Phụ nữ dân tộc thiểu số thích ứng với công nghệ số

Việc người dân tộc thiểu số tiếp cận với điện thoại thông minh, Internet và mạng xã hội không chỉ là một thay đổi công nghệ đơn thuần, mà là sự khởi đầu cho nhiều chuyển biến xã hội sâu sắc.

Khi công nghệ số len lỏi vào các bản làng vùng cao, nó dần góp phần định hình lại cách người dân tộc thiểu số giao tiếp, kết nối, tiếp cận thông tin, học tập, mưu sinh và thậm chí là nhận thức về bản thân và cộng đồng. Mạng xã hội trở thành cầu nối giữa “bên trong” và “bên ngoài”, giữa truyền thống và hiện đại, giữa cá nhân và tập thể.

phu-nu-dan-toc-thieu-so.jpg
Các phụ nữ dân tộc thiểu số áp dụng công nghệ 4.0 trong kết nối phục vụ sản xuất kinh doanh tại một Diễn đàn. Ảnh tư liệu: Anh Tuấn/TTXVN

Đặc biệt, với nhóm phụ nữ dân tộc thiểu số, vốn chịu nhiều thiệt thòi về vị thế và cơ hội, không gian mạng đang tạo nên những thay đổi đầy bất ngờ: từ kinh tế hộ, vai trò giới cho đến cách ứng xử với các mối quan hệ xã hội và gia đình.

Góp phần tìm kiếm thông tin, phát triển sinh kế

Tại xã Y Tý, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai, nơi sinh sống tập trung của đồng bào Hà Nhì, mạng xã hội đang từng bước len lỏi vào đời sống hàng ngày của phụ nữ dân tộc thiểu số. Từ việc chỉ sử dụng điện thoại để liên lạc, phụ nữ nơi đây đã dần làm quen với các nền tảng như Facebook, Zalo, WeChat và YouTube để kết nối, tìm kiếm thông tin và phát triển sinh kế.

Qua nghiên cứu thực địa, Phó Giáo sư, Tiến sỹ Bùi Thị Bích Lan, Phó Viện trưởng Viện Dân tộc học và Tôn giáo, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam nhận định, mạng xã hội không chỉ giúp phụ nữ Hà Nhì mở rộng phạm vi giao tiếp, tiếp cận kiến thức về chăm sóc con cái, sức khỏe, làm đẹp, mà còn tạo điều kiện để họ chủ động hơn trong kinh tế gia đình. Nhiều người đã sử dụng mạng xã hội để quảng bá, rao bán thổ cẩm, nông sản, dược liệu hoặc dịch vụ homestay. Những hình thức này tuy quy mô nhỏ nhưng góp phần tăng thu nhập và giúp phụ nữ tự tin hơn trong vai trò xã hội.

Tuy nhiên, Tiến sỹ Bùi Thị Bích Lan cũng cho rằng bên cạnh lợi ích rõ rệt, mạng xã hội đồng thời đặt ra nhiều thách thức. Một số phụ nữ trẻ bị ảnh hưởng bởi các hình mẫu lý tưởng hóa trên mạng, dẫn tới tâm lý so sánh, mặc cảm, áp lực tinh thần. Không ít người thiếu kỹ năng số và nhận diện rủi ro mạng nên dễ bị dụ dỗ, lừa đảo hoặc sa vào các mối quan hệ không lành mạnh.

Đáng lưu ý, trong bối cảnh nhiều phụ nữ làm mẹ đơn thân hoặc có chồng đi làm xa, mạng xã hội còn là nơi họ tìm kiếm sự chia sẻ, kết nối tinh thần. Các nhóm cộng đồng trực tuyến như “Mẹ đơn thân Hà Nhì”, “Không gục ngã”, “Phụ nữ vùng cao yêu thương nhau” đang hình thành như một cách để phụ nữ tự hỗ trợ nhau trong cuộc sống.

Từ những quan sát thực tế, Phó Giáo sư, Tiến sỹ Bùi Thị Bích Lan đề xuất cần tổ chức các lớp tập huấn kỹ năng số phù hợp với trình độ của phụ nữ vùng cao; lồng ghép nội dung giáo dục giới, phòng tránh rủi ro mạng vào các chương trình truyền thông cơ sở; đồng thời gắn kết mạng xã hội với các mô hình sinh kế bản địa để tạo điều kiện cho phụ nữ khởi nghiệp, phát triển kinh tế gắn với bảo tồn văn hóa.

