 |
| Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng. Ảnh: Doãn Tấn - TTXVN |
Ích cho cơ quan nhà nước, lợi cho người dân, doanh nghiệp
* Đưa Trục liên thông văn bản quốc gia vào hoạt động, chúng ta được những gì, thưa Bộ trưởng?
- Cái được đầu tiên, đó là giảm được nhiều khâu, nhiều thủ tục, không phải giấy tờ in ấn, sao gửi. Bình thường gửi một văn bản từ đây xuống địa phương là 2 ngày, giờ chỉ tích cái là tới, nhanh hơn hỏa tốc, nhận được ngay và trình luôn mà không mất chi phí. Có thể tính bằng giây chứ không phải bằng phút. Các bộ trưởng, lãnh đạo tỉnh không cần ngồi phòng mà đi bất cứ đâu cũng có thể xử lý công việc. Văn bản ký số được ban hành có giá trị như văn bản ký “tươi” có dấu đỏ. Ông không thể nói không nhận được văn bản vì nó lưu vết hết, nhận lúc nào trên điện tử.
Theo tính toán, riêng tiền photo, tiền giấy, mực, sao chụp, scan… đã tiết kiệm được khoảng 154,3 tỷ đồng. Tiền bưu chính, gửi văn bản hỏa tốc, chuyển phát nhanh… tiết kiệm khoảng 575,2 tỷ đồng. Chi phí về thời gian, tiết kiệm lao động tính sơ bộ theo giá hướng dẫn của Ngân hàng Thế giới tiết kiệm khoảng 576 tỷ đồng. Như vậy, chúng ta tiết kiệm được trên 1.200 tỷ đồng.
Còn nhiều cái khác không thể tính được, ví dụ với cách làm công khai, minh bạch như vậy sẽ giảm tiêu cực, nhanh hơn, tiết kiệm thời gian hơn. Doanh nghiệp có sản phẩm được cơ quan có thẩm quyền chấp thuận, đồng ý chủ trương sớm thì sản phẩm đó sẽ ra sớm hơn so với mong đợi… Đặc biệt, lòng tin của dân và môi trường đầu tư cũng được cải thiện rất nhiều. Lợi ích đó chưa thể tính được.
Quyết tâm đến ngày 30/6 phải thông qua được e-cabinet (hệ thống thông tin phục vụ họp và xử lý công việc) của Chính phủ, thay vì Văn phòng Chính phủ phi giấy tờ, phải tiến tới Chính phủ phi giấy tờ. Chỉ đạo của lãnh đạo Chính phủ là sẽ kết nối với các thành viên Chính phủ. Trước đây, Chính phủ họp 3 ngày, tiến tới ứng dụng công nghệ thông tin giảm thời gian họp chỉ còn 1 ngày, vì nội dung văn bản đã được xử lý trên mạng, khi đồng thuận rồi đưa ra Chính phủ biểu quyết thông qua; tới đây sẽ ấn nút bằng vân tay. Như ở Estonia, họp Chính phủ không quá 30 phút, có cuộc họp không đến 5 phút, đến chỉ ấn nút biểu quyết thôi.
Chúng ta bỏ họp, giảm thời gian họp, tăng trao đổi liên thông điện tử có lợi rất nhiều, cải cách minh bạch. Thậm chí, một văn bản được đem ra lấy ý kiến các bộ, bộ nào chậm trễ hoặc không trả lời cũng sẽ bị chỉ đích danh ngay. Như vậy tạo ra minh bạch, công khai, rõ ràng, mọi người đều có thể giám sát được.
* Vậy là người dân cũng được hưởng lợi?
