Quảng Nam phát triển cây dược liệu quý hiếm

Quảng Nam phát triển cây dược liệu quý hiếm

Quảng Nam là một trong những địa phương có nhiều tiềm năng và lợi thế để phát triển các cây dược liệu. Trong nhiều năm qua, với giá trị kinh tế cao cùng nhiều cơ chế, chính sách khuyến khích của nhà nước, người dân, doanh nghiệp bắt đầu đầu tư mạnh vào việc trồng và chế biến các sản phẩm từ cây dược liệu. Những loại dược liệu quý của tỉnh như: sâm Ngọc Linh, ba kích, đảng sâm, giảo cổ lam, sa nhân...dần đã trở thành các sản phẩm hàng hóa có giá trị cao, góp phẩn giảm nghèo ở miền núi và gia tăng giá trị cho ngành dược liệu của tỉnh.

Quảng Nam phát triển cây dược liệu quý hiếm ảnh 1Cây sâm giống được di thực từ Nam Trà My về Tây Giang để trồng. Ảnh: baoquangnam.vn

Công ty cổ phần Sâm Việt Linh là một trong 16 đơn vị được tỉnh có quyết định cho thuê môi trường rừng để trồng sâm Ngọc Linh. Doanh nghiệp này trồng sâm ở khoảnh 7, tiểu khu 886 thuộc xã Trà Linh, huyện Nam Trà My có độ cao từ 1.800 m đến 2.000 m so với mực nước biển. Hiện nay vườn sâm của công ty có gần 7.000 cây từ 1 đến 5 năm tuổi và có khoảng 600 cây từ 7 năm đến 15 năm tuổi. Mỗi năm vườn sâm này có khả năng cho khoảng 7.000 hạt giống.

Điều đáng mừng, cùng với giải quyết việc làm thường xuyên cho 5 lao động địa phương, hàng năm tùy vào mùa chăm sóc, thu hoạch hạt sâm, công ty cũng ký hợp đồng với hàng chục lao động là người Xê Đăng, góp phần cải thiện đời sống cho người dân vùng miền núi Trà Linh, huyện Nam Trà My.

Ông Nguyễn Đức Ánh, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần sâm Việt Linh (Quảng Nam) cho biết, từ khi nhận quyết định của UBND tỉnh Quảng Nam cho phép ký quyết định dịch vụ thuê môi trường rừng, công ty xác định việc bảo vệ rừng nguyên sinh được đặt lên hàng đầu trong quá trình phát triển và trồng sâm Ngọc Linh, vì cây sinh trưởng và phát triển dưới các tán rừng.

Trung tâm Phát triển Sâm Ngọc Linh và Dược liệu Quảng Nam là đơn vị được nhà nước giao nhiệm vụ lưu giữ, bảo tồn, gieo ươm, phân phối cây giống chất lượng cho người dân, doanh nghiệp thuê dịch vụ môi trường rừng để trồng sâm. Nếu như các năm trước đây, tỷ lệ gieo ươm cây con chỉ đạt 19% thì đến nay tỷ lệ này đã được nâng lên đạt khoảng 60%. Ngoài việc nâng cao chất lượng vườn sâm gốc, việc gieo trồng cây con trong nhà có mái che cùng việc nghiên cứu sâu về đặc tính của cây sâm đã giúp việc gieo trồng tránh được những tác động bất lợi của thời tiết, sâu bệnh, dịch hại… Riêng trong năm 2020, Trung tâm Phát triển sâm Ngọc Linh và dược liệu Quảng Nam sản xuất và cung ứng trên 25.000 cây sâm giống ra thị trường.

