Báu vật của già Rơ Châm Nhang

Báu vật của già Rơ Châm Nhang
Già Nhang bên những chiếc cồng chiêng.
Già Nhang bên những chiếc cồng chiêng. 

Khi chúng tôi gọi già là nhà sưu tầm, bảo tồn văn hóa Tây Nguyên, già cười lớn: “Không đâu! Phần lớn là tài sản do cha ông để lại, phần khác là do mình thích nên tìm về, lưu giữ lại thôi”. Nói rồi, già dẫn chúng tôi lên nhà sàn. Tại đây, già dành hẳn một gian để trưng bày rất nhiều sản phẩm đặc trưng của cộng đồng các dân tộc Tây Nguyên. Từ những chiếc gùi, bộ cồng chiêng được treo trên vách nhà sàn cho đến những chiếc ghè xếp kín bốn góc nhà, rồi những chiếc nồi đồng, rìu, rựa… Tất cả đều được già lau chùi sạch bóng và xếp ngay ngắn, cẩn trọng. Già bảo, những chiếc ché, chiếc cồng chiêng này là vật gia bảo và là báu vật của riêng mình.

Chỉ vào góc nhà, già hỏi đố: Nhà báo có phân biệt được ghè nào là ghè quý không? Rồi chẳng để khách phải lúng túng, già Nhang đi về phía góc nhà, cẩn thận lấy ra 2 chiếc ghè lớn và nói: “Đây là ghè Tôk và ghè Đan Krên, 2 trong 8 chiếc ghè quý của gia đình mình. 2 chiếc ghè này khi xưa ông bà mình đã phải đổi bằng 7-8 con trâu to”. Nói rồi, già ngồi trầm ngâm như nhắc nhớ lại những năm tháng xưa cũ: Khi đó, gia đình già cũng được xếp vào hàng giàu có trong làng và mức độ giàu có hay khá giả được tính bằng trâu, bò và những chiếc ghè, bộ chiêng. Thậm chí, có những chiếc ghè, chiếc chiêng được cha mẹ đổi bằng 30 đến 40 con trâu. Sau này, khi những đứa con trong nhà bắt chồng, bắt vợ đều được cha mẹ chia cho những chiếc ghè, bộ cồng chiêng thay cho vàng bạc, của cải. Số còn lại đều được chôn theo cha mẹ khi chết, bởi “cái nào cha mẹ cho mình thì mình giữ lại, còn cái nào của cha mẹ thì khi chết phải mang theo, đó là phong tục xưa nay rồi”-già Nhang giải thích. Cũng theo già, những chiếc ghè quý của gia đình sau khi chôn theo cha mẹ đều bị đập bể ở dưới đít ghè như để nói thay lời của người sống về sự mất mát, không lành lặn đồng thời cũng là cách để tránh sự xâm phạm từ bên ngoài.   

Bản thân già Nhang sau khi “bắt vợ” cũng được cha mẹ chia cho 8 chiếc ghè quý có giá trị bằng nhiều con trâu, con bò và gần 10 bộ cồng chiêng. Đã có lúc cuộc sống gia đình rất khó khăn song già vẫn luôn nhắc nhở bản thân phải giữ lại những báu vật của cộng đồng, thậm chí khi có tiền, già còn lặn lội đi các vùng lân cận để sưu tầm thêm nhiều chiếc ghè khác của các dân tộc anh em. Hiện nay, già có gần 40 chiếc ghè nhưng chỉ một vài cái có giá trị về tiền bạc cũng như tuổi đời, còn lại chủ yếu là giá trị về mặt tinh thần. Già Nhang chia sẻ, nếu rượu cần là thứ không thể thiếu trong các lễ hội của người Jrai thì song hành với đó, những chiếc ché (ghè) cũng rất quan trọng. Vì vậy, dù là giàu hay nghèo, trong mỗi nếp nhà sàn của người Jrai đều có 1-2 chiếc ghè, tuy nhiên ghè quý như già Nhang đang sở hữu thì không nhiều. Cũng không ít người Kinh, Jrai ở các huyện tìm đến nhà già, trả giá cao để mua những chiếc chiêng, chiếc ghè nhưng già không bán. “Dù có trả giá cao bao nhiêu già cũng không bán đâu! Bởi, đây là vật gia bảo, sau này mình có chết đi cũng phải có cái gì để lại cho con cháu. Với lại, bây giờ có tiền muốn tìm mua những chiếc ghè như thế cũng không có đâu!”-già trải lòng.

