Môi trường sạch, đẹp góp phần phát triển bền vững ở Ninh Thuận

Xác định vai trò quan trọng của bảo vệ môi trường trong phát triển bền vững, tỉnh Ninh Thuận đang tập trung huy động mọi nguồn lực để triển khai đồng bộ các chương trình, dự án bảo vệ môi trường ở khu vực đô thị, ven biển và nông thôn, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống.

vna_potal_ninh_thuan_huy_dong_nguon_luc_bao_ve_phat_trien_moi_truong_ben_vung_7494622.jpg
Rừng phòng hộ ven biển Thuận Nam góp phần bảo tồn đa dạng sinh học, ứng phó với biến đổi khí hậu. Ảnh: Nguyễn Thành - TTXVN

Ninh Thuận có hơn 105km đường bờ biển, những năm gần đây, tốc độ đô thị hóa cao cùng với sự gia tăng hoạt động sản xuất và du lịch trở thành áp lực đối với môi trường nhiều vùng ven biển. Điển hình như bãi biển Bình Sơn - Ninh Chữ (thành phố Phan Rang - Tháp Chàm), từng là một trong những “điểm nóng” phải hứng chịu lượng rác rất lớn từ hoạt động sản xuất nuôi trồng hải sản và du lịch.

Nhằm bảo vệ môi trường biển và thúc đẩy phát triển du lịch bền vững, tỉnh Ninh Thuận đang triển khai một loạt các giải pháp cụ thể như: ban hành quy chế bảo vệ môi trường biển; lắp lưới chắn rác tại bãi tắm để ngăn rác từ ngoài biển trôi dạt vào bờ; lắp đặt hàng chục thùng rác dọc bờ biển cùng các khẩu hiệu tuyên truyền giúp người dân, du khách tắm biển có chỗ bỏ rác thuận tiện. Tỉnh giao Công ty rác Nam Thành thu gom rác, sử dụng xe sàng rác chuyên dụng trên bãi biển và tàu chạy vớt rác ở trên mặt nước để đưa rác vào bờ xử lý; trồng thêm cây xanh dọc bãi biển. Nhờ những nỗ lực này, môi trường khu vực ven biển Bình Sơn - Ninh Chữ đã có những chuyển biến tích cực, ngày càng sạch đẹp hơn.

vna_potal_ninh_thuan_huy_dong_nguon_luc_bao_ve_phat_trien_moi_truong_ben_vung_7494619.jpg
Bãi biển Ninh Chữ (thị trấn Khánh Hải, huyện Ninh Hải) được giữ gìn sạch, đẹp. Ảnh: Nguyễn Thành – TTXVN

Để nâng cao chất lượng môi trường sống, cải tạo cảnh quan đô thị, tỉnh Ninh Thuận triển khai dự án "Môi trường bền vững các thành phố duyên hải - Tiểu dự án thành phố Phan Rang - Tháp Chàm" trên địa bàn 15 phường và 1 xã của thành phố. Dự án có tổng vốn đầu tư 97,9 triệu USD (tương đương 2.253 tỷ đồng); trong đó vốn ODA là 69,5 triệu USD (1.599 tỷ đồng), vốn đối ứng 28,4 triệu USD (653,5 tỷ đồng). Dự án có tổng cộng 48 gói thầu được triển khai từ năm 2017 và đóng dự án vào ngày 30/6 vừa qua như cam kết với Ngân hàng Thế giới (WB).

Theo lãnh đạo UBND thành phố Phan Rang - Tháp Chàm, Dự án mang lại hiệu quả rất lớn về môi trường, đặc biệt là về xử lý ngập úng, đảm bảo vệ sinh môi trường và cảnh quan đô thị. Trong đó, công trình nhà máy xử lý nước thải hiện đại của Dự án với công suất 7.500m3/ngày/đêm đi vào hoạt động giúp nâng cao năng lực xử lý nước thải thành phố. Dự án cũng hoàn thiện các tuyến đường, hệ thống tuyến kênh được trồng cây xanh, hoa, lắp đặt hệ thống điện chiếu sáng tạo thành các tuyến kênh kiểu mẫu, điển hình.

