Thanh Hóa hiện có 16 xã biên giới đất liền với địa hình hiểm trở, điều kiện kinh tế còn nhiều khó khăn. Những năm qua, dù được quan tâm đầu tư cho giáo dục, song khoảng cách giữa vùng cao và đồng bằng vẫn còn đáng kể. Thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước về xây dựng 100 trường nội trú liên cấp Tiểu học và Trung học Cơ sở tại 100 xã biên giới đất liền, tỉnh Thanh Hóa đã khởi công 6 trường. Đây là bước hỗ trợ quan trọng, tạo điều kiện học tập ổn định cho học sinh vùng biên, góp phần thu hẹp chênh lệch trong tiếp cận giáo dục.
Vững lòng bám lớp, bám bản, cống hiến cho vùng khó
Xã Yên Khương, giáp biên giới Việt - Lào, là một trong những xã khó khăn nhất của tỉnh Thanh Hóa. Mỗi mùa mưa lũ, việc đến trường trở thành hành trình gian nan của cả thầy và trò. Nhiều năm qua, chính quyền địa phương, nhà trường, phụ huynh và học sinh đều mong mỏi có một ngôi trường nội trú khang trang, nhưng vì điều kiện còn hạn chế, thầy và trò vẫn kiên trì vượt khó, bám lớp, bám bản, bám các điểm lẻ để "gieo chữ" cho học sinh vùng biên.
Niềm ước mơ ấy nay đã thành hiện thực, khi công trình Trường nội trú liên cấp Tiểu học và Trung học cơ sở Yên Khương đã chính thức được khởi công. Công trình xây dựng tại bản Bôn, quy mô 1,5ha, tổng mức đầu tư 90 tỷ đồng, gồm khu học tập, khu nội trú, bán trú và các hạng mục phụ trợ.
Trong hạng mục đầu tư mới của Trường Phổ thông Dân tộc nội trú liên cấp TH&THCS Yên Khương (Thanh Hóa), có 22 phòng ở khép kín và nhà kiên cố 3 tầng dành riêng cho giáo viên ở xa. Ảnh: Nguyễn Nam/TTXVN
Tại Trường Tiểu học Yên Khương, nhà thầu đang gấp rút tháo dỡ, chuẩn bị mặt bằng cho việc xây dựng trường mới. Toàn bộ học sinh được chuyển đến học tạm tại điểm lẻ thôn Mè.
Ông Lữ Xuân Mai, phụ huynh học sinh chia sẻ: "Ngày 2 lần sáng, chiều tôi đều phải chở con quãng đường gần 15km để đến trường. Do nhà xa, nên gia đình chuẩn bị cơm nắm cho con ăn và nghỉ lại trường vào buổi trưa. Ngày nắng ráo thì đỡ, những ngày mưa bão đi lại rất vất vả, tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn do đường chia cắt, sạt lở. Có thời điểm bản bị cô lập cả tuần học sinh không thể đến trường. Được Nhà nước quan tâm, sắp tới con em sẽ được học nội trú nên chúng tôi rất vui mừng, phấn khởi…"
Tại Trường Tiểu học Yên Khương, nhà thầu đang gấp rút tháo dỡ, chuẩn bị mặt bằng cho việc xây dựng trường mới. Ảnh: Nguyễn Nam/TTXVN
Đón chúng tôi tại điểm trường lẻ, thầy Lê Đức Thỏa, Phó Hiệu trưởng Trường Tiểu học Yên Khương không giấu được niềm vui. Thầy cho biết, sau lễ khởi công Trường nội trú liên cấp, cả giáo viên, học sinh lẫn phụ huynh đều phấn khởi như được tiếp thêm động lực mới. Nhà trường có 413 học sinh, phần lớn là con em đồng bào dân tộc sống rải rác ở các bản làng. Có em nhà cách điểm trường tới 14km, phải băng qua sông, suối để đến lớp. Mùa khô còn đỡ, nhưng mưa lũ về là đường bị chia cắt, nước lên bất ngờ, nhiều em phải nghỉ học cả tuần. Sau mỗi đợt thiên tai, giáo viên lại xoay xở dạy bù để các em kịp bài. Nhiều học sinh đi học xa, buổi trưa chỉ mang cơm nắm ăn tạm, sức khỏe khó đảm bảo. Giáo viên từ dưới xuôi lên công tác nhưng không có nhà công vụ, sinh hoạt thiếu thốn trăm bề. Việc Nhà nước đầu tư xây dựng khu nội trú thật sự là niềm mong mỏi bấy lâu. Mai này có lớp học mới khang trang, có chỗ ăn ở ổn định, các em sẽ yên tâm đến trường, còn giáo viên cũng vững lòng hơn để tiếp tục bám lớp, bám bản, cống hiến cho vùng khó.