Nếu được hỗ trợ đúng hướng, mạng xã hội sẽ không chỉ là công cụ thông tin mà còn là phương tiện giúp phụ nữ dân tộc thiểu số khẳng định vị trí, vai trò và đóng góp nhiều hơn cho cộng đồng.

Tăng cường giáo dục kỹ năng số

Nghiên cứu nhân học thực hiện tại bản Văng Môn, huyện Tương Dương, tỉnh Nghệ An, nơi cư trú của cộng đồng người Ơ-đu đã làm rõ những chuyển biến sâu sắc trong đời sống xã hội của tộc người này khi tiếp cận với điện thoại thông minh, Internet và mạng xã hội. Đây là một trong những dân tộc có dân số ít nhất Việt Nam, nhưng lại điển hình cho quá trình thích ứng mạnh mẽ với công nghệ số trong điều kiện tái định cư và hội nhập.

Theo ghi nhận từ nghiên cứu của Tiến sỹ Bùi Minh Hảo, Khoa Nhân học, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, việc tiếp cận với mạng di động, 3G, 4G và Wifi từ năm 2006 đến nay đã mở ra không gian giao tiếp, học tập và mưu sinh hoàn toàn mới cho người Ơ-đu. Thanh niên và phụ nữ Ơ-đu sử dụng mạng xã hội như một phần không thể thiếu trong đời sống hàng ngày: từ gọi điện video, gửi ảnh, cập nhật thông tin, cho đến kinh doanh online…

Nhiều cá nhân đã biết tận dụng mạng xã hội để mở cửa hàng trực tuyến bán đặc sản vùng cao… Một số người khác dùng mạng xã hội để kết nối với khách hàng, quảng bá du lịch cộng đồng hoặc tìm kiếm cơ hội làm việc tại các thành phố lớn. Các hình thức giao tiếp mới qua video call, mạng xã hội cũng giúp gắn kết gia đình trong bối cảnh lao động di cư ngày càng phổ biến.

Trường hợp như chị Lo Thị Mỹ, từ chỗ không biết sử dụng mạng xã hội, nay đã sở hữu một tài khoản Facebook có hơn 5.000 bạn bè, điều hành một cửa hàng online và trở thành trụ cột kinh tế của gia đình. Hay như chị Lo Thị Chín, làm việc xa con, nhưng vẫn duy trì tình cảm gia đình qua các cuộc gọi video mỗi tối, cho thấy mạng xã hội đang đóng vai trò như một “cây cầu kết nối” mới trong đời sống người Ơ-đu.

Nghiên cứu cũng nhận diện rõ rủi ro: Khi người Ơ-đu tiếp cận mạng mà thiếu kỹ năng, họ có thể bị dẫn dụ vào các trào lưu không phù hợp, tiêu dùng lãng phí hoặc mất cảnh giác với thông tin giả mạo. Tuy vậy, điều đáng ghi nhận là sự chủ động của người dân trong việc khai thác công nghệ để thích nghi chứ không hoàn toàn bị động tiếp nhận.

Qua quá trình nghiên cứu tại địa phương, Tiến sỹ Bùi Minh Hảo đề xuất, cần tiếp tục cải thiện hạ tầng mạng tại vùng sâu, vùng tái định cư; phát triển chương trình hỗ trợ sinh kế số gắn với đặc thù văn hóa dân tộc; tăng cường giáo dục kỹ năng số cơ bản, bảo vệ người dùng mạng xã hội tại các vùng dân tộc thiểu số. Mạng xã hội đang định hình một “không gian sống mới” nơi truyền thống và hiện đại không loại trừ nhau, mà hòa quyện và đồng hành, giúp người Ơ-đu tự tin bước vào tiến trình hội nhập xã hội trên cơ sở giữ gìn bản sắc./.

