Sau phản ánh của TTXVN về tình trạng khai thác đất, cát trái phép tại khu vực giáp ranh giữa xã Chư Đang Ya (Chư Păh) và xã Biển Hồ (thành phố Pleiku, tỉnh Gia Lai), UBND huyện Chư Păh đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo kiểm tra, xử lý. Tuy nhiên, đến nay, việc xử lý vẫn còn chậm trễ, hình thức, thiếu quyết liệt, chưa đúng bản chất vụ việc theo phản ánh của báo chí. Dư luận đang đặt dấu hỏi về trách nhiệm thực thi pháp luật của chính quyền huyện Chư Păh.

Hiện trường vụ ngàn mét khối đất, cát bị khai thác trái phép tại khu vực giáp ranh giữa xã Biển Hồ (thành phố Pleiku) và xã Chư Đang Ya (huyện Chư Păh) tỉnh Gia Lai. Ảnh: Hoài Nam/TTXVN
Thiếu quyết liệt trong chỉ đạo
Ngày 1/4/2025, UBND huyện Chư Păh ban hành Công văn số 1328/UBND-KT giao Phòng Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với UBND xã Chư Đang Ya kiểm tra hoạt động khai thác đất, cát trái phép tại khu vực giáp ranh, căn cứ vào báo cáo số 847/UBND-TNMT ngày 27/3/2025 của UBND thành phố Pleiku và chỉ đạo của Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Gia Lai tại công văn số 338/SNNMT-ĐCKS ngày 28/3/2025 về dấu hiệu vi phạm khai thác khoáng sản trái phép tại tiểu khu 374 (đất của Ban quản lý rừng phòng hộ Bắc Biển Hồ đang quản lý), địa bàn tiếp giáp giữa hai xã Biển Hồ và Chư Đang Ya.
Tiếp đó, Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện cũng đã có Công văn số 271/CV-TN&MT ngày 3/4/2025 đề nghị UBND xã Chư Đang Ya khẩn trương tổ chức kiểm tra, xử lý theo quy định pháp luật về hoạt đông khoáng sản. Ngày 20/5/2025, Phòng Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục có Công văn số 190/CV-NN&MT nhắc nhở các địa phương trên địa bàn huyện; trong đó, có xã Chư Đang Ya, tăng cường kiểm tra, xử lý triệt để các hoạt động khai thác, vận chuyển khoáng sản trái phép. Văn bản này nhấn mạnh nếu để xảy ra khai thác, vận chuyển khoáng sản trái phép hoặc để diễn ra kéo dài, chính quyền địa phương sẽ phải chịu hoàn toàn trách nhiệm trước UBND huyện và trước pháp luật.
Ngày 22/5/2025, UBND huyện tiếp tục ra Công văn số 2127/UBND-KT yêu cầu các đơn vị chức năng khẩn trương kiểm tra, xử lý thông tin phản ánh trên báo điện tử VietnamPlus (TTXVN) ngày 21/5/2025 về tình trạng buông lỏng quản lý dẫn đến hàng nghìn m³ đất, cát bị khai thác trái phép. UBND huyện yêu cầu có phản hồi kết quả về cơ quan báo chí trước ngày 23/5/2025.
Mặc dù đã có ít nhất 5 văn bản chỉ đạo liên tiếp từ cấp tỉnh đến cấp huyện và phòng chuyên môn nhưng đến thời điểm hiện tại, kết quả xử lý vẫn mang tính hình thức, hành chính hóa, thiếu quyết liệt và cũng như chưa có kết quả phản hồi đến cơ quan báo chí theo chỉ đạo tại Công văn số 2127/UBND-KT của UBND huyện.
Theo báo cáo từ UBND xã Chư Đang Ya, từ cuối năm 2024 đến tháng 5/2025, có ít nhất 7 đợt kiểm tra được tổ chức tại khu vực giám ranh (vào các ngày cuối tháng 11 đầu tháng 12/2024; 21/3, 27/3, 12/4, 13/4, 1/5 và ngày 24/4/2025). Song tất cả các đợt kiểm tra đều không phát hiện phương tiện, máy móc hay hành vi vi phạm cụ thể. Điều này gây ra mối băn khoăn, bởi theo ghi nhận tại hiện trường ngày 14/5/2025, phóng viên TTXVN đã trực tiếp chứng kiến hoạt động khai thác khoáng sản trái phép tại khu vực dưới chân núi Chư Jôr, địa điểm giáp ranh hai xã có 2 máy múc đang hoạt động và nhiều xe ben liên tục ra vào vận chuyển vật liệu ra khỏi khu vực.
Một người dân tại thôn Tiên Sơn 2 (xã Biển Hồ) cho biết, tình trạng này đã diễn ra một thời gian dài từ trước Tết Nguyên đán 2025, trung bình mỗi ngày có hàng chục chuyến xe tải lớn nhỏ ra vào khu vực, vận chuyển đất cát di chuyển về hướng thành phố Pleiku để phục vụ các công trình xây dựng.
Mặc dù người dân và báo chí đã cung cấp thông tin, hình ảnh, clip, vị trí cụ thể nhưng chính quyền địa phương vẫn chưa có phương án xử lý hiệu quả.