- Nếu thực hiện tốt dịch vụ công, công khai các thủ tục hành chính sẽ mang đến cho người dân, doanh nghiệp lợi ích lớn hơn rất nhiều. Vừa qua, Thủ tướng đã chỉ đạo cuối quý IV/2019 nâng Trục liên thông văn bản quốc gia thành trục liên thông tích hợp với Cổng dịch vụ công và thí điểm ngay thủ tục cấp đổi giấy phép lái xe, sẽ làm và công khai luôn. Chẳng hạn, Bộ Giao thông Vận tải và Bộ Công an kết nối dữ liệu, hôm nay anh vi phạm ở đâu, đi xe biển số nào, bị giữ bằng hoặc tước bằng, tất cả đều được lưu giữ trên nền điện tử.
Gặp trường hợp bất khả kháng như hỏa hoạn, mất cắp, truy xuất lại hồ sơ ban đầu trên cơ sở dữ liệu là ra luôn đã có hồ sơ thi bằng lái xe ngày này, đã cấp ngày này, bằng lái xe có thời hạn bao năm, hạng gì… Khi báo mất, chứng minh được là bị mất hoặc hỏa hoạn thì được cấp lại bình thường. Như thế sẽ rất nhanh. Chúng tôi đi học hỏi và tham quan các nước họ đều làm như thế.
Không còn “kho anh, kho tôi”, độc quyền dữ liệu
* Nhưng hiện vẫn còn tình trạng cát cứ, độc quyền về dữ liệu, theo Bộ trưởng liệu có xử lý được?
- Đó là do hiện nay ông nào cũng muốn giữ, không muốn chia sẻ. Quý IV/2019 sẽ có kho của quốc gia, không phải của riêng bộ, tất cả dữ liệu quốc gia bắt buộc phải đẩy hết vào đó và do Thủ tướng quản lý chìa khóa. Chia sẻ dữ liệu nào, Thủ tướng là người quyết định. Không còn “kho ông, kho tôi” thành dữ liệu riêng, độc quyền. Có hệ thống này không thể giấu gì được, anh đấu giá biển số xe xong là lên luôn, minh bạch, không phải hỏi.
* Thưa Bộ trưởng, vấn đề bảo mật và bảo đảm an toàn hệ thống được đặt ra như thế nào?
- Tới đây sẽ phải tiếp tục thể chế hóa, hoàn thiện các nghị định quy định về kết nối chia sẻ, về bảo mật thông tin cá nhân, về xác thực định danh… Cách làm là doanh nghiệp đầu tư cả hạ tầng và thiết bị ứng dụng, Nhà nước thuê lại. Chi phí thuê hạ tầng hết khoảng 31 tỷ đồng/năm, chúng ta tiết kiệm được 1.200 tỷ đồng như tôi đã nói ở trên. Hệ thống này phải xây dựng 2 đường, một đường chạy và một đường dự phòng, luôn có tính bảo mật. Các thiết bị phải được cung cấp từ các nước đảm bảo an toàn nhất.
Chúng ta cũng tận dụng tối đa chuyên gia nước ngoài. Các nước Nhật, Pháp, Hàn Quốc, Estonia, Australia và Ngân hàng Thế giới… sẽ cử một đoàn chuyên gia sang giúp Việt Nam xây dựng Chính phủ điện tử. Các chuyên gia sẽ giúp việc phòng ngừa, tấn công các mã độc hay loại trừ các thiết bị nguy hại, mất dữ liệu thông tin.
Đối với văn bản mật, hiện mới cập nhật và theo dõi chứ chưa xử lý trên mạng. Văn bản mật phải mã hóa, không nêu trích yếu nội dung, chỉ để theo dõi văn bản này và xem quy trình xử lý, không xử lý nội dung trên đó. Văn bản mật có hệ thống xử lý nội bộ riêng, có khung kết nối riêng, không kết nối ra bên ngoài và không sử dụng được USB. Đặc biệt, các nhà cung cấp thiết bị phải là nơi sản xuất an toàn, tin tưởng, có nguồn gốc xuất xứ, được cơ quan an ninh và Bộ Thông tin và Truyền thông kiểm tra.
* Theo ông khó khăn lớn nhất hiện nay là gì?
