Tại những bản làng vùng cao, nơi cuộc sống còn bộn bề khó khăn, định kiến giới vẫn bám rễ trong đời sống cộng đồng, có những người phụ nữ, những cán bộ Hội Liên hiệp Phụ nữ luôn thầm lặng, tận tụy vì phụ nữ, trẻ em dân tộc thiểu số.
Là một trong những cán bộ Hội phụ nữ luôn hết mình vì cộng đồng, chị Lý Thị Ngân, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ (LHPN) xã Bản Lang (huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu) nhiều năm nay lặng lẽ gắn bó với những buổi truyền thông, vận động bà con vùng cao xóa bỏ định kiến giới, thay đổi tư duy “cha mẹ đặt đâu con ngồi đó”, góp phần ngăn chặn hôn nhân ép buộc ở trẻ vị thành niên.
Mặc dù đường núi gập ghềnh, có khi phải đi từ 7- 8 giờ tối và tuyên truyền, vận động đến tận 11 - 12 giờ đêm mới về đến nhà, song chị Lý Thị Ngân cùng các chị em trong Hội vận động viên nhau: “Chỉ cần giúp được một em gái có cơ hội tiếp tục đến trường, không phải lấy chồng sớm thì bao vất vả cũng đáng… Ở xã của tôi, ban ngày bà con đều lên nương, lên rẫy, muốn gặp được họ phải tranh thủ buổi tối. Có hôm chúng tôi đợi đến 10 giờ đêm mới bắt đầu truyền thông, 12 giờ mới về đến nhà. Đường xa, không có đèn, rất vất vả, nhưng chúng tôi vẫn đi vì phụ nữ và trẻ em gái ở đây cần được lắng nghe, chia sẻ và cần hiểu rõ quyền của mình.”
Tận tâm trong từng buổi truyền thông, chị Lý Thị Ngân cùng các chị em trong Hội Phụ nữ xã chuẩn bị kỹ lưỡng giáo án, nội dung tuyên truyền và dịch sang tiếng dân tộc để bà con dễ hiểu. Có lần, sau phần họp bản kéo dài đến gần nửa đêm, nữ cán bộ vẫn hăng say chia sẻ về bình đẳng giới.
“Nhiều người ban đầu không hiểu, vì họ đang sống trong định kiến quá lâu rồi. Có chị rụt rè hỏi ‘Nếu chị có ý kiến riêng, chồng con liệu có ủng hộ không?’... Nhưng khi tôi kiên nhẫn giải thích, dẫn chứng, họ mới dần dần nhận ra và bước đầu thay đổi. Ví dụ như việc chồng rửa bát, nấu cơm, chăm con với nhiều gia đình, nhất là có bố mẹ chồng sống cùng, vẫn là điều khó chấp nhận. Phụ nữ sợ bị nói là lười biếng, đùn đẩy việc cho chồng. Nhưng chúng tôi vẫn kiên trì chia sẻ, để họ hiểu rằng bình đẳng giới là sự sẻ chia công việc nhà, cùng nhau đồng hành, thảo luận các vấn đề trong cuộc sống... “, chị Lý Thị Ngân chia sẻ.
Cùng với đó là tư tưởng 'cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy', sau 2 năm chị Lý Thị Ngân cùng các cán bộ Hội LHPN xã tích cực tuyên truyền, vận động tận nhà, tình trạng này đã giảm rõ rệt. Tín hiệu đáng mừng khi nhiều gia đình đã để con cái được lựa chọn tương lai, hôn nhân của mình. “Có lần tôi vào tận nhà vận động một em gái học lớp 9, gia đình định gả chồng sớm. Tôi vào tận nhà thuyết phục nhiều lần. Cuối cùng, em được tiếp tục đi học. Sau này, khi lập gia đình ở Lào Cai, em còn gửi thiệp cưới và kết bạn Facebook với tôi…”, chị Lý Thị Ngân chia sẻ niềm vui khi vận động thành công.
Trong năm 2023 Hội LHPN xã Bản Lang đã rà soát và thành lập được 10 tổ truyền thông cộng đồng với 80 truyền thông viên tại 10 bản trên địa bàn xã, tập huấn cho các thành viên tổ truyền thông với nội dung bình đẳng giới (2 lớp với 160 lượt người tham gia). Đồng thời thành lập 1 địa chỉ tin cậy đạt tại địa bàn xã với 14 thành viên và đã triển khai đến toàn thể cán bộ hội viên trên địa bàn xã biết đến lợi ích của địa chỉ tin cậy để; truyền thông về chủ đề xoá bỏ định kiến giới và khuôn mẫu giới trong gia đình và cộng đồng (13 buổi với hơn 1.524 lượt người tham gia).