Ông Trần Ngọc Bằng, Giám đốc Trung tâm Phát triển sâm Ngọc Linh và dược liệu Quảng Nam chia sẻ, bằng nhiều giải phát để đầu tư phát triển sản xuất cây giống. ứng dụng khoa học công nghệ trong quá trình thu hái, sản xuất nguồn giống tốt để đem lại hiệu quả cao trong việc sản xuất cây giống. Đồng thời, ban hành quy chuẩn cây giống theo quy định

Về cơ chế thu hút doanh nghiệp, đến nay nguồn ngân sách nhà nước hỗ trợ khoảng 22 tỷ đồng cho doanh nghiệp xây dựng nhà máy chế biến dược liệu, xây dựng cơ sở hạ tầng các trại nhân giống và mua giống sâm Ngọc Linh phục vụ cho doanh nghiệp và người dân. Ngoài ra, huyện Nam Trà My cũng hỗ trợ 15 tỷ đồng cho hoạt động nghiên cứu khoa học để bảo tồn và phát triển cây sâm Ngọc Linh. Tổng nguồn vốn đầu tư cơ sở hạ tầng vùng sâm theo phê duyệt khoảng 370 tỷ đồng.

Ngoài cây sâm phát triển mạnh ở huyện Nam Trà My, nhiều loại dược liệu quý khác cũng đang được các địa phương miền núi trong tỉnh Quảng Nam tập trung quy hoạch, mở rộng diện tích và thu hút các doanh nghiệp đầu tư như ba kích, đảng sâm, giảo cổ lam, sa nhân, chè dây …

Theo các nghị quyết của HĐND tỉnh, nhiều doanh nghiệp, hợp tác xã được hưởng lợi khi có dự án đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn trong lĩnh vực sản xuất, chế biến dược liệu được hỗ trợ 25 tỷ đồng/năm; tỉnh dành nguồn kinh phí 30 tỷ đồng/năm để hỗ trợ thực hiện các dự án hợp tác, liên kết sản xuất trong lĩnh vực nông nghiệp nói chung, dược liệu nói riêng.

Ngoài ra, chính sách hỗ trợ phát triển chương trình OCOP (mỗi xã một sản phẩm), bước đầu đã thu hút được một số doanh nghiệp, hợp tác xã tham gia chế biến sản xuất một số sản phẩm từ cây dược liệu đạt tiêu chuẩn 3 sao, 4 sao như cao đảng sâm, đảng sâm ngâm mật ong, trà túi lọc đảng sâm, trà giảo cổ lam, trà túi lọc cà gai leo, chè dây…

Chính những cơ chế chính sách này, đã giúp cho lĩnh vực trồng và chế biến các loại cây dược liệu ngày càng khởi sắc. Đảng sâm là một loại dược liệu quý, được trồng nhiều ở các huyện miền núi phía tây của tỉnh trong đó nhiều nhất là Tây Giang. Ở đây đảng sâm được trồng ở các xã vùng cao như Axan, Ch’ơm, Gari…Một vài năm trở lại đây, Tây Giang đã hình thành nhiều hợp tác xã chuyên về cây dược liệu. Đây là cơ sở, nền tảng để phát triển chuỗi giá trị sản xuất lẫn tiêu thụ cây đẳng sâm và các loài dược liệu đặc hữu của vùng.

Những năm trước đây, để khuyến khuyến khích người dân trồng đẳng sâm, huyện Tây Giang hỗ trợ 5 triệu đồng cho người trồng 1 ha đẳng sâm. Nhờ cách làm này mà hiện nay diện tích trồng loại dược liệu này ở Tây Giang khoảng 910 ha. Điều đáng mừng, ngoài việc trồng và thu mua cây đẳng sâm hiện nay, tại Tây Giang đã có nhiều hợp tác xã, doanh nghiệp bắt đầu đầu tư sản xuất các sản phẩm từ đẳng sâm.

Ông Trần Út, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Quảng Nam cho biết, ngành nông nghiệp tỉnh đang tập trung vào phát triển khoa học công nghệ trong việc trồng và chế biến sâu các sản phẩm về dược liệu, nhằm nâng cao giá trị sản phẩm; đồng thời, tập trung sản xuất nguồn giống gốc đảm bảo năng lực cung ứng cho sản xuất cây dược liệu. Đặc biệt giống cây sâm Ngọc Linh. Bên cạnh đó, thu hút các doanh nghiệp đủ năng lực để phối hợp với hộ dân sản xuất để đưa ra thị trường một chuỗi liên kết sản xuất. Góp phần nâng cao giá trị, chất lượng cho các sản phẩm dược liệu nói chung và sản phẩm sâm Ngọc Linh nói riêng trên thị trường.

