Trượt lở đất đá: Chuyên gia địa chất đề xuất các giải pháp

Do ảnh hưởng của hoàn lưu bão số 3 (bão Yagi), miền Bắc đang phải hứng chịu mưa lớn, gây thiệt hại nhiều về tính mạng và tài sản. Theo dự báo của Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Quốc gia, trong ngày 11/9, khu vực các tỉnh Bắc Bộ và Thanh Hóa tiếp tục có mưa với lượng mưa phổ biến từ 10-30 mm, có nơi trên 70 mm.

Nguy cơ xảy ra lũ quét trên các sông, suối nhỏ, sạt lở đất trên sườn dốc tại nhiều huyện thuộc 16 tỉnh, thành phố như: Yên Bái, Cao Bằng, Thái Nguyên, Lào Cai, Hà Giang, Điện Biên, Lạng Sơn, Tuyên Quang, Hòa Bình, Bắc Kạn, Phú Thọ… Cảnh báo cấp độ rủi ro thiên tai do lũ quét, sạt lở đất, sụt lún đất do mưa lũ hoặc dòng chảy cấp 1; tại Yên Bái cấp 2.

Độ gắn kết của đất giảm sẽ xảy ra trượt lở đất

Phân tích về nguy cơ trượt lở đất đá tại các tỉnh trung du và miền núi Bắc Bộ những ngày qua, Viện trưởng Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản (Bộ Tài nguyên và Môi trường) Trịnh Hải Sơn cho biết, trượt lở đất đá có thể được kích hoạt do nhiều yếu tố ngoại sinh như: mưa, bão, lũ, lụt, các quá trình phong hóa đất đá…và yếu tố nội sinh như động đất hay do con người làm mất độ ổn định sườn dốc, tăng chấn rung do mìn hoặc máy móc, tăng trọng tải lên mặt sườn dốc, tăng khả năng xói mòn, làm yếu độ liên kết của đất đá, làm yếu đi khả năng giữ đất của rễ cây do các hoạt động phá rừng, nổ mìn, san lấp, cắt, xẻ sườn đồi, núi để xây dựng đường sá, nhà cửa và các công trình khác. Tai biến này có thể dẫn tới thảm họa lớn cho con người và xã hội.

vna_potal_thai_nguyen_huyen_dinh_hoa_thiet_hai_gan_50_ty_dong_do_mua_lu_7586371.jpg
Một điểm sạt lở và ngập úng tại xã Kim Phượng, huyện Định Hóa. Ảnh: Hoàng Nguyên - TTXVN

Ông Trịnh Hải Sơn thông tin thêm, yếu tố kích hoạt sạt lở đất quan trọng nhất là do đất bị bão hòa nước khi lượng mưa quá lớn hoặc có lượng mưa tích lũy dài ngày, bởi đất là lớp trên cùng của vỏ trái đất và được tạo ra từ vật chất đá gốc tại chỗ hoặc từ nơi khác chuyển đến. Dưới lớp đất là đá gốc, chiều dày của đất phụ thuộc vào điều kiện khí hậu, địa hình... Độ bão hòa nước của đất phụ thuộc vào tính chất của đất như lỗ rỗng đất, độ gắn kết đất... khi mất độ gắn kết, đất sẽ sạt lở theo một độ dốc. Thông thường khi đất bão hòa thì độ gắn kết của đất giảm từ 15 đến 20%, khi đất đã ngấm nước và bão hòa nước thì thường xảy ra trượt lở đất.

Viện trưởng Trịnh Hải Sơn nhấn mạnh, khi xảy ra trượt lở đất với quy mô từ trung bình đến rất lớn có thể là tác nhân hình thành các dòng lũ bùn đá tại các lưu vực sông suối và sẽ tác động đến các công trình công cộng như trường học, trạm, đập chắn nước, khu vực dân cư, ruộng vườn, hệ thống truyền tải điện... gây thiệt hại lớn về người và tài sản.

