Đồng bằng sông Cửu Long sẽ như thế nào nếu không còn phù sa?

Đồng bằng sông Cửu Long sẽ như thế nào nếu không còn phù sa?
Vấn đề hạn hán, xâm nhập mặn, thiếu nguồn nước ngọt ở ĐBSCL chưa có giải pháp hữu hiệu trước mắt thì khu vực này lại đứng trước một thách thức rất lớn trong lâu dài do bị sụt giảm khoảng 75% hàm lượng phù sa. Hệ luỵ của nó là gây xói lở ven sông, kênh rạch và ven biển một cách nghiêm trọng. Một cần bằng mới sẽ hình thành, tuy nhiên, nó lại bị tác động lớn bởi chế độ vận hành của các hồ chứa thuỷ điện.

An Giang phải thường xuyên đối mặt với sạt lở đất bờ sông.
An Giang phải thường xuyên đối mặt với sạt lở đất bờ sông.

 
Vùng đất lúa tỉnh An Giang thường xuyên phải đối mặt với tình trạng sạt lở đất bờ sông. Toàn tỉnh hiện có 56 đoạn sông có nguy cơ sạt lở đất. Một trong những nguyên nhân được xác định là do thiếu lượng phù sa. Điều này đã và đang gây mất ổn định cho cả một khu vực rộng lớn.

Anh Nguyễn Văn Cung sinh sống ở vùng đầu nguồn tỉnh An Giang cho biết, người dân luôn sống trong tâm thế lo âu: "Bây giờ nguy hiểm lắm, lở liên tục. Lúc nào cũng lo sợ , ở không được bình thường nữa."

Hệ thống hồ chứa thuỷ điện ở dòng nhánh cũng như dòng chính đã và sẽ xây dựng trong lưu vực sông Mekong lên tới 144 hồ, với tổng dung tích chiếm gần 20% tổng lượng dòng chảy bình quân năm toàn lưu vực. Hồ chứa tích một lượng nước lớn, thúc đẩy quá trình lắng đọng bùn cát, phù sa trong vùng bụng hồ, làm giảm lượng bùn cát, phù sa trong lượng nước chảy về hạ du. Uỷ hội sông Mekong Quốc tế cho biết, 75% tổng lượng phù sa của sông Mekong sẽ bị giữ lại trong các hồ chứa. Đi qua nhiều quốc gia, phần còn lại đến khu vực ĐBSCL chỉ còn khoảng 3-4%.

Theo Viện Nghiên cứu Biến đổi khí hậu ĐBSCL, nhiều năm trước đây, trạm Tân Châu, An Giang - nơi đầu nguồn lũ của ĐBSCL vẫn ghi nhận số liệu về lượng phù sa. Tuy nhiên, vài năm gầy đây, lượng phù sa về không còn đáng kể.

TS. Đào Trọng Tứ, nguyên Phó tổng thư ký Ủy ban Sông Mekong Việt Nam cho rằng, thiếu phù sa sẽ rất nguy hiểm cho vựa lúa quốc gia: "Lượng phù sa giảm trong một thời gian dài thì câu chuyện sụt lún ĐBSCL chắc chắc xảy ra. Từ câu chuyện ấy cộng với điều kiện biến đổi khí hậu, mực nước biển dâng thì rõ ràng tác động xâm nhập mặn, hạn hán sẽ gây bất lợi, tác động cực kỳ lớn. Đây không còn là câu chuyện xa vời nữa, đã rất rõ rồi."

Đất đai mất đi nguồn phù sa tái tạo độ dinh dưỡng.
Đất đai mất đi nguồn phù sa tái tạo độ dinh dưỡng.
Hàng trăm năm nay, khu vực ĐBSCL được hình thành và phát triển nhờ lượng phù sa vô tận từ thượng nguồn sông Mekong. Tuy nhiên, lượng phù sa ngày càng giảm dần, làm đảo ngược quá trình kiến tạo, gây xói lở bờ biển, sông ngòi.

Thạc sĩ Nguyễn Hữu Thiện, chuyên gia độc lập nghiên cứu về sinh thái vùng ĐBSCL phân tích, lớp phù sa bên trong cửa sông đổ ra biển như “lớp áo khoác” che chắn, bảo vệ đất ven biển, làm giảm bớt tác động sóng đánh. Vì vậy, khi lượng phù sa thiếu hụt, lớp áo này bị hỏng; nước biển tấn công mạnh, làm sạt lở nhanh hơn: “Chúng ta có lớp áo rất vững để bảo vệ đồng bằng. Đó là lớp áo 20 km từ trong bờ ra đó là lớp nước đục. Thì chính tấm áo đó bảo vệ đồng bằng từ ngàn đời nay. Khi biển xanh đánh vào gặp lớp nước đục thì hạ ngọn sóng rất nhanh. Nếu không còn lớp nước đục đó, các đập đắp ngang sông thì sẽ chận phù sa lại. Hậu quả là lớp nước đục gần bờ trong hơn thì lớp áo bị mòn đi. Sóng biển đập vào, không hạ năng lượng được, sẽ đập tan tành bờ biển rất nhanh."

