Những ngôi nhà trình tường ở Lạng Sơn dần mai một

Những ngôi nhà trình tường ở Lạng Sơn dần mai một
Nếp nhà cổ - dấu ấn thời gian
 
Trao đổi với cô giáo Đổng Thị Hiền, hướng dẫn đề tài “Bước đầu nghiên cứu về nhà trình tường của người Tày - Nùng ở xã Hữu Khánh, huyện Lộc Bình, tỉnh Lạng Sơn”, chị cho biết: xã Hữu Khánh hiện vẫn bảo tồn được khoảng gần 100 ngôi nhà trình tường bằng đất của các hộ đồng bào Tày và Nùng. Đặc biệt, tại các thôn Bản Khiếng, thôn Khòn Thống hiện vẫn còn giữ được khoảng 70 ngôi nhà trình tường, kiểu nhà trệt và nhà 2 tầng, mái lợp ngói âm dương rêu phong mang nét đẹp thâm trầm, cổ kính. Có những ngôi nhà “tuổi đời” đã lên tới cả trăm năm, được xây dựng với kỹ thuật cầu kỳ, lối kiến trúc xưa cũ như nhà của gia đình ông Chu Văn Xem, ông Nông Văn Toàn…
 
Nhà trình tưởng thôn Bản Khiếng, xây dựng năm 1993.
Nhà trình tưởng thôn Bản Khiếng, xây dựng năm 1993.

Ngôi nhà của ông Chu Văn Xem, dân tộc Nùng ở thôn Bản Khiếng được xây dựng với kiến trúc 2 tầng. Nhà dài khoảng 9 m, rộng 6,6 m, cao 3,7 m, được thiết kế gồm 3 ngăn: ngăn ngoài cùng là phòng khách; ngăn thứ hai là gian tiếp nối giữa phòng khách và buồng ngủ, ngăn trong cùng là buồng ngủ. Phần cửa buồng được thiết kế theo hình vòm khá mềm mại. Để xây dựng hoàn thiện ngôi nhà này, những người thợ đã sử dụng khoảng 62 m3 đất nén chặt. Kỹ thuật trình tường cũng được chuẩn bị rất cầu kỳ, phức tạp. Trong nhà trình tường, bà con dùng gỗ ngâm lâu ngày để ngăn cách tầng một và tầng hai, vì vậy, dù trải qua hàng trăm năm nhưng sàn những ngôi nhà này vẫn vững chắc.
 
Ngoài đất trình còn phải dùng rất nhiều đá suối làm nền, nền có kê cao và vững chắc thì nhà mới bền chắc. Ở Bản Khiếng, có những ngôi nhà được xếp đá suối cao hơn 1 m. Để xây dựng một ngôi nhà trình tường, từ khâu chuẩn bị đất, nhào đất, tiến hành trình tường đều rất công phu, thời gian hoàn thiện một ngôi nhà phải từ 1 - 3 tháng. “Một ngôi nhà trình tường tốt thì phải đảm bảo tường ngôi nhà không bị ngấm nước trong mùa mưa. Nhà phải chống được gió, ấm áp trong mùa đông, còn mùa hè thì chống được nóng và đảm bảo mát mẻ”, ông Toàn giải thích.
Nhà trình tường có kiến trúc đẹp hai tầng ở thôn Khòn Thống.
Nhà trình tường có kiến trúc đẹp hai tầng ở thôn Khòn Thống.
Những nếp nhà trình tường đã gắn bó với đồng bào các dân tộc Tày, Nùng ở Lộc Bình hàng trăm năm nay. Tuy nhiên, một thực tế đáng buồn là nhiều ngôi nhà trình tường cổ ở đây đang trong tình trạng xuống cấp, hư hại. Nhiều ngôi nhà do thời gian xây dựng đã quá lâu nên mái ngói bị nứt, mưa dột, tường lở và có nguy cơ sụp đổ khi trời mưa kéo dài. Ở trong những ngôi nhà xuống cấp như vậy, bà con rất bất an nên nhiều hộ gia đình đã phải phá đi những ngôi nhà trình tường cũ nát đầy kỷ niệm để xây nhà mới bằng gạch bê tông.
Ngôi nhà của ông Xem tuy vẫn còn nguyên vẹn nhưng gia đình ông cũng đã xây thêm một ngôi nhà mới bằng gạch bê tông bên cạnh để ở. Ngôi nhà trình tường chỉ dùng để đựng thóc lúa và đồ đạc. Còn nhà của ông Nông Văn Toàn, trưởng thôn Bản Khiếng thì đã thay thế mái ngói âm dương bằng ngói tây, tường xây bằng gạch sống. Chuồng trại nuôi lợn, gà và tường rào cũng đều được xây lại bằng gạch.
Vẻ đẹp cổ kính của những ngôi nhà trình tưởng.
Vẻ đẹp cổ kính của những ngôi nhà trình tưởng.