Trong năm 2024 Hội LHPN xã lập kế hoạch và triển khai các hoạt động thuộc dự án đã triển khai đến bà con về gói sinh đẻ an toàn đến 100% bà con nhân dân trên địa bàn xã, trong năm đã rà soát và chi trả cho 25 trường hợp đủ điều kiện hưởng chế độ. Bên cạnh đó, truyền thông với chủ đề Bình đẳng giới được 26 buổi với hơn 2.368 lượt người tham gia nghe; thành lập hội thi tập luyện và tham gia hội thi các mô hình truyền thông sáng tạo, hiệu quả xoá bỏ định kiến giới và phát huy tập tục văn hoá tốt đẹp của các DTTS; thành lập 4 câu lạc bộ nữ thủ lĩnh thay đổi tại 2 trường và 2 bản cộng đồng tổ chức và duy trì hàng tháng cho các câu lạc bộ. Hội đã tổ chức đối thoại chính sách cấp xã và cụm thôn bản với các vấn đề cấp thiết với phụ nữ và trẻ em như: Bình đẳng giới; tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, phòng chống bạn lục gia đình, phòng chống xâm hại trẻ em, thực hiện đào tạo chính sách đào tạo nghề, tạo việc làm, chính sách an sinh xã hội liên quan đến phụ nữ và trẻ em (4 cuộc và 468 lượt người tham gia).
Ở vùng biên giới xã Quảng Nhâm (huyện A Lưới, Thừa Thiên Huế), nơi hơn 96% dân số là người Pa Cô (nhóm địa phương thuộc dân tộc Tà Ôi) và Tà Ôi, chị Hồ Thị Tanh, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ xã vẫn miệt mài mang những thông điệp bình đẳng, yêu thương đến với phụ nữ và trẻ em gái DTTS. Là một trong những cá nhân được Trung ương Hội LHPN Việt Nam trao Bằng khen vì những đóng góp nổi bật trong thực hiện Dự án 8, chị Tanh đã dành nhiều tâm huyết để bảo vệ quyền lợi và vun đắp tương lai cho trẻ em gái DTTS. Nhận thức được vai trò then chốt của truyền thông trong thay đổi hành vi cộng đồng, chị Hồ Thị Tanh đã cùng Hội LHPN xã kiên trì “đi từng ngõ, gõ từng nhà, rà từng đối tượng”, đưa các nội dung về bình đẳng giới, quyền trẻ em, phòng chống xâm hại… đến tận các thôn, bản, trường học.
“Nhiều cháu gái ở đây lớn lên thiếu vắng sự chăm sóc của cha mẹ, vì bố mẹ đi làm ăn xa. Các em dễ bị rơi vào các mối quan hệ nguy hiểm qua mạng xã hội, dễ bị xâm hại mà không biết cách tự bảo vệ. Chúng tôi xem việc đồng hành cùng các em là nhiệm vụ cấp bách và lâu dài,” chị Hồ Thị Tanh chia sẻ.
Không chỉ dừng ở tuyên truyền, nữ cán bộ còn chủ động phối hợp với trường học, Đoàn thanh niên và các đơn vị liên quan thành lập câu lạc bộ “Quyền của trẻ em” với 70 học sinh tham gia. Đồng thời tổ chức nhiều buổi truyền thông nâng cao nhận thức về Luật trẻ em, giáo dục giới tính và kỹ năng phòng chống xâm hại.
“Chúng tôi mời cả giảng viên về nói chuyện trực tiếp với các em về cách dùng mạng xã hội an toàn như không tin vào những lời dụ dỗ yêu đương qua mạng, việc nhẹ lương cao, hay những hình ảnh 'ảo' đánh lừa cảm xúc. Có em hỏi: ‘Cô ơi, con thấy mạng xã hội nhiều cái vui nhưng không biết nên chọn cái gì cho đúng với tuổi mình.’ Đó là những câu hỏi khiến chúng tôi càng trăn trở. Vì vậy, chúng tôi đã nỗ lực tổ chức những buổi truyền thông trực tiếp, mời cả giảng viên về nói chuyện trực tiếp với các em về cách dùng mạng xã hội an toàn, có chọn lọc, không chia sẻ thông tin nhạy cảm, không tin vào những lời dụ dỗ “việc nhẹ lương cao” hay “tình yêu vĩnh cửu” qua thế giới ảo”, chị Hồ Thị Tanh nói.
Với phương châm “dân vận khéo thì việc gì cũng thành công”, Hội LHPN xã dưới sự dẫn dắt của chị Hồ Thị Tanh đã thành lập 8 Tổ truyền thông cộng đồng với 74 thành viên là các Bí thư chi bộ, trưởng thôn, người có uy tín, hội viên nòng cốt. Đây là lực lượng nòng cốt lan tỏa thông tin tại cơ sở, từng bước thay đổi nếp nghĩ, xóa bỏ định kiến giới, tập tục lạc hậu, góp phần giải quyết các vấn đề xã hội cấp thiết cho phụ nữ và trẻ em vùng DTTS. Trong hơn 3 năm, các Tổ truyền thông cộng đồng đã tổ chức hơn 54 buổi truyền thông, thu hút hơn 9.000 lượt người tham gia. Các nội dung tập trung vào thúc đẩy bình đẳng giới, nâng cao vai trò của phụ nữ trong gia đình và xã hội, phòng chống bạo lực gia đình, xâm hại tình dục, thay đổi hành vi tích cực trong cộng đồng.
