Làng biển Nam Ô – Nơi lưu giữ giá trị đất và người Đà Nẵng - Bài 1

Làng biển Nam Ô – Nơi lưu giữ giá trị đất và người Đà Nẵng - Bài 1
Bài 1: Trang huyền sử giữa dạt dào sóng biển

Trong những ghi chép lịch sử được lưu giữ đến ngày nay không có thông tin chính xác về thời điểm thành lập của làng cổ Nam Ô, nhưng mật độ xuất hiện dày đặc của các di tích, phế tích lịch sử, kèm theo những giai thoại của dân làng từ xa xưa đã xây nên một bề dày huyền sử vẻ vang của làng biển dưới chân đèo Hải Vân.
 
Rạng Nam Ô (mũi Hạc) tương truyền là nơi Huyền Trân công chúa dừng chân trước khi lên thuyền hồi hương, xưa nay vẫn được dân làng gìn giữ như một khu rừng thiêng. Ảnh: Quốc Dũng - TTXVN
Rạng Nam Ô (mũi Hạc) tương truyền là nơi Huyền Trân công chúa dừng chân trước khi lên thuyền hồi hương, xưa nay vẫn được dân làng gìn giữ như một khu rừng thiêng. Ảnh: Quốc Dũng - TTXVN

Nơi giao thoa văn hóa giữa người Chăm Pa và Đại Việt

Tuy chưa rõ hình thành từ bao giờ, nhưng làng chài Nam Ô hiện vẫn còn sử dụng những giếng nước ngọt được xây dựng đúng theo kiến trúc Chăm. Giếng có thành vuông, bên trong lót gỗ, có hoa văn trang trí, tuy đã phủ nhiều rêu phong theo thời gian nhưng nước luôn đầy ắp và mát mẻ. Cách đó không xa là khu phế tích của tháp Chăm Xuân Dương xưa kia. Đây từng là một tháp Chăm rất lớn, có niên đại khoảng thế kỷ XI. Sau này, nhiều hiện vật ở di tích chăm Xuân Dương được người Pháp quy tập về nghiên cứu, đến nay vẫn còn nhiều hiện vật được trưng bày tại Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng.

Theo các nhà nghiên cứu, tháp Xuân Dương lớn hơn hẳn các tháp Chăm cùng thời và được xây rất gần với biển, nên có thể đây vừa là công trình thờ tự, vừa được dùng như “ngọn hải đăng” để định hướng tàu thuyền cập bến. Như vậy có thể thấy tầm quan trọng của tháp Xuân Dương, cũng như làng Nam Ô trong phát triển kinh tế biển từ xa xưa.

Theo sách Đại Việt Sử Ký Toàn Thư, năm 1306, vua Chế Mân của vương quốc Chăm Pa dâng 2 khu vực Châu Ô và Châu Lý làm sính lễ, cưới Huyền Trân công chúa, con gái vua Trần Nhân Tông. Từ đó Châu Ô, Châu Lý (từ phía bắc Quảng Trị đến khu vực làng Nam Ô ngày nay) chính thức được sát nhập vào Đại Việt. Cái tên Nam Ô cũng có ý nghĩa là “cửa ô phía Nam” của đất nước. Cũng từ đó, trên vùng đất này, sự giao thoa văn hóa Chăm Pa và Đại Việt bắt đầu.

Một năm sau lễ cưới, vua Chế Mân chết, lo sợ công chúa Huyền Trân bị chôn cùng chồng theo tục lệ của Chăm Pa, vua Trần Nhân Tông sai tướng lĩnh giải cứu công chúa về. Tương truyền rằng khi tháo chạy đến Nam Ô, Huyền Trân gặp sự truy đuổi của quân Chăm Pa nên phải trốn tạm vào rừng và chờ thuyền của Đại Việt tới đón. Hiện nay ở khu vực Mũi Hạc, một dải đất nhỏ nhô ra biển với hệ sinh thái rừng cây lâu năm, vẫn còn một phế tích đền thờ Huyền Trân công chúa. Dân làng Nam Ô coi đây là khu rừng thiêng và cùng nhau bảo vệ từng gốc cây, tán lá của ngôi rừng từ nhiều đời nay.