Để đảm bảo an toàn người dân ở các khu vực có nguy cơ trượt lở đất trong mùa mưa bão, Viện trưởng Trịnh Hải Sơn khuyến cáo người dân cần thường xuyên theo dõi các cảnh báo, thông tin của chính quyền địa phương về thời tiết. Khi thấy dấu hiệu của sạt lở đất (như mặt đất phồng lên, rung chuyển, âm thanh lạ trong lòng đất; vết nứt nền nhà, tường nhà, sườn đồi; cây cối nghiêng; nước sông suối chuyển màu đục), người dân cần thông tin cảnh báo ngay cho chính quyền địa phương và những người xung quanh để chính quyền địa phương thực hiện các phương án phòng, chống sạt lở đất.

Ông Sơn cũng lưu ý người dân cần chấp hành các khuyến cáo, thông báo về thời gian không ra đường, thời gian lưu thông trong các khu vực nguy cơ sạt lở; cần nhanh chóng di chuyển người và tài sản thiết yếu đến các khu vực an toàn do chính quyền địa phương quy định; chấp hành nghiêm các khuyến cáo của chính quyền địa phương về phòng, chống sạt lở đất, về các cảnh báo (khu vực sạt lở đất, các tuyến đường trong và liên quan đến khu vực sạt đất, thời gian ở tại nơi cư trú, thời gian tham gia giao thông, thời gian làm việc…). Ngoài ra, người dân cần tích trữ lương thực, thuốc men, dụng cụ thiết yếu, y tế, trang thiết bị bảo hộ, chiếu sáng, đun nấu cho sinh hoạt và đề phòng bệnh dịch…

Cần dữ liệu đầy đủ phân vùng nguy cơ trượt lở đất đá

Nhằm giảm thiểu thiệt hại do trượt lở đất đá gây ra, theo Viện trưởng Trịnh Hải Sơn, trước hết, Việt Nam cần sớm phân vùng những nơi có nguy cơ trượt lở đất đá cao tại Việt Nam. Trước hết, cần xây dựng được Bộ tiêu chí đánh giá và xác định các khu vực, lưu vực có nguy cơ cao xảy ra trượt lở đất đá; phải có được đầy đủ bộ cơ sở dữ liệu của các bản đồ thành phần như bản đồ nguy cơ trượt lở đất đá, bản đồ phân vùng nguy cơ trượt lở đất đá để phân tích, đánh giá tổng hợp, tích hợp, từ đó mới có thể xây dựng và đề xuất được Bộ tiêu chí đánh giá và khoanh định các khu vực có nguy cơ cao về trượt lở đất đá.

vna_potal_sat_lo_dat_khien_9_chet_va_mat_tich_tai_yen_bai_7585461.jpg
Hiện trường vụ sạt lở đất tại thôn Át, xã Minh Luân, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái. Ảnh: TTXVN phát

Bộ tiêu chí này sẽ được áp dụng cho 15 tỉnh miền Bắc đã có đủ cơ sở dữ liệu phân vùng nguy cơ trượt lở đất đá theo tỷ lệ 1:50.000 giúp khoanh định các "khu vực nhạy cảm" về trượt lở đất đá; áp dụng thêm tổ hợp 4 tiêu chí gồm: dân cư, giao thông, công trình trọng điểm và lưu vực sông suối.

Viện trưởng Trịnh Hải Sơn thông tin thêm, hiện Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản đang tiếp tục triển khai thực hiện 2 Đề án "Phân vùng rủi ro thiên tai và lập bản đồ cảnh báo lũ quét, sạt lở đất và sụt lún đất do mưa tại khu vực trung du và miền núi và "Cảnh báo sớm sạt lở đất, lũ quét khu vực miền núi, trung du Việt Nam.

Đến thời điểm hiện tại, cơ sở dữ liệu về hiện trạng và phân vùng nguy cơ trượt lở đất đá ở tỷ lệ 1:50.000 của 37 tỉnh miền núi và trung du Việt Nam vẫn chưa được đầy đủ; dữ liệu chưa được chuẩn hóa, đồng bộ gây nhiều khó khăn cho công tác tổng hợp dữ liệu.

