Giải mã bí ẩn “Nụ hôn Quảng trường Thời đại”

Giải mã bí ẩn “Nụ hôn Quảng trường Thời đại”
Được biết đến nhiều hơn dưới tên gọi “Nụ hôn”, tấm hình này sau đó trở thành một trong những bức ảnh đáng nhớ nhất của lịch sử thế giới. Khuôn mặt của người thủy thủ và nữ y tá đều bị che khuất, Eisenstaedt cũng không hề hỏi tên họ nên mãi 7 thập kỷ sau, danh tính của hai nhân vật chính trong ảnh cũng như thời điểm bấm máy chính xác vẫn còn là một bí ẩn. 

Giải mã bí ẩn “Nụ hôn Quảng trường Thời đại” ảnh 1
Nụ hôn trở thành biểu tượng lịch sử.
Tuy nhiên, đến nay nhà vật lý Donald Olson tại Đại học Texas cùng các đồng nghiệp đã tìm ra lời giải cho bí ẩn thứ hai - thời khắc mà bức ảnh được ghi lại - bằng các phân tích khoa học để xác định sát tới từng phút thời điểm Eisenstaedt chụp được nụ hôn nổi tiếng thế giới này. 

Tổng thống Harry S. Truman tuyên bố phát xít Nhật bị đánh bại trên các phương tiện truyền thông vào lúc 7 giờ 03 phút tối ngày 14/8/1945. Ngay sau đó, một thủy thủ đang rảo bước đi trên Quảng trường Thời đại đã ôm chầm lấy một nữ y tá đứng gần mình, vòng tay ghì chặt đỡ lấy lưng cô rồi hôn đắm đuối, trong lúc đám đông đang hò reo... Đó là cách thức mà câu chuyện được tin rằng đã bắt đầu. Thực tế, theo như báo New York Times đưa tin năm 2010 nhân dịp kỷ niệm 65 năm sự kiện trên, “Nụ hôn” có khả năng đã diễn ra hàng giờ trước khi ông Truman phát biểu bởi vì thông tin về chiến thắng này đã xôn xao suốt ngày hôm đấy.

“Chìa khóa” nằm trong ảnh

Nữ y tá thực tập Gloria Bullard cũng có mặt tại quảng trường vào buổi tối trọng đại đó và đã tận mắt chứng kiến nụ hôn nồng cháy. Bullard xuất hiện rõ ở đằng sau hai nhân vật chính trong một bức ảnh khác, ít nổi tiếng hơn do nhiếp ảnh gia của lực lượng Hải quân Mỹ Victor Jorgensen chụp lại. Năm 2010, khi đã ở độ tuổi ngoài 80, bà Bullard kể lại với tờ New York Times rằng lúc bà rời quảng trường và về tới nhà ở New Canaan, bang Connecticut bằng tàu hỏa thì trời mới nhá nhem tối. Chính vì vậy, nhiều khả năng thời điểm muộn nhất mà cặp đôi “khóa môi” chỉ có thể là trước 7 giờ tối. 

Giải mã bí ẩn “Nụ hôn Quảng trường Thời đại” ảnh 2
Bà Zimmer và ông Mendonsa khi còn trẻ.
Sau khi đọc bài báo này, một số người đã bình luận trên trang điện tử của tờ New York Times rằng họ nhận thấy điều thú vị trong bức ảnh - phần bóng xuất hiện trên một tòa nhà ở phía trên góc bên phải của bức ảnh, do tòa nhà bên cạnh in dấu lên. Nhờ điểm mấu chốt này, giáo sư vật lý Donald Olson cùng bạn là nhà vật lý thiên văn Steven Kawaler và nhà thiên văn Russell Doescher đã bắt tay giải mã ẩn số thời gian dựa trên chiều dài và hướng của phần bóng râm. 