Theo “người chép sử làng Nam Ô” Đặng Dùng, gần phế tích đền thờ Huyền Trân công chúa còn có một ngôi mộ cổ, không rõ lai lịch nhưng dân làng vẫn thờ phụng từ xưa đến giờ. Tương truyền đây là mộ của viên tướng Đại Việt đã tình nguyện ở lại Nam Ô để chỉ huy đội quân cảm tử, chặn đánh quân Chăm Pa sau khi công chúa rời đi. Có thể những người lính sống sót sau trận chiến đã trở thành những người Đại Việt đầu tiên tại đây. Sau hàng thế kỷ, người Chăm và người Việt đã cùng nhau sinh sống và phát triển tại làng chài cổ này, hiện nay trong làng Nam Ô vẫn có những người mang họ gốc Chăm như họ Chế, họ Trà...

Qua các giai thoại, hiện nay dân làng vẫn còn truyền lại câu ca dao tả lại nỗi lòng của nàng công chúa nổi tiếng Huyền Trân khi lưu lại mảnh đất này, chờ đợi ngày trở về: “Chiều chiều ra ngó Hải Vân/ Chim kêu gành đá, ngẫm thân lại buồn.”

Di tích hào hùng thời kỳ chống thực dân

Theo Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao thành phố Đà Nẵng Huỳnh Văn Hùng, những giai thoại, truyền thuyết xưa do người dân Nam Ô kể lại có cứ liệu lịch sử rất mỏng, khó xác minh. Nhưng có thể coi đó là những phần tô điểm, giúp cho không gian văn hóa nơi đây thêm linh thiêng. Còn về những giá trị có thật trong lịch sử thì đến nay vẫn tồn tại nhiều di tích rất lâu đời như: Lăng Ông, Miếu bà Liễu Hạnh (một trong Tứ bất tử), mộ Tiền Hiền (những người có công khai khẩn), miếu Âm Linh và Nghĩa Trũng (tưởng niệm các binh sĩ buổi đầu đánh Pháp)...
 
Miếu Âm Linh (còn gọi là Dinh Cô Hồn) tại làng Nam Ô là dấu tích của cuộc chống trả oanh liệt trước quân xâm lược xưa kia, nay được dân làng tổ chức lễ cầu an mỗi dịp năm mới. Ảnh: Quốc Dũng - TTXVN
Miếu Âm Linh (còn gọi là Dinh Cô Hồn) tại làng Nam Ô là dấu tích của cuộc chống trả oanh liệt trước quân xâm lược xưa kia, nay được dân làng tổ chức lễ cầu an mỗi dịp năm mới. Ảnh: Quốc Dũng - TTXVN

Trong đó, nổi bật nhất là khu Nghĩa Trũng và miếu Âm Linh, nơi chôn cất và thờ cúng những người lính nhà Nguyễn đã tử trận trong buổi đầu chống thực dân Pháp. Trong các trận chiến chống quân Pháp đánh cửa biển Đà Nẵng vào khoảng năm 1858, quân lính triều đình của đồn Nam Ô và dân quân địa phương đã tử trận rất nhiều, được chôn cất tại Nghĩa Trũng. Để tưởng niệm các tử sĩ này, triều đình vua Tự Đức đã sắc dụ cho nhân dân nơi đây lập Miếu Âm Linh để đời sau thờ cúng. Nhiều năm sau, vua Thành Thái (1889- 1967) khi lên ngôi đã sắc dụ cho các nơi lập Âm Hồn Đàn để tưởng vọng các tử sĩ đã bỏ mình trong biến cố thất thủ kinh đô năm 1885, miếu Âm Linh của làng theo đó được tôn tạo. Được bảo tồn, hương khói bởi nhiều thế hệ người làng Nam Ô, dấu tích của cuộc chống trả oanh liệt trước quân thực dân xâm lược vẫn còn được lưu giữ tới ngày nay.

