Cấy lúa theo hiệu ứng hàng biên - hướng phát triển nền nông nghiệp sạch

Cấy lúa theo hiệu ứng hàng biên - hướng phát triển nền nông nghiệp sạch
Mô hình cấy lúa theo hiệu ứng hàng biên tại xã Phật Tích, huyện Tiên Du, Bắc Ninh. Ảnh: baobacninh.com.vn
Mô hình cấy lúa theo hiệu ứng hàng biên tại xã Phật Tích, huyện Tiên Du, Bắc Ninh. Ảnh: baobacninh.com.vn

Ưu điểm vượt trội 

Theo Tiến sỹ Nguyễn Văn Biếu, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội các ngành Sinh học Hà Nội, công nghệ cấy lúa hàng biên bản chất là làm sao để mọi khóm lúa trong ruộng lúa trở thành cây ven bờ nhờ kỹ thuật cấy một hàng đủ rộng để xuất hiện hiệu ứng biên; một hàng hẹp và cây cách cây sao cho cây lúa vẫn đẻ đủ số dảnh cần thiết, có số hạt mỗi bông tối ưu để có năng suất cao nhất. Công nghệ trồng hàng kép (double row) nhằm phát huy hiệu ứng hàng bờ hiện đang được nhiều nhà khoa học, nhiều trường đại học tại Mỹ tập trung nghiên cứu. Nó không chỉ phát huy hiệu quả với cây lúa mà còn đúng với hầu hết các loại cây trồng nông nghiệp khác như ngô, đậu, lạc… 

Trong nghề trồng lúa, ai cũng biết một thực tế là cây lúa ven bờ ruộng bao giờ cũng có khóm to, nhiều dảnh lúa to và chắc hơn, lá và lá đòng to, bông dài và nhiều hạt, tỷ lệ hạt chắc cao và ít bị sâu bệnh phát sinh gây hại hơn. Tuy nhiên, trước đây, chưa có ai chú ý đến cách làm thế nào để cả ruộng lúa đều sinh trưởng phát triển tốt như cây ven bờ. 

Do vậy, cấy lúa theo hướng hàng biên là được coi là công nghệ có tính độc đáo và về bản chất rất khác so với các phương pháp cấy trước đây ở một số điểm như: số khóm lúa chỉ từ khoảng 8-16 khóm (trung bình khoảng 12-13 khóm) mỗi mét vuông chứ không phải cấy thưa 32-35 khóm ở công nghệ cấy hàng rộng hàng hẹp (SRI); 45-50 khóm cấy ô vuông mắt sàng trước đây hay thậm chí khác với gieo sạ lên tới cả trăm dảnh mỗi mét vuông… Khoảng cách hàng sông lớn, hàng sông nhỏ và cây cách cây phụ thuộc vào đặc tính giống: chiều cao cây, dạng tán lá, khả năng đẻ nhánh; vào đặc điểm đất (độ màu mỡ); khả năng thâm canh, điều tiết nước, mùa vụ…Giống lúa có chiều cao càng lớn, mật độ cấy càng thấp để đảm bảo thời gian cả khóm lúa nhận được ánh sáng trong ngày nhiều nhất. 

Công nghệ cấy lúa hàng biên sử dụng các ưu điểm của tất cả các giải pháp khác: sử dụng mạ non, cấy thưa, điều tiết nước luân phiên khô hạn, quản lý cỏ dại và sâu bệnh, quản lý dinh dưỡng. Công nghệ cấy lúa hàng biên phát huy khả năng đẻ nhánh theo “con số vàng” của cây lúa, giúp mỗi khóm lúa có từ 15-40 bông rất dễ dàng. Đòng lúa được phân hóa ra nhiều hạt hơn 20-50% so với bông lúa của các phương pháp cấy khác. 

