Xây dựng không gian văn hóa công cộng ở Thành phố Hồ Chí Minh - Bài 1

Xây dựng không gian văn hóa công cộng ở Thành phố Hồ Chí Minh - Bài 1

So với các thành phố lớn trên cả nước, Thành phố Hồ Chí Minh sớm có sự thúc đẩy phát triển không gian văn hóa công cộng trong quá trình xây dựng và phát triển đô thị. Tuy nhiên, ghi nhận thực tế cho thấy, các không gian văn hóa công cộng của thành phố còn nhiều hạn chế, cần giải pháp quy hoạch, chiến lược quảng bá nghệ thuật cụ thể nhằm tạo sự phong phú, điểm nổi bật trong phát triển diện mạo Thành phố Hồ Chí Minh.

Phóng viên TTXVN thực hiện hai bài viết phản ánh những vấn đề còn tồn tại, hạn chế của các không gian văn hóa công cộng cũng như giải pháp, hướng đến xây dựng không gian văn hóa công cộng thông minh, sáng tạo tại Thành phố Hồ Chí Minh.

Bài 1: Còn ít và đơn điệu

Với dân số hơn 10 triệu người, Thành phố Hồ Chí Minh bước đầu đã quan tâm đến hệ thống không gian công cộng, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ của người dân, hình thành những điểm nhấn nhất định trong bức tranh đô thị của thành phố. 

Điểm nhấn hiếm hoi

Theo Viện Nghiên cứu phát triển thành phố, hiện Thành phố Hồ Chí Minh có khoảng 10 quảng trường, 22 công viên. Nổi bật là Quảng trường Công xã Paris, nơi có chức năng “chuyển tiếp” và kết nối khu vực thương mại dịch vụ trên đường Đồng Khởi với khu vực văn hóa, ngoại giao trên đường Lê Duẩn. Điểm nhấn của quảng trường này là Nhà thờ Đức Bà với lối kiến trúc thanh thoát, bên cạnh là Bưu điện trung tâm đậm nét phương Tây đã trở thành “ký ức” của cư dân thành phố. 

Xây dựng không gian văn hóa công cộng ở Thành phố Hồ Chí Minh - Bài 1 ảnh 1Nhà thờ Đức Bà là biểu tượng văn hóa du lịch của TP Hồ Chí Minh. Ảnh: Hoàng Tuyết/Báo Tin tức

Tồn tại hơn hai thế kỷ, Công viên Tao Đàn trên đường Nguyễn Thị Minh Khai (Quận 1) với hơn 1.000 cây xanh cổ thụ được ví như lá phổi xanh của thành phố. Với không gian rộng hơn 3,5 ha, bao quanh bởi các địa điểm tham quan nổi tiếng, lâu đời của thành phố như Dinh Độc Lập, Nhà thờ Đức Bà và Bưu điện Thành phố, Công viên 30/4 (Quận 1) được mệnh danh là “quán cà phê ngoài trời” lớn nhất thành phố, nơi tụ họp quen thuộc của giới trẻ mỗi dịp cuối tuần…

Nhắc đến hệ thống công viên thành phố không thể không nhắc đến Thảo Cầm Viên - vườn thú có tuổi thọ đứng thứ 8 trên thế giới với hàng trăm loại động vật quý hiếm, điểm tham quan, du lịch và khám phá thế giới động vật độc đáo của thiếu nhi thành phố. Mỗi dịp cuối tuần, tại khoảng sân trước Đền thờ Vua Hùng ở Thảo Cầm Viên, Nhà hát Nghệ thuật hát bội Thành phố Hồ Chí Minh phối hợp với Bảo tàng Lịch sử thành phố tổ chức chương trình biểu diễn nghệ thuật quảng bá, giới thiệu hát bội đến đông đảo khán giả.  

Với quy mô lớn, trên khoảng 400 ha, Khu Công viên Lịch sử Văn hóa Dân tộc (Quận 9) là công trình tiêu biểu của khu vực phía Nam. Đây là nơi thực hiện các nghi lễ Giỗ Tổ hàng năm, đồng thời là điểm tham quan, học tập, vui chơi giải trí, góp phần giáo dục các thế hệ trẻ về niềm tự hào dân tộc, tôn vinh giá trị lịch sử, văn hóa truyền thống.

Đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa, thưởng thức nghệ thuật của người dân thành phố cũng như khách du lịch, Thành phố Hồ Chí Minh đã triển khai các không gian phố đi bộ. Trong đó, phố đi bộ Nguyễn Huệ khởi đầu cho một loại hình không gian công cộng đa năng, độc đáo mang nhiều màu sắc mới mẻ. Đây cũng là địa điểm tổ chức nhiều chương trình nghệ thuật truyền thống, lễ hội, đường hoa... thu hút hàng vạn lượt người đến tham quan, trở thành điểm đến văn hóa của người dân mỗi dịp Tết đến Xuân về.

Ra đời sau phố đi bộ Nguyễn Huệ, phố đi bộ Bùi Viện được người dân thành phố gọi với cái tên “phố Tây”, hoạt động từ 19 giờ đến 2 giờ. Vốn là con đường tập trung đông khách du lịch, ngoài hoạt động vui chơi, giải trí, ẩm thực phục vụ người dân, đây còn là địa điểm biểu diễn xiếc, ảo thuật của các nghệ nhân đường phố.

Vài năm trở lại đây, sự xuất hiện của đường sách Nguyễn Văn Bình (Quận 1) làm nên một địa chỉ văn hóa mới của thành phố. Không gian đường sách với nhiều hoạt động từ mua bán sách, giới thiệu tác phẩm, tổ chức sự kiện, giao lưu tác giả được người dân, giới trẻ đặc biệt quan tâm. Năm 2019, nơi đây đã trở thành điểm hẹn của văn hóa đọc với thư viện khổng lồ giữa lòng thành phố nhộn nhịp, thu hút hơn 3 triệu người, trong đó 30% là khách nước ngoài.

Chị Nguyễn Thu Giang (người dân ở Quận 3) cho biết, những ngày cuối tuần, chị cùng gia đình ghé đường sách Nguyễn Văn Bình để tham quan, tìm những đầu sách bổ ích. Với lợi thế không gian thoáng mát, yên tĩnh, đây được cho là điểm đến ấn tượng cho những người đam mê sách. Chị Giang cho rằng, những không gian văn hóa đặc sắc như đường sách giúp tăng cường sự gắn kết giữa người dân, đồng thời tạo ra nét đặc trưng của thành phố mang tên Bác.

Theo Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Thị Thanh Thúy, thành phố luôn mong muốn tạo thêm nhiều điều kiện thụ hưởng văn hóa thường xuyên cho người dân, tạo không gian văn hóa nghệ thuật đa dạng, gần gũi tại khu vực trung tâm. Do đó, việc thực hiện chương trình nghệ thuật đường phố định kỳ nhằm đem lại sản phẩm nghệ thuật đạt chất lượng, góp phần kích cầu du lịch, tạo điểm đến cho du khách trên địa bàn thành phố.

Nhằm đem đến cái nhìn tươi sáng hơn cho các không gian văn hóa công cộng, việc triển khai nhiều dự án theo định hướng thiết kế về không gian công cộng của thành phố trong khu vực trung tâm như: Công trình cải tạo Công viên tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh trước Ủy ban nhân dân thành phố; khu công viên phụ trợ Central Park ven sông Sài Gòn (Quận 2); dự án cải tạo nâng cấp đường đi bộ Nguyễn Huệ (Quận 1) cùng với ý tưởng thiết kế chi tiết Công viên 23/9 (Quận 1), khai trương tuyến phố đi bộ Nguyễn Tri Phương (Quận 10)… đã từng bước khái quát toàn cảnh bức tranh không gian công cộng mới, đa chức năng, đáp ứng nhiều loại hình lễ hội thường niên, sinh hoạt giải trí đường phố.

Chưa đáp ứng nhu cầu

Bên cạnh những điểm sáng, không gian công cộng ở thành phố vẫn chưa được quy hoạch, quản lý, phát triển đúng tầm, tương xứng với tốc độ đô thị hóa và tầm nhìn chiến lược của thành phố.

Theo ông Lê Hồng Nhật, Viện Nghiên cứu phát triển thành phố, phát triển không gian công cộng đang là thách thức lớn đối với thành phố khi không gian công cộng tại các đô thị bị thu hẹp và biến dạng. Nhiều công viên bị xâm lấn để lấy đất cho nhà đầu tư xây dựng. Nhiều dự án ưu tiên phát triển các loại hình mang tính lợi ích kinh tế cao như nhà ở, khu mua sắm mà rất ít sự ưu tiên cho khu vực vui chơi, sinh hoạt cộng đồng.