Ông Huỳnh Văn Hùng khẳng định: “Các di tích lịch sử - văn hóa với giá trị to lớn như vậy dày đặc trong một làng chài nhỏ là rất hiếm và đáng quý. Bên cạnh Di sản văn hóa phi vật thể là nghề làm nước mắm truyền thống, hiện nay ngành văn hóa đang lập hồ sơ khoa học công nhận các di tích trong làng Nam Ô là quần thể di tích văn hóa - lịch sử cấp thành phố. Sau khi được công nhận chính thức, quần thể di tích này sẽ được bảo vệ theo Luật Di sản văn hóa”. (Còn nữa)
Quốc Dũng
TTXVN

Có thể bạn quan tâm

Côn Đảo: Từ “địa ngục trần gian” đến “thiên đường du lịch"

Côn Đảo: Từ “địa ngục trần gian” đến “thiên đường du lịch"

Nằm cách đất liền hơn 230 km, Côn Đảo từng là nơi giam giữ các chiến sĩ cách mạng và tù chính trị Việt Nam. Vào ngày 1/5/1975, Côn Đảo chính thức được giải phóng, khép lại một chương lịch sử 113 năm mang tên “địa ngục trần gian”, mở ra thời kỳ mới của hòa bình, phát triển. Sau 50 năm, Côn Đảo ngày nay đã khoác lên mình một diện mạo mới, trở thành “thiên đường du lịch sinh thái, lịch sử và tâm linh”.

Chợ phong lưu Khâu Vai - nơi tình yêu trở lại

Chợ phong lưu Khâu Vai - nơi tình yêu trở lại

Tối 22/4, tại Quảng trường trung tâm huyện Mèo Vạc (Hà Giang), đã diễn ra khai mạc Lễ hội Chợ phong lưu Khâu Vai 2025 - một trong những lễ hội đặc sắc, mang đậm dấu ấn văn hóa vùng cao nguyên đá Đồng Văn.

Nông trại du lịch đầu tiên tại An Giang đạt chuẩn OCOP 3 sao

Nông trại du lịch đầu tiên tại An Giang đạt chuẩn OCOP 3 sao

Giữa bạt ngàn cây trái và đồng ruộng xanh mướt của xã Mỹ Khánh (thành phố Long Xuyên, An Giang), nông trại Phan Nam đã tiên phong kết hợp sản xuất nông nghiệp công nghệ cao gắn với khai thác du lịch sinh thái và giáo dục thực nghiệm độc đáo thu hút hàng chục nghìn du khách mỗi năm. Cuối năm 2024, điểm du lịch nông trại Pham Nam được công nhận đạt chuẩn OCOP 3 sao; đây là sản phẩm OCOP du lịch nông trại đầu tiên của tỉnh An Giang.

Trình diễn nghệ thuật dân tộc tại chương trinh. Ảnh: Hoàng Nguyên - TTXVN

Khai mạc chương trình “Du lịch Đại Từ - Hương chè lan tỏa”

Ngày 19/4, tại xã Hoàng Nông, UBND huyện Đại Từ (Thái Nguyên) tổ chức chương trình “Du lịch Đại Từ - Hương chè lan tỏa”, đồng thời công bố Quyết định công nhận các xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao năm 2024; trao chứng nhận sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp huyện năm 2025.

Cột cờ Lũng Cú nằm ở đỉnh Lũng Cú, còn gọi là đỉnh núi Rồng (Long Sơn) thuộc xã Lũng Cú, huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang. Ảnh: Thành Đạt - TTXVN

Cột cờ Quốc gia Lũng Cú - Nơi non sông gửi trọn hồn thiêng dân tộc

Nằm sừng sững trên đỉnh núi Rồng, giữa đại ngàn núi đá tai mèo trập trùng của Cao nguyên Đồng Văn (Hà Giang), Cột cờ Quốc gia Lũng Cú không chỉ là điểm cực Bắc thiêng liêng của Tổ quốc, còn là biểu tượng hào hùng của chủ quyền quốc gia. Nơi đây, lá cờ đỏ sao vàng tung bay phấp phới trong gió đại ngàn, ghi dấu bao thế hệ người Việt đổ mồ hôi, xương máu gìn giữ từng tấc đất cha ông để lại.

