Cấy lúa theo hiệu ứng hàng biên - hướng phát triển nền nông nghiệp sạch

Cấy lúa theo hiệu ứng hàng biên - hướng phát triển nền nông nghiệp sạch
Mô hình cấy lúa theo hiệu ứng hàng biên tại xã Phật Tích, huyện Tiên Du, Bắc Ninh. Ảnh: baobacninh.com.vn
Mô hình cấy lúa theo hiệu ứng hàng biên tại xã Phật Tích, huyện Tiên Du, Bắc Ninh. Ảnh: baobacninh.com.vn

Ưu điểm vượt trội 

Theo Tiến sỹ Nguyễn Văn Biếu, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội các ngành Sinh học Hà Nội, công nghệ cấy lúa hàng biên bản chất là làm sao để mọi khóm lúa trong ruộng lúa trở thành cây ven bờ nhờ kỹ thuật cấy một hàng đủ rộng để xuất hiện hiệu ứng biên; một hàng hẹp và cây cách cây sao cho cây lúa vẫn đẻ đủ số dảnh cần thiết, có số hạt mỗi bông tối ưu để có năng suất cao nhất. Công nghệ trồng hàng kép (double row) nhằm phát huy hiệu ứng hàng bờ hiện đang được nhiều nhà khoa học, nhiều trường đại học tại Mỹ tập trung nghiên cứu. Nó không chỉ phát huy hiệu quả với cây lúa mà còn đúng với hầu hết các loại cây trồng nông nghiệp khác như ngô, đậu, lạc… 

Trong nghề trồng lúa, ai cũng biết một thực tế là cây lúa ven bờ ruộng bao giờ cũng có khóm to, nhiều dảnh lúa to và chắc hơn, lá và lá đòng to, bông dài và nhiều hạt, tỷ lệ hạt chắc cao và ít bị sâu bệnh phát sinh gây hại hơn. Tuy nhiên, trước đây, chưa có ai chú ý đến cách làm thế nào để cả ruộng lúa đều sinh trưởng phát triển tốt như cây ven bờ. 

Do vậy, cấy lúa theo hướng hàng biên là được coi là công nghệ có tính độc đáo và về bản chất rất khác so với các phương pháp cấy trước đây ở một số điểm như: số khóm lúa chỉ từ khoảng 8-16 khóm (trung bình khoảng 12-13 khóm) mỗi mét vuông chứ không phải cấy thưa 32-35 khóm ở công nghệ cấy hàng rộng hàng hẹp (SRI); 45-50 khóm cấy ô vuông mắt sàng trước đây hay thậm chí khác với gieo sạ lên tới cả trăm dảnh mỗi mét vuông… Khoảng cách hàng sông lớn, hàng sông nhỏ và cây cách cây phụ thuộc vào đặc tính giống: chiều cao cây, dạng tán lá, khả năng đẻ nhánh; vào đặc điểm đất (độ màu mỡ); khả năng thâm canh, điều tiết nước, mùa vụ…Giống lúa có chiều cao càng lớn, mật độ cấy càng thấp để đảm bảo thời gian cả khóm lúa nhận được ánh sáng trong ngày nhiều nhất. 

Công nghệ cấy lúa hàng biên sử dụng các ưu điểm của tất cả các giải pháp khác: sử dụng mạ non, cấy thưa, điều tiết nước luân phiên khô hạn, quản lý cỏ dại và sâu bệnh, quản lý dinh dưỡng. Công nghệ cấy lúa hàng biên phát huy khả năng đẻ nhánh theo “con số vàng” của cây lúa, giúp mỗi khóm lúa có từ 15-40 bông rất dễ dàng. Đòng lúa được phân hóa ra nhiều hạt hơn 20-50% so với bông lúa của các phương pháp cấy khác. 

