Nuôi dưỡng tình yêu ca trù cho lớp trẻ

Nuôi dưỡng tình yêu ca trù cho lớp trẻ
"Luồng gió" mới 

Tại chương trình giao lưu ca trù tỉnh Hải Dương lần thứ VIII năm 2018 mới đây, ai cũng bị cuốn hút bởi gương mặt và giọng ca của ca nương nhí An Nguyễn Thủy Tiên (xã Tứ Cường, huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương) với tiết mục “Ca ngợi công ơn thầy” nói về Thầy giáo Chu Văn An. Tiết mục nhận được những tràng vỗ tay không dứt ngợi khen của hàng trăm người xem, trong đó có những nghệ nhân lớn tuổi. 

Ca nương An Nguyễn Thủy Tiên, 9 tuổi (quê ở xã Tứ Cường, huyện Thanh Miện) là thành viên câu lạc bộ ca trù Trung tâm văn hóa tỉnh Hải Dương. Ảnh: Mạnh Minh-TTXVN
Ca nương An Nguyễn Thủy Tiên, 9 tuổi (quê ở xã Tứ Cường, huyện Thanh Miện) là thành viên câu lạc bộ ca trù Trung tâm văn hóa tỉnh Hải Dương. Ảnh: Mạnh Minh-TTXVN

Dưới hàng ghế khán giả, mắt không rời cô cháu gái đang biểu diễn say sưa trên sân khấu, ánh mắt bà Đoàn Thị Toàn lấp lánh niềm tự hào. Bà Đoàn kể, hồi trẻ cũng yêu ca trù lắm, nhưng không có điều kiện để theo học. Có lẽ một phần ảnh hưởng từ tình yêu của bà nội đối với môn nghệ thuật này, Thủy Tiên từ bé cũng đã rất thích ca trù. “Năm 2017, một hôm tôi chở cháu đi đăng ký 1 lớp đàn nguyệt ở Trung tâm Văn hóa tỉnh và thấy có lớp dạy ca trù, hai bà cháu đã đăng ký cho Thủy Tiên theo học”, bà Đàm kể. Từ sau hôm đó, đều đặn mỗi tuần hai buổi thứ bảy và chủ nhật, bà Đàm đảm nhiệm đưa đón cháu gái tới lớp. Thủy Tiên hiện nay là thành viên câu lạc bộ ca trù Trung tâm Văn hóa tỉnh Hải Dương. Có năng khiếu đàn hát, em vừa học ca trù vừa học đàn nguyệt. Được bố mẹ ủng hộ, bà nội tiếp sức, chỉ sau một thời gian theo học, cô gái nhỏ đã tự tin biểu diễn bài “Ca ngợi công ơn thầy” và “Hồng hồng tuyết tuyết”. Thủy Tiên cho biết rất thích nghe nghệ nhân Quách Thị Hồ hát, về nhà hai bà cháu thỉnh thoảng cùng mở nghe. “Thấy cháu đi học ở trung tâm về, biểu diễn, nhiều bạn cũng mong muốn được có lớp để theo học”, Thủy Tiên chia sẻ. 

Tiết mục của câu lạc bộ ca trù xã Dân Chủ, huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương. Ảnh: Mạnh Minh- TTXVN
Tiết mục của câu lạc bộ ca trù xã Dân Chủ, huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương.
Ảnh: Mạnh Minh- TTXVN

Đến nay, Hải Dương có 6 câu lạc bộ ca trù. Không riêng câu lạc bộ Trung tâm văn hóa tỉnh mà các câu lạc bộ Nam Sách, Bình Giang đều có những nhân tố trẻ tương tự. Những gương mặt ca nương, kép trống “nhí” hiện diện tại các chương trình giao lưu ca trù ở Hải Dương trong mấy năm gần đây như một luồng gió mới đối với ca trù. Đây là những tín hiệu vui với những người yêu nghệ thuật cổ truyền của dân tộc, với những người quản lý văn hóa. 

