Từ một thanh niên đam mê thủy sản và không ngừng học hỏi, anh Nguyễn Phúc Mến (sinh năm 1987, ngụ phường Bình Minh, tỉnh Tây Ninh) đã trở thành một trong những người tiên phong và thành công với mô hình nuôi cá chạch lấu trong bể nổi tuần hoàn, có quy mô lớn tại địa phương. Mô hình này không chỉ mang lại thu nhập ổn định mà còn mở ra hướng đi mới cho ngành nông nghiệp ở Tây Ninh.

Nuôi công nghệ cao, tỷ lệ thất thoát thấp
Hiện anh Nguyễn Phúc Mến sở hữu trại nuôi cá quy mô gần 1 ha, nằm dọc theo bờ kênh Tây, thuộc phường Bình Minh. Trại có tổng cộng 15 ao, gồm 10 ao nuôi cá thương phẩm và 5 ao ươm giống. Mỗi ao có đường kính khoảng 15 mét, thể tích chứa trung bình 200 m3 nước với diện tích mặt ao gần 175 m2. Tất cả đều được xây nổi trên mặt đất, cao 1,2 m, đáy ao thiết kế hình phễu lõm ở giữa, giúp dễ dàng hút chất thải, vệ sinh nước và kiểm soát môi trường sống.
Để duy trì nhiệt độ phù hợp, nhất là trong mùa nắng nóng, các ao đều được che mái với độ phủ khoảng 50%. Theo anh Mến, chi phí xây dựng ao nổi tuy cao hơn so với ao đất, nhưng hiệu quả mang lại vượt trội như dễ quản lý chất lượng nước, hạn chế dịch bệnh và giúp cá phát triển đồng đều.
Trung bình mỗi ao anh thả khoảng 6.000 con giống (tương ứng mật độ 30 con/m3 hoặc 35 con/m2). Đây là mật độ mà anh xác định là phù hợp nhất sau nhiều lần thử nghiệm.

Để đảm bảo nhiệt độ phù hợp, đặc biệt trong những tháng nắng nóng, các ao đều được che mái với độ phủ khoảng 50%.
Anh Mến cho biết, anh bắt đầu nuôi cá chạch lấu từ năm 2019, sau thời gian dài tìm hiểu nhiều đối tượng thủy sản có giá trị kinh tế. “Tôi từng đi nhiều nơi ở miền Tây để học hỏi mô hình nuôi cá và nhận thấy chạch lấu là loài cá đặc sản, được ví như ‘nhân sâm nước’ vì giàu dinh dưỡng, thịt ngon và giá trị kinh tế cao, nhưng chưa nhiều người nuôi theo quy mô lớn”, anh Mến chia sẻ.
Không giống nhiều loại cá khác phải bán đúng lứa để tránh rủi ro, cá chạch lấu có thể “ghim hàng” thêm 3 - 4 tháng mà không lo ảnh hưởng chất lượng, thậm chí càng lớn càng bán được giá cao. Nhờ đó, người nuôi chủ động hơn trong kế hoạch xuất bán, không phụ thuộc vào biến động thị trường.
Theo anh Mến, thời gian nuôi trung bình từ 10 - 13 tháng. Với kỹ thuật công nghệ cao, tỷ lệ sống đạt 95 - 97%. Khi thu hoạch, cá có kích cỡ đa dạng từ 200 g đến hơn 1 kg/con. Giá bán hiện nay tùy loại, cụ thể cá loại 1 (trên 500 g/con) khoảng 230.000 đồng/kg, loại 2 (200 - 450 g/con) khoảng 170.000 đồng/kg, loại 3 (dưới 200 g/con) khoảng 100.000 đồng/kg. Với mức giá này, mỗi tấn cá loại tốt, người nuôi có thể thu lãi từ vài chục đến vài trăm triệu đồng.
Anh Mến cho biết, để có kết quả như hôm nay, anh từng trải qua nhiều thử thách, đặc biệt là giai đoạn đầu khi còn thiếu kinh nghiệm. “Lúc mới nuôi, cá thường bị bệnh nhưng không rõ nguyên nhân. Tôi phải nhiều lần mang mẫu cá đi xét nghiệm, đồng thời tự học thêm kiến thức thú y thủy sản. Nhờ đó, dần dần tôi có thể chủ động phòng ngừa và xử lý hiệu quả các bệnh thường gặp như ký sinh trùng hay nhiễm trùng đường ruột”, anh Mến cho biết.