Phó Giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Hồng Vinh, Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận, phê bình Văn học, nghệ thuật Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng, với những không gian hiện hữu, một số địa điểm thiết kế còn nghèo nàn, đơn điệu, chưa hội tụ được sức sống, sức hút với cộng đồng cư dân đa dạng. Ngoài ra, các không gian tiềm năng như diện tích mặt nước, ven bờ sông, kênh rạch, hệ thống vỉa hè, ngõ hẻm… của thành phố đang bị lãng phí bởi sự quản lý chưa hiệu quả và áp lực từ việc lấn chiếm, xâm hại môi trường...

Các khu vực trên phố đi bộ Nguyễn Huệ vẫn thiếu tác phẩm nghệ thuật công cộng. Hạ tầng và tiện ích phục vụ nhu cầu vui chơi, giải trí tại các công viên truyền thống như Bạch Đằng, 30/4, 23/9, Tao Đàn… vẫn còn lạc hậu, thiếu sự phong phú, đa dạng và bản sắc.

Theo nguyên Phó Bí thư Thành ủy, nguyên Chủ tịch Hội đồng nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh Phạm Phương Thảo, không gian văn hóa công cộng của thành phố đang rất thiếu và nghèo. Những năm gần đây, trong quá trình quy hoạch, thành phố đã làm mất một số di sản văn hóa, mất đi hồn cốt của đô thị. Thành phố tuy có thêm nhiều tuyến phố đi bộ nhưng cần đầu tư để có thêm nội dung văn hóa, nghệ thuật nhằm tạo sự phong phú, đa dạng và giàu bản sắc...

Anh Nguyễn Tấn Đạt (người dân Quận 1) cho rằng, Thành phố Hồ Chí Minh tuy rộng lớn nhưng chỉ cần một buổi sáng có thể tham quan hết các địa điểm lịch sử, văn hóa ở khu vực trung tâm. Anh mong muốn thành phố có thêm nhiều không gian văn hóa hơn nữa để người dân và du khách xem thành phố là địa điểm khám phá thú vị.

Nhiều nhà nghiên cứu về văn hóa cũng đề cập đến không gian “vỉa hè” bởi đây không chỉ là không gian dành cho người đi bộ mà còn là không gian có chức năng văn hóa, kinh tế - không gian chia sẻ lợi ích cho mọi đối tượng. Tuy nhiên, hiện thành phố chưa có quy hoạch về sử dụng vỉa hè khoa học và chia sẻ lợi ích trên nền tảng không gian công cộng.

Bên cạnh đó, thành phố cần chú trọng thiết kế và xây dựng một số không gian nghệ thuật công cộng như, khu vực đường sách Nguyễn Văn Bình, khu vực ven bờ kè kênh Nhiêu Lộc… theo hướng thân thiện, hài hòa giữa truyền thống và hiện đại, giàu sức sống, bản sắc văn hóa dân tộc./. (Còn nữa).

Thu Hương

Bài 2: Kiến tạo không gian văn hóa xứng tầm

(TTXVN)

Có thể bạn quan tâm

Vượt cầu tràn cầu tràn Bộc Bố, một người dân bị nước lũ cuốn trôi

Vượt cầu tràn cầu tràn Bộc Bố, một người dân bị nước lũ cuốn trôi

Theo thông tin ban đầu từ huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn, do ảnh hưởng của trận mưa lớn vào rạng sáng 9/6, nước lũ đầu nguồn Sông Năng đổ về. Đến khoảng 9 giờ sáng cùng ngày, tại khu vực cầu tràn Bộc Bố - Nhạn Môn thuộc địa bàn xã Bộc Bố nước dâng cao, chảy xiết. Lúc đó, một người dân trong khi đi qua cầu tràn này không may đã bị nước lũ cuốn trôi, tử vong.

Tây Ninh: Học và làm theo Bác hiện thực hóa mục tiêu đổi mới đất nước

Tây Ninh: Học và làm theo Bác hiện thực hóa mục tiêu đổi mới đất nước

Ngày 9/6, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Tây Ninh tổ chức Hội nghị tổng kết 10 năm thực hiện Chỉ thị 05-CT/TW, ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị khóa XII về "Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh", gặp mặt, biểu dương, khen thưởng tập thể, cá nhân tiêu biểu, xuất sắc trong học và làm theo Bác.

Chắp cánh ước mơ cho trẻ khuyết tật ở Yên Bái

Chắp cánh ước mơ cho trẻ khuyết tật ở Yên Bái

Ngày 9/6, Hội Cứu trợ trẻ em tàn tật Việt Nam phối hợp với Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Yên Bái, Hội Chữ thập đỏ tỉnh và UBND thành phố Yên Bái tổ chức chương trình “Chắp cánh ước mơ cho trẻ em khuyết tật tỉnh Yên Bái”. Hoạt động nhằm lan tỏa tình yêu thương, chia sẻ những khó khăn, thiệt thòi và tạo điều kiện cho trẻ em khuyết tật tỉnh Yên Bái có cơ hội học tập, phát triển bản thân.