Đặc biệt, Bộ cơ sở dữ liệu phục vụ công tác điều tra, phân vùng nguy cơ cho các khu vực trọng điểm như: số liệu địa hình ở tỷ lệ lớn (1:10.000, 1:5.000, 1:2.000) còn thiếu và chưa được cập nhật bổ sung; do đó, dẫn đến kết quả xử lý bị sai và thiếu. Bộ cơ sở dữ liệu về địa chất ở tỷ lệ trung bình (1:50.000) cũng vẫn còn thiếu rất nhiều và chưa được tiến hành điều tra chi tiết bổ sung; các tỷ lệ 1:10.000, 1:5.000 rất ít, hầu như chỉ có ở những khu vực điều tra, đánh giá các mỏ khoáng sản.

Do đó, Viện trưởng Trịnh Hải Sơn đề xuất, Việt Nam cần nhanh chóng xây dựng một Trung tâm cơ sở dữ liệu liên ngành về trượt lở đất đá; đầu tư kinh phí tiến hành các đề án, dự án về điều tra trượt lở đất đá ở các tỷ lệ lớn cho các khu vực trọng điểm, nhạy cảm về trượt lở đất đá. Ngoài ra, các hệ thống cảnh báo sớm về trượt lở đất đá theo thời gian thực tại một số địa điểm là những công cụ vô cùng quan trọng cho công tác cảnh báo sớm nhằm giảm thiểu thiệt hại do trượt lở đất đá gây ra.

Diệu Thúy

(TTXVN)

Có thể bạn quan tâm

Đắk Lắk triển khai các giải pháp ứng phó với bão KALMAEGI

Đắk Lắk triển khai các giải pháp ứng phó với bão KALMAEGI

Theo bản tin dự báo của Cục Khí tượng Thủy văn, khoảng ngày 5/11, bão KALMAEGI sẽ đi vào Biển Đông và trở thành cơn bão số 13 trong năm 2025 và có thể đạt cường độ trên cấp 12 khi ở đặc khu Trường Sa. Khoảng ngày 7/11, bão có khả năng ảnh hưởng trực tiếp khu vực từ Đà Nẵng đến Khánh Hòa, gây gió mạnh và mưa lớn từ đêm 6 - 9/11.

Xây dựng nhà hữu nghị cho hộ khó khăn vùng biên giới

Xây dựng nhà hữu nghị cho hộ khó khăn vùng biên giới

Ngày 1/11, Liên hiệp các tổ chức hữu nghị tỉnh Đồng Nai phối hợp với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam xã, Ủy ban nhân dân xã Bù Gia Mập (Đồng Nai) và Trung tâm Dữ liệu phi chính phủ nước ngoài tổ chức khởi công xây dựng 10 căn nhà hữu nghị cho hộ có hoàn cảnh khó khăn về nhà ở” tại xã biên giới Bù Gia Mập.

Ngăn trâu lạ tấn công người ở bản Quăn

Ngăn trâu lạ tấn công người ở bản Quăn

Sáng 1/11, ông Lô Văn Lý, Chủ tịch UBND xã Bình Chuẩn (tỉnh Nghệ An) cho biết, liên quan đến vụ việc trâu lạ xuất hiện trên bản Quăn liên tục tấn công người, chính quyền địa phương đã lùa con trâu này ra khu vực mé rừng, biệt lập với cộng đồng dân cư.

Xã biên giới Nhôn Mai bàn giao mặt bằng cho các hộ có nhà bị cuốn trôi hồi tháng 7/2025

Xã biên giới Nhôn Mai bàn giao mặt bằng cho các hộ có nhà bị cuốn trôi hồi tháng 7/2025

Sáng 1/11, ông Mạc Văn Nguyên, Bí thư Đảng ủy xã Nhôn Mai, tỉnh Nghệ An xác nhận thông tin, ngày 31/10, cấp ủy, chính quyền địa phương và các ngành, đoàn thể xã đã tổ chức bốc thăm, bàn giao mặt bằng tái định cư cho 35 hộ gia đình có nhà cửa, đồ đạc bị cuốn trôi nhà hoàn toàn trong đợt lũ ống, lũ quét với mực nước dâng và lưu tốc vượt đỉnh mốc lịch sử đã xảy ra vào cuối tháng 7/2025 vừa qua.