Ông Hoàng Văn Van, Trưởng thôn Khòn Thống cho biết: “Kỹ thuật dựng nhà trình tường của người Tày, Nùng thôn Khòn Thống rất cao. Những ngôi nhà của chúng tôi đảm bảo thẩm mỹ và truyền thống văn hóa. Tuy nhiên do nhu cầu sinh hoạt, hiện nay cả thôn có 131 hộ thì chỉ còn hơn 30 nhà giữ lại được nhà trình tường. Bảo tồn nhà trình tường là rất cần thiết”.
 
Còn cô giáo Đổng Thị Hiền chia sẻ: “Sẽ thật đáng buồn nếu một ngày nào đó, con cháu người Tày, Nùng của chúng tôi hỏi: Nhà trình tường của người Tày - Nùng là nhà như thế nào? Vì lẽ đó mà trong suốt 4 năm, tôi đã chú ý chụp lại những tấm ảnh về các ngôi nhà trình tường ở Lộc Bình để mong giữ lại được bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc Tày, Nùng”.
Một ngôi nhà trình tưởng bỏ hoang.
Một ngôi nhà trình tưởng bỏ hoang.

Để bảo tồn nhà trình tường truyền thống, ông Nông Văn Cao, Phó Chủ tịch UBND xã Hữu Khánh, huyện Lộc Bình cho biết: “Cách đây vài năm, các cơ quan chức năng của tỉnh Lạng Sơn đã triển khai một dự án về bảo tồn nhà trình tường cổ ở Hữu Khánh để phục vụ du lịch, nhưng sau khi khảo sát thực tế tại xã, dự án đến nay vẫn chưa được triển khai…”.

Hiện nay, nhân dân và chính quyền địa phương đang mong muốn các cơ quan chức năng sớm vào cuộc, nghiên cứu tìm ra các giải pháp hữu hiệu nhằm bảo tồn những ngôi nhà trình tường trước nguy cơ mai một.

Theo Langvietonline.vn

Có thể bạn quan tâm

Chủ động giải quyết việc thiếu cán bộ chuyên môn cấp xã

Chủ động giải quyết việc thiếu cán bộ chuyên môn cấp xã

Sau khi vận hành chính quyền địa phương 2 cấp, các địa phương cấp xã của tỉnh Quảng Trị gặp không ít khó khăn, nhất là thiếu cán bộ chuyên môn. Trước thực tế này, tỉnh sẽ cử cán bộ chuyên môn ở cấp tỉnh về xã để hỗ trợ, đảm bảo vận hành chính quyền địa phương 2 cấp thông suốt.

Nông dân đầu nguồn biên giới đón mùa nước nổi

Nông dân đầu nguồn biên giới đón mùa nước nổi

Mới trung tuần tháng 6 nhuận âm lịch (năm Ất Tỵ 2025) mà nước lũ đã đổ về nhuộm đỏ những cánh đồng lúa vừa thu hoạch ở ngoài đê bao, khu vực ngã tư cầu Cỏ Lau, thuộc xã đầu nguồn Phú Hữu, tỉnh An Giang - nơi đón những con nước đầu tiên từ dòng Mekong đổ về sông Hậu. Thời điểm này, bà con đầu nguồn biên giới An Giang đang tất bật chuẩn bị ra đồng khai thác, đánh bắt thủy sản, với hy vọng một mùa nước nổi bội thu tôm cá, cuộc sống ấm no.

Hơi ấm mọi miền hướng về vùng lũ Mường Luân

Hơi ấm mọi miền hướng về vùng lũ Mường Luân

Với tinh thần “lá lành đùm lá rách”, những ngày này đã có nhiều chuyến xe chở những tấm lòng thơm thảo và hàng trăm suất quà nối đuôi nhau hướng về xã Mường Luân (tỉnh Điện Biên) - nơi đồng bào đang gánh chịu thiệt hại nặng do thiên tai gây ra.