Khám phá vẻ đẹp kỳ vĩ của Công viên đá Vườn quốc gia Núi Chúa - Ninh Thuận

Khám phá vẻ đẹp kỳ vĩ của Công viên đá Vườn quốc gia Núi Chúa - Ninh Thuận

Cách thành phố Phan Rang - Tháp Chàm khoảng 30km về phía Đông Bắc, Công viên đá nằm bên bờ biển Vườn quốc gia Núi Chúa thuộc Khu Dự trữ sinh quyển thế giới Núi Chúa (xã Vĩnh Hải, huyện Ninh Hải). Nơi đây đang nhanh chóng trở thành một điểm đến đầy sức hút, níu chân những du khách yêu thiên nhiên hoang dã và say mê khám phá những điều kỳ diệu.

Quảng Ngãi phát triển du lịch cộng đồng trong xây dựng nông thôn mới

Quảng Ngãi phát triển du lịch cộng đồng trong xây dựng nông thôn mới

Chiều 16/4, tại Khu du lịch Suối Chí, xã Hành Tín Tây, huyện Nghĩa Hành, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Ngãi phối hợp cùng Sở Nông nghiệp và Môi trường tổ chức Hội nghị tìm giải pháp phát triển du lịch cộng đồng, nông nghiệp, nông thôn trong xây dựng nông thôn mới.

Những chiếc thuyền câu cùng vật tế lễ tại lễ Khao lề. Ảnh: TTXVN phát

Quảng Ngãi tri ân những hùng binh Hoàng Sa

Sáng 13/4, Ban Khánh tiết Đình làng An Vĩnh, huyện Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi đã tổ chức Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa, nhằm tưởng nhớ và tri ân những binh phu trong Đội Hùng binh Hoàng Sa kiêm quản Bắc Hải năm xưa đã có công khẳng định chủ quyền biển, đảo của Việt Nam. Nghi lễ được tổ chức trang trọng, kết nối lịch sử, hiện tại và tương lai. Đây là hoạt động nằm trong khuôn khổ Tuần lễ Du lịch tỉnh Quảng Ngãi năm 2025.

Phong Nha - Kẻ Bàng là điểm đến hàng đầu cho du lịch mạo hiểm

Phong Nha - Kẻ Bàng là điểm đến hàng đầu cho du lịch mạo hiểm

Tạp chí du lịch danh tiếng Wanderlust (Anh) vừa đánh giá, Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng (huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình) là điểm đến hàng đầu cho du lịch mạo hiểm tại Việt Nam. Điều này tiếp tục khẳng định vị thế của nơi đây trên bản đồ du lịch thế giới.

Yên Bái bảo tồn văn hóa dân tộc gắn với phát triển du lịch

Yên Bái bảo tồn văn hóa dân tộc gắn với phát triển du lịch

Nằm ở cửa ngõ vùng Tây Bắc, Yên Bái có 30 dân tộc sinh sống, mỗi dân tộc đều có nét văn hóa đặc trưng riêng, tạo nên bức tranh văn hóa muôn màu. Nhiều năm qua, Yên Bái luôn chú trọng bảo tồn, phát huy giá trị truyền thống văn hóa các dân tộc gắn với phát triển du lịch. Từ đó, giúp người dân vừa giữ được bản sắc văn hóa, vừa tạo đà cho phát triển du lịch, góp phần cải thiện đời sống cho nhân dân.

Lễ hội Carnaval đường phố đầy sôi động tại Bắc Kạn

Lễ hội Carnaval đường phố đầy sôi động tại Bắc Kạn

Chương trình Lễ hội Carnaval đường phố với chủ đề "Bắc Kạn lung linh sắc màu" đã diễn ra tại phố đi bộ Sông Cầu, phường Sông Cầu, thành phố Bắc Kạn vào đêm 8/4. Đây là hoạt động trong chuỗi sự kiện kỷ niệm 125 năm thành lập tỉnh (11/4/1900 - 11/4/2025), cũng là chương trình lễ hội quy mô lần đầu tiên được tổ chức tại Bắc Kạn nên thu hút đông đảo người dân tham gia.

