Cần thực hiện các giải pháp khắc phục sự bồi lắng, sạt lở ở Khu Ramsar Vườn quốc gia Ba Bể

Cần thực hiện các giải pháp khắc phục sự bồi lắng, sạt lở ở Khu Ramsar Vườn quốc gia Ba Bể
Thắng cảnh hồ Ba Bể. Ảnh: TTXVN
Thắng cảnh hồ Ba Bể. Ảnh: TTXVN

Hồ tự nhiên duy nhất trên núi

Theo Thạc sĩ Ngân Ngọc Vỹ, Viện Tài nguyên và Môi trương (Đại học Quốc gia Hà Nội): Khu Ramsar Vườn quốc gia Ba Bể có diện tích 10.048 ha, trong đó mặt hồ rộng khoảng 500ha trên độ cao 178m so với mực nước biển. Đây chính là hồ tự nhiên duy nhất trên núi có tầm quan trọng to lớn tại nước ta. Với chiều sâu trung bình 17 - 23m, chỗ sâu nhất là 29m, Hồ Ba Bể là địa điểm du lịch sinh thái, văn hóa có ý nghĩa to lớn trong du lịch miền núi Ðông Bắc.

Vườn quốc gia Ba Bể có đến 1281 loài thực vật thuộc 162 họ và 672 chi. Trong đó có 600 loài cây thân gỗ, thuộc 300 chi và 114 họ. Rất nhiều loài thực vật quý hiếm, giá trị kinh tế cao có tên trong Sách đỏ Việt Nam và Thế giới. Bên cạnh đó, Vườn quốc gia Ba Bể còn có nhiều loại cây gỗ đặc hữu quý hiếm sinh trưởng, như Trúc dây, Đinh, Nghiến, Lim… điển hình là trúc dây loài cây đặc hữu của Vườn quốc gia Ba Bể. Trúc dây thường mọc ở những vách núi, thân thả mành xuống hồ hình thành các bức mành xung quanh hồ tạo nên cảnh quan đẹp mắt.

Hệ động vật của Vườn quốc gia Ba Bể cũng khá đa dạng, phong phú, bao gồm: 81 loài thú, 22 loài được ghi tên trong sách đỏ Việt Nam, 322 loài chim, thuộc 17 bộ, 47 họ và trong số đó có 7 loài được ghi trong Sách đỏ Việt Nam, 27 loài bò sát 106 loài cá, được xác định là phong phú, đa dạng nhất nước ta. 17 loài lưỡng cư. 553 loài côn trùng và nhện.

Nhưng sự đa dạng phong phú về động thực vật và hệ sinh thái thủy sinh của hồ Ba Bể đang bị xâm hại nghiêm trọng. Bên cạnh tình trạng đất đai khu vực ven hồ bị lấn chiếm, xây dựng trái pháp, gây mất mỹ quan và tác động tiêu cực tới hệ sinh thái đất ngập nước khu vực hồ. Hiện nay Khu Ramsar Vườn quốc gia Ba Bể đang phải đối mặt với hiện tượng bồi lắng do phù sa của 3 con suối Chợ Lèng (Pác Ngòi), Bó Lù (Nam Cường), Tả Han và sông Năng đồ vào hồ Ba Bể.

Nguyên nhân gây bồi lắng, sạt lở 

Hiện tượng bồi lắng hồ Ba Bể đã có từ lâu, song thời gian gần đây tại khu vực hồ vấn đề bồi lắng phù sa và sạt lở đất ngày càng gia tăng một cách đáng báo động, gây mất đất canh tác, ảnh hưởng tới sinh kế và đời sống của cư dân khu vực 4 thôn ven hồ gồm Bó Lù, Bản Cảm, Cốc Tộc và Pác Ngòi. Đồng thời tác động tiêu cực đến hệ sinh thái thủy sinh và bồi lấp đáy hồ tại lưu vực 3 con suối nêu trên và cửa hồ 3 tiếp giáp với sông Năng.