Quảng Nam phê duyệt quy hoạch bảo tồn và phát triển cây dược liệu trên địa bàn tỉnh Quảng Nam giai đoạn 2018 – 2025, định hướng đến năm 2030 với tổng diện tích trên 64.000 ha; trong đó diện tích đã trồng hiện có gần 2.500 ha; diện tích quy hoạch trồng mới trên 61.000 ha. Mục tiêu của quy hoạch nhằm bảo tồn và phát triển một số cây dược liệu trên cơ sở xây dựng các vùng cây dược liệu ổn định, phát triển nguồn giống dược liệu, ứng dụng khoa học công nghệ trong trồng và khai thác dược liệu.

Trần Tĩnh

(TTXVN)

Có thể bạn quan tâm

Mô hình trình diễn nông nghiệp công nghệ cao vùng biên mang lại hiệu quả

Mô hình trình diễn nông nghiệp công nghệ cao vùng biên mang lại hiệu quả

Thời gian qua, Trung tâm Dịch vụ Nông nghiệp Khu vực 15 (tỉnh Đồng Nai) đã tích cực triển khai xây dựng các mô hình trình diễn nông nghiệp công nghệ cao tại vùng biên. Mỗi năm, Trung tâm thực hiện từ 14-15 mô hình trình diễn, góp phần phổ biến những phương thức canh tác tiên tiến cho nhiều hộ dân.

Hiệu quả tích cực từ chuyển đổi số trong hợp tác xã

Hiệu quả tích cực từ chuyển đổi số trong hợp tác xã

Tại tỉnh Cà Mau, thời gian qua, lĩnh vực kinh tế tập thể hợp tác xã được đánh giá có nhiều chuyển biến tích cực, từng bước khẳng định vai trò trong phát triển kinh tế - xã hội. Trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, để nâng cao hiệu quả hoạt động, các hợp tác xã của tỉnh Cà Mau đang thực hiện nhiều giải pháp, trong đó chú trọng gắn liên kết chuỗi giá trị với chuyển đổi số.

Chú trọng giảng dạy tiếng Việt cho trẻ em dân tộc thiểu số

Chú trọng giảng dạy tiếng Việt cho trẻ em dân tộc thiểu số

Đến năm 2030, giáo dục và đào tạo tỉnh Lâm Đồng phấn đấu được đổi mới căn bản theo hướng cơ bản chuẩn hóa, hiện đại hóa; bảo đảm mọi người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số được tiếp cận giáo dục chất lượng. Đó là mục tiêu của Chương trình “Nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo cho đồng bào dân tộc Tây Nguyên” giai đoạn 2026- 2030, được Ủy ban nhân dân tỉnh Lâm Đồng ban hành ngày 3/12.

'Biến' rơm thành tiền

'Biến' rơm thành tiền

Thay vì đốt bỏ rơm sau khi thu hoạch lúa như thói quen trước đây, vài năm gần đây, nông dân Đồng Tháp có thêm một khoản thu nhập từ việc bán rơm, trồng nấm rơm, sản xuất phân hữu cơ từ rơm…

Khám phá mùa su nụ trên nóc nhà miền Tây

Khám phá mùa su nụ trên nóc nhà miền Tây

Giữa không gian se lạnh, những giàn su nụ (quả su su non) xanh mướt, sum suê trái khẽ đung đưa trong nắng sớm, thu hút du khách dừng chân chụp ảnh. Không chỉ được ngắm, du khách còn có thể tự tay hái những trái su nụ rồi luộc lên thành món su su luộc chấm chao - món ăn giản dị, chuẩn vị thiên nhiên Núi Cấm níu chân những vị khách phương xa khó tính nhất.

Hàng trăm hộ dân Bạch Thông thoát nghèo nhờ thương hiệu 'Quýt Bắc Kạn'

Hàng trăm hộ dân Bạch Thông thoát nghèo nhờ thương hiệu 'Quýt Bắc Kạn'

Giữa tiết trời cuối năm, những đồi quýt trải dài ở xã Bạch Thông lại rực rỡ một màu vàng ươm của quýt chín. Với sản lượng hàng nghìn tấn mỗi năm và thương hiệu "Quýt Bắc Kạn" đã được bảo hộ chỉ dẫn địa lý, cây quýt không chỉ là cây ăn quả truyền thống mà đã trở thành cây chủ lực, mang lại thu nhập ổn định và góp phần quan trọng vào công cuộc xóa đói giảm nghèo tại địa phương.