Có thể bạn quan tâm

Cơ cấu mùa vụ sản xuất tránh hạn và mặn xâm nhập mặn

Cơ cấu mùa vụ sản xuất tránh hạn và mặn xâm nhập mặn

Sóc Trăng là địa phương trực tiếp và chịu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu (hạn hán và nước mặn xâm nhập) đến sản xuất nông nghiệp. Chính vì vậy, ngành chức năng tỉnh đã xây dựng kế hoạch cơ cấu mùa vụ sản xuất trong năm đối với từng địa phương, đem lại hiệu quả cho nhiều hộ nông dân.

Nuôi cá tầm - hướng đi xóa nghèo cho đồng bào vùng cao

Nuôi cá tầm - hướng đi xóa nghèo cho đồng bào vùng cao

Sau nhiều năm cố gắng, nỗ lực với nghề nuôi cá tầm, ông Giàng A Hồ ở bản Xím Vàng, xã Xím Vàng, huyện Bắc Yên (Sơn La) đã thoát nghèo, từng bước vươn lên trở thành hộ khá. Ông trở thành tấm gương trong phát triển kinh tế gia đình của cộng đồng các dân tộc vùng cao nơi còn rất nhiều khó khăn.

Đẩy mạnh chế biến sâu, nâng cao giá trị nông sản đặc thù

Đẩy mạnh chế biến sâu, nâng cao giá trị nông sản đặc thù

Để thiết lập chuỗi liên kết chặt chẽ từ khâu sản xuất đến chế biến, nhằm nâng cao chất lượng, đảm bảo truy xuất nguồn gốc và xây dựng thương hiệu sản phẩm để gia tăng giá trị cho nông sản địa phương, tỉnh Ninh Thuận đang tập trung xây dựng các vùng sản xuất nông sản quy mô lớn; đồng thời thu hút doanh nghiệp đầu tư vào công nghiệp chế biến.

Nông dân thu nhập hàng trăm triệu đồng từ mùa chuối 'ngọt'

Nông dân thu nhập hàng trăm triệu đồng từ mùa chuối 'ngọt'

Chuối xiêm là cây trồng chủ lực tại khu vực vùng đệm Vườn quốc gia U Minh Thượng hơn 20 năm qua. Nơi đây được mệnh danh là vương quốc chuối của tỉnh Kiên Giang. Từ đầu năm 2025 đến nay, giá chuối xiêm ở huyện U Minh Thượng duy trì ở mức cao mang lại niềm vui và nguồn thu nhập khá cho người dân.

Chuyển trên 15.800 ha đất lúa kém hiệu quả sang trồng mít xuất khẩu

Chuyển trên 15.800 ha đất lúa kém hiệu quả sang trồng mít xuất khẩu

Nhằm chuyển đổi sản xuất thích ứng biến đổi khí hậu, giảm nhẹ thiên tai những địa bàn canh tác khó khăn, các huyện vùng ngập lũ và vùng Đồng Tháp Mười phía Tây tỉnh Tiền Giang: Cái Bè, Cai Lậy, Châu Thành, Tân Phước, thị xã Cai Lậy đã chuyển trên 15.800 ha đất trồng lúa hiệu quả thấp, bị ảnh hưởng lũ lụt hàng năm trước đây sang trồng mít Thái chuyên canh phục vụ nhu cầu thị trường trong nước và xuất khẩu.

Nâng cao kỹ năng sống cho trẻ em vùng dân tộc thiểu số

Nâng cao kỹ năng sống cho trẻ em vùng dân tộc thiểu số

Sóc Trăng có trên 35% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số, trong đó có 30% dân số là đồng bào Khmer. Việc chăm sóc, bảo vệ trẻ em vùng dân tộc thiểu số được quan tâm triển khai thực hiện. Trong dịp Hè năm 2025, ngành chức năng tỉnh Sóc Trăng tổ chức nhiều hoạt động nhằm giúp trẻ em có điều kiện vui chơi, nâng cao kỹ năng sống.

Sản phẩm chuối Gia Lai chinh phục các thị trường khó tính

Sản phẩm chuối Gia Lai chinh phục các thị trường khó tính

Sản phẩm chuối của tỉnh Gia Lai đã có mặt tại nhiều thị trường khó tính như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Đông… Điều này khẳng định chất lượng và vị thế ngày càng cao của nông sản Việt Nam nói chung và Gia Lai nói riêng trên trường quốc tế. Tuy nhiên, để giữ vững và phát huy thành quả này, các doanh nghiệp trồng cây ăn quả, đặc biệt là chuối cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy trình sản xuất, từ khâu chọn giống, trồng, chăm sóc đến khâu thu hoạch và bảo quản.