Khả năng ứng dụng rộng rãi 

Theo tính toán của các chuyên gia nông nghiệp, lợi ích do công nghệ cấy lúa hàng biên là giảm từ 50-75% giống và các chi phí làm mạ do giống giảm và giảm công cấy tương ứng, giảm 30% phân bón (do không bón vào hàng sông rộng); sâu bệnh giảm rõ rệt. Hiệu quả trừ diệt của ánh sáng nên giảm tới 50-70% thuốc trừ sâu bệnh và các chi phí (tiền thuốc, công phun…) kèm theo. Nhờ vậy, môi trường ( đất, nước và không khí) an toàn hơn, sản phẩm tất yếu sạch dư lượng hơn. Phương pháp này cũng giúp phát huy các lợi thế của toàn bộ hệ vi sinh vật đất, tăng hiệu quả sử dụng phân bón, giúp giảm phát thải khí nhà kính - vấn nạn của tình trạng biến đổi khí hậu hiện nay, giảm tiêu dùng nước ngọt vốn đang có nguy cơ cho sự sống nhân loại… 

Điều đáng nói nhất là năng suất lúa khi cấy theo cách này tăng 15 - 40% so với các phương pháp cấy khác và giá thành sản xuất ra 1 kg thóc giảm mạnh. Đây chính là yếu tố thuyết phục nông dân nhanh và dễ dàng nhất. Do vậy, đến nay dù chưa được đầu tư gì, phương pháp này vẫn được nông dân nhiều vùng áp dụng với tốc độ lan tỏa công nghệ rất nhanh, gần đây nhất như tại huyện Mỹ Đức, chỉ với 0,7 ha thử nghiệm vụ Xuân 2016, đến vụ mùa đã áp dụng tới 30 ha và đến vụ Xuân 2017 đã lên tới 170 ha. 

Giáo sư, Tiến sỹ Vũ Hoan, Chủ tịch Hội các ngành Sinh học Hà Nội, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Hà Nội đánh giá, hiện nay, mô hình cấy lúa hàng biên đã được trồng thử nghiệm ban đầu trên diện tích từ vài sào đến vài ha ở 20 tỉnh trên cả nước như Hà Nam, Thái Bình, Phú Xuyên, Bắc Ninh, Sơn La, Điện Biên, Lạng Sơn, Cao Bằng, Hưng Yên, Hải Dương…có sự tham gia của các cán bộ kỹ thuật cơ sở: Trạm khuyến nông, Hội Nông dân địa phương để có đánh giá khách quan và trực tiếp nhận chuyển giao. Hầu hết các mô hình đều cho thấy rõ hiệu quả rõ rệt như tiết kiệm vật tư, chi phí sản xuất và tăng năng suất. Do vậy, chỉ ngay sau vụ đầu, các cơ sở đã tổ chức tham quan đầu bờ cho các nông dân địa phương và tiếp tục áp dụng triển khai cho vụ mùa sau. 

Với hiệu quả to lớn về kinh tế, xã hội, phương pháp cấy lúa hiệu ứng hàng biên đã được Cục Sở hữu trí tuệ cấp Bằng độc quyền sáng chế tháng 9/2015, được trao Giải thưởng Khoa học và Công nghệ Vifotec năm 2015. Tại Hội chợ triển lãm Khoa học và Công nghệ quốc tế được tổ chức ở Hàn Quốc năm 2016, phương pháp cấy lúa này đã được Hàn Quốc trao Huy chương Đồng và Thái Lan trao Huy chương Vàng. Năm 2017, kỹ thuật này đã được đề xuất in trong Kỷ yếu sáng tạo của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. 

“Để hướng tới phát triển nền nông nghiệp sạch, các cơ quan Nhà nước, viện nghiên cứu và các trường đại học chuyên ngành nên dành quỹ nghiên cứu hoàn chỉnh các cơ sở lý luận khoa học, tiếp tục các nghiên cứu sâu hơn (như ảnh hưởng của kỹ thuật mới đến hệ sinh thái đất ruộng phân bố ánh sáng trong quần thể, phát thải các khí gây hiệu ứng nhà kính từ ruộng lúa…). Đồng thời, cần có văn bản hướng dẫn chỉ đạo các địa phương áp dụng thử, tuyên truyền rộng rãi trong nông dân”, Tiến sỹ Nguyễn Văn Biếu đề xuất.
Diệu Thúy 
TTXVN

Có thể bạn quan tâm

Đẩy mạnh chế biến sâu, nâng cao giá trị nông sản đặc thù

Đẩy mạnh chế biến sâu, nâng cao giá trị nông sản đặc thù

Để thiết lập chuỗi liên kết chặt chẽ từ khâu sản xuất đến chế biến, nhằm nâng cao chất lượng, đảm bảo truy xuất nguồn gốc và xây dựng thương hiệu sản phẩm để gia tăng giá trị cho nông sản địa phương, tỉnh Ninh Thuận đang tập trung xây dựng các vùng sản xuất nông sản quy mô lớn; đồng thời thu hút doanh nghiệp đầu tư vào công nghiệp chế biến.