Anh Nguyễn Phúc Mến kiểm tra tình trạng cá nuôi.
Để đạt hiệu quả bền vững, anh Mến không ngại đầu tư lớn ngay từ đầu. Chỉ riêng hệ thống 6 ao đầu tiên, anh đã chi khoảng 500 triệu đồng để xây dựng ao nổi, lắp đặt hệ thống cấp thoát nước, dây điện, máy bơm, máy sục khí và quạt tạo oxy. Dù chi phí cao, nhưng đổi lại là sự an tâm trong quá trình vận hành, giảm thiểu rủi ro dịch bệnh và thất thoát.
Anh nhận định, nếu sử dụng ao đất truyền thống, việc kiểm soát nước và phòng bệnh khó hơn, đặc biệt với người nuôi ít kinh nghiệm. “Chỉ cần một lần nguồn nước bị nhiễm bẩn, có thể thiệt hại toàn bộ. Với ao lót bạt, hệ thống hút đáy, tôi làm chủ được nguồn nước và dịch bệnh. Hơn nữa, trại lại nằm ven kênh, nguồn nước sạch và dồi dào, rất thuận lợi”, anh phân tích.
Hiệu quả cao, sẵn sàng nhân rộng

Mô hình nuôi cá chạch lấu nuôi trong bể tuần hoàn của anh Nguyễn Phúc Mến.
Theo anh Mến, cá chạch lấu là loài dễ sinh trưởng, ít đòi hỏi công chăm sóc tỉ mỉ. Nhờ hệ thống ao nuôi hiện đại, quy trình cho ăn và quản lý nước khá đơn giản, nên với 15 ao nuôi hiện có, trại chỉ cần một nhân công chăm sóc thường xuyên, làm việc khoảng 6 - 7 giờ/ngày là đảm bảo tốt việc vệ sinh ao, kiểm tra sức khỏe cá và cho ăn theo định kỳ.
Một lợi thế khác là trại đã chủ động được nguồn giống. Ngoài phục vụ nhu cầu của mình, anh Mến còn cung cấp giống cho nhiều hộ nuôi trong vùng, đồng thời hướng dẫn kỹ thuật miễn phí để cùng nhân rộng mô hình.
Không chỉ mang lại nguồn thu ổn định cho gia đình, mô hình nuôi cá chạch lấu còn tạo thêm việc làm cho lao động địa phương, nhất là mùa thu hoạch. Cá thương phẩm chất lượng cao hiện được nhiều thương lái và nhà hàng đặt mua thường xuyên, cho thấy dư địa thị trường còn rất lớn.
Anh Mến khẳng định: “Tôi luôn sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm, hỗ trợ kỹ thuật và con giống cho những ai thật sự muốn theo nghề. Có nhiều người cùng làm thì mới phát triển được nghề nuôi cá chạch lấu ở Tây Ninh một cách bền vững”.

Cá chạch lấu được kiểm tra thường xuyên để kịp thời phát hiện các loại bệnh và mức độ sinh trưởng.
Theo ông Dương Quốc Hoàng, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông và Dịch vụ nông nghiệp tỉnh Tây Ninh, mô hình nuôi cá chạch lấu trong bể nổi tuần hoàn của anh Nguyễn Phúc Mến đã chứng minh hiệu quả kinh tế cao. Ông Hoàng cho biết, ưu điểm nổi bật của mô hình là hiệu quả kinh tế rõ rệt, lợi nhuận ổn định, giá bán sản phẩm cao và thị trường tiêu thụ rộng mở.
Ông Hoàng phân tích thêm, cá thương phẩm có trọng lượng từ 250 - 350 gam/con, được bán với giá từ 200.000 - 350.000 đồng/kg, mức giá này khá cao so với nhiều đối tượng thủy sản khác. Điều đó cho thấy tiềm năng kinh tế lớn và khả năng tiêu thụ thuận lợi trên thị trường.
Ngoài ra, mô hình còn có ưu điểm tiết kiệm diện tích, kiểm soát môi trường tốt, giảm dịch bệnh và hạn chế hao hụt trong quá trình nuôi. Nhờ những kết quả đạt được, mô hình đã được nhân rộng tại các xã Phước Chỉ, Hưng Thuận, Phước Thạnh, huyện Dương Minh Châu, phường Trảng Bàng và phường Long Hoa. Các hộ tham gia đều ghi nhận cá sinh trưởng tốt, ít hao hụt và tiêu thụ thuận lợi.
Tuy nhiên, ông Hoàng cũng lưu ý, mô hình này đòi hỏi chi phí đầu tư ban đầu cao, thời gian nuôi dài (9 - 12 tháng), dẫn đến vòng quay vốn chậm. Vì vậy, người nuôi cần có vốn dự phòng và kỹ thuật tốt để hạn chế rủi ro dịch bệnh. Đặc biệt, ông Hoàng cũng khuyến khích người nuôi tham gia liên kết chuỗi giữa người nuôi - doanh nghiệp - thị trường tiêu thụ nhằm ổn định đầu ra và nâng cao giá trị gia tăng./.