Khả năng ứng dụng rộng rãi 

Theo tính toán của các chuyên gia nông nghiệp, lợi ích do công nghệ cấy lúa hàng biên là giảm từ 50-75% giống và các chi phí làm mạ do giống giảm và giảm công cấy tương ứng, giảm 30% phân bón (do không bón vào hàng sông rộng); sâu bệnh giảm rõ rệt. Hiệu quả trừ diệt của ánh sáng nên giảm tới 50-70% thuốc trừ sâu bệnh và các chi phí (tiền thuốc, công phun…) kèm theo. Nhờ vậy, môi trường ( đất, nước và không khí) an toàn hơn, sản phẩm tất yếu sạch dư lượng hơn. Phương pháp này cũng giúp phát huy các lợi thế của toàn bộ hệ vi sinh vật đất, tăng hiệu quả sử dụng phân bón, giúp giảm phát thải khí nhà kính - vấn nạn của tình trạng biến đổi khí hậu hiện nay, giảm tiêu dùng nước ngọt vốn đang có nguy cơ cho sự sống nhân loại… 

Điều đáng nói nhất là năng suất lúa khi cấy theo cách này tăng 15 - 40% so với các phương pháp cấy khác và giá thành sản xuất ra 1 kg thóc giảm mạnh. Đây chính là yếu tố thuyết phục nông dân nhanh và dễ dàng nhất. Do vậy, đến nay dù chưa được đầu tư gì, phương pháp này vẫn được nông dân nhiều vùng áp dụng với tốc độ lan tỏa công nghệ rất nhanh, gần đây nhất như tại huyện Mỹ Đức, chỉ với 0,7 ha thử nghiệm vụ Xuân 2016, đến vụ mùa đã áp dụng tới 30 ha và đến vụ Xuân 2017 đã lên tới 170 ha. 

Giáo sư, Tiến sỹ Vũ Hoan, Chủ tịch Hội các ngành Sinh học Hà Nội, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Hà Nội đánh giá, hiện nay, mô hình cấy lúa hàng biên đã được trồng thử nghiệm ban đầu trên diện tích từ vài sào đến vài ha ở 20 tỉnh trên cả nước như Hà Nam, Thái Bình, Phú Xuyên, Bắc Ninh, Sơn La, Điện Biên, Lạng Sơn, Cao Bằng, Hưng Yên, Hải Dương…có sự tham gia của các cán bộ kỹ thuật cơ sở: Trạm khuyến nông, Hội Nông dân địa phương để có đánh giá khách quan và trực tiếp nhận chuyển giao. Hầu hết các mô hình đều cho thấy rõ hiệu quả rõ rệt như tiết kiệm vật tư, chi phí sản xuất và tăng năng suất. Do vậy, chỉ ngay sau vụ đầu, các cơ sở đã tổ chức tham quan đầu bờ cho các nông dân địa phương và tiếp tục áp dụng triển khai cho vụ mùa sau. 

Với hiệu quả to lớn về kinh tế, xã hội, phương pháp cấy lúa hiệu ứng hàng biên đã được Cục Sở hữu trí tuệ cấp Bằng độc quyền sáng chế tháng 9/2015, được trao Giải thưởng Khoa học và Công nghệ Vifotec năm 2015. Tại Hội chợ triển lãm Khoa học và Công nghệ quốc tế được tổ chức ở Hàn Quốc năm 2016, phương pháp cấy lúa này đã được Hàn Quốc trao Huy chương Đồng và Thái Lan trao Huy chương Vàng. Năm 2017, kỹ thuật này đã được đề xuất in trong Kỷ yếu sáng tạo của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. 

“Để hướng tới phát triển nền nông nghiệp sạch, các cơ quan Nhà nước, viện nghiên cứu và các trường đại học chuyên ngành nên dành quỹ nghiên cứu hoàn chỉnh các cơ sở lý luận khoa học, tiếp tục các nghiên cứu sâu hơn (như ảnh hưởng của kỹ thuật mới đến hệ sinh thái đất ruộng phân bố ánh sáng trong quần thể, phát thải các khí gây hiệu ứng nhà kính từ ruộng lúa…). Đồng thời, cần có văn bản hướng dẫn chỉ đạo các địa phương áp dụng thử, tuyên truyền rộng rãi trong nông dân”, Tiến sỹ Nguyễn Văn Biếu đề xuất.
Diệu Thúy 
TTXVN

Có thể bạn quan tâm

Chuyển đổi sản xuất 'thuận thiên' tạo đột phá kinh tế vùng ngập lũ

Chuyển đổi sản xuất 'thuận thiên' tạo đột phá kinh tế vùng ngập lũ

Các xã Hậu Mỹ, Mỹ Thành, Thạnh Phú, Tân Phước 1, Tân Phước 2,… nằm về Tây Bắc tỉnh Đồng Tháp, trong vùng trũng Đồng Tháp Mười. Nơi đây, thiên nhiên khắt nghiệt, vào mùa mưa lũ khoảng tháng 8, tháng 9 hàng năm, nước từ thượng nguồn sông Mê Kông đổ về nhấn chìm nhà cửa, đồng ruộng gây nhiều thiệt hại làm cuộc sống nhân dân cơ cực, khó khăn.