Suốt gần 5 năm nghiền ngẫm các tấm bản đồ cổ, ảnh chụp từ trên không và các bản vẽ thiết kế, họ đã tập hợp đủ thông tin để xây dựng lại một mô hình tỷ lệ các tòa nhà xuất hiện trong bức ảnh của Eisenstaedt. Olson phát hiện rằng một tấm biển hiệu nằm trên nóc khách sạn Astor đã đổ bóng lên tòa nhà phía sau. Và để tạo ra một bóng râm như trong ảnh, mặt trời phải ở góc phương vị 270 độ, hướng chính tây và ở độ cao +22,7 độ. Nhóm nghiên cứu của ông Olson khẳng định Mặt trời chỉ có thể đạt vị trí này tại thời điểm 5 giờ 51 phút chiều trong ngày, theo giờ mùa hè miền Đông nước Mỹ (EDT). 

Ai là ai?

Mặc dù vậy, chiếc “chìa khóa” mà Olson tìm được vẫn chưa đủ để giải đáp bí ẩn lớn nhất của bức “Nụ hôn”. Nhiều năm sau ngày bức ảnh của Eisenstaedt được đăng trên mặt Tạp chí Life, trở thành hình ảnh biểu tượng của thế kỷ, hàng chục người đã lên tiếng nhận mình là chàng thủy thủ và nữ y tá đó. 

Giữa vô số lời nhận danh, trường hợp của George Mendonsa và Greta Zimmer là có vẻ hợp lý hơn cả. Sau khi cuốn sách viết về họ được xuất bản năm 2012, các chuyên gia đã sử dụng nghiệp vụ pháp y để tạm kết luận rằng ông Mendonsa và bà Zimmer chính là hai nhân vật nổi tiếng đó. Tuy nhiên cuốn sách lại khẳng định rằng “màn khóa môi” đã diễn ra vào lúc 2 giờ chiều, tức là trước ba tiếng so với tính toán khoa học của giáo sư Olso. Theo những dòng ký ức, ngày trọng đại ấy, chàng sĩ quan hải quân Mendonsa tới rạp phim Pacific cùng với người vợ chưa cưới của mình và giữa chừng thì màn hình bị gián đoạn bởi dòng thông báo cuộc Chiến tranh Thế giới thứ hai đã kết thúc. Họ rời khỏi rạp để đi uống vài ly chúc mừng ở khu vực Quảng trường Thời đại. Cùng lúc đó, nữ y tá nha khoa Zimmer - một người di cư từ Áo - vừa ăn xong bữa trưa muộn và đi ngang qua khu trung tâm để tìm hiểu về sự kiện. Rồi bỗng nhiên, một người lạ mặt quàng tay ôm hôn chặt lấy cô. 

Giải mã bí ẩn “Nụ hôn Quảng trường Thời đại” ảnh 3
Hàng ngàn người hò reo tại Quảng trường Thời đại hôm đó.
Một trong hai tác giả của cuốn sách, nhà sử học Lawrence Verria cho biết ngoài lời kể của ông Mendonsa và bà Zimmer, ông đã thu thập thông tin, phỏng vấn các nhân chứng và xin trợ giúp từ các chuyên gia nhận diện khuôn mặt. Verria khẳng định: “Đã đến lúc cuộc tranh cãi này được khép lại”. Hiện tại ông Mendonsa 92 tuôi, sống ở Rhode Island còn bà Zimmer 90 tuổi, sống tại Virginia. 

Hay như trường hợp của ông Glenn McDuffie - một người đưa thư đã qua đời - cũng nhận được nhiều sự tin tưởng từ dư luận. Một bài báo của hãng tin AP xuất bản tháng 3/2014 xác nhận ông McDuffie chính là người thủy thủ trong bức ảnh. Theo đó, họa sĩ pháp y Lois Gibon ở Sở cảnh sát Houston sau khi quan sát kỹ hơn 100 bức ảnh đã kết luận rằng ông McDuffie có cấu trúc xương mặt tương đồng với người thủy thủ. Điều đáng nói là Gibon từng lập kỷ lục Guinness cách đây 10 năm với thành tích giúp cảnh sát xác định các nghi phạm nhiều hơn bất cứ họa sĩ pháp y nào khác. 