vna_potal_ninh_thuan_huy_dong_nguon_luc_bao_ve_phat_trien_moi_truong_ben_vung_7494626.jpg
Bảng tuyên truyền bảo vệ môi trường tại khu vực biển Bình Sơn (thành phố Phan Rang – Tháp Chàm). Ảnh: Nguyễn Thành – TTXVN

Bên cạnh việc đầu tư vào các hạng mục xây dựng, Dự án còn chú trọng nâng cao nhận thức của người dân về bảo vệ môi trường thông qua các hoạt động tuyên truyền, giáo dục. Nhờ đó, người dân dần thay đổi thói quen và hành vi, chung tay gìn giữ môi trường sống.

Xác định bảo vệ môi trường là chìa khóa phát triển bền vững, tỉnh Ninh Thuận đang triển khai đồng bộ các nhiệm vụ trước mắt và xây dựng các kế hoạch dài hơi. Theo Kế hoạch bảo vệ môi trường và dự toán kinh phí sự nghiệp bảo vệ môi trường giai đoạn 2025 - 2027, tỉnh cần nguồn vốn hơn 517 tỷ đồng để thực hiện 55 nhóm nhiệm vụ quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường.

vna_potal_ninh_thuan_huy_dong_nguon_luc_bao_ve_phat_trien_moi_truong_ben_vung_7494625.jpg
Dự án xây dựng Hồ điều hòa trung tâm tại phường Mỹ Bình (thành phố Phan Rang – Tháp Chàm) góp phần cải thiện môi trường, cảnh quan khu vực. Ảnh: Nguyễn Thành – TTXVN

Cụ thể, tỉnh Ninh Thuận triển khai lập và tổ chức thực hiện Kế hoạch hành động về bảo tồn đa dạng sinh học đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050; lập và tổ chức thực hiện Kế hoạch quản lý chất lượng môi trường nước mặt trên địa bàn đến năm 2030; lập Kế hoạch quản lý chất lượng môi trường không khí; lập Báo cáo hiện trạng môi trường 5 năm giai đoạn 2021 - 2025.

Đồng thời, Ninh Thuận đầu tư đặt các trạm quan trắc tự động, liên tục để quan trắc chất lượng môi trường không khí và nước mặt; đầu tư xây dựng mới, sửa chữa công trình xử lý nước thải tập trung; quan trắc định kỳ các thành phần môi trường; phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn, thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải sinh hoạt sau phân loại.

vna_potal_ninh_thuan_huy_dong_nguon_luc_bao_ve_phat_trien_moi_truong_ben_vung_7494624.jpg
Tình nguyện viên tham gia dọn rác, làm sạch bãi biển trên địa bàn huyện Ninh Hải. Ảnh: TTXVN phát

Cùng đó, các đơn vị chức năng tỉnh tổ chức kiểm tra, thanh tra, giám sát về bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu; xác minh, xử lý phản ánh, kiến nghị của tổ chức, cá nhân và cộng đồng dân cư về bảo vệ môi trường; phòng ngừa và ứng phó các sự cố về môi trường; duy trì hoạt động của các Tổ cộng đồng giám sát hoạt động xả thải vào môi trường; nghiên cứu, đánh giá tác động của các dự án năng lượng tái tạo đối với biến đổi khí hậu,...

Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận Lê Huyền, tỉnh mong nhận được sự hỗ trợ từ Chính phủ và Bộ Tài nguyên và Môi trường về nguồn kinh phí để thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ đề ra; đồng thời mong muốn tiếp cận các chương trình, dự án đầu tư bảo vệ môi trường trong nước và quốc tế, tập trung vào quản lý chất thải, xử lý nước thải, tăng cường năng lực quan trắc môi trường và đánh giá tác động biến đổi khí hậu.

vna_potal_ninh_thuan_huy_dong_nguon_luc_bao_ve_phat_trien_moi_truong_ben_vung_7494618.jpg
Công nhân chăm sóc cây xanh tại khu vực Hồ điều hòa trung tâm (phường Mỹ Bình, thành phố Phan Rang – Tháp Chàm). Ảnh: Nguyễn Thành – TTXVN