Hiện nay, toàn bộ học sinh Trường Tiểu học Yên Khương được di chuyển đến học tạm tại điểm lẻ thôn Mè. Ảnh: Nguyễn Nam/TTXVN
Trường Trung học cơ sở Yên Khương có hơn 320 học sinh, 100% là đồng bào dân tộc Thái. Các em sống rải rác ở nhiều bản làng xa nhau; có em nhà cách trường tới 16km, có em gần hơn nhưng mỗi ngày phải lội qua sông, suối để đến lớp. Mùa mưa bão đến, nước dâng cao, bản làng bị chia cắt, đường trơn trượt, sạt lở, lũ ống, lũ quét luôn rình rập, khiến hành trình đến trường của các em trở nên vô cùng gian nan. Việc tổ chức học 2 buổi/ngày theo chương trình giáo dục phổ thông mới vì thế cũng gặp nhiều khó khăn. Nhà xa, học sinh không thể về buổi trưa, nhiều em mang cơm nắm theo rồi ăn vội trong góc lớp, trải tạm manh chiếu nghỉ chờ đến tiết học chiều. Điều này vừa thiếu thốn cho các em, vừa gây trở ngại cho nhà trường trong việc quản lý học sinh ngoài giờ.
Trường nội trú liên cấp Tiểu học và THCS Yên Khương tại bản Bôn được xây mới với tổng mức đầu tư 90 tỷ đồng, gồm khu học tập, khu nội trú, bán trú và các hạng mục phụ trợ. Ảnh: Nguyễn Nam/TTXVN
Ông Nguyễn Văn Hoàn, Phó Hiệu trưởng phụ trách Trường Trung học cơ sở Yên Khương cho biết, nhà trường kỳ vọng khi mô hình trường nội trú liên cấp đưa vào hoạt động, ngoài 70 học sinh đang hưởng chính sách theo Nghị định 66, các em sẽ được ăn, ở, sinh hoạt ngay tại trường, dưới sự chăm lo và quản lý sát sao của thầy cô. Đây được xem là giải pháp thiết thực để nâng cao chất lượng giáo dục ở một vùng còn nhiều khó khăn như Yên Khương.
Không chỉ học sinh, đội ngũ giáo viên cũng đón nhận tin vui này với tâm trạng háo hức. Trong hạng mục đầu tư mới có 22 phòng ở khép kín, kiên cố 3 tầng dành riêng cho giáo viên ở xa. Đây được xem là nguồn động viên lớn, giúp thầy cô yên tâm cắm bản, gắn bó lâu dài với sự nghiệp gieo chữ nơi vùng cao.
Sau khi Trường Phổ thông Dân tộc nội trú liên cấp TH & THCS Yên Khương đi vào sử dụng, học sinh tại các điểm lẻ sẽ được học tập và ở tại ngôi trường mới khang trang. Ảnh: Nguyễn Nam/TTXVN
Cô Đỗ Thị Hương, một giáo viên nhiều năm công tác tại trường cho biết, hiện toàn trường có 19 cán bộ, giáo viên, trong đó 17 người nhà xa phải ở lại. Tuy nhiên, khu nhà công vụ chỉ vỏn vẹn 6 phòng, được xây dựng từ năm 2005, nay đã xuống cấp, chật hẹp, không đảm bảo sinh hoạt và thiếu không gian để soạn bài, nghiên cứu chuyên môn. "Chúng tôi rất phấn khởi và mong công trình sớm hoàn thành để ổn định cuộc sống, yên tâm công tác", cô Hương chia sẻ.
