Phát triển điện mặt trời ở Tây Nguyên (Bài cuối)

Nhà máy điện mặt trời Cư Jút tại tỉnh Đắk Nông. Ảnh: Ngọc Minh - TTXVN
Nhà máy điện mặt trời Cư Jút tại tỉnh Đắk Nông. Ảnh: Ngọc Minh - TTXVN

Những lỗ hổng trong phát triển điện mặt trời, mà cụ thể là ở Tây Nguyên đã được chỉ rõ từ ý kiến của các cơ quan chức năng và thực tế tại các địa phương. Để phát triển nguồn năng lượng tái tạo bền vững, tránh lãng phí và đúng với chủ trương của Chính phủ, sự kỳ vọng của người dân luôn là mục tiêu đặt ra của các bộ, ngành. Các chuyên gia cho rằng, đã đến lúc cần có các văn bản liên quan đến hậu kiểm và xử lý vi phạm mạnh hơn để vá lỗ hổng cho vấn đề này.

Bài cuối: Vá lỗ hổng

Trách nhiệm do ai?

Theo Bộ Công Thương, điện mặt trời mái nhà được lắp đặt trên các công trình chăn nuôi, trồng trọt, lâm nghiệp, diêm nghiệp, thủy sản và các công trình nông nghiệp và phát triển nông thôn khác. Các trang trại này thực hiện theo quy định tại Thông tư số 02/2020/TT-BNNPTNT ngày 28/2/2020 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn quy định tiêu chí kinh tế trang trại. Chủ trang trại chăn nuôi, trồng trọt ... có trách nhiệm tổ chức sản xuất kinh doanh phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất trên địa bàn.

“Các hệ thống điện mặt trời mái nhà trên các trang trại này nếu không đúng các quy định nêu trên sẽ không được ký hợp đồng mua bán điện với Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN)”, Bộ Công Thương cho hay.

Theo EVN, điện mặt trời mái nhà là dự án lắp đặt ở trên mái nhà. Ngành điện chỉ có thể khảo sát đúng hiện trạng có mái nhà, tính toán công suất, nếu đạt các tiêu chuẩn về điện thì thỏa thuận đấu nối. Còn việc cấp phép xây dựng, đất đai có chuyển đổi mục đích, có làm trang trại hay không là trách nhiệm của địa phương và đây không phải thẩm quyền của ngành điện.

Ngoài các hồ sơ, thủ tục, điều kiện quy định tại các văn bản liên quan đến hợp đồng mua bán, đấu nối điện, các đơn vị điện lực cũng không được phép đòi hỏi các điều kiện, thủ tục, giấy tờ nào khác không thuộc thẩm quyền của đơn vị, gây khó khăn cho các nhà đầu tư.

Theo ông Hoàng Tiến Dũng, Cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo (Bộ Công Thương), sau khi đấu nối, ký hợp đồng mua bán điện, các nội dung liên quan đến lĩnh vực điện như: công suất, chất lượng điện năng, thời gian phát.... sẽ do công ty điện lực tỉnh tiếp tục giám sát. Nội dung liên quan đến hoạt động của các dự án nông nghiệp, trang trại nông nghiệp sẽ do địa phương xã, huyện, tỉnh giám sát hoạt động.

Thực tế cho thấy, nhiều nhà đầu tư lợi dụng chính sách mua điện mặt trời giá cao để làm trên mái trang trại nhưng thực chất không trồng cây và chăn nuôi. Ông Trần Viết Ngãi, Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam cho hay, về mặt pháp lý, Chính phủ đã phân cấp cho địa phương. Người dân tại đó đều có đăng ký hộ khẩu, có giấy phép địa phương cấp nên khi tiến hành xây dựng dự án, có làm trang trại không thì trách nhiệm thuộc về các địa phương. Nếu có trường hợp điện lực địa phương thông đồng với chủ đầu tư, cơ quan điều tra xử lý cả hai bên.

Phát triển điện mặt trời ở Tây Nguyên (Bài cuối) ảnh 1Nhà máy điện mặt trời Cư Jút tại tỉnh Đắk Nông. Ảnh: Ngọc Minh – TTXVN

Sẽ xử lý nghiêm

Theo đánh giá của các chuyên gia, khuyến khích phát triển năng lượng tái tạo; trong đó, có điện mặt trời mái nhà là chủ trương lớn của Chính phủ nhưng chính những lỗ hỗng trong quy định khiến điện mặt trời mái nhà đang bị biến tướng và sai quy định nhà nước. Do vậy, cần quy định một cách cụ thể việc kiểm soát trong xây dựng, lắp đặt các dự án điện mặt trời mái nhà để không xảy ra tình trạng dự án nông nghiệp “ma” đấu nối, mua điện trục lợi chính sách.