Điện lực Đắk Nông nâng cao năng lực xử lý sự cố, ứng phó thiên tai

Điện lực Đắk Nông nâng cao năng lực xử lý sự cố, ứng phó thiên tai

Nhằm chủ động ứng phó với thiên tai và nâng cao khả năng xử lý sự cố trên lưới điện, Công ty Điện lực Đắk Nông vừa tổ chức diễn tập phương án phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn năm 2025. Cùng với đó, Công ty cũng triển khai nhiều giải pháp nhằm góp phần nâng cao năng lực ứng phó trước các tình huống bất ngờ do thiên tai gây ra.

Chuyển đổi số là cơ hội để Lào Cai bứt phá, vươn lên

Chuyển đổi số là cơ hội để Lào Cai bứt phá, vươn lên

Ngày 21/5, tại Hội nghị trực tuyến triển khai Kế hoạch hành động thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, triển khai phong trào “Bình dân học vụ số”, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai Trịnh Xuân Trường khẳng định, chuyển đổi số là cơ hội để tỉnh bứt phá vươn lên, rút ngắn khoảng cách với các tỉnh, thành phố phát triển trong cả nước.

Nguy kịch do ăn nấm mọc trên nhộng ve sầu

Nguy kịch do ăn nấm mọc trên nhộng ve sầu

Bệnh viện Đa khoa tỉnh Gia Lai cho biết đang tích cực điều trị cho anh Rlan Hùng (sinh năm 1993, trú tại xã Ia Dơk, huyện Đức Cơ), bệnh nhân bị ngộ độc do ăn nấm mọc trên nhộng ve sầu, do nhầm tưởng là “đông trùng hạ thảo”.

Tạo chuyển biến mạnh mẽ về bình đẳng giới cho đồng bào vùng cao

Tạo chuyển biến mạnh mẽ về bình đẳng giới cho đồng bào vùng cao

Triển khai Dự án 8 "Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em" thuộc Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2025, Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Cao Bằng đã đẩy mạnh các chiến dịch truyền thông về bình đẳng giới nhằm tạo chuyển biến mạnh mẽ nhận thức cho người dân trong giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với đồng bào dân tộc thiểu số.

Khuyến nghị phòng bệnh cho tôm nuôi khi nắng nóng mưa xen kẽ

Khuyến nghị phòng bệnh cho tôm nuôi khi nắng nóng mưa xen kẽ

Sóc Trăng là tỉnh có sản lượng tôm xuất khẩu hàng đầu cả nước. Để bảo vệ diện tích tôm nuôi trước diễn biến thời tiết nắng nóng, mưa xen kẽ như hiện nay, ngành chuyên môn tỉnh Sóc Trăng đang đẩy mạnh nhiều giải pháp, nhằm giúp hộ nuôi đạt hiệu quả cao trong vụ tôm nuôi 2025.

Khuyến cáo nông dân tăng kiểm tra đồng ruộng, phòng trừ sâu bệnh hại lúa

Khuyến cáo nông dân tăng kiểm tra đồng ruộng, phòng trừ sâu bệnh hại lúa

Theo ông Vũ Thanh Quỳnh, Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Hà Nội, dự báo thời gian tới, một số sinh vật gây hại như chuột, bệnh đạo ôn cổ bông, bọ rầy, bệnh khô vằn, bệnh đốm sọc vi khuẩn - bạc lá trên cây lúa; sâu đục bắp, bệnh đốm lá trên cây ngô; bọ nhảy, sâu xanh bướm trắng, sâu tơ, rệp trên cây rau... sẽ tiếp tục gây hại mạnh. Để hoàn thành thắng lợi vụ Xuân, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội khuyến cáo các địa phương cùng nông dân chủ động bám sát đồng ruộng, có biện pháp phòng chống sâu bệnh kết hợp với chăm sóc tốt lúa, rau màu...