Phối hợp đảm bảo an toàn giao thông trên Quốc lộ 24

Phối hợp đảm bảo an toàn giao thông trên Quốc lộ 24

Sở Xây dựng tỉnh Quảng Ngãi vừa có văn số 2740/SXD-KCHT bản gửi Công an tỉnh, Ủy ban nhân dân các xã Măng Đen, Kon Plông và Công ty cổ phần Xây dựng và Quản lý công trình giao thông Kon Tum về việc phối hợp đảm bảo an toàn giao thông trên Quốc lộ 24.

Bộ đội Biên phòng giúp dân gặt lúa chạy lũ

Bộ đội Biên phòng giúp dân gặt lúa chạy lũ

“Xanh nhà hơn già đồng”, để chủ động ứng phó với mưa lũ, cán bộ chiến sĩ Đồn Biên phòng Cát Khánh, Ban Chỉ huy Biên phòng Gia Lai đã về thôn Thắng Kiên, xã Đề Gi giúp đỡ người dân thu hoạch lúa.

Đưa thực phẩm vượt khe suối về làng

Đưa thực phẩm vượt khe suối về làng

Do ảnh hưởng của mưa lớn, rạng sáng 28/10, tuyến đường duy nhất nối 5 thôn Ngọc Nang, Mô Po, Xa Úa, Ngọc Lân, Tu Răng về trung tâm xã Ngọc Linh, tỉnh Quảng Ngãi bị sạt lở, đứt gãy hoàn toàn. Hơn 400 hộ dân với khoảng 1.700 nhân khẩu đã bị cô lập, khiến mọi việc đi lại, cung ứng lương thực, thực phẩm, nhu yếu phẩm cho 5 thôn gặp rất nhiều khó khăn.

Phân luồng giao thông do sạt lở trên đèo Dran

Phân luồng giao thông do sạt lở trên đèo Dran

Chiều 30/10, Sở Xây dựng Lâm Đồng đã có thông báo phân luồng, tổ chức giao thông trên Quốc lộ 20 trong thời gian sửa chữa chữa, khắc phục sự cố sạt lở trên đèo Dran, thuộc địa phận phường Xuân Trường - Đà Lạt.

Cử tri mong muốn có phương án lâu dài giảm thiểu thiệt hại do sạt lở đất

Cử tri mong muốn có phương án lâu dài giảm thiểu thiệt hại do sạt lở đất

Tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 10, chiều 30/10, Quốc hội thảo luận tại hội trường về đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025; dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2026; kết quả thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về kế hoạch 5 năm giai đoạn 2021 - 2025: phát triển kinh tế - xã hội; cơ cấu lại nền kinh tế và đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026 - 2030. Các nội dung này đều được truyền hình, phát thanh trực tiếp và nhiều cử tri tại tỉnh Lào Cai đặc biệt quan tâm theo dõi.

Mưa lớn, nhiều trường học ở Lâm Đồng cho học sinh nghỉ học

Mưa lớn, nhiều trường học ở Lâm Đồng cho học sinh nghỉ học

Cơn mưa lớn từ tối 29/10 kéo dài đến sáng 30/10 đã khiến nước nhiều tuyến đường giao thông ở các địa phương ven biển tỉnh Lâm Đồng bị ngập, có nơi ngập nặng, nhất là các nơi đang chịu ảnh hưởng của mưa lũ. Nước tại nhiều sông, suối tiếp tục dâng cao, các vùng trũng, xung yếu vẫn đang bị chia cắt, ngập lụt. Tình hình mưa lũ vẫn còn diễn biến phức tạp. Để đảm bảo an toàn cho giáo viên và học sinh, nhiều trường học đã chủ động cho học sinh nghỉ học.