Theo ông Hà Đăng Sơn, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu năng lượng và tăng trưởng xanh, để ngăn chặn trục lợi chính sách điện mặt trời, bắt buộc phải có quy định về hậu kiểm rõ ràng mới quy được trách nhiệm quản lý và xử lý giữa các bên. Các địa phương và sở công thương các tỉnh cùng điện lực địa phương cần có thanh tra đột xuất, thanh tra thường kỳ để phối hợp xử lý với nhau.

Về các quy định hậu kiểm, ông Hà Đăng Sơn cho rằng, cần đặt ra các quy định bổ sung, như: chế tài hậu kiểm chuẩn, theo lộ trình thời gian sau 6 tháng, 9 tháng hay 1 năm. Nếu hết thời hạn, chưa đạt được các tiêu chí trang trại nông nghiệp thì hợp đồng mua bán điện theo giá ưu đãi của điện mặt trời mái nhà vô hiệu hóa, buộc phải trả lại tiền thừa hoặc bị cắt hợp đồng bán điện.

“Trái lại, trong thời gian vừa qua, các cơ quan, đơn vị không có quy định hậu kiểm rõ ràng. Các hoạt động sai phạm vẫn tiếp diễn mà không quy trách nhiệm, xử phạt được”, ông Hà Đăng Sơn nói.

Theo ông Hoàng Tiến Dũng, Cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo, việc “lách” dự án là hành vi gian dối. Các tổ chức, cá nhân đang trục lợi chính sách của Nhà nước để được ưu đãi giá điện cao và dựa vào hành vi, nếu cần thì có thể xử lý hình sự.

Tuy nhiên, nói về công tác hậu kiểm, ông Dũng cho rằng, sẽ rất khó để kiểm tra hết toàn bộ các địa phương, bởi nguồn lực có hạn. Mọi chính sách đều không bao trùm được hết tất cả hiện tượng, chưa kể các chính sách dành cho điện mặt trời cũng liên tục thay đổi để phù hợp với tình hình thực tế.

Để xử lý trách nhiệm khi phát hiện sai phạm, ông Dũng cho rằng có rất nhiều bên liên quan. Cụ thể, sau khi đấu nối, ký hợp đồng mua bán điện, các nội dung liên quan đến lĩnh vực điện như: công suất, chất lượng điện năng, thời gian phát... sẽ do công ty điện lực tỉnh tiếp tục giám sát. Nội dung liên quan đến hoạt động của các dự án nông nghiệp lại do địa phương từ cấp xã, huyện, tỉnh giám sát...

“Việc xử lý có vi phạm hay không sẽ thuộc quyết định của địa phương, còn Bộ chỉ quản lý theo lĩnh vực điện. Nhưng nếu địa phương nói “cái này vi phạm về quản lý đất đai, nông nghiệp” mà bị thu hồi thì dự án đó không có cơ sở tồn tại. Số tiền điện vi phạm suốt thời gian đó sẽ được truy thu đến cùng so với mức chênh lệch của hệ thống điện mặt trời đơn thuần”, ông Dũng cho hay.

Theo ông Hoàng Tiến Dũng, những sai phạm liên quan đến phát triển điện mặt trời mái nhà “lách luật” xây dựng theo hình thức trang trại là sai phạm nghiêm trọng. Việc này không chỉ ảnh hưởng đến an toàn hệ thống điện quốc gia khi nguồn năng lượng tái tạo phát lên lưới lớn, tập trung cục bộ tại một số địa phương. Trong quá trình thanh kiểm tra tại 10 địa phương vừa qua, Bộ Công Thương đã tìm được nhiều sai phạm của nhiều tổ chức, cá nhân trong quá trình thực hiện dự án điện mặt trời mái nhà.

