Mở ra hướng phát triển cây chứa tinh dầu, mang lại giá trị khoa học, kinh tế, xã hội

Vùng Tây Bắc Việt Nam là khu vực sở hữu hệ sinh thái độc đáo và đa dạng. Tuy nhiên, việc nghiên cứu và khai thác nguồn tài nguyên thực vật chứa tinh dầu tại đây còn hạn chế, cần được tiếp tục đánh giá.

Từ thực tế trên, các nhà khoa học thuộc Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) đã triển khai thực hiện dự án cấp Viện Hàn lâm: “Điều tra, đánh giá nguồn thực vật có tinh dầu ở một số tỉnh vùng Tây Bắc Việt Nam và đề xuất giải pháp bảo tồn và sử dụng bền vững” (mã số: UQĐTCB.05/22-24). Dự án thực hiện từ tháng 1/2022 đến tháng 12/2024, tập trung xây dựng bộ dữ liệu chi tiết về nguồn thực vật có tinh dầu tại 4 tỉnh khu vực Tây Bắc (Hòa Bình, Sơn La, Lai Châu và Điện Biên) nhằm phát hiện các loài cây chứa tinh dầu có tiềm năng, mang lại giá trị khoa học, kinh tế - xã hội.

hung-que-220525.jpg
Cây húng quế. Ảnh: vietnam.vnanet.vn

Xây dựng bộ dữ liệu chi tiết về các loài thực vật có tinh dầu

Phó Giáo sư, Tiến sỹ Trần Huy Thái, Chủ nhiệm dự án cho biết, các nhà khoa học đã tiến hành nghiên cứu toàn diện về sự đa dạng thành phần loài cây chứa tinh dầu tại các khu bảo tồn thiên nhiên và vùng phụ cận như: Pà Cò - Hang Kia, Phu Canh (Hòa Bình); Xuân Nha, Sốp Cộp, Mường La (Sơn La); Mường Tè, núi Pu Ta Leng (Lai Châu) và Mường Nhé, Mường Phăng (Điện Biên).

Trong khuôn khổ nghiên cứu, các nhà khoa học đã ghi nhận được 233 loài thực vật thuộc 36 họ và 110 chi có tinh dầu tại một số tỉnh khu vực Tây Bắc. Các thông tin chi tiết về hình thái, sinh học, sinh thái và sự phân bố của một số loài đại diện cũng được thu thập, tạo nền tảng cho việc hiểu biết sâu hơn về hệ thực vật địa phương. Trong quá trình thực hiện, nhóm nghiên cứu đã thu thập được 100 số hiệu mẫu, bao gồm 220 tiêu bản, hình thành bộ dữ liệu phong phú, góp phần quan trọng vào nghiên cứu và bảo tồn.

Dựa trên kết quả phân tích, các nhà khoa học đã xác định được 167 loài thực vật có tinh dầu với giá trị sử dụng đa dạng, được phân thành 6 nhóm tài nguyên chính: Cây lấy gỗ, cây làm thuốc, cây ăn được, cây làm cảnh, cây gia vị và cây có giá trị bảo tồn. Đặc biệt, có 22 loài thuộc danh mục bảo tồn theo Sách Đỏ Việt Nam và Nghị định 84/2021/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 06/2019/NĐ-CP ngày 22/1/2019 của Chính phủ về quản lý thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm và thực thi Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp.

Triển vọng ứng dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp

Phó Giáo sư, Tiến sỹ Trần Huy Thái cho biết, với kết quả ban đầu, dự án đã mở ra cơ hội lớn về ứng dụng trong ngành công nghiệp hương liệu, mỹ phẩm, dược phẩm và thực phẩm đối với một số bộ phận của cây tinh dầu được khai thác tự nhiên, gây trồng và buôn bán trên thị trường như: Hạt mắc khén, màng tang, hạt giổi, củ gừng, nghệ, sả chanh, thạch xương bồ… Một số loài như: Giổi, vù hương và tiêu rừng có thành phần chính là tinh dầu xá xị (safrole) với hàm lượng khá cao từ 75%- 90% (safrole là chất phụ gia được sử dụng nhiều trong thực phẩm và đồ uống)… Một số loài: Xương bồ, ngải cứu, quế, húng quế, hương nhu trắng, gừng gió… cũng có triển vọng ứng dụng trong y dược với hoạt tính kháng vi sinh vật, kháng nấm, chống côn trùng.