Kết quả đánh giá mức độ bồi lấp hồ Ba Bể do Viện Khoa học thủy lợi (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn)  tiến hành năm 2002 cho thấy: Lượng bồi lấp tại các điểm có dòng chảy vào hồ là cửa suối Tà Han 9,70 vạn m3; cửa suối Bó Lù 11,06 vạn m3; cửa sông Chợ Lèng có lượng bồi lấp lớn nhất lên tới 18,37 vạn m3; cửa hồ tiếp giáp sông Năng, đây là điểm nước chảy ngược vào hồ khi lũ sông dâng cao cũng đo được 3,04 vạn m3. Tổng lượng bồi lấp tới năm 2002 là 42,17 vạn m3, bãi bồi mỗi năm lấp hồ từ 10 - 60m, nâng đáy hồ lên trung bình 30cm, ước tính mỗi năm (giai đoạn 1975 - 2002) có 70 vạn tấn phù sa bồi lấp lòng hồ.

Tiến sỹ Đặng Văn Lợi, Tổng cục Môi trường cho biết: Năm 2011, Đoàn công tác của Cục Kiểm soát ô nhiễm đã đến kiểm tra xung quanh khu vực hồ Ba Bể, khi đó có 3 mỏ khoáng sản. Trong đó 2 mỏ vẫn hoạt động là mỏ sắt Pù Ổ tại xã Quảng Bạch, huyện Chợ Đồn được cấp phép năm 2008 và bắt đầu hoạt động từ tháng 10/2009, với tổng diện tích là 26,5 ha, diện tích khai trường là 3,5 ha và mỏ sắt Bản Cuôn tại xã Ngọc Phái. Vào thời điểm đó có 16 hộ dân xã Quảng Bạch đã gửi khiếu nại trực tiếp đến các đơn vị khai mỏ tại đây, về ảnh hưởng của các hoạt động khai khoáng tới sản xuât nông nghiệp của họ. Nhưng theo báo cáo quan trắc của Chi cục Bảo vệ môi trường tỉnh Bắc Kạn, nước từ khu vực khai thác mỏ Bản Cuôn và Pù Ổ tác động, ảnh hưởng không đáng kể đến sự bồi lắng của hồ Ba Bể.

Đến năm 2016, thực tế cho thấy sông Năng bị bồi lắng, cạn nước trực tiếp uy hiếp hồ Ba Bể, làm thay đổi hệ sinh thái của hồ. Nhiều đoạn trên sông Năng rất nông do bồi lắng, mực nước xuống thấp, gây khó khăn cho thuyền bè đi lại ảnh hưởng tới sinh hoạt và sinh kế của người dân. Đặc biệt là tình trạng bồi lắng sông Năng cũng làm cho hồ bị bồi lắng theo từ phía Bắc, trong khi từ phía Đông và phía Nam hồ đã bị bồi lấp cả cây số. Theo người dân tại Bản Cảm, nếu không có những biện pháp như trồng, bảo vệ rừng, ngăn chặn các hoạt động khai thác cát, san ủi đất đá xuống sông thì sớm hay muộn sông Năng sẽ biến thành suối.

Nghiên cứu gần đây của Viện Khoa học Khí tượng thủy văn và Biến đối khí hậu (Bộ Tài nguyên và Môi trường) về nguyên nhân bồi lắng hồ Ba Bể và đề xuất giải pháp khắc phục đã nêu: Nguyên nhân chính làm gia tăng hiện tượng bồi trước hết là nguyên nhân tự nhiên như mưa lũ, gắn liền với điều kiện địa hình, thời tiết tại khu vực hồ. Tiếp đến là các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội của con người, như xây dựng nhà và đường giao thông trong khu vực và gần hồ Ba Bể, cộng với các hoạt động canh tác trong lưu vực.