TS. Dương Văn Ni, Trưởng bộ môn Quản lý môi trường, Khoa Môi trường và Tài nguyên thiên nhiên, Đại học Cần Thơ cho rằng, giảm lượng phù sa về đồng bằng do việc xây dựng nhiều hồ thuỷ điện ở thượng nguồn chắc chắn sẽ làm giảm năng suất trong sản xuất nông nghiệp và thuỷ sản. Vấn đề sạt lở ven biển, ven sông và hệ thống kênh rạch sẽ ngày càng phức tạp: “Vấn đề thiếu phù sa là vĩnh viễn, không có cơ hội phục hồi. Chuyện 75-90% vật liệu thô như sỏi, cát không về đồng bằng thì đó là cái chết. ĐBSCL sụt xuống, không còn đất bồi, phù sa nữa thì là một sự bế tắc."

Sạt lở ven biển ngày càng gia tăng, riêng khu vực tỉnh Cà Mau có năm bị sạt lở mất gần 300 m theo chiều rộng của rừng ngập mặn. Rừng ngập mặn có vai trò và ý nghĩa rất quan trọng trong việc bảo vệ ổn định của đới bờ biển và phòng tránh thiên tai từ biển. Nhưng những thập niên vừa qua, tác động do diễn biến của thiên tai, biến đối khí hậu và tác động của con người làm diện tích rừng ngập mặn thu hẹp dần trong vùng ĐBSCL. Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam cho biết, trong 50 năm qua, diện tích rừng ngập mặn của vùng đã giảm trên 80%. Để phát triển bền vững vùng đồng bằng, cần có những giải pháp ứng phó đáp ứng yêu cầu trước mắt và lâu dài.

Có thể bạn quan tâm

Trái ngọt từ hành trình tìm con của các gia đình hiếm muộn Tây Nguyên​

Trái ngọt từ hành trình tìm con của các gia đình hiếm muộn Tây Nguyên​

Sáng 2/8, Bệnh viện Đại học Y Dược Buôn Ma Thuột (phường Tân An, tỉnh Đắk Lắk) tổ chức Lễ kỷ niệm 500 em bé chào đời nhờ phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) tại Đơn vị hỗ trợ sinh sản IVF Mỹ Đức Buôn Ma Thuột. Sự kiện này ghi dấu cột mốc đặc biệt trên hành trình Bệnh viện đồng hành cùng các gia đình hiếm muộn tại khu vực Tây Nguyên.

Điểm tựa để Mỹ Lý đứng dậy sau lũ

Điểm tựa để Mỹ Lý đứng dậy sau lũ

Sau trận lũ lịch sử xảy ra vào cuối tháng 7, xã Mỹ Lý trở thành tâm điểm của sự tàn phá. Hàng trăm ngôi nhà bị cuốn trôi, giao thông chia cắt, điện lực và thông tin liên lạc tê liệt.

Độc đáo Hội thi sâm Ngọc Linh gây quỹ xóa nhà tạm cho hộ nghèo

Độc đáo Hội thi sâm Ngọc Linh gây quỹ xóa nhà tạm cho hộ nghèo

Trong khuôn khổ Lễ hội Sâm Ngọc Linh lần thứ VII, ngày 1/8, xã miền núi Nam Trà My, thành phố Đà Nẵng đã phối hợp với các xã Trà Linh, Trà Leng, Trà Tập tổ chức Hội thi sâm Ngọc Linh nhằm tôn vinh các hộ trồng sâm trong công tác bảo tồn, phát triển cây dược liệu quý hiếm được mệnh danh là Quốc bảo Việt Nam.

Đồng hành cùng người dân vùng lũ Nghệ An

Đồng hành cùng người dân vùng lũ Nghệ An

Do ảnh hưởng của bão số 3 xảy ra vào cuối tháng 7/2025, nhiều địa phương ở khu vực miền núi phía Tây tỉnh Nghệ An chịu nhiều thiệt hại về người và tài sản. Phát huy truyền thống “tương thân tương ái”, “lá lành đùm lá rách”, các cá nhân, tổ chức, đoàn thể tại tỉnh Quảng Trị triển khai nhiều hoạt động thiết thực, ý nghĩa, kịp thời hỗ trợ, đồng hành với bà con vùng lũ ở Nghệ An.

