40 năm Cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc: Ước vọng xanh trên miền đá lạnh (Bài 2)

40 năm Cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc: Ước vọng xanh trên miền đá lạnh (Bài 2)
Bài 2: Nỗi ân hận muộn màng

Không chỉ vô tình vướng phải mìn mà bị tàn tật, ở vùng đất biên cương Hà Giang, nhiều người vì mưu sinh đã liều lĩnh với công việc cưa bom, lượm mìn, “kết  bạn với tử thần”…  Không ít người trong số đó đã bị tàn phế suốt đời, thậm chí mất mạng. Đằng sau cái giá quá đắt phải trả, chỉ còn lại nỗi ân hận khôn nguôn với những người trong cuộc.

Nhà cửa, đường phố ở thị trấn Phó Bảng, huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Tuyên bị đạn pháo của địch tàn phá trong ngày 8 và 9/3/1979. Ảnh: Ngọc Quán - TTXVN
Nhà cửa, đường phố ở thị trấn Phó Bảng, huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Tuyên bị đạn pháo của địch tàn phá trong ngày 8 và 9/3/1979. Ảnh: Ngọc Quán - TTXVN

Liều lĩnh “kết bạn với tử thần”

Cách đây hơn 20 năm, anh Nguyễn Văn Hường (sinh năm 1981), ở xã Phương Tiến, huyện Vị Xuyên, tỉnh Hà Giang, là một thanh niên cường tráng, chăm chỉ. Nhưng giữa vùng núi cao đầy gian khó này..., công việc duy nhất anh có thể kiếm được tiền là lên núi mót vỏ đạn, mìn, lấy sắt vụn bán đổi gạo. Biết là nguy hiểm tính mạng, nhưng anh Hường đành tặc lưỡi theo chân những người đi trước, mong kiếm tiền nuôi vợ con.

Nhiều năm trước, những vỏ đạn đã hết thuốc còn vương vãi rất nhiều trên sườn núi. Anh Hường cùng nhiều người trong xã không cần tốn công, chả phải đề phòng, cứ việc lên nhặt mang về. "Mỗi kg sắt vụn bán được 3 nghìn đồng, nếu đi từ sáng sớm đến tối mịt, có thể kiếm được 60 đến 70 nghìn đồng. Số tiền đó đủ để nuôi vợ và hai đứa con nhỏ sống qua ngày", anh Hường cho biết.

Vỏ đạn vơi dần, kiếm cả ngày cũng không được bao nhiêu, anh Hường cùng những "đồng nghiệp" bảo nhau mua máy dò kim loại rẻ tiền để kiếm những viên đạn pháo nằm ẩn trong lòng đất. Do không nhìn thấy từ xa, nhiều trường hợp vừa bới được lớp đất lên, tay chạm vào kíp, mìn phát nổ.... Đoàn quân “sắt vụn” của xã Phương Tiến, huyện Thanh Thủy, ngày càng ít thành viên do gặp phải tai nạn, nặng thì mất mạng, nhẹ thì mất chân, mất tay, mù mắt...  Dù tận mắt chứng kiến người khác nằm xuống do bom, mìn phát nổ, nhưng chẳng ai bỏ cuộc. "Lúc đầu thấy người khác bị nổ mìn mà chết cũng sợ hãi, nhưng lâu dần thành quen", anh Hường chia sẻ.

Không liều lĩnh như anh Hường và những thanh niên trong xã Phương Tiến, anh Nguyễn Đức Dân ở thôn Nậm Ngặt, xã Thanh Thủy, lại đến với "nghề mót mìn” bằng kinh nghiệm và kiến thức chuyên môn. Vốn là chiến sỹ từng tham gia nhiều trận đánh trong cuộc chiến tranh biên giới, anh Dân có thể sử dụng súng thành thạo cũng như phân biệt và am hiểu các loại bom, mìn, đạn pháo... Kinh nghiệm đó giúp anh tháo thành công rất nhiều loại mìn, biến chúng thành sắt vụn. Anh Dân còn được mọi người tin cậy, mỗi khi phát hiện ra quả mìn lạ, đều mang đến nhờ anh kiểm tra...