Đề xuất giải pháp khắc phục

Theo kết quả điều tra, nghiên cứu của Thạc sĩ Ngân Ngọc Vỹ vào tháng 2/2019: Nguyên nhân chính của sự bồi lắng phù sa và sạt lở đất tại hồ Ba Bể là do các hoạt động phát triển kinh tế của con người tại địa phương, nhất là các hoạt động khai thác cát ở lưu vực sông Năng thuộc vùng lõi và vùng đệm của Vườn quốc gia này. Hiện có Doanh nghiệp Hà Giang và HTX sông Năng được cấp phép khai thác cát trên địa bàn lưu vực sông Năng, ngoài ra các cơ quan chức năng chưa thống kê được hết số lượng thuyền, xuồng khai thác cát bất hợp pháp tại khu vực. Theo người dân địa phương, số lượng cát khai thác không hề nhỏ, ảnh hưởng tới dòng chảy của sông Năng dọc theo đoạn từ bến thuyền Bốc Lốm, qua động Puông đến Bản Cám.

Để hạn chế những tác động tiêu cực của hiện tượng bồi lắng phù sa và sạt lở đất nêu trên tại khu vực hồ Ba Bể, Thạc sĩ Ngân Ngọc Vỹ đề xuất cần thực hiện những giải pháp tích cực, hiệu quả nhằm phòng ngừa, xử lý và ứng phó các sự cố môi trường và đảm bảo sinh kế của người dân. Cụ thể là phải có sự vào cuộc quyết liệt của các cơ hữu trách ở Trung ương, sớm có những nghiên cứu khoa học, đánh giá, dự báo một cách hệ thống, toàn diện quá trình bồi lắng, từ đó đề xuất các giải pháp khả thi khắc phục tận gốc tình trạng bồi lắng, sạt lở đất của hồ Ba Bể hiện nay.

Tỉnh Bắc Kạn cũng cần tiếp tục đẩy mạnh chương trình trồng rừng, đặc biệt là trồng và bảo vệ rừng đầu nguồn, rừng đặc dụng tại các lưu vực hồ Ba Bể nhằm khắc phục và hạn chế bồi lắng do tác động tiêu cực của các hoạt động phát triển kinh tế-xã hội tại đây. Đi đôi với việc tăng cường quản lý vùng đệm Vườn quốc gia Ba Bể theo nguyên tắc phát triển bền vững, chủ động và phối hợp với các Bộ, ngành liên quan, các trường, viện để nghiên cứu, đánh giá toàn diện quá trình bồi lắng và đề xuất các giải pháp khả thi.

Các bên liên quan của địa phương gồm: Ban quản lý Vườn quốc gia, Ban quản lý khu du lịch, UBND huyện Ba Bể, UBND xã Nam Mẫu và cộng đồng người dân địa phương phối hợp xây dựng cơ chế quản lý, xử lý hiệu quả các hoạt động khai thác cát bất hợp pháp tại lưu vực sông Năng, các hoạt khai khoáng cũng như sản xuất của người dân tại lưu vực hồ gây sạt lở đất và bồi lấp phù sa. Mặt khác, xây dựng cơ chế chính sách tăng cường sự tham gia của cộng đồng cư dân ven hồ tham gia giám sát các hoạt động khai thác, sử dụng các dịch vụ hệ sinh thái của hồ. Có cơ chế chia sẻ lợi ích cho cộng đồng từ các hoạt động dựa vào các giá trị dịch vụ hệ sinh thái của Khu Ramsar Vườn quốc gia Ba Bể.
Nhật Minh

Có thể bạn quan tâm

Điện Biên: Mưa lũ khiến 10 người tử vong, thiệt hại tài sản 300 tỷ đồng

Điện Biên: Mưa lũ khiến 10 người tử vong, thiệt hại tài sản 300 tỷ đồng

Liên tiếp những trận mưa lớn kéo dài từ cuối tháng 7 đến đầu tháng 8/2025 đã gây ra lũ quét, sạt lở nghiêm trọng tại nhiều địa phương ở tỉnh Điện Biên, khiến 10 người thiệt mạng, 7 người bị thương nặng và hàng trăm ngôi nhà bị cuốn trôi, hư hỏng. Tổng thiệt hại về tài sản ước tính lên tới 300 tỷ đồng.