Đưa tay chạm nhẹ lên chiếc chiêng đang treo trên vách nhà sàn, già Nhang tiếp tục giới thiệu với chúng tôi về những bộ cồng chiêng mà mình đang cất giữ. Già kể: “Lúc trước, những bộ chiêng này thường được dùng trong các dịp lễ hội của làng hay những lúc làng có việc quan trọng. Mỗi khi tiếng chiêng vang lên, cũng là lúc dân làng cùng nắm tay nhau hòa trong điệu xoang bên ánh lửa và ngất ngây trong men say hương rượu cần”. Nhưng giờ đây, những bộ cồng chiêng của già ít có dịp sử dụng, vì làng cũng ít lễ hội hơn trước và thanh niên ngày nay cũng không mặn mà với tiếng cồng chiêng. Chỉ khi nào nhớ tiếng chiêng quá, già lại mời những ông bạn già đến nhà, cùng ngồi với nhau và chơi cồng chiêng cho đỡ nhớ...

Ngoài bộ cồng chiêng đang treo trên vách nhà, già còn cất giữ cẩn thận nhiều bộ cồng chiêng có giá trị khác. “Đã có người trả 30 triệu đồng/bộ nhưng già không bán. Những bộ cồng chiêng này bây giờ có tiền cũng không biết mua ở đâu nên già phải cất giữ cẩn thận, chỉ đem ra dùng khi làng có việc hoặc ai có nhu cầu tìm hiểu về văn hóa cồng chiêng”-già Nhang bộc bạch.

…Để những giá trị tinh thần của cộng đồng không bị mai một theo thời gian, thời gian gần đây, già Nhang bắt tay vào việc xây dựng quán ăn mang đậm dấu ấn núi rừng, chuyên phục vụ cơm lam, gà nướng, rượu cần-những món đặc sản của dân tộc Jrai. Bên cạnh đó, quán còn phục vụ những tiết mục văn nghệ đặc trưng của người dân bản địa: đốt lửa trại, múa xoang, đánh cồng chiêng… và nếu khách cho nhu cầu tham quan, tìm hiểu về văn hóa bản địa thì chính già sẽ là hướng dẫn viên. “Quán sẽ mời những nghệ nhân đến biểu diễn bằng chính những bộ cồng chiêng quý của gia đình”-già Nhang cho hay.
Báo Điện tử Gia Lai

Có thể bạn quan tâm

Nỗ lực tuyên truyền thay đổi ‘nếp nghĩ, cách làm’ cho phụ nữ dân tộc thiểu số

Nỗ lực tuyên truyền thay đổi ‘nếp nghĩ, cách làm’ cho phụ nữ dân tộc thiểu số

Từ những buôn làng heo hút tại xã Trường Sơn (tỉnh Quảng Bình) đến các thôn bản xa xôi tại xã Ea Sô (tỉnh Đắk Lắk), những người phụ nữ dân tộc thiểu số vốn lâu nay bị bó buộc bởi định kiến giới, hủ tục và nghèo đói đang từng bước thay đổi “nếp nghĩ, cách làm” với sự tiếp sức của dự án 8.

Cánh tay nối dài của Đảng với đồng bào dân tộc thiểu số

Cánh tay nối dài của Đảng với đồng bào dân tộc thiểu số

Ông Điểu Dũng làm Trưởng thôn Thác Dài, xã Phú Văn, huyện Bù Gia Mập, tỉnh Bình Phước đã được gần 10 năm. Với sự tận tâm và trách nhiệm, ông đã trở thành điểm tựa vững chắc, tiếp thêm động lực cho nhiều hộ đồng bào dân tộc thiểu số vươn lên thoát nghèo, ổn định cuộc sống.

Ứng dụng công nghệ cao giúp nông dân tăng thu nhập gấp từ 3 - 10 lần

Ứng dụng công nghệ cao giúp nông dân tăng thu nhập gấp từ 3 - 10 lần

Ông Lê Văn Đông, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Trà Vinh cho biết, hiện toàn tỉnh có hơn 29.700 ha đất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao như: tưới phun bán tự động, nhà lưới, sản xuất đạt tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, hữu cơ, ASC; nuôi tôm siêu thâm canh công nghệ cao... Các mô hình này cho năng suất, chất lượng vượt trội, hiệu quả kinh tế cao hơn từ 3 đến 10 lần so với phương thức truyền thống.