Kon Tum tiếp tục yêu cầu kiểm tra lại việc mã số vùng trồng cho sâm Ngọc Linh

Kon Tum tiếp tục yêu cầu kiểm tra lại việc mã số vùng trồng cho sâm Ngọc Linh

Liên quan đến những bất cập trong việc cấp mã vùng trồng sâm Ngọc Linh của Chi cục Nông nghiệp, Ủy ban nhân dân tỉnh Kon Tum tiếp tục có văn bản yêu cầu Sở Nông nghiệp và Môi trường khẩn trương kiểm tra, rà soát toàn bộ hồ sơ đề nghị, quy trình, trình tự cấp mã số vùng trồng đối với Công ty cổ phần Rượu sâm Ngọc Linh (số 2056/UBND-KTN ngày 6/6/2025).

Dự án đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên: Bám tiến độ giữa mưa rừng, núi đá

Dự án đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên: Bám tiến độ giữa mưa rừng, núi đá

Mặc dù đối mặt với nhiều khó khăn do thời tiết và địa hình hiểm trở, các đơn vị thi công thuộc dự án đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên đang nỗ lực huy động tối đa nhân lực, thiết bị, linh hoạt tổ chức thi công để đảm bảo hoàn thành toàn tuyến trước ngày 19/8 theo chỉ đạo mới nhất của Thủ tướng Chính phủ.

Mùa xuân ‘gõ cửa’ trên những mái ấm xứ Thanh

Mùa xuân ‘gõ cửa’ trên những mái ấm xứ Thanh

Trong những thôn xóm tại huyện Như Xuân (tỉnh Thanh Hóa), một ngày mới bắt đầu như bao miền quê yên bình khác. Nhưng phía sau khung cảnh quen thuộc ấy là những thay đổi tích cực trong đời sống gia đình và vị thế người phụ nữ.

Tạo sự đồng thuận trong xây dựng nông thôn mới

Tạo sự đồng thuận trong xây dựng nông thôn mới

Từ vùng quê với muôn vàn khó khăn, xã Bình Hòa Nam (huyện Đức Huệ, tỉnh Long An) đang từng bước chuyển mình trở thành xã nông thôn mới vào năm 2020, mục tiêu thành xã nông thôn mới nâng cao vào cuối năm 2025 với sự chung sức đồng lòng của người dân và những định hướng quyết liệt từ chính quyền.

Nhân rộng và phát huy hiệu quả nhiều mô hình bảo vệ môi trường

Nhân rộng và phát huy hiệu quả nhiều mô hình bảo vệ môi trường

Ngày 6/6, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Tuyên Quang tổ chức tổng kết thực hiện phong trào "Tuyên Quang chung tay xử lý rác thải và chống rác thải nhựa" giai đoạn 2021 - 2025 và sơ kết công tác MTTQ Việt Nam tham gia thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021 - 2025.

An Giang: Hoàn thành sớm xóa nhà tạm, dột nát

An Giang: Hoàn thành sớm xóa nhà tạm, dột nát

Tính đến đầu tháng 6/2025, tất cả 11/11 huyện, thị xã, thành phố trên địa bàn tỉnh An Giang đã cơ bản hoàn thành mục tiêu xóa nhà tạm, dột nát, sớm hơn so với kế hoạch của Ban Chỉ đạo tỉnh.

Kon Tum: Phát sinh hơn 1.300 nhà tạm, dột nát cần xóa

Kon Tum: Phát sinh hơn 1.300 nhà tạm, dột nát cần xóa

Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Kon Tum thông tin, đến đầu tháng 6/2025, công tác xóa nhà tạm, nhà dột nát ở tỉnh đạt 97% trong tổng số hơn 2.700 hộ. Tuy nhiên, qua rà soát, các huyện, thành phố đã đề xuất phê duyệt bổ sung thêm 1.312 hộ có nhà tạm, nhà dột nát cần xóa.

Hàng loạt cầu treo dân sinh ở Gia Lai xuống cấp nghiêm trọng

Hàng loạt cầu treo dân sinh ở Gia Lai xuống cấp nghiêm trọng

Qua đợt kiểm tra toàn diện hệ thống cầu treo dân sinh theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và Bộ Xây dựng, Sở Xây dựng tỉnh Gia Lai đã phát hiện nhiều cây cầu xuống cấp nghiêm trọng, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông và tính mạng người dân.