Ông Hoàng Tiến Dũng cho rằng, cần phải xử lý nghiêm những hành vi vi phạm trên. Trên cơ sở những sai phạm và kết quả kiểm tra, Bộ sẽ tổng hợp và báo cáo Thủ tướng Chính phủ. Từ đó, làm cơ sở tham mưu trong quá trình xây dựng chính sách và lập quy hoạch trong thời gian tới; đảm bảo phát triển đồng bộ nguồn năng lượng mặt trời với hạ tầng lưới điện truyền tải và nhu cầu sử dụng điện của đất nước.

Trong dự thảo Quy hoạch Điện VIII đang được xây dựng, Bộ Công Thương cũng sẽ rà soát lại các chương trình phát triển nguồn điện, đầu tư lưới điện và kế hoạch phát triển năng lượng tái tạo để làm sao giảm thiểu tối đa những lỗ hổng trong vận hành hệ thống điện; hạn chế tối đa việc cắt giảm các nguồn năng lượng tái tạo và rà soát vốn đầu tư hợp lý cho chương trình phát triển điện lực trong các giai đoạn sắp tới.

Bộ Công Thương cũng đang dự thảo theo hướng bổ sung quy định tự dùng tối thiểu 20% sản lượng điện mặt trời, tức là chỉ thanh toán tiền điện tối đa là 80%. Các đề xuất khác vẫn đang tiếp tục được nghiên cứu…

Trước đó, ngày 17/2/2021, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Công Thương, các địa phương, EVN rà soát các vấn đề liên quan đến phát triển điện mặt trời; nghiên cứu, xử lý ngay các vấn đề phát sinh chưa lường hết trong phát triển điện mặt trời, nhất là điện mặt trời mái nhà. Bên cạnh đó, kiểm tra, thanh tra về phát triển điện mặt trời mái nhà tại địa phương, các công ty điện lực thời gian vừa qua; kịp thời chấn chỉnh và xử lý nghiêm các sai phạm nếu có, nhất là các hành vi trục lợi chính sách.

TTXVN

TTXVN

Có thể bạn quan tâm

Hỗ trợ nhân dân khắc phục hậu quả mưa lũ, ổn định đời sống

Hỗ trợ nhân dân khắc phục hậu quả mưa lũ, ổn định đời sống

Đợt mưa lũ vừa qua, nhiều gia đình tại xã Chiềng Sơ (tỉnh Sơn La) bị mất nhà cửa, tài sản và đang đối mặt với nhiều khó khăn. Sự chung tay giúp đỡ của cộng đồng là vô cùng cần thiết để giúp họ vượt qua khó khăn, sớm ổn định cuộc sống, tái thiết sản xuất, xây dựng, phát triển kinh tế gia đình.

Đề xuất xây dựng 21 trường phổ thông nội trú liên cấp cho các xã biên giới Nghệ An

Đề xuất xây dựng 21 trường phổ thông nội trú liên cấp cho các xã biên giới Nghệ An

Thực hiện Thông báo số 81-TB/TW của Bộ Chính trị về thống nhất chủ trương đầu tư xây dựng các trường phổ thông nội trú liên cấp tiểu học - trung học cơ sở tại 248 xã biên giới đất liền trên cả nước, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Nghệ An đã đánh giá, thống kê và trình danh sách 21 trường dự kiến sẽ được đầu tư xây dựng.

Nhiều dự án lớn tại Lâm Đồng tiếp tục chậm tiến độ

Nhiều dự án lớn tại Lâm Đồng tiếp tục chậm tiến độ

Theo Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng số 3 (trực thuộc UBND tỉnh Lâm Đồng), việc triển khai các dự án, công trình trên địa bàn tỉnh Đắk Nông (cũ) đang gặp nhiều khó khăn do thời tiết bất lợi. Thêm vào đó, một số dự án chưa được bố trí đủ vốn từ ngân sách địa phương, trong khi hạn định hoàn thành là vào cuối năm 2025.

Phát huy vai trò của nhân dân trong giữ gìn an ninh trật tự từ cơ sở

Phát huy vai trò của nhân dân trong giữ gìn an ninh trật tự từ cơ sở

Ngày 31/7, xã Quảng Uyên (tỉnh Cao Bằng) tổ chức Ngày hội Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc năm 2025. Đây là một trong 21 địa phương được Bộ Công an lựa chọn tổ chức điểm Ngày hội cấp tỉnh nhằm lan tỏa phong trào toàn dân tham gia giữ gìn an ninh trật tự ngay từ cơ sở.

