẫn bền bỉ tồn tại, không chỉ là kế sinh nhai mà còn là di sản văn hóa, là "hồn quê" của người dân nơi đây.

Đà Nẵng: Đánh thức tiềm năng du lịch từ những tháp Chăm ngàn năm tuổi

Đà Nẵng: Đánh thức tiềm năng du lịch từ những tháp Chăm ngàn năm tuổi

Thành phố Đà Nẵng không chỉ nổi tiếng với Thánh địa Mỹ Sơn – Di sản văn hóa thế giới, Bảo tàng Chăm nơi lưu giữ nhiều hiện vật và Bảo vật Quốc gia liên quan đến nền văn hóa Chăm mà còn có các ngọn cổ tháp Chăm ngàn năm tuổi vẫn tồn tại đến tận ngày nay như cụm tháp Khương Mỹ (xã Tam Xuân), Chiên Đàn (xã Tây Hồ) và tháp Bằng An (phường An Thắng). Tuy nhiên, những ngọn tháp cổ này dường như đang bị “bỏ quên”, chưa được kết nối để trở thành các điểm du lịch hấp dẫn.

Cận cảnh cơn lũ lịch sử ở miền tây Nghệ An

Cận cảnh cơn lũ lịch sử ở miền tây Nghệ An

Hoàn lưu cơn bão số 3 tràn qua khiến nhiều địa phương miền Tây Nghệ An chìm trong lũ. Dù đã 4 ngày trôi qua, nhưng đến nay vẫn còn 15 xã với gần 12.000 hộ vẫn bị cô lập, trong đó, có 3 xã với gần 5.000 hộ bị cô lập hoàn toàn.