Trao tặng nhà tình nghĩa cho người dân vùng khó Kon Tum

Trao tặng nhà tình nghĩa cho người dân vùng khó Kon Tum

Ngày 5/6, Công ty Điện lực Kon Tum phối hợp với chính quyền xã Mường Hoong, huyện Đăk Glei tổ chức bàn giao 5 căn nhà tình nghĩa cho các hộ nghèo người đồng bào dân tộc thiểu số thôn Đăk Bối (xã Mường Hoong, huyện Đăk Glei, tỉnh Kon Tum).

Mưa lũ gây thiệt hại hơn 30 ha cây trồng ở Yên Bái

Mưa lũ gây thiệt hại hơn 30 ha cây trồng ở Yên Bái

Thông tin từ Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Yên Bái, do chịu ảnh hưởng của rãnh áp thấp có trục qua Bắc Trung Bộ kết hợp với hội tụ gió trên 3.000 m, các khu vực trong tỉnh Yên Bái đêm ngày 4 và sáng 5/6 có mưa rào, mưa to và dông. Mưa lũ to gây thiệt hại hơn 30 ha diện tích nông nghiệp của người dân và một số công trình giao thông ở huyện Văn Yên.

Nghệ An: Mưa lớn gây sạt lở nghiêm trọng trên Quốc lộ 16

Nghệ An: Mưa lớn gây sạt lở nghiêm trọng trên Quốc lộ 16

Những ngày qua, khu vực các huyện miền núi biên giới Tương Dương, Kỳ Sơn của tỉnh Nghệ An có mưa to. Đặc biệt, vào các ngày 28, 29/5 và tối 4/6, mưa rất to đã gây sạt lở nghiêm trọng trên Quốc lộ 16 khiến giao thông bị chia cắt hoàn toàn.

‘Thủ lĩnh của sự thay đổi’: Hành trình lớn từ những trái tim nhỏ

‘Thủ lĩnh của sự thay đổi’: Hành trình lớn từ những trái tim nhỏ

Giữa những ngọn núi phủ sương và những bản làng xa xôi, nơi con đường đến trường vẫn còn gập ghềnh đất đỏ, câu lạc bộ “Thủ lĩnh của sự thay đổi” như một tia sáng, mở ra hành trình mới cho những em nhỏ dân tộc thiểu số, học cách hiểu mình, hiểu người khác và mạnh dạn cất lên tiếng nói.

Bản vùng cao Yên Bái chờ điện lưới quốc gia

Bản vùng cao Yên Bái chờ điện lưới quốc gia

Nhiều năm nay, cuộc sống của người dân ở một số bản vùng cao Yên Bái chưa có điện lưới quốc gia gặp nhiều khó khăn. Niềm mong mỏi lớn nhất của bà con lúc này là Nhà nước, tỉnh Yên Bái sớm đầu tư, xây dựng công trình điện lưới, giúp người dân ổn định cuộc sống sinh hoạt, tạo điều kiện cho phát triển kinh tế - xã hội.

Dấu ấn xóa nhà tạm nơi biên giới

Dấu ấn xóa nhà tạm nơi biên giới

Hưởng ứng phong trào thi đua “Chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát”, thời gian qua, Bộ đội Biên phòng tỉnh Lai Châu đã triển khai hiệu quả phong trào hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát cho hộ nghèo trên địa bàn các xã biên giới của tỉnh.

Xuyên đêm giải cứu 4 người dân bị mắc kẹt giữa dòng lũ ở rừng A Lưới

Xuyên đêm giải cứu 4 người dân bị mắc kẹt giữa dòng lũ ở rừng A Lưới

Ngày 5/6, lãnh đạo Phòng Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy và cứu hộ cứu nạn Công an thành phố Huế thông tin, hàng chục cán bộ, chiến sĩ đơn vị cùng các phương tiện xuyên đêm 4/6 cứu hộ thành công bốn người dân bị mắc kẹt giữa dòng nước lũ chảy xiết trong rừng ở huyện miền núi, biên giới A Lưới.

Lâm Đồng có 6/9 địa phương hoàn thành xóa nhà tạm

Lâm Đồng có 6/9 địa phương hoàn thành xóa nhà tạm

Ngày 5/6, thông tin từ Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lâm Đồng, tính đến hiện tại đã có 6/9 địa phương trong tỉnh hoàn thành chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát và bàn giao cho người dân vào sử dụng.