Đắk Lắk quyết bứt tốc giải ngân vốn đầu tư công

Đắk Lắk quyết bứt tốc giải ngân vốn đầu tư công

Theo UBND tỉnh Đắk Lắk, tổng kế hoạch đầu tư công năm 2025 của tỉnh là 14.840 tỷ đồng (sau khi hợp nhất tỉnh Đắk Lắk và Phú Yên). Tỉnh Đắk Lắk xác định giải ngân vốn đầu tư công là nhiệm vụ chính trị trọng tâm để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, do đó trong thời gian tới sẽ quyết liệt thực hiện các giải pháp tháo gỡ khó khăn, đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công.

Gia Lai đẩy mạnh tiêm chủng, chủ động giám sát dịch sởi

Gia Lai đẩy mạnh tiêm chủng, chủ động giám sát dịch sởi

Theo báo cáo của Sở Y tế tỉnh Gia Lai, từ đầu năm đến nay, toàn tỉnh ghi nhận 4.075 ca nghi sởi, trong đó có 594 ca dương tính, 1 ca tử vong. Số ca mắc tăng 4.060 ca, tử vong tăng 1 ca so với cùng kỳ năm 2024 (cùng kỳ năm 2024 ghi nhận 15 ca mắc/0 ca tử vong).

Thanh niên Cà Mau hỗ trợ xóa nhà tạm cho hàng trăm gia đình chính sách

Thanh niên Cà Mau hỗ trợ xóa nhà tạm cho hàng trăm gia đình chính sách

Tuổi trẻ tỉnh Cà Mau đã triển khai chuỗi hoạt động "Đền ơn đáp nghĩa - Uống nước nhớ nguồn" với nhiều dấu ấn thiết thực nhân kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh - Liệt sĩ (27/7/1947 - 27/7/2025). Nổi bật nhất là việc ra quân cao điểm hỗ trợ phong trào "xóa nhà tạm, nhà dột nát", góp phần mang lại mái ấm khang trang cho nhiều gia đình chính sách.

Vượt khó, tận tâm để gần dân

Vượt khó, tận tâm để gần dân

Từ ngày 1/7/2025, cùng với cả nước, tỉnh Khánh Hòa chính thức vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, đánh dấu một bước chuyển mình quan trọng trong công cuộc cải cách hành chính.

Nghệ An: Hàng trăm ngôi nhà bị sạt lở, nằm cheo leo bên vực sông sau khi lũ dữ quét qua

Nghệ An: Hàng trăm ngôi nhà bị sạt lở, nằm cheo leo bên vực sông sau khi lũ dữ quét qua

Hoàn lưu bão số 3 đã gây ra đợt mưa lũ khốc liệt trên địa bàn các xã miền núi phía Tây của tỉnh Nghệ An, làm hơn 7.000 căn nhà bị ảnh hưởng, trong đó gần 420 căn sập, vùi lấp hoặc bị cuốn trôi hoàn toàn; 5.430 căn nhà khác bị ngập sâu trong nước, tài sản hư hỏng nặng, 1.240 căn tốc mái, nhiều căn bị thiệt hại trên 70%.

Mưa lũ đi qua, tình người ở lại

Mưa lũ đi qua, tình người ở lại

Từ ngày 26 đến sáng 27/7, trên địa bàn tỉnh Sơn La đã xảy ra mưa vừa đến mưa to, có nơi mưa rất to. Mưa lớn kéo dài dẫn đến lũ ống, lũ quét, khiến người dân một số xã dọc sông Mã, tỉnh Sơn La bị bất ngờ, không kịp ứng phó, nhiều tài sản, diện tích lúa hoa màu, ao nuôi trồng thuỷ sản bi ngập và cuốn trôi. Nhiều công trình dân sinh bị ảnh hưởng, hệ thống điện, liên lạc, giao thông bị gián đoạn nghiêm trọng và nhiều tuyến đường bị hư hỏng… Nhưng trong mưa lũ, tình người, tình quân dân lại càng thêm gắn bó, qua đó phần nào giúp người dân có thêm động lực để vực dậy cuộc sống sau những đổ nát, hoang tàn.