Có thể nói, mọi lời khẳng định đều rất mong manh giữa ranh giới thật và giả. Chỉ một điều mà chúng ta biết chắc chắn rằng, ngày 14/8/1945, Chiến tranh Thế giới thứ Hai kết thúc, một người đàn ông đã hôn một người phụ nữ tại Quảng trường Thời đại. Hình ảnh và nụ hôn mừng hòa bình của họ đã trở thành một biểu tượng trường tồn với thời gian. 
Báo Tin Tức

Có thể bạn quan tâm

Hai Phu nhân Thủ tướng Việt Nam và Nhật Bản thăm Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam

Hai Phu nhân Thủ tướng Việt Nam và Nhật Bản thăm Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam

Ngày 28/4, trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức Việt Nam của Thủ tướng Nhật Bản Ishiba Shigeru và Phu nhân Ishiba Yoshiko, Phu nhân Thủ tướng Phạm Minh Chính, bà Lê Thị Bích Trân đã có cuộc gặp gỡ và cùng Phu nhân Ishiba Yoshiko thăm Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam tại Đồng Mô, Sơn Tây (Hà Nội).

Triển lãm "Không gian Du lịch, di sản văn hóa, danh thắng và sản phẩm thủ công truyền thống Việt Nam"

Triển lãm "Không gian Du lịch, di sản văn hóa, danh thắng và sản phẩm thủ công truyền thống Việt Nam"

Tối 27/4, tại Trung tâm Văn hóa, Điện ảnh thành phố Huế, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với UBND thành phố Huế tổ chức khai mạc Triển lãm "Không gian Du lịch, di sản văn hóa, danh thắng và sản phẩm thủ công truyền thống Việt Nam". Triển lãm là hoạt động văn hóa ý nghĩa, góp phần nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cộng đồng, đặc biệt là thế hệ trẻ trong việc bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa vật thể, phi vật thể, di sản thiên nhiên, khơi dậy tình yêu quê hương, đất nước, niềm tự hào dân tộc.

Khai mạc Festival gốm Đồng Nai

Khai mạc Festival gốm Đồng Nai

Tối 27/4, UBND tỉnh Đồng Nai tổ chức khai mạc Festival gốm nhằm tôn vinh nghề gốm truyền thống, kết nối di sản với hiện đại, lan toả bản sắc văn hoá Biên Hoà - Đồng Nai đến khắp mọi miền đất nước và quốc tế.

Triển lãm “Âm vang Đại thắng mùa Xuân 1975 trong điện ảnh"

Triển lãm “Âm vang Đại thắng mùa Xuân 1975 trong điện ảnh"

Tối 26/4, tại phố đi bộ Nguyễn Huệ (Quận 1), Viện Phim Việt Nam phối hợp với Sở Văn hóa và Thể thao Thành phố Hồ Chí Minh cùng các đơn vị tổ chức triển lãm “Âm vang Đại thắng mùa Xuân 1975 trong điện ảnh” và chiếu phim tại Thành phố Hồ Chí Minh.

Đưa văn hóa đọc đến vùng đồng bào dân tộc thiểu số khó khăn ở Bình Thuận

Đưa văn hóa đọc đến vùng đồng bào dân tộc thiểu số khó khăn ở Bình Thuận

Sáng 25/4, tại Trường Tiểu học Mỹ Thạnh, xã Mỹ Thạnh, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bình Thuận phối hợp với cơ quan, đơn vị tổ chức Ngày hội Văn hóa đọc năm 2025 và trao tặng tủ sách cho các trường học khó khăn ở huyện Hàm Thuận Nam. Đây là hoạt động ý nghĩa nằm trong chuỗi hoạt động hưởng ứng Ngày sách và Văn hóa đọc Việt Nam.