Kịp thời hướng dẫn người dân vùng lũ khôi phục sản xuất nông nghiệp

Kịp thời hướng dẫn người dân vùng lũ khôi phục sản xuất nông nghiệp

Chiều 28/11, tại xã Hữu Lũng (Lạng Sơn), Trung tâm Khuyến nông quốc gia (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) phối hợp với Trung tâm Khuyến nông tỉnh Lạng Sơn tổ chức Tọa đàm hướng dẫn bà con các xã vừa chịu ảnh hưởng nặng bởi thiên tai, ngập lụt như: Yên Bình, Vân Nham, Hữu Lũng, Thiện Tân, Cai Kinh những biện pháp khôi phục sản xuất nông nghiệp sau mưa lũ.

Tiếp nhận thủ tục hành chính lưu động - 'điểm sáng' trong giải quyết hành chính công

Tiếp nhận thủ tục hành chính lưu động - 'điểm sáng' trong giải quyết hành chính công

Ya Ly là một xã nằm ở phía Tây của tỉnh Quảng Ngãi, được thành lập theo Nghị quyết số 1677/NQ-UBTVQH15 ngày 16/6/2025 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, hình thành từ việc sáp nhập các xã Ya Ly, Ya Tăng, Ya Xiêr của huyện Sa Thầy (cũ). Do địa bàn rộng, nhiều thôn, làng nằm xã trung tâm xã nên người dân gặp không ít khó khăn trong việc nộp các hồ sơ giải quyết thủ tục hành chính. Vì vậy, để thuận tiện cho bà con các thôn ở xa, Ủy ban nhân dân xã Ya Ly đã triển khai thực hiện tiếp nhận hồ sơ lưu động trên địa bàn xã.

Sơn La phòng, chống đói, rét cho đàn vật nuôi

Sơn La phòng, chống đói, rét cho đàn vật nuôi

Thời gian qua, tỉnh Sơn La xuất hiện các đợt rét, khu vực vùng núi cao xảy ra rét đậm, rét hại kèm mưa. Trước tình hình đó, các địa phương trong tỉnh đã chủ động tuyên truyền, hướng dẫn người dân thực hiện tốt các biện pháp phòng, chống đói, rét cho đàn vật nuôi nhằm hạn chế thấp nhất thiệt hại.

Truyền cảm hứng, bồi dưỡng lòng tự hào dân tộc cho học sinh qua môn Lịch sử

Truyền cảm hứng, bồi dưỡng lòng tự hào dân tộc cho học sinh qua môn Lịch sử

Gần hai thập kỷ gắn bó với Trường Trung học cơ sở và Trung học phổ thông Dân tộc nội trú Hà Tĩnh, cô giáo Nguyễn Thị Cẩm Tú - giáo viên môn Lịch sử - luôn kiên trì bám trường, bám lớp, không ngừng đổi mới phương pháp giảng dạy. Sự tận tụy, sáng tạo và tinh thần trách nhiệm của cô đã góp phần quan trọng nâng cao chất lượng giáo dục vùng đồng bào dân tộc thiểu số, trở thành tấm gương điển hình tiên tiến của nhà trường. Với những đóng góp bền bỉ ấy, cô vinh dự được Thủ tướng Chính phủ trao tặng Bằng khen.

'Hồi sinh' hồ tiêu Gia Lai nhờ canh tác thuận tự nhiên

'Hồi sinh' hồ tiêu Gia Lai nhờ canh tác thuận tự nhiên

Sau nhiều năm bị ảnh hưởng nặng bởi dịch bệnh “chết nhanh, chết chậm”, ngành hồ tiêu ở Gia Lai đang dần phục hồi nhờ sự chuyển đổi mạnh mẽ sang phương thức canh tác thuận tự nhiên, trong đó người trồng ưu tiên duy trì độ phì nhiêu của đất, sử dụng chế phẩm sinh học và giảm thiểu hóa chất. Cách làm này giúp cây tiêu tăng sức đề kháng, ổn định năng suất và thích ứng tốt hơn với biến đổi khí hậu.