Khắc phục hậu quả mưa lũ: Bản giúp bản, xã giúp xã, trường giúp trường

Khắc phục hậu quả mưa lũ: Bản giúp bản, xã giúp xã, trường giúp trường

Với tinh thần "Bản giúp bản, xã giúp xã, trường giúp trường", những ngày này, hàng ngàn người dân, giáo viên tại các bản, xã, trường không bị ảnh hưởng, hoặc ít thiệt hại hơn bởi lũ lụt, đã tình nguyện về vùng lũ các xã miền Tây Nghệ An, mang theo cuốc, xẻng, hỗ trợ lương thực, đồ dùng thiết yếu để giúp đồng bào vùng ngập nặng dọn dẹp vệ sinh, khắc phục hậu quả mưa lũ, ổn định cuộc sống.

Ca mổ tái sinh cuộc đời cho thiếu nữ người Mông

Ca mổ tái sinh cuộc đời cho thiếu nữ người Mông

Ngày 29/7, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cho biết, những ngày cuối tháng 7/2025, tại Trung tâm Phẫu thuật sọ mặt và Tạo hình của Bệnh viện đã diễn ra ca mổ kéo dài 9 giờ loại bỏ khối u và tái tạo gương mặt cho một thiếu nữ người Mông.

Cao Bằng đảm bảo an toàn lưới điện trong mùa mưa lũ

Cao Bằng đảm bảo an toàn lưới điện trong mùa mưa lũ

Cao Bằng là tỉnh miền núi, địa hình phức tạp, thường xuyên bị thiệt hại về công trình hạ tầng, công trình điện trong mùa mưa bão. Trước diễn biến thời tiết phức tạp, mưa bão, lũ quét và sạt lở đất gây thiệt hại nặng nề cho hệ thống lưới điện, đặc biệt là tại các xã vùng sâu vùng xa, Công ty Điện lực Cao Bằng đã chủ động triển khai nhiều biện pháp đồng bộ nhằm đảm bảo an toàn lưới điện trong mùa mưa bão năm 2025.

Ấm lòng những nghĩa cử ở vùng tâm lũ

Ấm lòng những nghĩa cử ở vùng tâm lũ

Từ đêm 22 đến sáng 23/7, hoàn lưu bão số 3 (WIPHA) và lũ lụt cực đoan đã gây thiệt hại lớn về tính mạng, tài sản, của cải đối với nhân dân các xã miền núi phía Tây tỉnh Nghệ An. Những ngày qua, với tinh thần “tương thân, tương ái”, “lá lành đùm lá rách”, đồng bào các dân tộc ở các xã vùng cao Nghệ An đã chủ động, tích cực triển khai nhiều cách làm hay, ý nghĩa, nhân văn, hiệu quả trong việc hỗ trợ người dân trong khắc phục hậu quả thiên tai, sớm ổn định cuộc sống.

Giúp đồng bào dân tộc thiểu số tự tin sử dụng tiện ích số

Giúp đồng bào dân tộc thiểu số tự tin sử dụng tiện ích số

Tại xã Phú Nghĩa (tỉnh Đồng Nai), nơi đồng bào dân tộc thiểu số chiếm 33,54%, với sự đồng lòng của cán bộ, công chức và nhiệt huyết của thanh niên, từ việc giúp người dân khai hồ sơ đến hỗ trợ công nghệ cho những người ít tiếp xúc với tin học, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đang giúp xóa bỏ rào cản hành chính.

Phát triển cây sả theo hướng bền vững ở xã cù lao

Phát triển cây sả theo hướng bền vững ở xã cù lao

Là cây gia vị cũng như cây dược liệu, cây sả được sử dụng rộng rãi trong ẩm thực, chế biến dược phẩm, mang lại giá trị kinh tế cao nên được Ủy ban nhân dân xã cù lao Tân Phú Đông, tỉnh Đồng Tháp lựa chọn làm cây trồng chủ lực trong mục tiêu tái cơ cấu sản xuất nông nghiệp thích ứng biến đổi khí hậu tại vùng cồn bãi, cù lao nhiều khó khăn.

Nghệ An dồn sức khắc phục hậu quả lũ dữ

Nghệ An dồn sức khắc phục hậu quả lũ dữ

Tại khu vực miền núi phía Tây tỉnh Nghệ An, từ ngày 24/7, mực nước trên sông Lam, Nậm Mộ, Nậm Nơn... giảm mạnh. Tình trạng ngập lụt tại các vùng tâm lũ thuộc các xã Con Cuông, Mường Xén, Tương Dương, Mỹ Lý, Nhôn Mai... đã bớt căng thẳng, nhiều nơi nước đã rút cạn.