Phát hiện được các nhân tố trẻ đã khó, việc nuôi dưỡng được nhân tố này cũng có nhiều thách thức. Theo một thành viên câu lạc bộ ca trù Dân Chủ (huyện Tứ Kỳ), ca trù khó học, muốn học phải rất công phu và nhiều thời gian. Trong khi đó, các thành viên câu lạc bộ không có nhiều thời gian tập luyện. Kinh phí lại hạn hẹp. Cũng có người đã bỏ dở giữa chừng, chỉ những ai thật say mê mới theo được. Bà Đoàn Thị Toàn cho rằng, muốn lớp trẻ quan tâm và hứng thú với ca trù, cần biểu diễn ca trù nhiều hơn, rộng rãi hơn, giới thiệu nhiều hơn về ca trù cho các cháu, có vậy các cháu mới có thể hiểu được cái hay, nét đẹp của môn nghệ thuật cổ này. Các cháu cũng cần sự khích lệ, động viên từ gia đình. 

“Quyết không để ca trù mai một” 

Những khóa truyền dạy ca trù ngắn hạn tại Trung tâm Văn hóa tỉnh Hải Dương được tổ chức mỗi năm một lần đã giúp phát hiện, bồi dưỡng “mầm non ca trù”. Bên cạnh đó, hoạt động của các câu lạc bộ, với vai trò quan trọng là các nghệ nhân cao tuổi đã duy trì môi trường để những người yêu ca trù nói chung, trong đó có lớp trẻ có điều kiện thực hành di sản. 

Câu lạc bộ ca trù Dân Chủ hiện có gần 20 thành viên thường xuyên. Theo các thành viên, câu lạc bộ được như ngày hôm nay có công không nhỏ của nghệ nhân ưu tú Nguyễn Phú Đẹ và nghệ nhân Trương Quang Hiến. Bà Nguyễn Thị Phượng (50 tuổi) thành viên của câu lạc bộ ca trù Dân Chủ cho biết: “Câu lạc bộ mới ra đời khoảng chục năm nay, nhưng chúng tôi đã rủ nhau đến nhà cụ học từ rất lâu rồi. Cụ dạy chủ yếu lời cổ. Học ca trù rất khó, không phải cứ thuộc là hát được, còn phải biết nghe tiếng đàn, tiếng phách”. Vừa kén người nghe, lại kén người học là vậy, nhưng sự hấp dẫn riêng có của di sản văn hóa ca trù, cộng với tài năng và tâm huyết của nghệ nhân cao tuổi, biết bao người ở Dân Chủ gắn bó và xem ca trù là một món ăn tinh thần trong đời sống làng xã nơi đây. 

Trao tặng hoa và cờ lưu niệm cho các câu lạc bộ tham gia chương trình giao lưu. Ảnh: Mạnh Minh- TTXVN
Trao tặng hoa và cờ lưu niệm cho các câu lạc bộ tham gia chương trình giao lưu. Ảnh: Mạnh Minh- TTXVN
Giờ đây, khi nghệ nhân Nguyễn Phú Đẹ đã bước qua tuổi 95 với điều kiện sức khỏe không thể tham gia các hoạt động nghệ thuật nữa thì nghệ nhân Trương Quang Hiến là nghệ nhân cao tuổi nhất đang tiếp nối những công việc đầy trách nhiệm góp phần gìn giữ ca trù. Người nghệ nhân 85 tuổi này luôn tự nhủ mình có trọng trách để giữ gìn, phát triển di sản quý của cha ông. “Tôi cũng là một người yêu thi ca, yêu thơ và yêu ca trù. Ca trù giúp con người ta yêu quê hương, gia đình. Là một người cao tuổi, tôi cảm thấy mình phải có trách nhiệm giữ gìn di sản này, nếu không làm việc này thì tôi có lỗi với các bậc tiền nhân. Tôi quyết tâm không thể để mai một di sản quý này được”, cụ Hiến bộc bạch những lời gan ruột. Hiện nay câu lạc bộ còn tham gia tích cực vào việc đưa ca trù vào trường tiểu học để thêm nhiều học sinh được làm quen, biết đến ca trù. 