Đa dạng hóa sinh kế, giúp đồng bào dân tộc thiểu số giảm nghèo, phát triển bền vững

Đa dạng hóa sinh kế, giúp đồng bào dân tộc thiểu số giảm nghèo, phát triển bền vững

Từ nguồn vốn chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế, xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, các địa phương tỉnh Lâm Đồng đã xây dựng, triển khai nhiều mô hình phát triển kinh tế hộ gia đình phù hợp với điều kiện đặc thù tại chỗ cũng như tập quán canh tác của bà con. Kết quả là hàng nghìn hộ gia đình là đồng bào dân tộc thiểu số đã thoát nghèo bền vững và tỷ lệ giảm nghèo nhiều năm nay đều vượt kế hoạch.

Sơn La: Mưa lũ khiến một số bản bị cô lập, nhiều hộ dân phải di dời khẩn cấp

Sơn La: Mưa lũ khiến một số bản bị cô lập, nhiều hộ dân phải di dời khẩn cấp

Trên địa bàn tỉnh Sơn La có mưa vừa, mưa to đến rất to, khiến nhiều nơi tiếp tục xảy ra ngập lụt, gây thiệt hại về nhà ở, diện tích sản xuất nông nghiệp của người dân và hệ thống cơ sở hạ tầng, giao thông đi lại khó khăn. Đặc biệt, nước ngập sâu khiến một số bản bị cô lập, nhiều hộ dân phải di dời khẩn cấp.

Động lực để thầy và trò vùng cao 'vượt khó', bám trường, giữ lớp

Động lực để thầy và trò vùng cao 'vượt khó', bám trường, giữ lớp

Nằm cheo leo trên ngọn đồi cao giữa xã biên giới Lao Chải (Tuyên Quang), Trường Phổ thông Dân tộc bán trú Tiểu học và THCS Xín Chải là một trong 248 điểm trường đang được Trung ương ưu tiên đầu tư theo chủ trương lớn về phát triển giáo dục vùng khó. Trong khung cảnh núi non hiểm trở, cuộc sống thiếu thốn đủ bề, chủ trương này như một luồng sinh khí mới, tiếp thêm động lực để thầy và trò vượt khó, bám trường, giữ lớp.

Mưa lũ gây nhiều thiệt hại tại Sơn La

Mưa lũ gây nhiều thiệt hại tại Sơn La

Từ tối 31/7 đến sáng 1/8, trên địa bàn tỉnh Sơn La, nhiều nơi tiếp tục xảy ra mưa lũ, gây thiệt hại về nhà ở, nông nghiệp của người dân và hệ thống cơ sở hạ tầng nông thôn.

Hỗ trợ nguồn lực giúp Điện Biên tăng tốc trong công tác xóa nhà tạm

Hỗ trợ nguồn lực giúp Điện Biên tăng tốc trong công tác xóa nhà tạm

Ngày 1/8, Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Điện Biên tổ chức lễ tiếp nhận 2,5 tỷ đồng kinh phí hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát do Công đoàn Ngân hàng Việt Nam trao tặng. Đây là nguồn lực thiết thực, góp phần cùng địa phương đẩy nhanh tiến độ hoàn thành mục tiêu xóa nhà tạm cho hộ nghèo, hộ khó khăn trên địa bàn.

Hỗ trợ nhân dân khắc phục hậu quả mưa lũ, ổn định đời sống

Hỗ trợ nhân dân khắc phục hậu quả mưa lũ, ổn định đời sống

Đợt mưa lũ vừa qua, nhiều gia đình tại xã Chiềng Sơ (tỉnh Sơn La) bị mất nhà cửa, tài sản và đang đối mặt với nhiều khó khăn. Sự chung tay giúp đỡ của cộng đồng là vô cùng cần thiết để giúp họ vượt qua khó khăn, sớm ổn định cuộc sống, tái thiết sản xuất, xây dựng, phát triển kinh tế gia đình.

Đề xuất xây dựng 21 trường phổ thông nội trú liên cấp cho các xã biên giới Nghệ An

Đề xuất xây dựng 21 trường phổ thông nội trú liên cấp cho các xã biên giới Nghệ An

Thực hiện Thông báo số 81-TB/TW của Bộ Chính trị về thống nhất chủ trương đầu tư xây dựng các trường phổ thông nội trú liên cấp tiểu học - trung học cơ sở tại 248 xã biên giới đất liền trên cả nước, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Nghệ An đã đánh giá, thống kê và trình danh sách 21 trường dự kiến sẽ được đầu tư xây dựng.