Nâng cao ‘quyền năng’ kinh tế cho phụ nữ dân tộc thiểu số

Nâng cao ‘quyền năng’ kinh tế cho phụ nữ dân tộc thiểu số

Từ những tổ tiết kiệm nhỏ trong cộng đồng đến các mô hình sinh kế hiệu quả, nhiều phụ nữ dân tộc thiểu sốn tại các vùng miền trên cả nước đang từng bước chuyển đổi mạnh mẽ. Khi được hỗ trợ đúng lúc, đúng cách, chị em không chỉ cải thiện thu nhập, mà còn tự tin làm chủ cuộc sống, trở thành điểm tựa vững chắc cho gia đình và cộng đồng.

Thắm tình quân dân trên cánh đồng lúa Rục Làn và Ka Ai

Thắm tình quân dân trên cánh đồng lúa Rục Làn và Ka Ai

Từ ngày 5 - 9/6, Đồn Biên phòng cửa khẩu Quốc tế Cha Lo và Đồn Biên phòng Cà Xèng (Bộ đội Biên phòng tỉnh Quảng Bình) đã huy động cán bộ, chiến sĩ xuống ruộng giúp nhân dân thu hoạch vụ lúa Đông - Xuân tại các cánh đồng bản Rục Làn, xã Thượng Hóa và bản Ka Ai, xã Dân Hóa, huyện Minh Hóa.

Vượt cầu tràn cầu tràn Bộc Bố, một người dân bị nước lũ cuốn trôi

Vượt cầu tràn cầu tràn Bộc Bố, một người dân bị nước lũ cuốn trôi

Theo thông tin ban đầu từ huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn, do ảnh hưởng của trận mưa lớn vào rạng sáng 9/6, nước lũ đầu nguồn Sông Năng đổ về. Đến khoảng 9 giờ sáng cùng ngày, tại khu vực cầu tràn Bộc Bố - Nhạn Môn thuộc địa bàn xã Bộc Bố nước dâng cao, chảy xiết. Lúc đó, một người dân trong khi đi qua cầu tràn này không may đã bị nước lũ cuốn trôi, tử vong.

Tây Ninh: Học và làm theo Bác hiện thực hóa mục tiêu đổi mới đất nước

Tây Ninh: Học và làm theo Bác hiện thực hóa mục tiêu đổi mới đất nước

Ngày 9/6, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Tây Ninh tổ chức Hội nghị tổng kết 10 năm thực hiện Chỉ thị 05-CT/TW, ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị khóa XII về "Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh", gặp mặt, biểu dương, khen thưởng tập thể, cá nhân tiêu biểu, xuất sắc trong học và làm theo Bác.

Chắp cánh ước mơ cho trẻ khuyết tật ở Yên Bái

Chắp cánh ước mơ cho trẻ khuyết tật ở Yên Bái

Ngày 9/6, Hội Cứu trợ trẻ em tàn tật Việt Nam phối hợp với Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Yên Bái, Hội Chữ thập đỏ tỉnh và UBND thành phố Yên Bái tổ chức chương trình “Chắp cánh ước mơ cho trẻ em khuyết tật tỉnh Yên Bái”. Hoạt động nhằm lan tỏa tình yêu thương, chia sẻ những khó khăn, thiệt thòi và tạo điều kiện cho trẻ em khuyết tật tỉnh Yên Bái có cơ hội học tập, phát triển bản thân.

Kon Tum tiếp tục yêu cầu kiểm tra lại việc mã số vùng trồng cho sâm Ngọc Linh

Kon Tum tiếp tục yêu cầu kiểm tra lại việc mã số vùng trồng cho sâm Ngọc Linh

Liên quan đến những bất cập trong việc cấp mã vùng trồng sâm Ngọc Linh của Chi cục Nông nghiệp, Ủy ban nhân dân tỉnh Kon Tum tiếp tục có văn bản yêu cầu Sở Nông nghiệp và Môi trường khẩn trương kiểm tra, rà soát toàn bộ hồ sơ đề nghị, quy trình, trình tự cấp mã số vùng trồng đối với Công ty cổ phần Rượu sâm Ngọc Linh (số 2056/UBND-KTN ngày 6/6/2025).

Dự án đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên: Bám tiến độ giữa mưa rừng, núi đá

Dự án đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên: Bám tiến độ giữa mưa rừng, núi đá

Mặc dù đối mặt với nhiều khó khăn do thời tiết và địa hình hiểm trở, các đơn vị thi công thuộc dự án đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên đang nỗ lực huy động tối đa nhân lực, thiết bị, linh hoạt tổ chức thi công để đảm bảo hoàn thành toàn tuyến trước ngày 19/8 theo chỉ đạo mới nhất của Thủ tướng Chính phủ.