Lâm Đồng: Đầu tư hạ tầng thiết yếu vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi

Lâm Đồng: Đầu tư hạ tầng thiết yếu vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi

Từ nguồn vốn chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, nhiều địa phương tỉnh Lâm Đồng đã ưu tiên đầu tư nâng cấp hạ tầng thiết yếu phục vụ bà con. Bên cạnh đó, công tác quy hoạch, sắp xếp, bố trí, ổn dịnh dân cư vùng dân tộc thiểu số và miền núi cũng được ưu tiên triển khai.

Đắk Lắk: Dự án thi công 'ì ạch' khiến người dân bức xúc

Đắk Lắk: Dự án thi công 'ì ạch' khiến người dân bức xúc

Dự án cải tạo, nâng cấp hẻm 25 đường Mai Thị Lựu (phường Ea Kao, tỉnh Đắk Lắk) khi mới triển khai được người dân đồng tình ủng hộ và chủ động bàn giao mặt bằng. Tuy nhiên, dự án này lại thi công rất “ì ạch” khiến người dân bức xúc. Đáng nói, đơn vị thi công chưa thực hiện đầy đủ các biện pháp cảnh báo, gây mất an toàn giao thông và đã xảy ra tai nạn thương tích.

Đề phòng lũ quét, sạt lở đất ở 2 tỉnh vùng núi phía Bắc

Đề phòng lũ quét, sạt lở đất ở 2 tỉnh vùng núi phía Bắc

Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn Quốc gia, từ 16 giờ 30 phút đến 21 giờ 30 phút ngày 5/8, khu vực các tỉnh Lai Châu và Tuyên Quang tiếp tục có mưa với lượng mưa tích lũy phổ biến như sau: Lai Châu từ 10-30 mm, có nơi trên 50 mm; Tuyên Quang từ 30-50mm, có nơi trên 80mm.

Dự kiến ngày 7/8 thông tuyến Quốc lộ 12 đoạn qua Điện Biên

Dự kiến ngày 7/8 thông tuyến Quốc lộ 12 đoạn qua Điện Biên

Tại tỉnh Điện Biên, trận mưa lớn kéo dài từ đêm 31/7 đến rạng sáng 1/8 đã gây sạt lở nghiêm trọng trên tuyến Quốc lộ 12, đặc biệt là đoạn qua bản Pá Vạt, xã Mường Luân. Công ty cổ phần Đường bộ 2 Điện Biên đang tích cực huy động máy móc, nhân lực, vật lực triển khai làm cả ngày đêm với mục tiêu thông xe tuyến Quốc lộ 12 vào ngày 7/8 tới.

Lấp 'hố tử thần' trên Quốc lộ 3B qua Thái Nguyên

Lấp 'hố tử thần' trên Quốc lộ 3B qua Thái Nguyên

Sau một thời gian theo dõi sát diễn biến tình hình, ngành xây dựng tỉnh Thái Nguyên đã chủ trì triển khai lấp "hố tử thần" trên tuyến Quốc lộ 3B, tại vị trí Km80+050 thuộc địa bàn xã Na Rì, nhằm đảm bảo an toàn giao thông, góp phần ổn định đời sống, sinh hoạt của người dân trong khu vực bị ảnh hưởng.

Kết nối tình quân dân nơi vùng biên

Kết nối tình quân dân nơi vùng biên

Phòng khám Đa khoa quân dân y Dinh Bà (xã Tân Hội Cơ, tỉnh Đồng Tháp) mỗi năm khám, chữa bệnh và cấp phát thuốc cho hàng nghìn người dân, bộ đội và gia đình chính sách; góp phần kết nối tình quân dân nơi vùng biên.

Lào Cai: Cần giải pháp lâu dài cho người dân vùng nguy cơ sạt lở

Lào Cai: Cần giải pháp lâu dài cho người dân vùng nguy cơ sạt lở

Bước vào mùa mưa lũ, nhiều hộ dân trên địa bàn tỉnh Lào Cai nằm dưới chân núi, chân đồi luôn sống trong tâm trạng lo lắng, bất an vì nguy cơ sạt lở đất bất cứ lúc nào. Chính quyền địa phương cũng đang triển khai nhiều giải pháp nhằm hạn chế tối đa thiệt hại do thiên tai gây ra.

Phát huy giá trị văn hóa dân tộc Mường và nền 'Văn hóa Hòa Bình'

Phát huy giá trị văn hóa dân tộc Mường và nền 'Văn hóa Hòa Bình'

Sự kiện hợp nhất 3 tỉnh Phú Thọ (cũ), Vĩnh Phúc, Hòa Bình trở thành tỉnh Phú Thọ (mới) là bước ngoặt chiến lược nhằm kiến tạo động lực phát triển mới cho toàn vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ. Bốn vùng Mường nổi tiếng "Nhất Bi, nhì Vang, tam Thàng, tứ Động” tiếp tục đề xuất để thực hiện Đề án bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa dân tộc Mường và nền “Văn hóa Hòa Bình” giai đoạn 2023 - 2030 trên địa bàn.