Thời gian qua, công tác bảo vệ môi trường tại Ninh Thuận đạt được nhiều kết quả tích cực. Các chỉ tiêu môi trường quan trọng như: độ che phủ rừng, tỷ lệ hộ gia đình có công trình vệ sinh hợp vệ sinh, tỷ lệ hộ gia đình nông thôn được cấp nước sạch... đều đạt và vượt kế hoạch đề ra. Năm 2024, Ninh Thuận đặt mục tiêu 99,7% hộ dân nông thôn được cấp nước sạch hợp vệ sinh; 100% hộ gia đình sử dụng nước sạch đáp ứng quy chuẩn của Bộ Y tế; 100% khu, cụm công nghiệp có hệ thống xử lý nước thải tập trung đạt tiêu chuẩn môi trường; tỷ lệ che phủ rừng đạt 48,14%.

Nguyễn Thành

(TTXVN)

Có thể bạn quan tâm

Khai thác giá trị văn hóa đồng bào Chăm trong phát triển du lịch bền vững

Khai thác giá trị văn hóa đồng bào Chăm trong phát triển du lịch bền vững

Vùng đất ven biển tỉnh Lâm Đồng không chỉ nổi tiếng với nắng, gió, biển xanh và cát trắng mà còn là nơi hội tụ những di sản văn hóa đặc sắc của cộng đồng người Chăm. Với bề dày lịch sử hàng nghìn năm, những giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể của người Chăm nơi đây đang được gìn giữ, tôn vinh và từng bước khai thác hiệu quả như một “tài nguyên mềm” cho phát triển du lịch bền vững.

Đắk Lắk thu hút du khách trải nghiệm thiên nhiên, di sản văn hóa

Đắk Lắk thu hút du khách trải nghiệm thiên nhiên, di sản văn hóa

Dịp lễ Quốc khánh 2/9 năm nay với thời gian kéo dài 4 ngày là cơ hội lý tưởng để người dân và du khách khám phá những vùng đất mới sau sáp nhập tỉnh. Tỉnh Đắk Lắk mới với nhiều cảnh quan thiên nhiên đẹp, giá trị di sản văn hóa từ đại ngàn Tây Nguyên tới biển xanh, cát trắng nắng vàng. Ngành du lịch Đắk Lắk đã xây dựng nhiều chương trình hấp dẫn, điểm đến trải nghiệm thu hút du khách.

Lào : Nhiều lễ hội đặc sắc với những trải nghiệm độc đáo thu hút người dân và du khách

Lào : Nhiều lễ hội đặc sắc với những trải nghiệm độc đáo thu hút người dân và du khách

Kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám thành công và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, tối 30/8, tại sân khấu Chợ đêm Bắc Hà, Ủy ban nhân dân xã Bắc Hà, tỉnh Lào Cai đã tổ chức Lễ khai mạc Festival “Nghiêng say mùa Thu" năm 2025 với chuỗi hoạt động văn hóa, du lịch đặc sắc; kết hợp độc đáo giữa các giá trị văn hóa truyền thống và nhiều hoạt động trải nghiệm mới lạ, hấp dẫn.

Vẻ đẹp hùng vĩ của thác Bản Giốc - Đức Thiên

Vẻ đẹp hùng vĩ của thác Bản Giốc - Đức Thiên

Với vẻ đẹp hùng vĩ và vị thế đặc biệt, Khu Hợp tác Du lịch Xuyên biên giới thác Bản Giốc (Việt Nam) - Đức Thiên (Trung Quốc), khu hợp tác du lịch xuyên biên giới đầu tiên do Việt Nam và Trung Quốc cùng xây dựng đã trở thành điểm đến lý tưởng cho du lịch biên giới, thu hút đông đảo du khách từ Việt Nam và Trung Quốc. Việc hợp tác phát triển du lịch tại đây không chỉ mang lại lợi ích kinh tế, mà còn thắt chặt tình hữu nghị giữa nhân dân hai nước.