Chương trình hành động Bảo vệ di sản hát ca trù giai đoạn 2010-2020 đã được tỉnh Hải Dương phê duyệt và triển khai. Những năm qua, nhiều lớp tập huấn, truyền dạy ca trù đã được tổ chức như tập huấn về nâng cao thể cách hát ca trù cho học viên các câu lạc bộ, đồng thời mở lớp đào tạo đàn hát ca trù cho lớp trẻ. Cùng với đó là những chương trình giao lưu ca trù thường niên được tổ chức. Hải Dương quan tâm tạo điều kiện kinh phí hoạt động cho các câu lạc bộ, hỗ trợ trực tiếp cho một số nghệ nhân nhằm khuyến khích, hỗ trợ truyền dạy ca trù và sinh hoạt câu lạc bộ tại địa phương… Hy vọng rằng, với tình yêu và quyết tâm của những nghệ nhân cao tuổi, sự quan tâm hơn nữa của ngành văn hóa, của các cấp chính quyền địa phương, thêm nhiều “mầm non ca trù” sẽ được tìm thấy, đào tạo bài bản, được khuyến khích để có thể theo đuổi đam mê, kế thừa phát huy những giá trị di sản của cha ông.
Mạnh Minh 
TTXVN

Có thể bạn quan tâm

Ngày hội văn hoá Mông tại Hà Nội

Ngày hội văn hoá Mông tại Hà Nội

Ngày 13/12/2025, tại Văn Miếu – Quốc Tử Giám (Hà Nội) diễn ra Ngày hội văn hoá Mông 2025. Sự kiện do doanh nghiệp Xã hội CRAFT LINK tổ chức quy tụ 8 nhóm Mông đến từ Cao Bằng, Lào Cai, Tuyên Quang, Điện Biên, Phú Thọ, Nghệ An với những trưng bày đặc sắc về trang phục, hoa văn và nghề thủ công truyền thống, nhằm tôn vinh bản sắc văn hóa, nghề thủ công truyền thống và đời sống tinh thần phong phú của cộng đồng người Mông trên cả nước.

Dệt văn hóa Thái trên những khung cửi Pù Luông

Dệt văn hóa Thái trên những khung cửi Pù Luông

Nằm trong vùng lõi của Khu Bảo tồn thiên nhiên Pù Luông, làng nghề dệt thổ cẩm thôn Lặn Ngoài (xã Pù Luông, tỉnh Thanh Hóa) đang trở thành điểm đến hấp dẫn khách du lịch quốc tế bởi những câu chuyện văn hóa qua từng khung cửi. Ở đó, bên nếp nhà sàn, những người phụ nữ dân tộc Thái mỗi ngày cần mẫn đưa thoi, dệt nên những nét hoa văn đặc trưng của núi rừng Pù Luông.

Đồng bào Si La tưng bừng đón Lễ hội mừng cơm mới

Đồng bào Si La tưng bừng đón Lễ hội mừng cơm mới

Ngày 12/12, UBND xã Mường Nhé (tỉnh Điện Biên) tổ chức Lễ công bố quyết định và đón nhận Giấy chứng nhận Di sản văn hóa Phi vật thể quốc gia “Lễ mừng cơm mới của người Si La” và tổ chức Lễ hội mừng cơm mới năm 2025 tại bản Nậm Sin.

Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực Miền núi phía Bắc lần thứ 24

Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực Miền núi phía Bắc lần thứ 24

Ngày 12/12, UBND tỉnh Cao Bằng phối hợp với Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam tổ chức Lễ Tổng kết, trao giải và khai mạc triển lãm Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực Miền núi phía Bắc lần thứ 24 với chủ đề “Vẻ đẹp đất nước - con người miền núi phía Bắc”.

Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực Miền núi phía Bắc lần thứ 24

Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực Miền núi phía Bắc lần thứ 24

Ngày 12/12, UBND tỉnh Cao Bằng phối hợp với Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam tổ chức Lễ Tổng kết, trao giải và khai mạc triển lãm Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực miền núi phía Bắc lần thứ 24 với chủ đề “Vẻ đẹp đất nước - con người miền núi phía Bắc”

Liên hoan câu lạc bộ cồng chiêng tỉnh Lâm Đồng

Liên hoan câu lạc bộ cồng chiêng tỉnh Lâm Đồng

Tối 11/12, tại nhà truyền thống tổ dân phố N’Jriêng (phường Đông Gia Nghĩa), Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lâm Đồng tổ chức khai mạc Liên hoan các câu lạc bộ cồng chiêng tỉnh lần thứ nhất, năm 2025 với chủ đề “Sắc màu hội tụ và lan tỏa”.

