Đoàn kiểm tra, hậu kiểm tra sau cấp mã số vùng trồng do Chi cục Nông nghiệp (Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Kon Tum) chủ trì, phối hợp Ủy ban nhân dân Tu Mơ Rông đã có kết luận việc cấp mã số vùng trồng sâm Ngọc Linh tại Công ty cổ phần Rượu sâm Ngọc Linh Kon Tum tại xã Ngọk Lây. Với sự phối hợp của các đơn vị ngoài ngành nông nghiệp, nhiều cái sai đã được điểm tên.
Theo Báo cáo số 01/BC-ĐKT, tại thời điểm kiểm tra (ngày 10/6) vùng trồng của Công ty cổ phần Rượu sâm Ngọc Linh Kon Tum, hồ sơ nguồn gốc giống cây trồng: Công ty chưa chứng minh nguồn gốc giống cây sâm Ngọc Linh. Công ty chưa cung cấp được hồ sơ công bố lưu hành giống cây trồng.
Về tiêu chuẩn áp dụng, công ty chưa có minh chứng về tiêu chuẩn áp dụng (chứng nhận tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm, hoặc chứng nhận VietGAP… tiêu chuẩn hữu cơ, tiêu chuẩn sản xuất bền vững).
Khi kiểm tra 9 nhóm chỉ tiêu để được cấp mã số vùng trồng, tại thời điểm kiểm tra, 2 chỉ tiêu không đạt gồm: về giống cây trồng, tại hồ sơ cung cấp theo đề nghị cấp mã số vùng trồng không có các tài liệu, hồ sơ liên quan minh chứng nguồn gốc giống công ty chưa cung cấp danh sách người trực tiếp sản xuất đã được phổ biến tập huấn về kiến thức an toàn thực phẩm; khám sức khỏe định kỳ theo quy định.
Ngoài ra, trong đơn đăng ký, Công ty chưa thể hiện thông tin về địa lý, tọa độ các điểm sản xuất, chưa thể hiện tiêu chuẩn áp dụng; thông tin về truy suất nguồn gốc, công ty chưa cập nhật thường xuyên các thông tin theo quy định ….
Trước các sai sót trên, đoàn kiểm tra kiến nghị, đề xuất Chi cục Nông nghiệp thông báo đến Công ty cổ phần Rượu sâm Ngọc Linh Kon Tum đình chỉ sử dụng mã số vùng trồng đã được cấp.
Trao đổi với phóng viên, một cán bộ ở Ủy ban nhân dân tỉnh Kon Tum cho biết, giấy xác nhận mã số vùng trồng như “giấy thông hành” cho các sản phẩm trước khi đưa ra thị trường tiêu thụ. Giấy xác nhận mã số vùng trồng có ý nghĩa như xác nhận nguồn gốc và an toàn thực phẩm của củ sâm Ngọc Linh. Giấy xác nhận này có ý nghĩa rất lớn về mặt kinh tế đối với doanh nghiệp.
Giấy cấp mã số vùng trồng có giá trị lớn nhưng không thể hiện rõ loại giống sâm Ngọc Linh xin cấp được gieo bằng hạt hay nuôi cấy mô trong khi 2 loại có giá trị kinh tế khác nhau nhiều.
Lãnh đạo Chi cục Nông nghiệp tỉnh Kon Tum liên tục khẳng định: Không biết giống gieo bằng hạt hay nuôi cấy mô, ông Nguyễn Hoài Tâm, Chi cục trưởng Chi cục Nông nghiệp tỉnh Kon Tum thừa nhận với phóng viên TTXVN ngày 3/6.
Tuy nhiên, tại Báo cáo 01/BC-ĐKT khẳng định: “Phần lớn sử dụng giống có nguồn gốc nuôi cấy mô tế bào, đến nay chưa có nghiên cứu đánh giá và khẳng định hiệu quả của việc áp dụng các phương pháp nêu trên (nuôi cấy mô tế bào, nhà màng, nhà kính)”.
Văn bản số 245/CCNN-TTBVTV ngày 14/5 không đồng ý cấp mã vùng trồng cho Công ty Cổ phần rượu sâm Ngọc Linh Kon Tum.
Trước đó, Báo cáo số 305/BC-SNNMT ngày 4/6/2025 của Sở Nông nghiệp và Môi trường gửi Ủy ban nhân dân tỉnh Kon Tum khẳng định: “Chưa có nghiên cứu, đánh giá khả năng sinh trưởng, năng suất và hiệu quả việc phát triển sâm Ngọc Linh sâm nuôi cấy mô ngoài tán rừng (trồng trong nhà màng, nhà lưới).”
Hai báo cáo của ngành nông nghiệp đều khẳng định chưa cơ sở khoa học để đánh giá hiệu quả sâm nuôi cấy mô nhưng giấy xác nhận mã số vùng trồng của Chi cục Nông nghiệp tỉnh Kon Tum vẫn xác nhận sản lượng 3 tấn cho 2,1 ha sâm là điều thật khó hiểu?./.