Trợ giúp pháp lý, nâng cao hiểu biết pháp luật cho đồng bào dân tộc thiểu số

Trợ giúp pháp lý, nâng cao hiểu biết pháp luật cho đồng bào dân tộc thiểu số

Hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam (9/11), ngày 7/11, tại xã Yên Bình, tỉnh Lào Cai, Trung tâm Tư vấn pháp luật cho người nghèo và Phát triển cộng đồng thuộc Hội Luật gia Việt Nam tổ chức Hội nghị tập huấn và truyền thông nâng cao nhận thức về Luật hôn nhân và Gia đình cho phụ nữ, người dân tộc thiểu số tỉnh Lào Cai.

Đưa bản sắc văn hóa vào trường học thông qua môn Giáo dục địa phương

Đưa bản sắc văn hóa vào trường học thông qua môn Giáo dục địa phương

Thực hiện Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, các trường học trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk đang tăng cường triển khai môn Giáo dục địa phương, gắn nội dung dạy học với thực tiễn văn hóa, lịch sử, đời sống quê hương. Việc lồng ghép, phát huy bản sắc văn hóa trong nhà trường không chỉ làm phong phú hoạt động giáo dục mà còn góp phần bồi dưỡng tình yêu quê hương, niềm tự hào dân tộc cho học sinh.

Xây dựng sinh kế bền vững từ nghề nuôi trâu bò vỗ béo

Xây dựng sinh kế bền vững từ nghề nuôi trâu bò vỗ béo

Sau khi hợp nhất ba xã Xuân La, An Thắng và Nghiên Loan, xã Nghiên Loan (tỉnh Thái Nguyên) được thành lập với tổng diện tích tự nhiên rộng lớn hơn 130km2 và dân số hơn 11.000 người. Việc hợp nhất này không chỉ mở ra không gian phát triển mới mà còn giúp Nghiên Loan phát huy mạnh mẽ tiềm năng trong lĩnh vực chăn nuôi gia súc.

Người phụ nữ khởi xướng phát triển các loại dược liệu cho quê hương

Người phụ nữ khởi xướng phát triển các loại dược liệu cho quê hương

Những năm trở lại đây, các sản phẩm dầu gió, tinh dầu bạc hà, tràm, quế, cao xoa thảo dược... của Hợp tác xã Nông ngư nghiệp Mỹ An do chị Nguyễn Thụy Thúy Vy (sinh năm 1992, xã Phù Mỹ Đông, tỉnh Gia Lai), khởi xướng sáng lập được người dân trong và ngoài xã coi như món quà biếu, tặng bạn bè, người thân.

Hành trình bền bỉ gieo chữ nơi biên giới Dào San

Hành trình bền bỉ gieo chữ nơi biên giới Dào San

Trong tiết trời se lạnh của vùng cao Dào San (tỉnh Lai Châu), tiếng đọc bài của học trò vang đều trong lớp học nhỏ. Cô Trần Thị Thao, giáo viên Trường Phổ thông Dân tộc Bán trú Tiểu học Dào San nhẹ nhàng chỉnh lại chiếc máy tính giúp học trò vùng biên biết đến Tin học.

Kinh tế tập thể tạo trụ đỡ cho nông nghiệp xanh

Kinh tế tập thể tạo trụ đỡ cho nông nghiệp xanh

Với hơn 500 hợp tác xã và hàng nghìn tổ hợp tác đang hoạt động, khu vực kinh tế tập thể ở Vĩnh Long đang chuyển mình mạnh mẽ, trở thành điểm tựa vững chắc cho nông nghiệp bền vững. Từ những mô hình sản xuất hữu cơ, trồng xen đến liên kết “4 nhà”, kinh tế hợp tác không chỉ giúp nông dân nâng cao thu nhập mà còn tạo nền tảng cho nông nghiệp xanh - hiện đại, đóng góp quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

'Vương quốc' cây ăn trái Đồng Tháp tạo chỗ đứng vững chắc

'Vương quốc' cây ăn trái Đồng Tháp tạo chỗ đứng vững chắc

Sau khi hợp nhất địa giới, Đồng Tháp không chỉ mở rộng về quy mô diện tích, dân số mà còn gia tăng đáng kể lợi thế về phát triển nông nghiệp, nhất là hình thành các vùng chuyên canh cây ăn trái đặc sản gắn với chế biến và tiêu thụ, đáp ứng nhu cầu của thị trường xuất khẩu.