Đánh thức làng nghề, mở cánh cửa kinh tế du lịch ở Hưng Yên

Đánh thức làng nghề, mở cánh cửa kinh tế du lịch ở Hưng Yên

Nằm bên bờ sông Hồng, Hưng Yên không chỉ được biết đến với đặc sản nhãn lồng ngọt lịm mà còn là cái nôi của nhiều làng nghề truyền thống lâu đời, thấm đẫm tinh hoa văn hóa dân tộc. Những làng nghề như truyền thống không chỉ là mạch sống kinh tế của người dân mà còn mở ra hướng đi đầy triển vọng cho du lịch trải nghiệm – nơi du khách có thể chạm vào quá khứ, lắng nghe nhịp đập của một miền quê trù phú, giàu bản sắc. Nhưng hiện nay để đánh thức du lịch gắn với làng nghề của Hưng Yên đang cần nhiều giải pháp tổng thể.

Tạo "điểm nhấn" du lịch văn hóa tâm linh ở Thái Bình

Tạo "điểm nhấn" du lịch văn hóa tâm linh ở Thái Bình

Tối 7/4, Lễ hội đền Tiên La năm 2025 đã khai mạc tại Di tích lịch sử Quốc gia đền Tiên La, huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình với sự tham dự của lãnh đạo tỉnh, các sở, ban, ngành và rất đông người dân, du khách. Lễ khai mạc với chương trình nghệ thuật đặc sắc và lễ bái yết diễn ra trang trọng mang đến cho du khách nhiều trải nghiệm đáng nhớ.

Người dân Bình Chuẩn cho biết hang Thẳm Tông có nhiều ngách, có những ngách dài hàng km, xuyên sang địa bàn huyện Quỳ Châu. Hiện chưa có ai khám phá hết Thẳm Tông. Ảnh:baonghean.vn

Về miền “sơn kỳ, thủy tú” trải nghiệm vẻ đẹp của hang Thẳm Tông

Nằm cách trung tâm huyện Con Cuông khoảng 30km, giáp ranh giữa các huyện Tương Dương, Quỳ Hợp và Quỳ Châu (Nghệ An), Bình Chuẩn được mệnh danh là “vùng sơn kỳ, thủy tú”. Là địa bàn xã vùng sâu, vùng xa, bao bọc giữa núi rừng, nơi đây sở hữu nhiều danh thắng tự nhiên có tiềm năng rất lớn để phát triển du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng. Đặc biệt, ở nhiều bản trong xã còn gìn giữ, bảo lưu được những nét văn hóa đậm sắc màu, không gian văn hóa vùng cao của đồng bào Thái miền Tây xứ Nghệ.

Ngỡ ngàng vẻ đẹp của cánh rừng nguyên sinh ở vùng cao Mù Cang Chải

Ngỡ ngàng vẻ đẹp của cánh rừng nguyên sinh ở vùng cao Mù Cang Chải

Huyện vùng cao Mù Cang Chải (Yên Bái) không chỉ biết đến những thửa ruộng bậc thang, một kỳ quan của người Mông đã được công nhận là danh thắng Quốc gia. Nơi đây còn được thiên nhiên ban tặng Khu bảo tồn loài sinh cảnh Chế Tạo rộng hơn 20.000 ha với những cánh rừng nguyên sinh kỳ vĩ và thảm thực vật, động vật phong phú, đa dạng.

Tạo trải nghiệm hấp dẫn du khách đến "vùng đất bình yên"

Tạo trải nghiệm hấp dẫn du khách đến "vùng đất bình yên"

Bên cạnh các điểm du lịch nổi tiếng như: Gành Đá Đĩa, Tháp Nghinh Phong, Bãi Môn - Mũi Điện, tỉnh Phú Yên đang hình thành nhiều tour, tuyến du lịch xanh ở các đảo ven bờ, du lịch sinh thái khám phá thiên nhiên mới lạ, độc đáo. Các gói sản phẩm du lịch này được xây dựng chuyên nghiệp, đảm bảo các điều kiện về pháp lý, an toàn và bảo vệ môi trường.