Đảng kiến tạo - Dân đồng hành - Bài cuối: 'Học dân' để xác định đường lối, chính sách phù hợp

Đảng kiến tạo - Dân đồng hành - Bài cuối: 'Học dân' để xác định đường lối, chính sách phù hợp

Trong tiến trình đổi mới phương thức lãnh đạo, một cụm từ giản dị mà hàm chứa sức nặng tư tưởng đã xuất hiện trang trọng trong Văn kiện Đại hội Đảng bộ tỉnh Gia Lai lần thứ I (nhiệm kỳ 2025 - 2030) đó là “học dân”. Từ hai chữ ấy, một cánh cửa mới mở ra trong lý luận của Đảng và tư duy lãnh đạo hiện đại.

Đảng kiến tạo - Dân đồng hành - Bài 3: Kiến tạo chính quyền phục vụ và phát huy nội lực

Đảng kiến tạo - Dân đồng hành - Bài 3: Kiến tạo chính quyền phục vụ và phát huy nội lực

Trong hành trình đổi mới phương thức lãnh đạo, khi Đảng chuyển từ “lãnh đạo, chỉ đạo” sang “đồng hành”, từ “quản lý” sang “phục vụ”, mô hình chính quyền ở Phường 1 Bảo Lộc và xã biên giới Quảng Trực (Lâm Đồng) đang khẳng định một hướng đi mới. Đó là xây dựng hệ thống vận hành minh bạch, dữ liệu hóa và gắn chặt với lòng dân.

Đảng kiến tạo - Dân đồng hành - Bài 2: Người giữ 'tần số' niềm tin giữa đại ngàn Ea K’Tur

Đảng kiến tạo - Dân đồng hành - Bài 2: Người giữ 'tần số' niềm tin giữa đại ngàn Ea K’Tur

Với 64 năm tuổi đời, 31 năm học và làm theo Đảng, bà H’Bliăk Niê (tên buôn làng thường gọi là Ami Bơng) vẫn bền bỉ giữ nguồn năng lượng, niềm tin vào Đảng. Mỗi ngày, nguồn năng lượng ấy càng được nhân lên và truyền đi "tín hiệu" bền bỉ của niềm tin, lan tỏa trong cộng đồng các dân tộc anh em. Bà là một trong số ít những già làng được đồng bào suy tôn.

Tìm kiếm nạn nhân bị nước cuốn mất tích khi đánh bắt cá trên sông Pô Kô

Tìm kiếm nạn nhân bị nước cuốn mất tích khi đánh bắt cá trên sông Pô Kô

Ngày 29/10, Phó Chủ tịch UBND xã Đăk Pék Đỗ Đăng Dự thông tin, lực lượng chức năng của xã đang nỗ lực tìm kiếm người đàn ông bị nước cuốn trôi, mất tích khi đang đánh bắt cá tại khu vực sông Pô Kô, đoạn đi qua thôn 14A, xã Đăk Pék. Nạn nhân là ông A Na (sinh năm 1977, không rõ hộ khẩu thường trú).

Nỗ lực hỗ trợ đồng bào bị ảnh hưởng lũ quét, sạt lở núi tại Đà Nẵng

Nỗ lực hỗ trợ đồng bào bị ảnh hưởng lũ quét, sạt lở núi tại Đà Nẵng

Mưa lớn trong nhiều ngày qua, nhất là từ đêm 28/10 đến ngày 29/10, khiến vùng núi cao của các xã Trà My, Trà Tân, Trà Giáp, thành phố Đà Nẵng bị sạt lở nhiều nơi. Hàng loạt tuyến giao thông vừa mới khôi phục, tạm thông tuyến đã tiếp tục bị sạt lở nặng, tái diễn tình trạng ách tắc. Lũ quét và sạt lở núi khiến nhiều người bị thương.