Nông dân thu nhập hàng trăm triệu đồng từ mùa chuối 'ngọt'

Nông dân thu nhập hàng trăm triệu đồng từ mùa chuối 'ngọt'

Chuối xiêm là cây trồng chủ lực tại khu vực vùng đệm Vườn quốc gia U Minh Thượng hơn 20 năm qua. Nơi đây được mệnh danh là vương quốc chuối của tỉnh Kiên Giang. Từ đầu năm 2025 đến nay, giá chuối xiêm ở huyện U Minh Thượng duy trì ở mức cao mang lại niềm vui và nguồn thu nhập khá cho người dân.

Chuyển trên 15.800 ha đất lúa kém hiệu quả sang trồng mít xuất khẩu

Chuyển trên 15.800 ha đất lúa kém hiệu quả sang trồng mít xuất khẩu

Nhằm chuyển đổi sản xuất thích ứng biến đổi khí hậu, giảm nhẹ thiên tai những địa bàn canh tác khó khăn, các huyện vùng ngập lũ và vùng Đồng Tháp Mười phía Tây tỉnh Tiền Giang: Cái Bè, Cai Lậy, Châu Thành, Tân Phước, thị xã Cai Lậy đã chuyển trên 15.800 ha đất trồng lúa hiệu quả thấp, bị ảnh hưởng lũ lụt hàng năm trước đây sang trồng mít Thái chuyên canh phục vụ nhu cầu thị trường trong nước và xuất khẩu.

Nâng cao kỹ năng sống cho trẻ em vùng dân tộc thiểu số

Nâng cao kỹ năng sống cho trẻ em vùng dân tộc thiểu số

Sóc Trăng có trên 35% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số, trong đó có 30% dân số là đồng bào Khmer. Việc chăm sóc, bảo vệ trẻ em vùng dân tộc thiểu số được quan tâm triển khai thực hiện. Trong dịp Hè năm 2025, ngành chức năng tỉnh Sóc Trăng tổ chức nhiều hoạt động nhằm giúp trẻ em có điều kiện vui chơi, nâng cao kỹ năng sống.

Sản phẩm chuối Gia Lai chinh phục các thị trường khó tính

Sản phẩm chuối Gia Lai chinh phục các thị trường khó tính

Sản phẩm chuối của tỉnh Gia Lai đã có mặt tại nhiều thị trường khó tính như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Đông… Điều này khẳng định chất lượng và vị thế ngày càng cao của nông sản Việt Nam nói chung và Gia Lai nói riêng trên trường quốc tế. Tuy nhiên, để giữ vững và phát huy thành quả này, các doanh nghiệp trồng cây ăn quả, đặc biệt là chuối cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy trình sản xuất, từ khâu chọn giống, trồng, chăm sóc đến khâu thu hoạch và bảo quản.

Điện lực Đắk Nông nâng cao năng lực xử lý sự cố, ứng phó thiên tai

Điện lực Đắk Nông nâng cao năng lực xử lý sự cố, ứng phó thiên tai

Nhằm chủ động ứng phó với thiên tai và nâng cao khả năng xử lý sự cố trên lưới điện, Công ty Điện lực Đắk Nông vừa tổ chức diễn tập phương án phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn năm 2025. Cùng với đó, Công ty cũng triển khai nhiều giải pháp nhằm góp phần nâng cao năng lực ứng phó trước các tình huống bất ngờ do thiên tai gây ra.

Chuyển đổi số là cơ hội để Lào Cai bứt phá, vươn lên

Chuyển đổi số là cơ hội để Lào Cai bứt phá, vươn lên

Ngày 21/5, tại Hội nghị trực tuyến triển khai Kế hoạch hành động thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, triển khai phong trào “Bình dân học vụ số”, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai Trịnh Xuân Trường khẳng định, chuyển đổi số là cơ hội để tỉnh bứt phá vươn lên, rút ngắn khoảng cách với các tỉnh, thành phố phát triển trong cả nước.

Nguy kịch do ăn nấm mọc trên nhộng ve sầu

Nguy kịch do ăn nấm mọc trên nhộng ve sầu

Bệnh viện Đa khoa tỉnh Gia Lai cho biết đang tích cực điều trị cho anh Rlan Hùng (sinh năm 1993, trú tại xã Ia Dơk, huyện Đức Cơ), bệnh nhân bị ngộ độc do ăn nấm mọc trên nhộng ve sầu, do nhầm tưởng là “đông trùng hạ thảo”.