Du lịch Thái Nguyên: Khát vọng bứt phá từ lợi thế tích hợp

Du lịch Thái Nguyên: Khát vọng bứt phá từ lợi thế tích hợp

Sau khi sáp nhập địa giới hành chính, tỉnh Thái Nguyên đang mở ra không gian phát triển mới cho nhiều lĩnh vực; trong đó, du lịch được kỳ vọng là một trong những ngành mũi nhọn. Với sự kết nối giữa các điểm đến lịch sử, văn hóa và thiên nhiên đặc sắc, Thái Nguyên đang đứng trước thời cơ lớn để định vị lại hình ảnh địa phương trên bản đồ du lịch khu vực và quốc gia.

Gìn giữ và phát huy giá trị di sản giếng cổ ngàn năm Gio An

Gìn giữ và phát huy giá trị di sản giếng cổ ngàn năm Gio An

Hình thành hàng ngàn năm trước, hệ thống giếng cổ Gio An, xã Cồn Tiên, tỉnh Quảng Trị là những công trình kiến trúc độc đáo, mang đậm dấu ấn văn hóa Chăm-pa. Không chỉ là nguồn sống quý giá của bao thế hệ cư dân bản địa, hệ thống giếng cổ Gio An ngày nay còn trở thành điểm đến hấp dẫn du khách thập phương.

Phát triển thương hiệu du lịch theo hướng xanh, bền vững

Phát triển thương hiệu du lịch theo hướng xanh, bền vững

Sáng 5/8, Đảng bộ UBND tỉnh Tuyên Quang tổ chức Đại hội đại biểu lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030, với chủ đề “Nâng cao năng lực lãnh đạo, xây dựng Đảng bộ vững mạnh toàn diện; thúc đẩy chuyển đổi số, ứng dụng khoa học, công nghệ; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh, bền vững trong kỷ nguyên mới”.

Lào Cai: Mùa lúa xanh Tả Van hút khách

Lào Cai: Mùa lúa xanh Tả Van hút khách

Từ cuối tháng 7 đến đầu tháng 8 hàng năm, khi tia nắng hè chiếu rọi khắp núi rừng Lào Cai cũng là lúc những cánh đồng ruộng bậc thang ở xã Tả Van khoác lên màu xanh rì tươi mới. Màu xanh của lúa phủ khắp sườn đồi, tràn xuống thung lũng, bao quanh các bản làng khiến không ít du khách mê mẩn bởi không gian thư thái, cảnh sắc bình yên, quang cảnh thiên nhiên tràn sức sống, báo hiệu mùa vàng bội thu sắp đến.

Đồng Nai: Phát triển du lịch sinh thái, thu hút khách du lịch

Đồng Nai: Phát triển du lịch sinh thái, thu hút khách du lịch

Đồng Nai có nhiều địa điểm du lịch sinh thái hấp dẫn với một số địa điểm nổi bật như Vườn quốc gia Bù Gia Mập, Trảng cỏ Bù Lạch, Vườn quốc gia Nam Cát Tiên, Khu Bảo tồn Thiên nhiên – Văn hóa Đồng Nai, Khu du lịch Bò Cạp Vàng, Khu du lịch sinh thái Thác Giang Điền, Khu du lịch Vườn Xoài, núi Chứa Chan…

Tiềm năng du lịch từ những ngôi cổ tháp

Tiềm năng du lịch từ những ngôi cổ tháp

Thành phố Đà Nẵng không chỉ nổi tiếng với Thánh địa Mỹ Sơn (Di sản văn hóa thế giới), Bảo tàng Chăm nơi lưu giữ nhiều hiện vật, Bảo vật Quốc gia liên quan đến nền văn hóa Chăm, mà còn có các ngọn cổ tháp Chăm ngàn năm tuổi vẫn tồn tại đến tận ngày nay như: Cụm tháp Khương Mỹ, Chiên Đàn và tháp Bằng An. Tuy nhiên, những ngọn tháp cổ này dường như đang bị “bỏ quên”, chưa được kết nối để trở thành các điểm du lịch hấp dẫn.