Theo Phó Giáo sư, Tiến sỹ Trần Huy Thái, từ kết quả của dự án, nhóm nghiên cứu đã công bố 6 bài báo trên các tạp chí uy tín trong nước và quốc tế, đóng góp quan trọng vào lĩnh vực khoa học và ứng dụng. Tiêu biểu, bài báo trên Tạp chí Journal of Essential Oil Bearing Plants (2024) không chỉ xác định thành phần hóa học mà còn làm rõ hoạt tính kháng khuẩn của tinh dầu từ cây Giổi ăn hạt, góp phần thúc đẩy phát triển dược liệu kháng khuẩn tự nhiên. “Thời gian tới, chúng tôi sẽ tiếp tục nghiên cứu, phân tích thành phần hóa học của một số mẫu tinh dầu từ các loài mà thành phần chính chưa xác định được bằng phương pháp phân tích sắc ký khí khối phổ, tiến hành thử hoạt tính kháng vi sinh vật của một số mẫu có tiềm năng ứng dụng, có ý nghĩa khoa học trong các mẫu tinh dầu đã được phân tích ở trên”, Phó Giáo sư, Tiến sỹ Trần Huy Thái cho biết thêm.

Phó Giáo sư, Tiến sỹ Lưu Đàm Cư, thành viên Hội đồng nghiệm thu dự án đánh giá, dự án đã cung cấp dữ liệu quan trọng về nguồn tài nguyên thực vật có tinh dầu tại khu vực Tây Bắc, tạo nền tảng cho các giải pháp bảo tồn và phát triển bền vững các loài cây tiềm năng. Ngoài ra, việc thử nghiệm hoạt tính kháng vi sinh vật của các mẫu tinh dầu tiềm năng sẽ giúp làm rõ các ứng dụng khoa học quan trọng trong lĩnh vực dược liệu và bảo vệ thực vật. Những nghiên cứu này không chỉ mở rộng khả năng ứng dụng của các loài thực vật có tinh dầu mà còn góp phần thúc đẩy bảo tồn và phát triển bền vững tài nguyên tại khu vực Tây Bắc./.

Có thể bạn quan tâm

Vượt khó, tận tâm để gần dân

Vượt khó, tận tâm để gần dân

Từ ngày 1/7/2025, cùng với cả nước, tỉnh Khánh Hòa chính thức vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, đánh dấu một bước chuyển mình quan trọng trong công cuộc cải cách hành chính.

Nghệ An: Hàng trăm ngôi nhà bị sạt lở, nằm cheo leo bên vực sông sau khi lũ dữ quét qua

Nghệ An: Hàng trăm ngôi nhà bị sạt lở, nằm cheo leo bên vực sông sau khi lũ dữ quét qua

Hoàn lưu bão số 3 đã gây ra đợt mưa lũ khốc liệt trên địa bàn các xã miền núi phía Tây của tỉnh Nghệ An, làm hơn 7.000 căn nhà bị ảnh hưởng, trong đó gần 420 căn sập, vùi lấp hoặc bị cuốn trôi hoàn toàn; 5.430 căn nhà khác bị ngập sâu trong nước, tài sản hư hỏng nặng, 1.240 căn tốc mái, nhiều căn bị thiệt hại trên 70%.

Mưa lũ đi qua, tình người ở lại

Mưa lũ đi qua, tình người ở lại

Từ ngày 26 đến sáng 27/7, trên địa bàn tỉnh Sơn La đã xảy ra mưa vừa đến mưa to, có nơi mưa rất to. Mưa lớn kéo dài dẫn đến lũ ống, lũ quét, khiến người dân một số xã dọc sông Mã, tỉnh Sơn La bị bất ngờ, không kịp ứng phó, nhiều tài sản, diện tích lúa hoa màu, ao nuôi trồng thuỷ sản bi ngập và cuốn trôi. Nhiều công trình dân sinh bị ảnh hưởng, hệ thống điện, liên lạc, giao thông bị gián đoạn nghiêm trọng và nhiều tuyến đường bị hư hỏng… Nhưng trong mưa lũ, tình người, tình quân dân lại càng thêm gắn bó, qua đó phần nào giúp người dân có thêm động lực để vực dậy cuộc sống sau những đổ nát, hoang tàn.

Khắc phục hậu quả mưa lũ: Bản giúp bản, xã giúp xã, trường giúp trường

Khắc phục hậu quả mưa lũ: Bản giúp bản, xã giúp xã, trường giúp trường

Với tinh thần "Bản giúp bản, xã giúp xã, trường giúp trường", những ngày này, hàng ngàn người dân, giáo viên tại các bản, xã, trường không bị ảnh hưởng, hoặc ít thiệt hại hơn bởi lũ lụt, đã tình nguyện về vùng lũ các xã miền Tây Nghệ An, mang theo cuốc, xẻng, hỗ trợ lương thực, đồ dùng thiết yếu để giúp đồng bào vùng ngập nặng dọn dẹp vệ sinh, khắc phục hậu quả mưa lũ, ổn định cuộc sống.