- Cái khó lớn nhất là giờ phải tạo ra sự đồng bộ, phải có cơ sở dữ liệu làm nền tảng, vấn đề này ta chưa có hoặc có chưa đầy đủ. Hiện mới có dữ liệu về bảo hiểm xã hội, về đăng ký doanh nghiệp, nhưng dữ liệu về đất đai, dân cư chưa có, chưa đồng bộ… Vì dữ liệu dân cư chưa có nên phải lấy xác thực điện tử của bảo hiểm xã hội, không thể chần chừ chờ đợi, phải làm dần và đúc kết, khi nào có dữ liệu về dân cư sẽ chuyển.
Không để Chính phủ 4.0, cán bộ 0.4
* Ông đánh giá thế nào về độ sẵn sàng của các bộ, ngành, địa phương?
- Các bộ, ngành, địa phương rất quyết tâm, dù có mức độ khác nhau. Giờ quan trọng là phải tập huấn và tạo áp lực từ trên xuống. Bên trên giờ phải hoàn toàn không ký tay nữa, nếu nay gửi điện tử, mai ký tay thì không được. Và bên dưới gửi lên mà không gửi điện tử, ký tay thì trên không ký cho nữa. Như Văn phòng Chính phủ giờ không ký “tươi” nữa, lãnh đạo không ký thì đương nhiên phải ốp điện tử vào.
Tôi vừa họp vừa ký văn bản được. Văn phòng Chính phủ trang bị Ipad cho các lãnh đạo vụ, dù đi công tác hay họp vẫn có thể giải quyết công việc và ký văn bản trên điện tử.
Nếu chúng ta làm tốt sẽ tạo ra nền hành chính hiện đại và đặc biệt là khi tất cả các dịch vụ số hóa hết sẽ rất thuận lợi. Mỗi người có một tài khoản, cộng với thanh toán điện tử, sau này mua bất cứ thứ gì cũng nhập vào mã số của mình, không giấu được. Thủ tướng – Chủ tịch Ủy ban Quốc gia về Chính phủ điện tử đã đồng ý dùng số thẻ bảo hiểm y tế cùng với mã số thuế doanh nghiệp, mã thẻ tài khoản ngân hàng… tích hợp lại, cùng công an xác thực số định danh liên quan đến các thủ tục, điều này rất thuận tiện cho người dân.
Trước đây lưu trữ rất phức tạp, vừa văn bản giấy, vừa phần mềm, nhưng giờ chỉ lưu trên điện tử, bằng phần mềm nên rất rẻ và tiện, tạo ra nền hành chính hiện đại. Quan trọng là nhìn ra định hướng và khung chuẩn.
* Ông từng nói, nhiều cán bộ vẫn ngại từ bỏ cách làm truyền thống vì sợ mất quyền lợi, Chính phủ 4.0 nhưng cán bộ 0.4, cần giải quyết bài toán đó như thế nào?
- Có thể nói, ước mơ nền hành chính không giấy tờ khó có thể chạm tay vào nếu không có hành động thực sự quyết liệt, đặc biệt về con người. Đúng là có tình trạng đó, khi nhiều cán bộ của chúng ta vẫn muốn giữ thói quen làm việc giấy tờ vì không muốn từ bỏ quyền lợi của riêng mình. Giờ muốn làm được phải ban hành thể chế và quy định rất cụ thể.
Bên cạnh đó, lãnh đạo phải đi tiên phong, lãnh đạo mà ký giấy, cán bộ sẽ không chịu trình văn bản điện tử. Lãnh đạo xử lý trên điện tử, không cán bộ nào dám trình văn bản giấy. Như tôi, dứt khoát không ký tay nên cán bộ không dám trình giấy, nếu không làm thế là ngày nào văn bản cũng xếp hàng chồng trên bàn. Cải cách thì người đứng đầu cơ quan, đơn vị rất quan trọng, nếu làm tích cực cả bộ máy chuyển hết.
* Trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!
Chu Thanh Vân (thực hiện)