Chị Hồ Thị Tanh là hình ảnh tiêu biểu của người cán bộ Hội không quản ngại khó khăn, vượt lên mọi thách thức để đồng hành, nâng đỡ phụ nữ và trẻ em vùng cao. Những việc làm của chị không chỉ góp phần lan tỏa giá trị của dự án 8 mà còn truyền cảm hứng về lòng tận tâm, trách nhiệm và tình người nơi vùng biên Tổ quốc.
Từ năm 2016, khi bắt đầu công tác tại Hội LHPN xã Pả Vi (huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang), chị Sùng Thị Dính đã khởi xướng các buổi tuyên truyền, vận động chị em DTTS về việc chăm sóc sức khỏe thai sản định kỳ. Những năm gần đây, thực hiện Dự án 8 “Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em”, chị cùng các hội viên đã không ngừng nỗ lực nâng cao nhận thức cộng đồng, đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền, chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm về chăm sóc sức khỏe trước, trong và sau thai kỳ.
Chị Sùng Thị Dính chia sẻ: “Có những lần tôi phải đi xe máy hơn 30 km để đưa chị em đi khám thai, vì chồng họ đi nghĩa vụ quân sự. Nhiều lần đến nhà, tôi không gặp được, phải quay lại đến lần thứ ba, thứ tư mới có cơ hội trò chuyện. Không ít nhà còn đóng cửa, không tiếp chuyện. Tuy nhiên, dù gặp phải khó khăn, tôi và các chị em trong Hội vẫn kiên trì động viên nhau đi khám thai định kỳ để bảo vệ sức khỏe bản thân và con em.”
Thông qua các buổi sinh hoạt chi hội, họp thôn, chị Sùng Thị Dính đã tổ chức tuyên truyền theo hình thức nhóm nhỏ, giúp chị em hiểu rõ hơn tầm quan trọng của việc chăm sóc sức khỏe thai kỳ. Những câu chuyện thực tế từ các chị em đã từng đi khám thai định kỳ, sinh con khỏe mạnh, đã tạo động lực mạnh mẽ cho những người khác. Nhiều chị em vui mừng khi đi khám thai về, không chỉ vì sức khỏe tốt mà còn được nhận thêm quà tặng.
Chị Sùng Thị Dính đặc biệt chú ý đến các chị em lớn tuổi đang mang thai: “Tôi thường đến tận nhà, trò chuyện về công việc làm nương, chăm sóc gia đình, rồi nhẹ nhàng dẫn dắt vào chủ đề chăm sóc sức khỏe thai kỳ. Nhiều chị em ngại ngùng vì mang thai khi tuổi đã cao, lại không quen với việc khám thai định kỳ, đôi khi họ còn thuyết phục nhau không cần đi khám. Đặc biệt là khi gia đình nghĩ rằng những lần mang thai trước đây không có vấn đề gì thì việc khám thai là không cần thiết. Trong trường hợp này, tôi nhờ những người có uy tín trong thôn, xã để thay đổi nhận thức của gia đình, giúp họ hiểu tầm quan trọng của việc chăm sóc sức khỏe thai sản.”
Sau 4 năm triển khai Dự án 8 “Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em” trong Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi (giai đoạn I, 2021 - 2025), Hội LHPN tỉnh Hà Giang đã thực hiện hiệu quả các chính sách hỗ trợ phụ nữ dân tộc thiểu số trong việc sinh đẻ an toàn và chăm sóc sức khỏe trẻ em. Hội đã tổ chức 10 lớp tập huấn cho cán bộ Hội, trạm Y tế, Chi hội trưởng phụ nữ và cán bộ y tế thôn bản. Đến tháng 6/2024, đã có 2.680 phụ nữ được hỗ trợ khám thai, sinh đẻ tại cơ sở y tế, và nhận sự hỗ trợ lương thực, dinh dưỡng cho bà mẹ nuôi con.
Những nỗ lực bền bỉ, âm thầm mà đầy trách nhiệm của chị Sùng Thị Dính và các hội viên Hội Phụ nữ xã Pả Vi không chỉ góp phần nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi của phụ nữ dân tộc thiểu số trong chăm sóc sức khỏe thai kỳ, mà còn lan tỏa tinh thần nhân ái, sự sẻ chia giữa những người phụ nữ với nhau.
Dự án 8 không chỉ là chương trình hỗ trợ, mà còn là cầu nối để những cán bộ Hội tâm huyết như chị Lý Thị Ngân, Sùng Thị Dính, Hồ Thị Tánh… đến gần hơn với cộng đồng, góp phần từng bước nâng cao cuộc sống cho phụ nữ và trẻ em vùng cao.