Sơn La khẩn trương hỗ trợ người dân khắc phục hậu quả mưa lũ

Sơn La khẩn trương hỗ trợ người dân khắc phục hậu quả mưa lũ

Trước thiệt hại nặng nề do mưa lũ, ngập úng gây ra trên địa bàn tỉnh Sơn La, đặc biệt tại xã Sông Mã và các xã lân cận, sáng 2/8, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Thành Công trực tiếp chỉ đạo các lực lượng ra quân hỗ trợ người dân khắc phục hậu quả của thiên tai.

Trái ngọt từ hành trình tìm con của các gia đình hiếm muộn Tây Nguyên​

Trái ngọt từ hành trình tìm con của các gia đình hiếm muộn Tây Nguyên​

Sáng 2/8, Bệnh viện Đại học Y Dược Buôn Ma Thuột (phường Tân An, tỉnh Đắk Lắk) tổ chức Lễ kỷ niệm 500 em bé chào đời nhờ phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) tại Đơn vị hỗ trợ sinh sản IVF Mỹ Đức Buôn Ma Thuột. Sự kiện này ghi dấu cột mốc đặc biệt trên hành trình Bệnh viện đồng hành cùng các gia đình hiếm muộn tại khu vực Tây Nguyên.

Điểm tựa để Mỹ Lý đứng dậy sau lũ

Điểm tựa để Mỹ Lý đứng dậy sau lũ

Sau trận lũ lịch sử xảy ra vào cuối tháng 7, xã Mỹ Lý trở thành tâm điểm của sự tàn phá. Hàng trăm ngôi nhà bị cuốn trôi, giao thông chia cắt, điện lực và thông tin liên lạc tê liệt.

Độc đáo Hội thi sâm Ngọc Linh gây quỹ xóa nhà tạm cho hộ nghèo

Độc đáo Hội thi sâm Ngọc Linh gây quỹ xóa nhà tạm cho hộ nghèo

Trong khuôn khổ Lễ hội Sâm Ngọc Linh lần thứ VII, ngày 1/8, xã miền núi Nam Trà My, thành phố Đà Nẵng đã phối hợp với các xã Trà Linh, Trà Leng, Trà Tập tổ chức Hội thi sâm Ngọc Linh nhằm tôn vinh các hộ trồng sâm trong công tác bảo tồn, phát triển cây dược liệu quý hiếm được mệnh danh là Quốc bảo Việt Nam.

Đồng hành cùng người dân vùng lũ Nghệ An

Đồng hành cùng người dân vùng lũ Nghệ An

Do ảnh hưởng của bão số 3 xảy ra vào cuối tháng 7/2025, nhiều địa phương ở khu vực miền núi phía Tây tỉnh Nghệ An chịu nhiều thiệt hại về người và tài sản. Phát huy truyền thống “tương thân tương ái”, “lá lành đùm lá rách”, các cá nhân, tổ chức, đoàn thể tại tỉnh Quảng Trị triển khai nhiều hoạt động thiết thực, ý nghĩa, kịp thời hỗ trợ, đồng hành với bà con vùng lũ ở Nghệ An.

Đa dạng hóa sinh kế, giúp đồng bào dân tộc thiểu số giảm nghèo, phát triển bền vững

Đa dạng hóa sinh kế, giúp đồng bào dân tộc thiểu số giảm nghèo, phát triển bền vững

Từ nguồn vốn chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế, xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, các địa phương tỉnh Lâm Đồng đã xây dựng, triển khai nhiều mô hình phát triển kinh tế hộ gia đình phù hợp với điều kiện đặc thù tại chỗ cũng như tập quán canh tác của bà con. Kết quả là hàng nghìn hộ gia đình là đồng bào dân tộc thiểu số đã thoát nghèo bền vững và tỷ lệ giảm nghèo nhiều năm nay đều vượt kế hoạch.