Ca mổ tái sinh cuộc đời cho thiếu nữ người Mông

Ca mổ tái sinh cuộc đời cho thiếu nữ người Mông

Ngày 29/7, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cho biết, những ngày cuối tháng 7/2025, tại Trung tâm Phẫu thuật sọ mặt và Tạo hình của Bệnh viện đã diễn ra ca mổ kéo dài 9 giờ loại bỏ khối u và tái tạo gương mặt cho một thiếu nữ người Mông.

Cao Bằng đảm bảo an toàn lưới điện trong mùa mưa lũ

Cao Bằng đảm bảo an toàn lưới điện trong mùa mưa lũ

Cao Bằng là tỉnh miền núi, địa hình phức tạp, thường xuyên bị thiệt hại về công trình hạ tầng, công trình điện trong mùa mưa bão. Trước diễn biến thời tiết phức tạp, mưa bão, lũ quét và sạt lở đất gây thiệt hại nặng nề cho hệ thống lưới điện, đặc biệt là tại các xã vùng sâu vùng xa, Công ty Điện lực Cao Bằng đã chủ động triển khai nhiều biện pháp đồng bộ nhằm đảm bảo an toàn lưới điện trong mùa mưa bão năm 2025.

Ấm lòng những nghĩa cử ở vùng tâm lũ

Ấm lòng những nghĩa cử ở vùng tâm lũ

Từ đêm 22 đến sáng 23/7, hoàn lưu bão số 3 (WIPHA) và lũ lụt cực đoan đã gây thiệt hại lớn về tính mạng, tài sản, của cải đối với nhân dân các xã miền núi phía Tây tỉnh Nghệ An. Những ngày qua, với tinh thần “tương thân, tương ái”, “lá lành đùm lá rách”, đồng bào các dân tộc ở các xã vùng cao Nghệ An đã chủ động, tích cực triển khai nhiều cách làm hay, ý nghĩa, nhân văn, hiệu quả trong việc hỗ trợ người dân trong khắc phục hậu quả thiên tai, sớm ổn định cuộc sống.

Giúp đồng bào dân tộc thiểu số tự tin sử dụng tiện ích số

Giúp đồng bào dân tộc thiểu số tự tin sử dụng tiện ích số

Tại xã Phú Nghĩa (tỉnh Đồng Nai), nơi đồng bào dân tộc thiểu số chiếm 33,54%, với sự đồng lòng của cán bộ, công chức và nhiệt huyết của thanh niên, từ việc giúp người dân khai hồ sơ đến hỗ trợ công nghệ cho những người ít tiếp xúc với tin học, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đang giúp xóa bỏ rào cản hành chính.

Phát triển cây sả theo hướng bền vững ở xã cù lao

Phát triển cây sả theo hướng bền vững ở xã cù lao

Là cây gia vị cũng như cây dược liệu, cây sả được sử dụng rộng rãi trong ẩm thực, chế biến dược phẩm, mang lại giá trị kinh tế cao nên được Ủy ban nhân dân xã cù lao Tân Phú Đông, tỉnh Đồng Tháp lựa chọn làm cây trồng chủ lực trong mục tiêu tái cơ cấu sản xuất nông nghiệp thích ứng biến đổi khí hậu tại vùng cồn bãi, cù lao nhiều khó khăn.

Nghệ An dồn sức khắc phục hậu quả lũ dữ

Nghệ An dồn sức khắc phục hậu quả lũ dữ

Tại khu vực miền núi phía Tây tỉnh Nghệ An, từ ngày 24/7, mực nước trên sông Lam, Nậm Mộ, Nậm Nơn... giảm mạnh. Tình trạng ngập lụt tại các vùng tâm lũ thuộc các xã Con Cuông, Mường Xén, Tương Dương, Mỹ Lý, Nhôn Mai... đã bớt căng thẳng, nhiều nơi nước đã rút cạn.

Tuyên Quang: 53 xã công bố dịch tả lợn châu Phi

Tuyên Quang: 53 xã công bố dịch tả lợn châu Phi

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Tuyên Quang, tính từ ngày 5/7 đến nay, trên địa bàn tỉnh có 53 xã công bố dịch tả lợn châu Phi, tổng số lợn mắc bệnh phải tiêu hủy bắt buộc từ ngày 5/7 đến ngày 25/7 là 9.864 con, tổng khối lượng trên 544,3 tấn.