Tạo chuyển biến mạnh mẽ về bình đẳng giới cho đồng bào vùng cao

Tạo chuyển biến mạnh mẽ về bình đẳng giới cho đồng bào vùng cao

Triển khai Dự án 8 "Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em" thuộc Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2025, Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Cao Bằng đã đẩy mạnh các chiến dịch truyền thông về bình đẳng giới nhằm tạo chuyển biến mạnh mẽ nhận thức cho người dân trong giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với đồng bào dân tộc thiểu số.

Khuyến nghị phòng bệnh cho tôm nuôi khi nắng nóng mưa xen kẽ

Khuyến nghị phòng bệnh cho tôm nuôi khi nắng nóng mưa xen kẽ

Sóc Trăng là tỉnh có sản lượng tôm xuất khẩu hàng đầu cả nước. Để bảo vệ diện tích tôm nuôi trước diễn biến thời tiết nắng nóng, mưa xen kẽ như hiện nay, ngành chuyên môn tỉnh Sóc Trăng đang đẩy mạnh nhiều giải pháp, nhằm giúp hộ nuôi đạt hiệu quả cao trong vụ tôm nuôi 2025.

Khuyến cáo nông dân tăng kiểm tra đồng ruộng, phòng trừ sâu bệnh hại lúa

Khuyến cáo nông dân tăng kiểm tra đồng ruộng, phòng trừ sâu bệnh hại lúa

Theo ông Vũ Thanh Quỳnh, Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Hà Nội, dự báo thời gian tới, một số sinh vật gây hại như chuột, bệnh đạo ôn cổ bông, bọ rầy, bệnh khô vằn, bệnh đốm sọc vi khuẩn - bạc lá trên cây lúa; sâu đục bắp, bệnh đốm lá trên cây ngô; bọ nhảy, sâu xanh bướm trắng, sâu tơ, rệp trên cây rau... sẽ tiếp tục gây hại mạnh. Để hoàn thành thắng lợi vụ Xuân, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội khuyến cáo các địa phương cùng nông dân chủ động bám sát đồng ruộng, có biện pháp phòng chống sâu bệnh kết hợp với chăm sóc tốt lúa, rau màu...

Thạch đen Cao Bằng – Hương vị mát lành của núi rừng

Thạch đen Cao Bằng – Hương vị mát lành của núi rừng

Giữa không gian hùng vĩ của núi rừng Đông Bắc, tỉnh Cao Bằng không chỉ nổi bật bởi cảnh sắc thiên nhiên hoang sơ, mà còn ghi dấu trong lòng du khách bởi những đặc sản dân dã, đậm đà bản sắc. Một trong số đó chính là thạch đen Cao Bằng – món ăn giản dị nhưng chất chứa tinh hoa của đất trời và bàn tay người bản địa.

Nâng cao nhận thức và kỹ năng ứng phó với thiên tai cho học sinh

Nâng cao nhận thức và kỹ năng ứng phó với thiên tai cho học sinh

Sáng 13/5, Cục Quản lý đê điều và Phòng, chống thiên tai phối hợp với Sở Nông Nghiệp và Môi trường tỉnh Lào Cai, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Lào Cai, Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Bát Xát và Công ty cổ phần Acecook Việt Nam tổ chức vòng Chung khảo cuộc thi Rung chuông vàng “Cùng em phòng chống thiên tai - Kiến tạo tương lai bền vững” tại trường Trung học cơ sở thị trấn Bát Xát, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai.

Vụ thứ 3 liên tiếp, Trà Vinh tham gia đề án trồng lúa chất lượng cao, phát thải thấp

Vụ thứ 3 liên tiếp, Trà Vinh tham gia đề án trồng lúa chất lượng cao, phát thải thấp

Vụ lúa Hè Thu 2025, tỉnh Trà Vinh có 37 hợp tác xã đăng ký trồng lúa chất lượng cao, giảm phát thải theo Đề án "Phát triển bền vững một triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030" trên tổng diện tích hơn 5.121 ha. Đây là vụ sản xuất thứ 3 liên tiếp tỉnh Trà Vinh tham gia đề án và cả 3 vụ đều mang lại hiệu quả cao cho nông dân.