Lan tỏa tình hữu nghị qua chương trình giao lưu “Thắm tình biên cương” ở Đắk Lắk

Lan tỏa tình hữu nghị qua chương trình giao lưu “Thắm tình biên cương” ở Đắk Lắk

Tối 24/4, tại Quảng trường 30/8 (thị trấn Ea Súp, huyện Ea Súp), Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Lắk phối hợp với Sở Văn hóa - Nghệ thuật tỉnh Mondulkiri (Vương quốc Campuchia), UBND huyện Ea Súp và các đơn vị liên quan tổ chức chương trình giao lưu hữu nghị “Thắm tình biên cương”. Tham dự chương trình có đại diện lãnh đạo các cơ quan, đơn vị, địa phương của tỉnh Đắk Lắk và tỉnh Mondulkiri, cùng đông đảo nhân dân huyện Ea Súp.

Tháp 4 vị sư liệt sĩ - niềm tự hào, biểu tượng yêu nước của đồng bào Khmer

Tháp 4 vị sư liệt sĩ - niềm tự hào, biểu tượng yêu nước của đồng bào Khmer

Cách đây 51 năm, 4 vị sư là Danh Tấp, Lâm Hùng, Danh Hom, Danh Hoi và người dân trên địa bàn tỉnh Rạch Giá (nay là tỉnh Kiên Giang) tổ chức biểu tình đấu tranh đòi chính quyền Mỹ - Ngụy không được bắt chư tăng đi lính và bắn phá chùa chiền. Cuộc biểu tình bị đàn áp, 4 vị sư bị địch bắn bị thương và hy sinh.

Xây dựng hồ sơ đề cử Khu di tích khảo cổ Óc Eo - Ba Thê là Di sản văn hóa thế giới

Xây dựng hồ sơ đề cử Khu di tích khảo cổ Óc Eo - Ba Thê là Di sản văn hóa thế giới

Chiều 21/4, tại thị trấn Óc Eo, huyện Thoại Sơn, tỉnh An Giang, Ban Quản lý Di tích văn hóa Óc Eo tổ chức hội nghị triển khai công tác xây dựng hồ sơ đề cử Khu di tích khảo cổ Óc Eo - Ba Thê tỉnh An Giang trình Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) công nhận là Di sản văn hóa thế giới.

Tọa đàm 50 năm văn học nghệ thuật sau ngày Đất nước thống nhất: Từ dòng chảy sáng tạo đến vành đai văn hóa biên cương

Tọa đàm 50 năm văn học nghệ thuật sau ngày Đất nước thống nhất: Từ dòng chảy sáng tạo đến vành đai văn hóa biên cương

Chiều 21/4, tại khách sạn Yên Biên Luxury, Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy Hà Giang phối hợp với Hội Văn học Nghệ thuật (VHNT) tỉnh, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức buổi tọa đàm với chủ đề: “50 năm văn học nghệ thuật Hà Giang sau Ngày Đất nước thống nhất (30/4/1975 - 30/4/2025)”. Sự kiện có sự tham dự của PGS.TS, Nhạc sỹ Đỗ Hồng Quân - Chủ tịch Ủy ban Toàn quốc Liên hiệp các Hội VHNT Việt Nam; lãnh đạo các Hội chuyên ngành Trung ương, Thường trực UBND tỉnh Hà Giang, các sở, ban, ngành, đoàn thể, lực lượng vũ trang, cùng đông đảo văn nghệ sỹ và đại biểu đến từ các tỉnh bạn như Tuyên Quang, Phú Thọ.

Sức hút từ các lễ hội vùng dân tộc thiểu số ở Sóc Trăng

Sức hút từ các lễ hội vùng dân tộc thiểu số ở Sóc Trăng

Tỉnh Sóc Trăng có trên 35% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số, trong đó, người Khmer chiếm trên 31%. Hằng năm, tỉnh tổ chức nhiều lễ hội truyền thống của đồng bào Khmer, Hoa, Kinh vừa bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số và trở thành sản phẩm du lịch ấn tượng, thu hút du khách.