Khẩn trương tháo gỡ khó khăn, quyết liệt hoàn thành xóa nhà tạm

Khẩn trương tháo gỡ khó khăn, quyết liệt hoàn thành xóa nhà tạm

Nhờ sự vào cuộc quyết liệt của chính quyền địa phương và sự đồng lòng của người dân, công tác xóa nhà tạm, nhà dột nát tại tỉnh Thái Nguyên đang về đích đúng tiến độ, mang lại niềm hy vọng mới cho hàng trăm hộ nghèo trên địa bàn. Hoạt động này giúp các gia đình có hoàn cảnh khó khăn ổn định cuộc sống và vươn lên phát triển kinh tế.

Đa dạng dịch vụ, xây dựng sản phẩm du lịch đặc trưng

Đa dạng dịch vụ, xây dựng sản phẩm du lịch đặc trưng

Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đồng Tháp thông tin, từ đầu năm đến nay, khách du lịch đến tỉnh tăng 17,6% so với cùng kỳ năm 2024. Đây là tín hiệu vui cho ngành Du lịch tỉnh nhờ những nỗ lực xây dựng, quảng bá cũng như đầu tư, xây dựng sản phẩm đặc trưng, mang bản sắc riêng của địa phương, tạo bước đột phá mới trong bản đồ du lịch khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.

Di sản văn hóa Lào Cai - 'Mỏ vàng' phát triển du lịch

Di sản văn hóa Lào Cai - 'Mỏ vàng' phát triển du lịch

Tỉnh Lào Cai hiện có 56 di sản văn hóa phi vật thể được ghi danh vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, 3 di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại; là tỉnh dẫn đầu cả nước về số lượng di sản văn hóa phi vật thể. Địa phương đang tích cực bảo tồn, vun đắp, phát huy các giá trị văn hóa đặc sắc tiêu biểu; biến di sản thành tài sản, coi đây là mỏ vàng để phát triển du lịch.

Dư địa lớn để du lịch Lào Cai tăng tốc

Dư địa lớn để du lịch Lào Cai tăng tốc

Du lịch Lào Cai tiếp tục ghi nhận tín hiệu tăng trưởng tích cực trong 6 tháng đầu năm 2025, đặc biệt là sự gia tăng ổn định ở cả hai phân khúc là khách có lưu trú và khách trải nghiệm.

Khuổi My lấp lánh mùa nước đổ

Khuổi My lấp lánh mùa nước đổ

Từ bao đời nay, ruộng bậc thang không chỉ là nơi canh tác phù hợp với địa hình miền núi, mà còn là biểu tượng sống động cho sự kết tinh giữa con người và thiên nhiên nơi địa đầu Tổ quốc.

Liên kết phát triển Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn

Liên kết phát triển Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn

Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn hội tụ đầy đủ các giá trị về địa tầng cổ đại, hóa thạch quý hiếm, di tích khảo cổ và bản sắc văn hóa các dân tộc. Những giá trị nổi bật, riêng có này là điều kiện thuận lợi để khai thác, phát triển du lịch, nâng cao thu nhập và đời sống cho người dân. Đây là đánh giá của các nhà nghiên cứu, đại diện cơ quan quản lý văn hóa, du lịch trong nước tại Tọa đàm “Xây dựng và phát triển Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn”, do Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại và Du lịch tỉnh Lạng Sơn tổ chức chiều 28/6.

Cơ hội cho du lịch Kon Tum bứt phá sau hợp nhất tỉnh

Cơ hội cho du lịch Kon Tum bứt phá sau hợp nhất tỉnh

Kon Tum là vùng đất chứa đựng những giá trị văn hóa đặc sắc của 43 dân tộc anh em; trong đó có 7 dân tộc thiểu số tại chỗ. Thiên nhiên ban tặng cho tỉnh những cảnh sắc hoang sơ, những cánh rừng nguyên sinh màu mỡ, trải dài từ đỉnh núi Ngọc Linh xuống tận Cao nguyên Pleiku. Chính những điều này đã tạo nên một vùng đất đầy những điều thú vị cho du khách khám phá, trải nghiệm.