Tình quân dân trong vùng lũ Điện Biên

Tình quân dân trong vùng lũ Điện Biên

Những ngày đầu tháng 8, tang thương, mất mát bao trùm nhiều bản làng ở Điện Biên. Giữa muôn trùng khó khăn, hình ảnh những chiến sĩ công an, quân đội không quản ngại hiểm nguy, dấn thân vào tâm lũ đã trở thành điểm tựa vững chắc cho người dân vượt qua hoạn nạn, sớm ổn định cuộc sống.

Khẩn trương hỗ trợ nhân dân xã Huổi Một bị cô lập sau thiên tai, mưa lũ

Khẩn trương hỗ trợ nhân dân xã Huổi Một bị cô lập sau thiên tai, mưa lũ

Đợt mưa lũ từ đêm 26/7, rạng sáng 27/7 đã gây lũ quét, sạt lở đất nghiêm trọng trên địa bàn xã Huổi Một, tỉnh Sơn La, gây thiệt hại nặng nề về nhà ở, tài sản, hoa màu của nhân dân; nhiều tuyến đường, công trình, hạ tầng cơ sở bị hư hỏng, giao thông chia cắt; nhiều bản bị cô lập…

Hơn 46 tỷ đồng giúp người nghèo có điều kiện chữa bệnh tại Gia Lai

Hơn 46 tỷ đồng giúp người nghèo có điều kiện chữa bệnh tại Gia Lai

Phát huy vai trò nòng cốt, cầu nối trong các hoạt động nhân đạo, từ thiện, thời gian qua, Hội Bảo trợ bệnh nhân nghèo tỉnh Gia Lai đã luôn đồng hành, sẻ chia kịp thời với người yếu thế, bệnh nhân có hoàn cảnh khó khăn; qua đó góp phần tạo động lực để họ vượt qua nghịch cảnh, vươn lên trong cuộc sống.

'Khát nước' sạch giữa phố biển

'Khát nước' sạch giữa phố biển

Cách trung tâm thành phố Quy Nhơn chưa đầy 10 phút đi đò nhưng hơn 430 hộ dân làng chài Hải Minh, phường Quy Nhơn, tỉnh Gia Lai (trước đây thuộc thành phố Quy Nhơn, tỉnh Gia Lai) đang sống trong cảnh thiếu nước sạch kéo dài nhiều năm. Giữa cái nắng hè bỏng rát, câu chuyện về một làng chài ven biển nhưng… “khát nước” như một nghịch lý chưa có lời giải.

Bộ Quốc phòng yêu cầu khẩn trương khắc phục hậu quả mưa lũ, sạt lở đất tại Điện Biên, Sơn La, Nghệ An

Bộ Quốc phòng yêu cầu khẩn trương khắc phục hậu quả mưa lũ, sạt lở đất tại Điện Biên, Sơn La, Nghệ An

Ngày 4/8, Thượng tướng Thái Đại Ngọc, Phó Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam đã ký Công điện số 4448/CĐ-TM của Bộ Tổng Tham mưu gửi các cơ quan, đơn vị Quân đội về việc khẩn trương khắc phục hậu quả mưa lũ, lũ quét, sạt lở đất tại các tỉnh Điện Biên, Sơn La, Nghệ An; mưa lớn khu vực vùng núi, trung du Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ.

Gian nan hành trình ổn định cuộc sống sau trận lũ lịch sử ở miền Tây Nghệ An

Gian nan hành trình ổn định cuộc sống sau trận lũ lịch sử ở miền Tây Nghệ An

Cơn lũ lịch sử vừa quét qua miền Tây Nghệ An không chỉ để lại những vết thương sâu hoắm trên đất đai, mà còn khoét vào lòng người dân nơi đây nỗi bất an kéo dài. Khi nước rút, người dân chưa kịp gượng dậy thì nguy cơ sạt lở đất lại ập đến, đe dọa trực tiếp đến tính mạng và tài sản. Những diễn biến thời tiết phức tạp khiến cuộc sống của hàng nghìn hộ dân vùng cao rơi vào cảnh “sống treo” – không nhà, không đất, không biết ngày mai sẽ ra sao.*Sau lũ, nỗi lo vẫn chưa dứt