Độc đáo mô hình nuôi ngựa bạch bằng dược liệu

Độc đáo mô hình nuôi ngựa bạch bằng dược liệu

Tận dụng những lợi thế sẵn có ở địa phương, Hợp tác xã Mý Dao, xã Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu đã phát triển mô hình nuôi ngựa bạch bằng dược liệu. Cách làm độc đáo này đang mở ra hướng phát triển kinh mới khi cho ra những sản phẩm nông nghiệp an toàn sinh học, giá trị kinh tế cao.

Thu nhập cao từ trồng nhãn chín sớm, trái vụ

Thu nhập cao từ trồng nhãn chín sớm, trái vụ

Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Ngoan Hậu, xã Chiềng Khương, tỉnh Sơn La đã đầu tư hệ thống tưới nước vảy gốc, áp dụng kỹ thuật vào canh tác, chăm sóc, ghép các giống nhãn chín sớm, trái vụ, sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP. Nhờ đó, giá trị của quả nhãn được nâng lên, có đầu ra ổn định.

OCOP tạo 'cú hích' chuyển đổi từ sản xuất nhỏ lẻ sang chuỗi giá trị

OCOP tạo 'cú hích' chuyển đổi từ sản xuất nhỏ lẻ sang chuỗi giá trị

Tại tỉnh Vĩnh Long, Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) đã tạo “cú hích” thúc đẩy mạnh mẽ sự chuyển đổi từ sản xuất nhỏ lẻ sang chuỗi giá trị bài bản, ứng dụng công nghệ, truy xuất nguồn gốc và cải tiến bao bì... Từ đó, nhiều đặc sản địa phương vươn tầm thành sản phẩm OCOP 4-5 sao, mở rộng thị trường trong nước và hướng tới xuất khẩu.

Nâng tầm tài nguyên bản địa

Nâng tầm tài nguyên bản địa

Nhiều hợp tác xã tại Quảng Ngãi đã phát triển các sản phẩm OCOP từ thế mạnh địa phương, góp phần nâng cao giá trị tài nguyên bản địa, thúc đẩy sản xuất, tăng thu nhập cho người dân và xây dựng nông thôn mới.

Nâng tầm thương hiệu hồ tiêu Gia Lai

Nâng tầm thương hiệu hồ tiêu Gia Lai

Sau nhiều năm gặp khó khăn do giá cả bấp bênh và dịch bệnh gây hại cây trồng, người trồng hồ tiêu tại tỉnh Gia Lai đang bước vào một vụ mùa thắng lợi khi vừa được mùa, vừa được giá. Cùng với đó, các hợp tác xã và doanh nghiệp địa phương cũng đang đẩy mạnh sản xuất theo hướng hữu cơ bền vững, gia tăng giá trị và mở rộng thị trường cho sản phẩm hồ tiêu Gia Lai.

Phong trào 'Bình dân học vụ số' lan tỏa sâu rộng ở vùng cao Điện Biên

Phong trào 'Bình dân học vụ số' lan tỏa sâu rộng ở vùng cao Điện Biên

Nhằm phổ cập kiến thức và kỹ năng số cho mọi tầng lớp nhân dân, đặc biệt là vùng sâu, vùng xa, nơi người dân ít tiếp xúc với công nghệ, tại tỉnh Điện Biên, phong trào “Bình dân học vụ số” đang được triển khai và lan tỏa sâu rộng. Điều này không chỉ giúp người dân vùng cao chủ động tiếp cận và làm chủ công nghệ số, mà còn hình thành cộng đồng thích ứng với chuyển đổi số, góp phần phục vụ hiệu quả công cuộc chuyển đổi số quốc gia.

Biến nông sản ít giá trị thành sản phẩm OCOP

Biến nông sản ít giá trị thành sản phẩm OCOP

Tận dụng các nguồn nguyên liệu sẵn có tại địa phương, nhất là các loại nông sản có giá trị kinh tế thấp, nhiều người dân ở tỉnh An Giang đã đầu tư phát triển ngành nghề sản xuất, chế biến, vừa nâng cao thu nhập gia đình, vừa góp phần tiêu thụ nông sản, tạo việc làm, thu nhập ổn định cho nhiều người dân khu vực nông thôn.