Chủ tịch UBND xã Phương Tiến Phan Văn Hạc cho biết, những nạn nhân đi “mót mìn” kiếm sống đều thuộc gia đình có hoàn cảnh khó khăn nên mới liều mình như vậy. "Chúng tôi đã phối hợp với Đoàn Thanh niên, Hội Phụ nữ, Bộ đội Biên phòng thường xuyên đến từng gia đình để tuyên truyền cho người dân tránh xa những khu vực nguy hiểm, nhất là những nơi đã có biển cảnh báo của quân đội. Nhưng vì điều kiện kinh tế, thi thoảng vẫn xảy ra những tai nạn đáng tiếc", ông Phan Văn Hạc cho biết.

Hậu quả khôn lường

Trong cuộc thăm hỏi, động viên của Hội Hỗ trợ nạn nhân bom mìn Việt Nam diễn ra đầu năm 2015, một trong những người được xác định thương tật nặng nhất lại là anh Nguyễn Đức Dân. Anh bị mất hẳn hai bàn tay, mắt bị tổn thương nặng và cơ thể có nhiều di chứng. Đó là hậu quả trong một lần anh Dân tham gia đào mương cho hợp tác xã, một nhóm người truyền tay nhau quả mìn màu xanh rất nhỏ đưa đến cho anh. Từng đi chiến đấu, anh biết đây là loại mìn 652A có tính sát thương rất cao bằng uy lực của thuốc nổ trong bán kính một mét. Khi có lực khoảng 5 - 7 kg đè lên mặt, mìn sẽ giải phóng kim hỏa và gây nổ. Loại mìn nhỏ màu xanh này lẫn với lá cây nên khó phát hiện, gây tổn thất nặng nề cho bộ đội Việt Nam khi hành quân qua những cánh rừng.

Đang cầm trên tay để phân tích cho mọi người biết độ nguy hiểm, quả mìn bỗng dưng phát nổ cướp đi đôi bàn tay của anh chỉ trong tích tắc. Do khoảng cách quá gần, đôi mắt anh cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng, không còn nhìn rõ mọi vật xung quanh... Người trong làng bảo anh kém may mắn, bao năm làm lính chiến đấu không bị thương, đến khi hòa bình lại trở thành tàn phế. Giờ đây, mỗi khi tiếp xúc với bất kỳ ai, anh Dân đều thừa nhận, đó là sai lầm rất lớn, dù đã trải qua quân ngũ nhưng nhận thức không đúng đắn gây ra hậu quả nghiêm trọng.  Dẫu có ân hận đến mấy, đôi tay của anh cũng không thể lành trở lại và cuộc sống của một cựu chiến binh vẫn phải trải qua những tháng ngày khó khăn vì "giàu hai con mắt, khó hai bàn tay", trong khi tay anh không còn, mắt cũng rất kém.

Cũng giống anh Dân, việc làm liều lĩnh của anh Nguyễn Văn Hường ở xã Phương Tiến cũng phải trả một giá quá đắt. Anh Hường là người cuối cùng bị tai nạn do mìn gây ra trên địa bàn huyện Vị Xuyên tính đến thời điểm này.  Đó là vào ngày 29/3/2017, sau tiếng nổ xé trời, quả mìn mà anh Hường nhặt được đã phá nát một bên chân, một cánh tay và đôi mắt của anh. Theo các bác sỹ điều trị tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hà Giang, thị lực của anh chỉ còn lại 5%, tỷ lệ thương tật lên tới gần 90%.

Với tình trạng sức khỏe quá yếu như hiện nay, cuộc sống của anh Hường gặp rất nhiều khó khăn. Trước đây, anh là lao động chính trong gia đình, bây giờ anh không còn khả năng làm việc. Gia đình bốn miệng ăn, chỉ biết trông chờ vào gánh rau ngoài chợ làng của vợ với thu nhập bình quân chỉ 1,5 triệu đồng/tháng. Mọi công việc trong nhà giao lại cho đứa con đầu chưa đầy tám tuổi. "Ngày trước, cứ thấy ở đâu có mìn, đạn là tôi đến nhặt, chả nghĩ ngợi gì. Đến nay, rơi vào hoàn cảnh sống dở, chết dở mới thấy thực sự nguy hiểm", anh Hường chia sẻ.