Chưa đủ sức răn đe

Hiện trường vụ hàng ngàn mét khối đất, cát bị khai thác trái phép tại khu vực giáp ranh giữa xã Biển Hồ (thành phố Pleiku) và xã Chư Đang Ya (huyện Chư Păh) tỉnh Gia Lai. Ảnh: Hoài Nam/TTXVN
Trong báo cáo số 50/BC-UBND ngày 23/5/2025, UBND xã Chư Đang Ya thừa nhận việc múc trộm đất tại khu vực giáp ranh với xã Biển Hồ đã xảy ra từ trước, đặc biệt gia tăng trong năm 2024 khi nhiều công trình như, đường Đào Duy Từ và tuyến tránh phía Đông Pleiku khởi công dẫn đến tăng nhu cầu đất đắp nền.
UBND xã Chư Đang Ya cho biết, các đối tượng thường lợi dụng thời điểm ban đêm, ngày nghỉ và dịp lễ tết để hoạt động. Trong nhiều đợt kiểm tra, chính quyền xã không phát hiện máy móc hay phương tiện, cũng như chưa bắt giữ được đối tượng múc trộm đất nào. UBND xã Chư Đang Ya cho biết thêm, địa phương đã 2 lần liên hệ điện thoại thông báo với xã Biển Hồ về tình trạng các đối tượng múc đất mở đường, hạ thấp độ cao và vận chuyển đất ra ngoài khu vực ngay từ cuối năm 2024 nhưng không rõ phía xã Biển Hồ có xử lý hay không. Hai bên sau đó có phối hợp kiểm tra vào ngày 21/3/2025 và một số thời điểm trong tháng 4/2025, nhưng tất cả đều kết thúc với kết luận "không phát hiện vi phạm".
Đến ngày 14/5/2025, sau khi có phản ánh từ báo chí, UBND xã mới tiến hành lập biên bản kiểm tra, xử phạt hành chính 2 triệu đồng một đối tượng về hành vi hút cát trái phép với khối lượng khoảng 8m³. Điều đáng nói, so với quy mô ghi nhận thực tế, mức xử phạt này không tương xứng với quy mô, tính chất, mức độ vi phạm và chưa đủ sức răn đe.
Theo Điều 47 của Nghị định 36/2020/NĐ-CP, hành vi khai thác không phép sẽ bị xử phạt hành chính. Mức phạt sẽ được xác định dựa trên khối lượng khoáng sản bị khai thác trái phép. Ngoài hình thức phạt tiền, còn có hình thức xử phạt bổ sung như tịch thu toàn bộ khoáng sản được quy đổi bằng tiền; tịch thu phương tiện sử dụng vi phạm hành chính sử dụng trong quá trình khai thác. Người vi phạm còn phải thực hiện các biện pháp cải tạo, phục hồi môi trường khu vực đã khai thác, đưa khu vực khai thác về trạng thái an toàn; đồng thời còn phải chi trả kinh phí giám định, kiểm định, đo đạc và xác minh liên quan đến hành vi vi phạm.
Đối với hành vi khai thác khoáng sản không có giấy phép khai thác khoáng sản tại khu vực cấm hoặc trong thời gian tạm thời cấm hoạt động khoáng sản, thì áp dụng mức phạt tiền cao nhất của khung hình phạt tương ứng với từng mức phạt quy định tại các khoản 1, 2, 3 của Điều này.
Trao đổi về vấn đề này, ông Lê Xuân Dũng, Trưởng phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Chư Păh, cho biết: Việc xử lý vụ việc khai thác khoáng sản trái phép tại khu vực giáp ranh hai xã Chư Đang Ya và Biển Hồ của lực lượng chức năng là chưa đúng quy định. Khi phát hiện hành vi khai thác khoáng sản trái phép, lực lượng chức năng phải lập biên bản tạm giữ toàn bộ phương tiện, máy móc và tang vật vi phạm theo đúng quy trình xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực khoáng sản, chưa không chỉ xử phạt hành chính cá nhân vi phạm.
Mặc dù xã Chư Đang Ya đã có báo cáo và tổ chức kiểm tra, nhưng việc xử lý của chính quyền xã chủ yếu là nội bộ, không có sự tham gia của huyện hoặc cơ quan chuyên môn cấp tỉnh, trong khi các dấu hiệu vi phạm cho thấy cần có đánh giá khách quan, chuyên sâu hơn. Các đối tượng bị xử lý chỉ là cá nhân nhỏ lẻ, chưa làm rõ trách nhiệm quản lý, cũng chưa truy vết được nguồn tiêu thụ đất, cát trái phép. Người dân địa phương cho rằng nếu không có sự vào cuộc của báo chí và dư luận, vụ việc có thể tiếp tục bị "chìm xuồng" như thời gian trước đây.
Câu hỏi được đặt ra là vì sao tình trạng khai thác khoáng sản trái phép diễn ra công khai, sát ranh giới rừng phòng hộ, xe tải ra vào mỗi ngày nhưng chính quyền không phát hiện? Có hay không sự buông lỏng, né tránh hoặc thậm chí bao che cho hành vi vi phạm? Trước những diễn biến trên, UBND huyện Chư Păh cần thực hiện đúng tinh thần chỉ đạo của tỉnh và Sở Nông nghiệp và Môi trường, tổ chức kiểm tra toàn diện khu vực giáp ranh, đánh giá khối lượng tài nguyên bị khai thác, làm rõ trách nhiệm của cá nhân, đơn vị liên quan và kiến nghị xử lý vi phạm hành chính đúng mức độ.
Việc xử lý không thể dừng lại ở mức phạt vài triệu đồng với một cá nhân, trong khi hàng nghìn mét khối đất, cát đã bị lấy đi một cách công khai, kéo dài suốt nhiều tháng, gây ảnh hưởng đến môi trường và an ninh trật tự tại địa phương./.