Thạch đen Cao Bằng – Hương vị mát lành của núi rừng

Thạch đen Cao Bằng – Hương vị mát lành của núi rừng

Giữa không gian hùng vĩ của núi rừng Đông Bắc, tỉnh Cao Bằng không chỉ nổi bật bởi cảnh sắc thiên nhiên hoang sơ, mà còn ghi dấu trong lòng du khách bởi những đặc sản dân dã, đậm đà bản sắc. Một trong số đó chính là thạch đen Cao Bằng – món ăn giản dị nhưng chất chứa tinh hoa của đất trời và bàn tay người bản địa.

Nâng cao nhận thức và kỹ năng ứng phó với thiên tai cho học sinh

Nâng cao nhận thức và kỹ năng ứng phó với thiên tai cho học sinh

Sáng 13/5, Cục Quản lý đê điều và Phòng, chống thiên tai phối hợp với Sở Nông Nghiệp và Môi trường tỉnh Lào Cai, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Lào Cai, Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Bát Xát và Công ty cổ phần Acecook Việt Nam tổ chức vòng Chung khảo cuộc thi Rung chuông vàng “Cùng em phòng chống thiên tai - Kiến tạo tương lai bền vững” tại trường Trung học cơ sở thị trấn Bát Xát, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai.

Vụ thứ 3 liên tiếp, Trà Vinh tham gia đề án trồng lúa chất lượng cao, phát thải thấp

Vụ thứ 3 liên tiếp, Trà Vinh tham gia đề án trồng lúa chất lượng cao, phát thải thấp

Vụ lúa Hè Thu 2025, tỉnh Trà Vinh có 37 hợp tác xã đăng ký trồng lúa chất lượng cao, giảm phát thải theo Đề án "Phát triển bền vững một triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030" trên tổng diện tích hơn 5.121 ha. Đây là vụ sản xuất thứ 3 liên tiếp tỉnh Trà Vinh tham gia đề án và cả 3 vụ đều mang lại hiệu quả cao cho nông dân.

Tỷ lệ tiêm vaccine cho đàn vật nuôi vẫn thấp

Tỷ lệ tiêm vaccine cho đàn vật nuôi vẫn thấp

Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Trà Vinh đang chỉ đạo đơn vị chuyên môn cùng phòng Nông nghiệp và Môi trường các huyện phối hợp chính quyền địa phương tăng cường hỗ trợ kỹ thuật chăm sóc đàn vật nuôi cho nông hộ; tập trung thực hiện tiêm vaccine phòng bệnh cho đàn gia súc, gia cầm trong mùa khô.

Cô gái Dao xây dựng thương hiệu chè Shan Tuyết dưới dải Tây Côn Lĩnh

Cô gái Dao xây dựng thương hiệu chè Shan Tuyết dưới dải Tây Côn Lĩnh

Những ngày đầu tháng 5, trong sắc xanh bạt ngàn của rừng núi Hà Giang, cây chè Shan Tuyết cổ thụ vươn mình kiêu hãnh giữa mây trời Tây Côn Lĩnh. Và giữa vùng đất ấy, cô gái người Dao Bàn Thị Hom đang từng ngày viết nên câu chuyện khởi nghiệp đầy cảm hứng từ chính loại trà trứ danh của quê hương mình.

Vũ Thị Thủy - Người giữ thương hiệu cho Cam Cao Phong và các sản phẩm từ cam

Vũ Thị Thủy - Người giữ thương hiệu cho Cam Cao Phong và các sản phẩm từ cam

Hòa Bình nổi tiếng với thương hiệu Cam Cao Phong và huyện Cao Phong có những đồi cam trù phú trải dài cùng thiên nhiên tươi đẹp. Cũng tại vùng đất cam này, chị Vũ Thị Thủy, Giám đốc Hợp tác xã 3T Farm nổi lên là một tấm gương nông dân tiêu biểu với một hành trình kiên trì, sáng tạo vượt khó với khát vọng mãnh liệt làm nông nghiệp sạch từng bước đưa thương hiệu Cam Cao Phong và các sản phẩm từ cam chinh phục thị trường trong nước, đặt nền móng cho một mô hình nông nghiệp hữu cơ bền vững, hiện đại.