Chuyển đổi số tạo đà phát triển cho các hợp tác xã

Chuyển đổi số tạo đà phát triển cho các hợp tác xã

Tại tỉnh Cà Mau, chuyển đổi số đã và đang đóng vai trò quan trọng trong sản xuất, kinh doanh của các hợp tác xã khi góp phần thay đổi phương thức sản xuất, giải phóng sức lao động; giúp các hợp tác xã nâng cao năng lực cạnh tranh, hiệu quả sản xuất, tham gia vào chuỗi giá trị. Với tầm quan trọng như vậy, Liên minh Hợp tác xã tỉnh Cà Mau đang đẩy mạnh các giải pháp để giúp các hợp tác xã thực hiện thành công chuyển đổi số, nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh.

Chuyển đổi cây trồng cho hiệu quả cao trên vùng phèn trũng

Chuyển đổi cây trồng cho hiệu quả cao trên vùng phèn trũng

Long Hưng là xã được hợp nhất trên cơ sở 2 xã Long Hưng và Hưng Phú, thuộc thành phố Cần Thơ. Địa bàn xã nằm trên vùng phèn trũng cách trung tâm thành phố Cần Thơ hơn 40 km. Xã có diện tích gần 80 km2, dân số hơn 33.500 người, là xã thuần nông nên nên điều kiện kinh tế - xã hội, đi lại còn rất nhiều khó khăn, nhất là sau khi hợp nhất.

Vùng chuyên canh mắc ca ở xã vùng biên Lâm Đồng

Vùng chuyên canh mắc ca ở xã vùng biên Lâm Đồng

Với hơn 1.500 ha đất trồng mắc ca, xã Quảng Trực đã hình thành một vùng chuyên canh với diện tích, sản lượng lớn nhất tỉnh Lâm Đồng. Loại cây này cũng giúp nhiều hộ đồng bào dân tộc thiểu số thoát nghèo, và góp phần nâng cao độ che phủ rừng tại nơi phên dậu Tổ quốc.

Hợp tác xã ở Điện Biên chủ động chuyển đổi, tăng giá trị sản xuất

Hợp tác xã ở Điện Biên chủ động chuyển đổi, tăng giá trị sản xuất

Trước những biến động của thị trường, giá cả nông sản thiếu ổn định, nhiều hợp tác xã trên địa bàn tỉnh Điện Biên đã chủ động tìm hướng đi mới: mạnh dạn chuyển đổi cơ cấu cây trồng, áp dụng kỹ thuật hiện đại, mở rộng kênh bán hàng trực tuyến. Những giải pháp này không chỉ giúp nâng cao giá trị sản xuất mà còn góp phần tăng thu nhập, cải thiện đời sống cho thành viên, người lao động địa phương.

Cơ cấu mùa vụ sản xuất tránh hạn và mặn xâm nhập mặn

Cơ cấu mùa vụ sản xuất tránh hạn và mặn xâm nhập mặn

Sóc Trăng là địa phương trực tiếp và chịu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu (hạn hán và nước mặn xâm nhập) đến sản xuất nông nghiệp. Chính vì vậy, ngành chức năng tỉnh đã xây dựng kế hoạch cơ cấu mùa vụ sản xuất trong năm đối với từng địa phương, đem lại hiệu quả cho nhiều hộ nông dân.

Nuôi cá tầm - hướng đi xóa nghèo cho đồng bào vùng cao

Nuôi cá tầm - hướng đi xóa nghèo cho đồng bào vùng cao

Sau nhiều năm cố gắng, nỗ lực với nghề nuôi cá tầm, ông Giàng A Hồ ở bản Xím Vàng, xã Xím Vàng, huyện Bắc Yên (Sơn La) đã thoát nghèo, từng bước vươn lên trở thành hộ khá. Ông trở thành tấm gương trong phát triển kinh tế gia đình của cộng đồng các dân tộc vùng cao nơi còn rất nhiều khó khăn.