Đáp ứng nhu cầu ở bán trú, nội trú cho học sinh vùng cao
Khu nội trú Trương THCS Sơn Hà, xã Tam Lư thường xuyên bị đe dọa bởi nguy cơ sạt lở. Ảnh: Nguyễn Nam/TTXVN
Công trình Trường nội trú liên cấp Tiểu học và trung học cơ sở Tam Lư được xây dựng tại bản Hậu, xã Tam Lư với tổng mức đầu tư 187,5 tỷ đồng. Quy mô đầu tư xây dựng gồm điểm trường chính tại bản Hậu và 1 điểm trường lẻ tại bản Nà Sắng, cơ sở vật chất đạt chuẩn mức độ 2. Khi trường đi vào sử dụng sẽ đáp ứng nhu cầu ở bán trú, nội trú cho 967 học sinh, 62 giáo viên; trong đó khoảng 776 học sinh có nhu cầu ở bán trú, nội trú (435 học sinh bán trú, 341 học sinh nội trú); 22 giáo viên có nhu cầu ở nhà công vụ.
Phó Chủ tịch UBND xã Tam Lư Lò Thị Dư thông tin, Tam Lư là xã biên giới với điều kiện kinh tế - xã hội còn nhiều hạn chế, con đường học tập của con em nơi đây vẫn còn lắm gian nan. Khu đất xây dựng trường được người dân tự nguyện hiến tặng, thể hiện tinh thần đồng thuận, chung sức vì sự nghiệp giáo dục. Đây là chính sách nhân văn sâu sắc, thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Đảng, Nhà nước đối với học sinh nơi ‘phên giậu’ Tổ quốc.
Bày tỏ niềm vui mừng và phấn khởi khi sắp tới học sinh sẽ được học tập, sinh hoạt trong ngôi trường nội trú khang trang, hiện đại, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục cao, thầy giáo Vi Văn Đại, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Sơn Hà, xã Tam Lư cho biết, điểm chính của Trường được xây dựng tại bản Hậu, cách trường cũ khá xa, vất vả cho đối tượng là học sinh tiểu học. Do vậy các cấp lãnh đạo đã nghiên cứu xây dựng 1 điểm lẻ tại bản Nà Sắng, trên diện tích khoảng 0,5ha; đầu tư xây dựng mới các hạng mục nhà lớp học, nhà ăn, nhà công vụ cho giáo viên, đáp ứng nhu cầu dạy và học bán trú.
Sắp tới, các em sẽ vẫn được học tại địa điểm cũ nhưng sẽ là một ngôi trường mới với đầy đủ các phòng học chức năng và thiết bị hiện đang còn thiếu. Các em được học tập và sinh hoạt trực tiếp tại trường, không phải di chuyển quãng đường dài qua đèo dốc nguy hiểm mỗi ngày, từ đó đảm bảo an toàn và duy trì tốt sĩ số. Các thầy cô sẽ có nơi ăn, chốn ở để yên tâm công tác… thầy Vi Văn Đại nói.
Các dự án trường được lựa chọn để thực hiện lần này đều nằm tại những xã vùng biên có địa hình hiểm trở và điều kiện kinh tế còn nhiều khó khăn, dự kiến tháng 8/2026 sẽ hoàn thành. Các trường còn lại sẽ thực hiện trong giai đoạn 2026-2030. Chủ trương xây dựng trường học cho các xã biên giới theo kết luận của Bộ Chính trị tại Thông báo số 81-TB/TW ngày 18/7/2025 là một quyết sách lớn, có ý nghĩa chính trị - xã hội và nhân văn sâu sắc, thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Đảng, Nhà nước đối với đồng bào, đặc biệt là các em học sinh, góp phần đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực, tạo nguồn cán bộ là người dân tộc, địa phương. Từ đó đóng góp vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, củng cố quốc phòng - an ninh tại vùng biên giới của Tổ quốc…/.