Người giữ nhịp dân ca Bru - Vân Kiều giữa đại ngàn Trường Sơn

Người giữ nhịp dân ca Bru - Vân Kiều giữa đại ngàn Trường Sơn

Cứ mỗi buổi chiều đến, trong căn Nhà sinh hoạt văn hóa cộng đồng ở khóm 6, xã Lao Bảo, tỉnh Quảng Trị lại vang lên những âm thanh mộc mạc mà quen thuộc. Đó là tiếng đàn, tiếng hát của lớp học dân ca Bru - Vân Kiều. Giữa không gian ấy, hình ảnh ông Hồ Văn Mang, chỉnh từng câu hát, từng âm, từng vần, bắt từng nhịp đàn, vẫn cần mẫn truyền dạy cho thanh thiếu niên trong bản đã trở nên quen thuộc với bao thế hệ học trò.

Nét văn hóa dân tộc Chứt mở hướng du lịch vùng biên

Nét văn hóa dân tộc Chứt mở hướng du lịch vùng biên

Dân tộc Chứt ở tỉnh Quảng Trị hiện có 2.054 hộ với 8.227 nhân khẩu, sinh sống tập trung chủ yếu tại các xã Kim Phú, Kim Điền, Tuyên Lâm, Dân Hóa và Thượng Trạch. Tỉnh Quảng Trị đang nỗ lực bảo tồn các nét văn hóa dân tộc Chứt thông qua việc xây dựng các Câu lạc bộ văn hóa dân gian, mở ra hướng phát triển du lịch văn hóa vùng biên.

Rộn ràng chợ phiên vùng cao Keo Lôm

Rộn ràng chợ phiên vùng cao Keo Lôm

Trong tiết trời se lạnh của buổi sớm mai nơi vùng cao Na Son (Điện Biên), chợ phiên Keo Lôm bừng lên sức sống khi đồng bào các dân tộc mang nông sản, sản vật rừng xuống chợ trao đổi, mua bán. Phiên chợ được họp vào ngày thứ 7 hàng tuần, không chỉ là nơi giao thương quen thuộc của người dân địa phương mà còn trở thành điểm đến hấp dẫn để du khách khám phá, trải nghiệm những nét văn hóa đặc trưng của vùng cao Điện Biên.

Giữ tiếng chiêng linh thiêng giữa đại ngàn Trường Sơn

Giữ tiếng chiêng linh thiêng giữa đại ngàn Trường Sơn

Giữa đại ngàn Trường Sơn hùng vĩ, ở phía Tây tỉnh Quảng Trị, nơi những ngọn núi trùng điệp xanh mướt nối tiếp nhau trập trùng, có những bản làng bình yên của người Pa Cô, Vân Kiều sinh sống bao đời nay. Ở nơi đây, tiếng hát, tiếng đàn, điệu khèn vẫn ngân vang mỗi buổi sớm, chiều. Giữa nhịp sống hiện đại, vẫn có những con người thầm lặng, bền bỉ cống hiến cả cuộc đời để bảo tồn tiếng hát, điệu múa, tiếng cồng chiêng và linh hồn của núi rừng quê hương. Đó chính là cội nguồn, bản sắc độc đáo riêng của dân tộc không thể nào bị lãng quên.

“Dáng giày nét Giáy”: Khi người trẻ tham gia bảo tồn nghề làm giày truyền thống của người Giáy

“Dáng giày nét Giáy”: Khi người trẻ tham gia bảo tồn nghề làm giày truyền thống của người Giáy

Trước nguy cơ mai một của một trong những di sản văn hóa độc đáo, dự án “Dáng giày nét Giáy” do InterArts Agency thực hiện đã mang đến một hướng tiếp cận mới mẻ thông qua chuỗi hoạt động trải nghiệm thực tế. Nổi bật trong số đó là workshop làm giày thủ công, nơi kết nối các nghệ nhân bản địa với thế hệ trẻ, biến di sản thành chất liệu sáng tạo đầy sức sống trong bối cảnh hiện đại.

Gần 400 nghệ nhân, diễn viên thi tài ở các tiết mục Then cổ

Gần 400 nghệ nhân, diễn viên thi tài ở các tiết mục Then cổ

Tối 26/11 tại Trung tâm Văn hoá - Triển lãm tỉnh, Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh tổ chức khai mạc Liên hoan hát Then, đàn Tính tỉnh Bắc Ninh lần thứ nhất năm 2025 với chủ đề “Bảo tồn, phát huy nghệ thuật hát Then, đàn Tính các dân tộc Tày, Nùng trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh trong giai đoạn hiện nay”.