Sơn La: Mưa lũ khiến một số bản bị cô lập, nhiều hộ dân phải di dời khẩn cấp

Sơn La: Mưa lũ khiến một số bản bị cô lập, nhiều hộ dân phải di dời khẩn cấp

Trên địa bàn tỉnh Sơn La có mưa vừa, mưa to đến rất to, khiến nhiều nơi tiếp tục xảy ra ngập lụt, gây thiệt hại về nhà ở, diện tích sản xuất nông nghiệp của người dân và hệ thống cơ sở hạ tầng, giao thông đi lại khó khăn. Đặc biệt, nước ngập sâu khiến một số bản bị cô lập, nhiều hộ dân phải di dời khẩn cấp.

Động lực để thầy và trò vùng cao 'vượt khó', bám trường, giữ lớp

Động lực để thầy và trò vùng cao 'vượt khó', bám trường, giữ lớp

Nằm cheo leo trên ngọn đồi cao giữa xã biên giới Lao Chải (Tuyên Quang), Trường Phổ thông Dân tộc bán trú Tiểu học và THCS Xín Chải là một trong 248 điểm trường đang được Trung ương ưu tiên đầu tư theo chủ trương lớn về phát triển giáo dục vùng khó. Trong khung cảnh núi non hiểm trở, cuộc sống thiếu thốn đủ bề, chủ trương này như một luồng sinh khí mới, tiếp thêm động lực để thầy và trò vượt khó, bám trường, giữ lớp.

Mưa lũ gây nhiều thiệt hại tại Sơn La

Mưa lũ gây nhiều thiệt hại tại Sơn La

Từ tối 31/7 đến sáng 1/8, trên địa bàn tỉnh Sơn La, nhiều nơi tiếp tục xảy ra mưa lũ, gây thiệt hại về nhà ở, nông nghiệp của người dân và hệ thống cơ sở hạ tầng nông thôn.

Hỗ trợ nguồn lực giúp Điện Biên tăng tốc trong công tác xóa nhà tạm

Hỗ trợ nguồn lực giúp Điện Biên tăng tốc trong công tác xóa nhà tạm

Ngày 1/8, Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Điện Biên tổ chức lễ tiếp nhận 2,5 tỷ đồng kinh phí hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát do Công đoàn Ngân hàng Việt Nam trao tặng. Đây là nguồn lực thiết thực, góp phần cùng địa phương đẩy nhanh tiến độ hoàn thành mục tiêu xóa nhà tạm cho hộ nghèo, hộ khó khăn trên địa bàn.

Hỗ trợ nhân dân khắc phục hậu quả mưa lũ, ổn định đời sống

Hỗ trợ nhân dân khắc phục hậu quả mưa lũ, ổn định đời sống

Đợt mưa lũ vừa qua, nhiều gia đình tại xã Chiềng Sơ (tỉnh Sơn La) bị mất nhà cửa, tài sản và đang đối mặt với nhiều khó khăn. Sự chung tay giúp đỡ của cộng đồng là vô cùng cần thiết để giúp họ vượt qua khó khăn, sớm ổn định cuộc sống, tái thiết sản xuất, xây dựng, phát triển kinh tế gia đình.

Đề xuất xây dựng 21 trường phổ thông nội trú liên cấp cho các xã biên giới Nghệ An

Đề xuất xây dựng 21 trường phổ thông nội trú liên cấp cho các xã biên giới Nghệ An

Thực hiện Thông báo số 81-TB/TW của Bộ Chính trị về thống nhất chủ trương đầu tư xây dựng các trường phổ thông nội trú liên cấp tiểu học - trung học cơ sở tại 248 xã biên giới đất liền trên cả nước, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Nghệ An đã đánh giá, thống kê và trình danh sách 21 trường dự kiến sẽ được đầu tư xây dựng.