Tỷ lệ tiêm vaccine cho đàn vật nuôi vẫn thấp

Tỷ lệ tiêm vaccine cho đàn vật nuôi vẫn thấp

Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Trà Vinh đang chỉ đạo đơn vị chuyên môn cùng phòng Nông nghiệp và Môi trường các huyện phối hợp chính quyền địa phương tăng cường hỗ trợ kỹ thuật chăm sóc đàn vật nuôi cho nông hộ; tập trung thực hiện tiêm vaccine phòng bệnh cho đàn gia súc, gia cầm trong mùa khô.

Cô gái Dao xây dựng thương hiệu chè Shan Tuyết dưới dải Tây Côn Lĩnh

Cô gái Dao xây dựng thương hiệu chè Shan Tuyết dưới dải Tây Côn Lĩnh

Những ngày đầu tháng 5, trong sắc xanh bạt ngàn của rừng núi Hà Giang, cây chè Shan Tuyết cổ thụ vươn mình kiêu hãnh giữa mây trời Tây Côn Lĩnh. Và giữa vùng đất ấy, cô gái người Dao Bàn Thị Hom đang từng ngày viết nên câu chuyện khởi nghiệp đầy cảm hứng từ chính loại trà trứ danh của quê hương mình.

Vũ Thị Thủy - Người giữ thương hiệu cho Cam Cao Phong và các sản phẩm từ cam

Vũ Thị Thủy - Người giữ thương hiệu cho Cam Cao Phong và các sản phẩm từ cam

Hòa Bình nổi tiếng với thương hiệu Cam Cao Phong và huyện Cao Phong có những đồi cam trù phú trải dài cùng thiên nhiên tươi đẹp. Cũng tại vùng đất cam này, chị Vũ Thị Thủy, Giám đốc Hợp tác xã 3T Farm nổi lên là một tấm gương nông dân tiêu biểu với một hành trình kiên trì, sáng tạo vượt khó với khát vọng mãnh liệt làm nông nghiệp sạch từng bước đưa thương hiệu Cam Cao Phong và các sản phẩm từ cam chinh phục thị trường trong nước, đặt nền móng cho một mô hình nông nghiệp hữu cơ bền vững, hiện đại.

Gia tăng giá trị và thương hiệu sản phẩm OCOP

Gia tăng giá trị và thương hiệu sản phẩm OCOP

Tận dụng các nền tảng mạng xã hội, thời gian qua, nhiều nông dân Hưng Yên đã mạnh dạn chuyển đổi phương thức tiếp thị, giới thiệu sản phẩm nông sản. Điều này không chỉ tiếp cận thị trường rộng, giúp tiêu thụ nông sản bền vững mà còn giảm chi phí, hình thành một phương thức tiêu thụ mới phù hợp với thực tế hiện nay.

Cao nguyên Mộc Châu vào vụ chè xuân

Cao nguyên Mộc Châu vào vụ chè xuân

Sau một kỳ nghỉ đông, thời điểm này, cao nguyên Mộc Châu (tỉnh Sơn La) đang khoác lên mình tấm áo mới xanh non của những đồi chè rộng bát ngát. Đây là vụ chè xuân quan trọng và được mong đợi nhất trong năm của người trồng chè.

Chè Shan tuyết trăm năm tuổi vào vụ giữa đại ngàn Tây Côn Lĩnh

Chè Shan tuyết trăm năm tuổi vào vụ giữa đại ngàn Tây Côn Lĩnh

Những ngày cuối tháng 4, trên đỉnh Tây Côn Lĩnh (Hà Giang), hàng ngàn cây chè Shan tuyết cổ thụ trăm năm tuổi vào vụ xuân. Đây cũng là lúc người dân vùng núi Hà Giang tất bật đi thu hái chè. Chè Shan tuyết là đặc sản riêng có của Hà Giang, mang lại giá trị kinh tế cao, tạo sinh kế cho người dân vươn lên thoát nghèo.

Giá tăng, cơ hội để nông dân Bà Rịa-Vũng Tàu tái canh cây cà phê

Giá tăng, cơ hội để nông dân Bà Rịa-Vũng Tàu tái canh cây cà phê

Sau nhiều năm mất giá, người dân Bà Rịa-Vũng Tàu chặt bỏ cây cà phê. Thế nhưng, 2 năm trở lại đây giá cà phê đã tăng cao chóng mặt từ 60.000 đồng/kg (năm 2023) lên gần 130.000 đồng/kg. Gía tăng cao đã là cơ hội để người nông dân quay lại với loại cây trồng này.