Lần đầu tiên diễn ra Giải leo núi chinh phục đỉnh thiêng Yên Tử

Lần đầu tiên diễn ra Giải leo núi chinh phục đỉnh thiêng Yên Tử

Ngày 20/4, tại Khu di tích Quốc gia đặc biệt Yên Tử (thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh), lần đầu tiên diễn ra Giải leo núi Yên Tử 2025 với chủ đề “Chinh phục đỉnh Phù Vân”, thu hút hơn 3.000 vận động viên chuyên và không chuyên đến 30 tỉnh, thành phố trong cả nước tham gia.

Sắc màu văn hóa Khmer Sóc Trăng trong Ngày văn hóa các dân tộc Việt Nam

Sắc màu văn hóa Khmer Sóc Trăng trong Ngày văn hóa các dân tộc Việt Nam

Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam 19/4/2025, tại Làng Văn hoá - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Hà Nội), đồng bào Khmer tỉnh Sóc Trăng tái hiện lại tết Chôl Chnăm Thmây, nghi lễ mang ý nghĩa đón mừng năm mới, mừng thêm một tuổi, tương tự như Tết Nguyên đán của người Việt.

Chủ thể văn hóa “thổi hồn” cho giá trị văn hóa dân tộc vươn xa

Chủ thể văn hóa “thổi hồn” cho giá trị văn hóa dân tộc vươn xa

Ngày 18/4, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã tổ chức Hội nghị Tổng kết công tác phối hợp huy động đồng bào các dân tộc tham gia các hoạt động tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội), để cùng nhìn lại một chặng đường ý nghĩa, trách nhiệm, đầy tâm huyết gìn giữ và phát huy di sản văn hóa dân tộc tại “Ngôi nhà chung” của cộng đồng các dân tộc Việt Nam.

Biểu diễn múa Chăm, đánh trống truyền thống. Ảnh Đặng Tuấn - TTXVN

Khai mạc Lễ hội Tháp Bà Ponagar năm 2025

Tối 17/4 (tức ngày 20/3 năm Ất Tỵ), tại Di tích quốc gia đặc biệt Tháp Bà Ponagar ở thành phố Nha Trang, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Khánh Hòa tổ chức khai mạc Lễ hội Tháp Bà Ponagar năm 2025. Lễ hội đã thu hút hàng nghìn lượt người dân địa phương, du khách trong nước và quốc tế, đặc biệt là đồng bào Chăm từ các tỉnh Ninh Thuận, Bình Thuận, khu vực Tây Nguyên cùng về tham dự.

Thế hệ trẻ dân tộc Raglai giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống

Thế hệ trẻ dân tộc Raglai giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống

Về với vùng núi Khánh Sơn hay Khánh Vĩnh (Khánh Hòa) những ngày này, không khó để bắt gặp hình ảnh những bạn trẻ người Raglai miệt mài tập múa, gõ chiêng hay tự tay chuẩn bị bộ trang phục truyền thống cho buổi trình diễn tại Ngày hội Văn hóa các dân tộc Việt Nam năm 2025. 

Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam (19/4): Từ hồn cốt dân tộc đến động lực phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc

Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam (19/4): Từ hồn cốt dân tộc đến động lực phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc

Trong dòng chảy lịch sử nghìn năm dựng nước và giữ nước, văn hóa của 54 dân tộc anh em không chỉ là biểu tượng của sự phong phú và đa dạng, mà còn là cội nguồn tạo nên sức mạnh tinh thần, là nguồn lực chiến lược để xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc.

Thay áo mới cho nhà rông Kon Sơ Lăl

Thay áo mới cho nhà rông Kon Sơ Lăl

Giữa đại ngàn Tây Nguyên lộng gió, nhà rông Kon Sơ Lăl - “trái tim” của người Bahnar ở xã Hà Tây (huyện Chư Păh, tỉnh Gia Lai) vừa được thay mái mới sau nhiều năm che nắng gió, mưa ngàn. Không máy móc, không bê tông cốt thép, công trình mang đậm tinh thần cộng đồng, được dựng lại từ đôi tay, trí nhớ và tình yêu văn hóa của chính những người dân trong làng.