Mùa xuân ‘gõ cửa’ trên những mái ấm xứ Thanh

Mùa xuân ‘gõ cửa’ trên những mái ấm xứ Thanh

Trong những thôn xóm tại huyện Như Xuân (tỉnh Thanh Hóa), một ngày mới bắt đầu như bao miền quê yên bình khác. Nhưng phía sau khung cảnh quen thuộc ấy là những thay đổi tích cực trong đời sống gia đình và vị thế người phụ nữ.

Tạo sự đồng thuận trong xây dựng nông thôn mới

Tạo sự đồng thuận trong xây dựng nông thôn mới

Từ vùng quê với muôn vàn khó khăn, xã Bình Hòa Nam (huyện Đức Huệ, tỉnh Long An) đang từng bước chuyển mình trở thành xã nông thôn mới vào năm 2020, mục tiêu thành xã nông thôn mới nâng cao vào cuối năm 2025 với sự chung sức đồng lòng của người dân và những định hướng quyết liệt từ chính quyền.

Nhân rộng và phát huy hiệu quả nhiều mô hình bảo vệ môi trường

Nhân rộng và phát huy hiệu quả nhiều mô hình bảo vệ môi trường

Ngày 6/6, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Tuyên Quang tổ chức tổng kết thực hiện phong trào "Tuyên Quang chung tay xử lý rác thải và chống rác thải nhựa" giai đoạn 2021 - 2025 và sơ kết công tác MTTQ Việt Nam tham gia thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021 - 2025.

An Giang: Hoàn thành sớm xóa nhà tạm, dột nát

An Giang: Hoàn thành sớm xóa nhà tạm, dột nát

Tính đến đầu tháng 6/2025, tất cả 11/11 huyện, thị xã, thành phố trên địa bàn tỉnh An Giang đã cơ bản hoàn thành mục tiêu xóa nhà tạm, dột nát, sớm hơn so với kế hoạch của Ban Chỉ đạo tỉnh.

Kon Tum: Phát sinh hơn 1.300 nhà tạm, dột nát cần xóa

Kon Tum: Phát sinh hơn 1.300 nhà tạm, dột nát cần xóa

Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Kon Tum thông tin, đến đầu tháng 6/2025, công tác xóa nhà tạm, nhà dột nát ở tỉnh đạt 97% trong tổng số hơn 2.700 hộ. Tuy nhiên, qua rà soát, các huyện, thành phố đã đề xuất phê duyệt bổ sung thêm 1.312 hộ có nhà tạm, nhà dột nát cần xóa.

Hàng loạt cầu treo dân sinh ở Gia Lai xuống cấp nghiêm trọng

Hàng loạt cầu treo dân sinh ở Gia Lai xuống cấp nghiêm trọng

Qua đợt kiểm tra toàn diện hệ thống cầu treo dân sinh theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và Bộ Xây dựng, Sở Xây dựng tỉnh Gia Lai đã phát hiện nhiều cây cầu xuống cấp nghiêm trọng, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông và tính mạng người dân.

Trao tặng nhà tình nghĩa cho người dân vùng khó Kon Tum

Trao tặng nhà tình nghĩa cho người dân vùng khó Kon Tum

Ngày 5/6, Công ty Điện lực Kon Tum phối hợp với chính quyền xã Mường Hoong, huyện Đăk Glei tổ chức bàn giao 5 căn nhà tình nghĩa cho các hộ nghèo người đồng bào dân tộc thiểu số thôn Đăk Bối (xã Mường Hoong, huyện Đăk Glei, tỉnh Kon Tum).

Mưa lũ gây thiệt hại hơn 30 ha cây trồng ở Yên Bái

Mưa lũ gây thiệt hại hơn 30 ha cây trồng ở Yên Bái

Thông tin từ Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Yên Bái, do chịu ảnh hưởng của rãnh áp thấp có trục qua Bắc Trung Bộ kết hợp với hội tụ gió trên 3.000 m, các khu vực trong tỉnh Yên Bái đêm ngày 4 và sáng 5/6 có mưa rào, mưa to và dông. Mưa lũ to gây thiệt hại hơn 30 ha diện tích nông nghiệp của người dân và một số công trình giao thông ở huyện Văn Yên.

Nghệ An: Mưa lớn gây sạt lở nghiêm trọng trên Quốc lộ 16

Nghệ An: Mưa lớn gây sạt lở nghiêm trọng trên Quốc lộ 16

Những ngày qua, khu vực các huyện miền núi biên giới Tương Dương, Kỳ Sơn của tỉnh Nghệ An có mưa to. Đặc biệt, vào các ngày 28, 29/5 và tối 4/6, mưa rất to đã gây sạt lở nghiêm trọng trên Quốc lộ 16 khiến giao thông bị chia cắt hoàn toàn.