Nhiều dự án lớn tại Lâm Đồng tiếp tục chậm tiến độ

Nhiều dự án lớn tại Lâm Đồng tiếp tục chậm tiến độ

Theo Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng số 3 (trực thuộc UBND tỉnh Lâm Đồng), việc triển khai các dự án, công trình trên địa bàn tỉnh Đắk Nông (cũ) đang gặp nhiều khó khăn do thời tiết bất lợi. Thêm vào đó, một số dự án chưa được bố trí đủ vốn từ ngân sách địa phương, trong khi hạn định hoàn thành là vào cuối năm 2025.

Phát huy vai trò của nhân dân trong giữ gìn an ninh trật tự từ cơ sở

Phát huy vai trò của nhân dân trong giữ gìn an ninh trật tự từ cơ sở

Ngày 31/7, xã Quảng Uyên (tỉnh Cao Bằng) tổ chức Ngày hội Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc năm 2025. Đây là một trong 21 địa phương được Bộ Công an lựa chọn tổ chức điểm Ngày hội cấp tỉnh nhằm lan tỏa phong trào toàn dân tham gia giữ gìn an ninh trật tự ngay từ cơ sở.

Đắk Lắk quyết bứt tốc giải ngân vốn đầu tư công

Đắk Lắk quyết bứt tốc giải ngân vốn đầu tư công

Theo UBND tỉnh Đắk Lắk, tổng kế hoạch đầu tư công năm 2025 của tỉnh là 14.840 tỷ đồng (sau khi hợp nhất tỉnh Đắk Lắk và Phú Yên). Tỉnh Đắk Lắk xác định giải ngân vốn đầu tư công là nhiệm vụ chính trị trọng tâm để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, do đó trong thời gian tới sẽ quyết liệt thực hiện các giải pháp tháo gỡ khó khăn, đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công.

Gia Lai đẩy mạnh tiêm chủng, chủ động giám sát dịch sởi

Gia Lai đẩy mạnh tiêm chủng, chủ động giám sát dịch sởi

Theo báo cáo của Sở Y tế tỉnh Gia Lai, từ đầu năm đến nay, toàn tỉnh ghi nhận 4.075 ca nghi sởi, trong đó có 594 ca dương tính, 1 ca tử vong. Số ca mắc tăng 4.060 ca, tử vong tăng 1 ca so với cùng kỳ năm 2024 (cùng kỳ năm 2024 ghi nhận 15 ca mắc/0 ca tử vong).

Thanh niên Cà Mau hỗ trợ xóa nhà tạm cho hàng trăm gia đình chính sách

Thanh niên Cà Mau hỗ trợ xóa nhà tạm cho hàng trăm gia đình chính sách

Tuổi trẻ tỉnh Cà Mau đã triển khai chuỗi hoạt động "Đền ơn đáp nghĩa - Uống nước nhớ nguồn" với nhiều dấu ấn thiết thực nhân kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh - Liệt sĩ (27/7/1947 - 27/7/2025). Nổi bật nhất là việc ra quân cao điểm hỗ trợ phong trào "xóa nhà tạm, nhà dột nát", góp phần mang lại mái ấm khang trang cho nhiều gia đình chính sách.

Vượt khó, tận tâm để gần dân

Vượt khó, tận tâm để gần dân

Từ ngày 1/7/2025, cùng với cả nước, tỉnh Khánh Hòa chính thức vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, đánh dấu một bước chuyển mình quan trọng trong công cuộc cải cách hành chính.

Nghệ An: Hàng trăm ngôi nhà bị sạt lở, nằm cheo leo bên vực sông sau khi lũ dữ quét qua

Nghệ An: Hàng trăm ngôi nhà bị sạt lở, nằm cheo leo bên vực sông sau khi lũ dữ quét qua

Hoàn lưu bão số 3 đã gây ra đợt mưa lũ khốc liệt trên địa bàn các xã miền núi phía Tây của tỉnh Nghệ An, làm hơn 7.000 căn nhà bị ảnh hưởng, trong đó gần 420 căn sập, vùi lấp hoặc bị cuốn trôi hoàn toàn; 5.430 căn nhà khác bị ngập sâu trong nước, tài sản hư hỏng nặng, 1.240 căn tốc mái, nhiều căn bị thiệt hại trên 70%.