Đẩy mạnh chế biến sâu, nâng cao giá trị nông sản đặc thù

Đẩy mạnh chế biến sâu, nâng cao giá trị nông sản đặc thù

Để thiết lập chuỗi liên kết chặt chẽ từ khâu sản xuất đến chế biến, nhằm nâng cao chất lượng, đảm bảo truy xuất nguồn gốc và xây dựng thương hiệu sản phẩm để gia tăng giá trị cho nông sản địa phương, tỉnh Ninh Thuận đang tập trung xây dựng các vùng sản xuất nông sản quy mô lớn; đồng thời thu hút doanh nghiệp đầu tư vào công nghiệp chế biến.

Nông dân thu nhập hàng trăm triệu đồng từ mùa chuối 'ngọt'

Nông dân thu nhập hàng trăm triệu đồng từ mùa chuối 'ngọt'

Chuối xiêm là cây trồng chủ lực tại khu vực vùng đệm Vườn quốc gia U Minh Thượng hơn 20 năm qua. Nơi đây được mệnh danh là vương quốc chuối của tỉnh Kiên Giang. Từ đầu năm 2025 đến nay, giá chuối xiêm ở huyện U Minh Thượng duy trì ở mức cao mang lại niềm vui và nguồn thu nhập khá cho người dân.

Chuyển trên 15.800 ha đất lúa kém hiệu quả sang trồng mít xuất khẩu

Chuyển trên 15.800 ha đất lúa kém hiệu quả sang trồng mít xuất khẩu

Nhằm chuyển đổi sản xuất thích ứng biến đổi khí hậu, giảm nhẹ thiên tai những địa bàn canh tác khó khăn, các huyện vùng ngập lũ và vùng Đồng Tháp Mười phía Tây tỉnh Tiền Giang: Cái Bè, Cai Lậy, Châu Thành, Tân Phước, thị xã Cai Lậy đã chuyển trên 15.800 ha đất trồng lúa hiệu quả thấp, bị ảnh hưởng lũ lụt hàng năm trước đây sang trồng mít Thái chuyên canh phục vụ nhu cầu thị trường trong nước và xuất khẩu.

Nâng cao kỹ năng sống cho trẻ em vùng dân tộc thiểu số

Nâng cao kỹ năng sống cho trẻ em vùng dân tộc thiểu số

Sóc Trăng có trên 35% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số, trong đó có 30% dân số là đồng bào Khmer. Việc chăm sóc, bảo vệ trẻ em vùng dân tộc thiểu số được quan tâm triển khai thực hiện. Trong dịp Hè năm 2025, ngành chức năng tỉnh Sóc Trăng tổ chức nhiều hoạt động nhằm giúp trẻ em có điều kiện vui chơi, nâng cao kỹ năng sống.

Sản phẩm chuối Gia Lai chinh phục các thị trường khó tính

Sản phẩm chuối Gia Lai chinh phục các thị trường khó tính

Sản phẩm chuối của tỉnh Gia Lai đã có mặt tại nhiều thị trường khó tính như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Đông… Điều này khẳng định chất lượng và vị thế ngày càng cao của nông sản Việt Nam nói chung và Gia Lai nói riêng trên trường quốc tế. Tuy nhiên, để giữ vững và phát huy thành quả này, các doanh nghiệp trồng cây ăn quả, đặc biệt là chuối cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy trình sản xuất, từ khâu chọn giống, trồng, chăm sóc đến khâu thu hoạch và bảo quản.

Điện lực Đắk Nông nâng cao năng lực xử lý sự cố, ứng phó thiên tai

Điện lực Đắk Nông nâng cao năng lực xử lý sự cố, ứng phó thiên tai

Nhằm chủ động ứng phó với thiên tai và nâng cao khả năng xử lý sự cố trên lưới điện, Công ty Điện lực Đắk Nông vừa tổ chức diễn tập phương án phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn năm 2025. Cùng với đó, Công ty cũng triển khai nhiều giải pháp nhằm góp phần nâng cao năng lực ứng phó trước các tình huống bất ngờ do thiên tai gây ra.

Chuyển đổi số là cơ hội để Lào Cai bứt phá, vươn lên

Chuyển đổi số là cơ hội để Lào Cai bứt phá, vươn lên

Ngày 21/5, tại Hội nghị trực tuyến triển khai Kế hoạch hành động thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, triển khai phong trào “Bình dân học vụ số”, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai Trịnh Xuân Trường khẳng định, chuyển đổi số là cơ hội để tỉnh bứt phá vươn lên, rút ngắn khoảng cách với các tỉnh, thành phố phát triển trong cả nước.