Triển khai truyền thông hướng dẫn khôi phục sản xuất sau mưa lũ

Triển khai truyền thông hướng dẫn khôi phục sản xuất sau mưa lũ

Ngày 10/10, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia phối hợp với Cục Quản lý đê điều và Phòng, chống thiên tai (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) và Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lào Cai tổ chức Chương trình triển khai hoạt động truyền thông, hướng dẫn khôi phục sản xuất sau mưa lũ tại tỉnh Lào Cai.

Mô hình nuôi dúi cho thu nhập hàng trăm triệu đồng mỗi năm

Mô hình nuôi dúi cho thu nhập hàng trăm triệu đồng mỗi năm

Mô hình chăn nuôi dúi của anh Đinh Tiến Hoàng, Hợp tác xã Nông nghiệp và Dịch vụ tổng hợp Hoàng Phát - HB, xóm Cang 3, phường Tân Hòa, tỉnh Phú Thọ, đang đem lại hiệu quả kinh tế cao và bền vững, cho thu lời hàng trăm triệu đồng mỗi năm.

Liên kết trồng chanh không hạt, nông dân lãi nửa tỷ đồng mỗi ha

Liên kết trồng chanh không hạt, nông dân lãi nửa tỷ đồng mỗi ha

Trong bối cảnh ngành nông nghiệp đang đối mặt với nhiều thách thức do sản xuất nhỏ lẻ, manh mún và biến động thị trường ngày càng phức tạp, nhiều mô hình liên kết hợp tác trong sản xuất – tiêu thụ tại tỉnh Vĩnh Long chứng minh tính hiệu quả bền vững.

Nông dân tỷ phú với mô hình kết hợp 'nuôi - trồng'

Nông dân tỷ phú với mô hình kết hợp 'nuôi - trồng'

Năm 2025, thành phố Cần Thơ có 3 nông dân được Hội Nông dân Việt Nam bình chọn là nông dân xuất sắc Việt Nam, trong đó có ông Trần Hồng Quan, ấp Trường Hiệp, xã Trường Long Tây. Với mô hình phát triển kinh tế - nuôi ba ba kết hợp trồng sầu riêng và lúa, nông dân Trần Hồng Quan thu lợi nhuận tiền tỷ mỗi năm.

Tạo cơ chế khuyến khích nông nghiệp hữu cơ

Tạo cơ chế khuyến khích nông nghiệp hữu cơ

Tỉnh Đồng Nai khuyến khích các tổ chức và cá nhân sản xuất, chế biến, kinh doanh nông, lâm, thủy sản thực hiện phát triển sản xuất nông nghiệp hữu cơ nhằm tạo ra sản phẩm an toàn và chất lượng cao, nâng cao giá trị sản phẩm cao gấp 1,5 - 2,0 lần so với sản phẩm nông nghiệp thông thường; đảm bảo an toàn cho người sản xuất, bảo vệ sự đa dạng hệ sinh thái và môi trường; gắn với phát triển kinh tế nông nghiệp tuần hoàn, thích ứng với biến đổi khí hậu và phát triển nông nghiệp hữu cơ bền vững.

Nâng cao hiệu quả cánh đồng lúa 'thông minh'

Nâng cao hiệu quả cánh đồng lúa 'thông minh'

Thực hiện tái cơ cấu ngành nông nghiệp gắn với chuyển đổi số, xã Tân Xuân, tỉnh Vĩnh Long tổ chức sản xuất mô hình cánh đồng "thông minh", áp dụng tiến bộ khoa học và công nghệ hiện đại. Qua đó, làm thay đổi tư duy, tập quán sản xuất lúa truyền thống của người dân, mang lại hiệu quả tích cực cho bà con, nhất là triển khai chuyển đổi số trong nông nghiệp.