Xây dựng sản phẩm đặc trưng gắn với trải nghiệm văn hóa dân tộc

Xây dựng sản phẩm đặc trưng gắn với trải nghiệm văn hóa dân tộc

Sáu tháng đầu năm 2025, ngành Du lịch tỉnh Hòa Bình đã có những bước tăng trưởng tích cực khi đón hơn 3 triệu lượt khách, tăng 5,5% so với cùng kỳ 2024; doanh thu ước đạt 3.080 tỷ đồng. Hòa Bình đang dần khẳng định vị thế là điểm đến xanh và đậm đà bản sắc văn hóa của khu vực Tây Bắc.

Đưa du lịch bứt phá từ các hoạt động văn hóa, thể thao

Đưa du lịch bứt phá từ các hoạt động văn hóa, thể thao

Sở hữu cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp, những nét văn hóa giàu bản sắc cùng hạ tầng đô thị được đầu tư khá hoàn thiện, thị xã Mộc Châu, tỉnh Sơn La hội tụ nhiều thế mạnh để tổ chức các sự kiện văn hóa đặc sắc, nhiều giải thể thao hấp dẫn. Địa phương đã triển khai nhiều hoạt động như: Tuần văn hóa du lịch Mộc Châu vào dịp 2/9, lễ hội Hết chá, lễ hội Cầu mưa, lễ hội Púng Hiéng của người Dao Tiền, ngày hội hái quả… thu hút đông đảo du khách đến tham gia và trải nghiệm.

Tiềm năng du lịch từ vẻ đẹp ruộng bậc thang Miền Đồi

Tiềm năng du lịch từ vẻ đẹp ruộng bậc thang Miền Đồi

Ẩn mình giữa núi rừng Lạc Sơn (Hòa Bình), xã Miền Đồi không chỉ gây ấn tượng bởi vẻ đẹp thiên nhiên nguyên sơ mà còn sở hữu những thửa ruộng bậc thang tầng lớp hùng vĩ, là tiềm năng lớn để phát triển du lịch sinh thái, cộng đồng. “Viên ngọc thô” ruộng bậc thang Miền Đồi vẫn đang chờ được "mài giũa" để tỏa sáng.

Khi hai miền di sản kết nối: Tỉnh Tuyên Quang mới vươn tầm điểm đến quốc gia

Khi hai miền di sản kết nối: Tỉnh Tuyên Quang mới vươn tầm điểm đến quốc gia

Việc hợp nhất hai tỉnh Hà Giang và Tuyên Quang để hình thành tỉnh Tuyên Quang mới là một dấu mốc quan trọng trong tiến trình đổi mới tổ chức hành chính theo hướng tinh gọn, hiệu quả, đồng thời mở ra không gian phát triển mới cho ngành du lịch - lĩnh vực có vai trò ngày càng lớn trong cơ cấu kinh tế vùng cao.

Nét duyên vùng Tây Bắc

Nét duyên vùng Tây Bắc

Mai Châu là điểm đến hấp dẫn du khách bằng vẻ đẹp nguyên sơ của núi rừng, không khí mát mẻ và mang đậm bản sắc văn hóa của các dân tộc. Với chủ trương phát triển du lịch cộng đồng bền vững, các địa phương như Pà Cò, bản Lác đã trở thành điểm sáng, bảo tồn di sản văn hóa, tạo sinh kế cho người dân.

Thanh niên vùng cao khởi nghiệp từ mô hình du lịch homestay

Thanh niên vùng cao khởi nghiệp từ mô hình du lịch homestay

Rời giảng đường đại học, nhiều thanh niên ở xã La Pán Tẩn, huyện Mù Cang Chải (Yên Bái) trở về quê hương, khởi nghiệp từ mô hình du lịch homestay. Nhiều tấm gương thanh niên tiêu biểu xuất hiện, không chỉ làm giàu cho bản thân, góp phần xóa đói giảm nghèo tại địa phương, mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc quảng bá văn hóa, con người Mù Cang Chải đến với du khách trong và ngoài nước.