Khơi mạch nguồn tranh dân gian Làng Sình

Khơi mạch nguồn tranh dân gian Làng Sình

Từ khởi nguồn là loại tranh dùng để thờ cúng trong dân gian từ hơn 400 năm trước, tranh dân gian Làng Sình trải qua nhiều thăng trầm, đến nay vẫn có sức sống, chậm rãi hòa vào dòng chảy văn hóa dân gian vùng đất Huế.

Trải nghiệm du lịch gắn với nông nghiệp độc đáo giữa núi rừng Hà Giang

Trải nghiệm du lịch gắn với nông nghiệp độc đáo giữa núi rừng Hà Giang

Từ việc cắt cỏ bên đường đến ý tưởng mở quán nước nhỏ để du khách nghỉ chân, sau hai năm, nhờ sự chăm chỉ cố gắng, đôi vợ chồng người Tày đã xây dựng lên điểm du lịch gắn với nông nghiệp Cát Lý tại xã Thuận Hòa (Vị Xuyên, Hà Giang). Nơi đây không chỉ là điểm dừng chân, mà còn mang đến những trải nghiệm độc đáo, giúp du khách hòa mình vào thiên nhiên hùng vĩ của vùng cao.

Phát triển du lịch bền vững gắn với Công viên địa chất toàn cầu UNESCO

Phát triển du lịch bền vững gắn với Công viên địa chất toàn cầu UNESCO

Năm 2024 và 3 tháng đầu của năm 2025, ngành du lịch Cao Bằng đón nhận nhiều tín hiệu tích cực, lượng khách đến đã phục hồi sau đại dịch COVID-19. Ban Quản lý, Công viên địa chất Non nước Cao Bằng đã nắm bắt cơ hội, định hướng, hỗ trợ các cơ sở kinh doanh du lịch phát triển sản phẩm mới theo hướng bền vững, chất lượng cao, có đặc trưng riêng gắn với bảo vệ các giá trị di sản, giữ vững danh hiệu Công viên địa chất toàn cầu UNESCO.

Nâng tầm du lịch trên vịnh Bái Tử Long, Quảng Ninh

Nâng tầm du lịch trên vịnh Bái Tử Long, Quảng Ninh

Vịnh Bái Tử Long hội tụ đầy đủ các cơ hội để phát triển du lịch. Nhằm đánh giá khách quan, toàn diện tình hình phát triển du lịch cũng như tiềm năng, cơ hội, thách thức, hạn chế của địa điểm hấp dẫn này, ngày 29/3, UBND tỉnh Quảng Ninh tổ chức Hội nghị Phát triển du lịch trên vịnh Bái Tử Long.

 Akŏ Dhông, "Buôn trong lòng phố"

Akŏ Dhông, "Buôn trong lòng phố"

Nằm trong lòng thành phố Buôn Ma Thuột náo nhiệt, Buôn Akŏ Dhông có diện tích 62,3 ha với 247 hộ, được xem là buôn làng đẹp nhất ở Đắk Lắk hiện nay.

Trải nghiệm thiên nhiên trên "vùng đất của nắng và gió"

Trải nghiệm thiên nhiên trên "vùng đất của nắng và gió"

Hiện nay, xu hướng "check-in" trải nghiệm tại các địa điểm đến đã trở thành một phần không thể thiếu trong mỗi chuyến đi. Tại Ninh Thuận, trào lưu này không chỉ giúp du khách lưu giữ những khoảnh khắc đáng nhớ mà còn góp phần quảng bá hình ảnh du lịch địa phương hiệu quả.

Đỏ rực trời mùa hoa gạo tháng Ba

Đỏ rực trời mùa hoa gạo tháng Ba

Hoa gạo là loài hoa nở trong dịp cuối Xuân, vào tháng Ba, thời khắc báo hiệu những ngày rét chuẩn bị đi qua, nhường chỗ cho những tia nắng hạ. Cây gạo đỏ rực một vùng trời gắn liền với khung cảnh êm đềm, từ lâu trở thành linh hồn của mỗi làng quê Bắc bộ, gắn với ký ức của những người con xa quê nhớ về nguồn cội.