Nhiều dự án lớn tại Lâm Đồng tiếp tục chậm tiến độ

Nhiều dự án lớn tại Lâm Đồng tiếp tục chậm tiến độ

Theo Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng số 3 (trực thuộc UBND tỉnh Lâm Đồng), việc triển khai các dự án, công trình trên địa bàn tỉnh Đắk Nông (cũ) đang gặp nhiều khó khăn do thời tiết bất lợi. Thêm vào đó, một số dự án chưa được bố trí đủ vốn từ ngân sách địa phương, trong khi hạn định hoàn thành là vào cuối năm 2025.

Phát huy vai trò của nhân dân trong giữ gìn an ninh trật tự từ cơ sở

Phát huy vai trò của nhân dân trong giữ gìn an ninh trật tự từ cơ sở

Ngày 31/7, xã Quảng Uyên (tỉnh Cao Bằng) tổ chức Ngày hội Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc năm 2025. Đây là một trong 21 địa phương được Bộ Công an lựa chọn tổ chức điểm Ngày hội cấp tỉnh nhằm lan tỏa phong trào toàn dân tham gia giữ gìn an ninh trật tự ngay từ cơ sở.

Đắk Lắk quyết bứt tốc giải ngân vốn đầu tư công

Đắk Lắk quyết bứt tốc giải ngân vốn đầu tư công

Theo UBND tỉnh Đắk Lắk, tổng kế hoạch đầu tư công năm 2025 của tỉnh là 14.840 tỷ đồng (sau khi hợp nhất tỉnh Đắk Lắk và Phú Yên). Tỉnh Đắk Lắk xác định giải ngân vốn đầu tư công là nhiệm vụ chính trị trọng tâm để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, do đó trong thời gian tới sẽ quyết liệt thực hiện các giải pháp tháo gỡ khó khăn, đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công.

Gia Lai đẩy mạnh tiêm chủng, chủ động giám sát dịch sởi

Gia Lai đẩy mạnh tiêm chủng, chủ động giám sát dịch sởi

Theo báo cáo của Sở Y tế tỉnh Gia Lai, từ đầu năm đến nay, toàn tỉnh ghi nhận 4.075 ca nghi sởi, trong đó có 594 ca dương tính, 1 ca tử vong. Số ca mắc tăng 4.060 ca, tử vong tăng 1 ca so với cùng kỳ năm 2024 (cùng kỳ năm 2024 ghi nhận 15 ca mắc/0 ca tử vong).

Thanh niên Cà Mau hỗ trợ xóa nhà tạm cho hàng trăm gia đình chính sách

Thanh niên Cà Mau hỗ trợ xóa nhà tạm cho hàng trăm gia đình chính sách

Tuổi trẻ tỉnh Cà Mau đã triển khai chuỗi hoạt động "Đền ơn đáp nghĩa - Uống nước nhớ nguồn" với nhiều dấu ấn thiết thực nhân kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh - Liệt sĩ (27/7/1947 - 27/7/2025). Nổi bật nhất là việc ra quân cao điểm hỗ trợ phong trào "xóa nhà tạm, nhà dột nát", góp phần mang lại mái ấm khang trang cho nhiều gia đình chính sách.

Vượt khó, tận tâm để gần dân

Vượt khó, tận tâm để gần dân

Từ ngày 1/7/2025, cùng với cả nước, tỉnh Khánh Hòa chính thức vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, đánh dấu một bước chuyển mình quan trọng trong công cuộc cải cách hành chính.

Nghệ An: Hàng trăm ngôi nhà bị sạt lở, nằm cheo leo bên vực sông sau khi lũ dữ quét qua

Nghệ An: Hàng trăm ngôi nhà bị sạt lở, nằm cheo leo bên vực sông sau khi lũ dữ quét qua

Hoàn lưu bão số 3 đã gây ra đợt mưa lũ khốc liệt trên địa bàn các xã miền núi phía Tây của tỉnh Nghệ An, làm hơn 7.000 căn nhà bị ảnh hưởng, trong đó gần 420 căn sập, vùi lấp hoặc bị cuốn trôi hoàn toàn; 5.430 căn nhà khác bị ngập sâu trong nước, tài sản hư hỏng nặng, 1.240 căn tốc mái, nhiều căn bị thiệt hại trên 70%.