Đưa di sản văn hóa địa phương đến với trẻ em vùng cao Bình Thuận

Đưa di sản văn hóa địa phương đến với trẻ em vùng cao Bình Thuận

Sáng 14/4, tại Trường Tiểu học và Trung học cơ sở Đông Giang, huyện Hàm Thuận Bắc, Bảo tàng tỉnh Bình Thuận tổ chức khai mạc trưng bày, triển lãm tranh “Học sinh với di sản văn hóa địa phương và chủ quyền biển đảo Việt Nam”. Sự kiện nằm trong chương trình phối hợp giữa Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch với Sở Giáo dục và Đào tạo về “Hoạt động giáo dục thông qua di sản văn hóa và tổ chức học tập ngoại khóa tìm hiểu về di sản văn hóa địa phương tại các bảo tàng, di tích trên địa bàn tỉnh” giai đoạn 2020 - 2025.

 Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn: Di sản văn hóa là động lực quan trọng cho Bắc Ninh phát triển nhanh và bền vững

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn: Di sản văn hóa là động lực quan trọng cho Bắc Ninh phát triển nhanh và bền vững

Tối 13/4, tại Khu di tích Quốc gia đặc biệt Đền Đô (thành phố Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh), Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn dự Lễ kỷ niệm 1015 năm ngày Đức Vua Lý Thái Tổ đăng quang Hoàng đế; đón nhận Bằng xếp hạng Di tích Quốc gia đặc biệt đình Đình Bảng, Di tích Quốc gia Nhà lưu niệm đồng chí Lê Quang Đạo, Quyết định công nhận Bảo vật Quốc gia Ấn vàng “Hoàng đế chi bảo”.

Góp phần để Áo dài sớm được công nhận là Di sản văn hóa thế giới

Góp phần để Áo dài sớm được công nhận là Di sản văn hóa thế giới

Chương trình Áo dài nghệ thuật "Hương sắc Việt Nam" đã diễn ra tối 13/4, tại Hà Nội. Chương trình do Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam tổ chức, nhằm kỷ niệm 115 năm Ngày Quốc tế phụ nữ (8/3/1910 - 8/3/2025); 1985 năm khởi nghĩa Hai Bà Trưng, hướng tới kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025); tiếp nối thành công của "Tuần lễ Áo dài" từ năm 2019 đến nay.

Tưng bừng Tết té nước của dân tộc Lào ở Na Sang

Tưng bừng Tết té nước của dân tộc Lào ở Na Sang

Vào trung tuần tháng Tư hằng năm, đồng bào dân tộc Lào sinh sống tại bản Na Sang, xã Núa Ngam, huyện Điện Biên (tỉnh Điện Biên) lại tưng bừng đón Tết cổ truyền Bun Huột Nặm – Lễ hội té nước đặc sắc, mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống.

Nghi lễ thả đèn hoa đăng trên sông tại Tết cổ truyền Bunpimay - Lào Phật lịch 2568 năm 2025 ở huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk. Ảnh: Hoài Thu - TTXVN

Đặc sắc Tết Bunpimay - Lào 2025 tại Đắk Lắk

Trong hai ngày 12 - 13/4, tại đảo Ây Nô (Trung tâm Du lịch cầu treo Buôn Đôn, buôn Trí, xã Krông Na), UBND huyện Buôn Đôn phối hợp với Công ty Trách nhiệm hữu hạn Một thành viên Xuất nhập khẩu 2/9 Đắk Lắk, Hội hữu nghị Việt Nam - Lào tỉnh tổ chức Tết cổ truyền Bunpimay - Lào (Phật lịch 2568) năm 2025 và Ngày hội văn hóa các dân tộc huyện Buôn Đôn.