Tôn vinh giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Cơ Tu, Xơ Đăng, Giẻ Triêng, Cor

Tôn vinh giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Cơ Tu, Xơ Đăng, Giẻ Triêng, Cor

Nhân Ngày Di sản văn hóa Việt Nam (23/11), Bảo tàng Đà Nẵng tổ chức “Ngày hội Di sản văn hóa Đà Nẵng năm 2025” với chủ đề “Đa dạng sắc màu văn hóa vùng cao Đà Nẵng”, nhằm giới thiệu, tôn vinh các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Cơ Tu, Xơ Đăng, Giẻ Triêng, Cor đang sinh sống tại khu vực miền núi phía Tây thành phố.

Tái hiện đời sống và tín ngưỡng các dân tộc thiểu số qua hàng trăm hình ảnh, hiện vật

Tái hiện đời sống và tín ngưỡng các dân tộc thiểu số qua hàng trăm hình ảnh, hiện vật

Ngày 21/11, tại Bảo tàng tỉnh Bắc Ninh số 1, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh tổ chức khai mạc trưng bày chuyên đề “Kỷ niệm Ngày Di sản Văn hóa Việt Nam 23/11 và kết quả khảo sát, kiểm kê, sưu tầm, tư liệu hóa di sản văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Sán Dìu tỉnh Bắc Ninh”. Sự kiện thu hút sự tham dự của đông đảo đại biểu các sở, ngành, địa phương cùng nhiều nghệ nhân, cán bộ văn hóa, đại diện cộng đồng các dân tộc thiểu số.

Đặc sắc không gian văn hóa nhà dài Ê Đê

Đặc sắc không gian văn hóa nhà dài Ê Đê

Ngày 17/11, tại khuôn viên Bảo tàng tỉnh Đắk Lắk, Bảo tàng tỉnh tổ chức khai mạc không gian trưng bày, trải nghiệm nhà dài truyền thống và tái hiện “Lễ lên nhà mới” của người Ê Đê. Đây là một trong những nét đặc sặc trong đời sống văn hóa của dân tộc Ê Đê trên cao nguyên Đắk Lắk.

Triển lãm ảnh 'Sắc màu các dân tộc Việt Nam'

Triển lãm ảnh 'Sắc màu các dân tộc Việt Nam'

Chiều 15/11, tại Công viên bờ biển Nha Trang (cạnh Tháp Trầm Hương – Quảng trường 2/4), phường Nha Trang, Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Khánh Hòa khai mạc trưng bày triển lãm 250 bức ảnh với chủ đề “Sắc màu các dân tộc Việt Nam”. Đây là hoạt động góp phần gìn giữ, tôn vinh, lan tỏa và phát huy những giá trị văn hóa đặc sắc, quý báu của các dân tộc Việt Nam.

Gìn giữ sợi dây văn hóa kết nối quá khứ với hiện tại

Gìn giữ sợi dây văn hóa kết nối quá khứ với hiện tại

Múa dân gian của đồng bào các dân tộc thiểu số Tây Nguyên không chỉ là loại hình nghệ thuật mà còn là biểu tượng văn hóa gắn bó mật thiết với đời sống tinh thần, tín ngưỡng và phong tục của cộng đồng. Tại tỉnh Đắk Lắk, thời gian qua, ngành Văn hóa đã nỗ lực gìn giữ và lan tỏa những điệu múa, nhịp xoang của các dân tộc để tiếp tục “giữ hồn” múa dân gian Tây Nguyên.

Di sản văn hóa Dao trên sân khấu: Từ nghệ thuật đến du lịch bền vững

Di sản văn hóa Dao trên sân khấu: Từ nghệ thuật đến du lịch bền vững

Với mục tiêu gìn giữ, trao truyền và quảng bá những giá trị văn hóa của người Dao, thông qua nghệ thuật trình diễn kết hợp công nghệ hiện đại như ánh sáng, sắp đặt sân khấu, 3D mapping, nhưng vẫn tôn trọng nguyên bản văn hóa…, vở diễn thực cảnh “Thiêng”, diễn ra tại Sân Quần (Sa Pa, Lào Cai), đã trở thành sự kiện đặc biệt, không chỉ bởi quy mô và công nghệ trình diễn hiện đại, mà bởi thông điệp sâu sắc về văn hóa, niềm tin và bản sắc dân tộc.