Chỉ vì cuộc sống khó khăn và thiếu hiểu biết, anh Hường, anh Dân và nhiều người dân trên địa bàn huyện Vị Xuyên đã trở nên liều lĩnh. Cái giá mà các anh phải trả cho việc “kết bạn với tử thần” là quá đắt. Nhưng có một điều chắc chắn rằng, khi phải ngồi một chỗ, trở thành gánh nặng cho gia đình, điều mà những nạn nhân này mong muốn, là con cái họ sẽ không vướng phải sai lầm mà mình đã từng mắc phải. (Còn nữa)
Đỗ Bình

Có thể bạn quan tâm

Vượt cầu tràn cầu tràn Bộc Bố, một người dân bị nước lũ cuốn trôi

Vượt cầu tràn cầu tràn Bộc Bố, một người dân bị nước lũ cuốn trôi

Theo thông tin ban đầu từ huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn, do ảnh hưởng của trận mưa lớn vào rạng sáng 9/6, nước lũ đầu nguồn Sông Năng đổ về. Đến khoảng 9 giờ sáng cùng ngày, tại khu vực cầu tràn Bộc Bố - Nhạn Môn thuộc địa bàn xã Bộc Bố nước dâng cao, chảy xiết. Lúc đó, một người dân trong khi đi qua cầu tràn này không may đã bị nước lũ cuốn trôi, tử vong.

Tây Ninh: Học và làm theo Bác hiện thực hóa mục tiêu đổi mới đất nước

Tây Ninh: Học và làm theo Bác hiện thực hóa mục tiêu đổi mới đất nước

Ngày 9/6, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Tây Ninh tổ chức Hội nghị tổng kết 10 năm thực hiện Chỉ thị 05-CT/TW, ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị khóa XII về "Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh", gặp mặt, biểu dương, khen thưởng tập thể, cá nhân tiêu biểu, xuất sắc trong học và làm theo Bác.

Chắp cánh ước mơ cho trẻ khuyết tật ở Yên Bái

Chắp cánh ước mơ cho trẻ khuyết tật ở Yên Bái

Ngày 9/6, Hội Cứu trợ trẻ em tàn tật Việt Nam phối hợp với Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Yên Bái, Hội Chữ thập đỏ tỉnh và UBND thành phố Yên Bái tổ chức chương trình “Chắp cánh ước mơ cho trẻ em khuyết tật tỉnh Yên Bái”. Hoạt động nhằm lan tỏa tình yêu thương, chia sẻ những khó khăn, thiệt thòi và tạo điều kiện cho trẻ em khuyết tật tỉnh Yên Bái có cơ hội học tập, phát triển bản thân.

Kon Tum tiếp tục yêu cầu kiểm tra lại việc mã số vùng trồng cho sâm Ngọc Linh

Kon Tum tiếp tục yêu cầu kiểm tra lại việc mã số vùng trồng cho sâm Ngọc Linh

Liên quan đến những bất cập trong việc cấp mã vùng trồng sâm Ngọc Linh của Chi cục Nông nghiệp, Ủy ban nhân dân tỉnh Kon Tum tiếp tục có văn bản yêu cầu Sở Nông nghiệp và Môi trường khẩn trương kiểm tra, rà soát toàn bộ hồ sơ đề nghị, quy trình, trình tự cấp mã số vùng trồng đối với Công ty cổ phần Rượu sâm Ngọc Linh (số 2056/UBND-KTN ngày 6/6/2025).

Dự án đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên: Bám tiến độ giữa mưa rừng, núi đá

Dự án đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên: Bám tiến độ giữa mưa rừng, núi đá

Mặc dù đối mặt với nhiều khó khăn do thời tiết và địa hình hiểm trở, các đơn vị thi công thuộc dự án đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên đang nỗ lực huy động tối đa nhân lực, thiết bị, linh hoạt tổ chức thi công để đảm bảo hoàn thành toàn tuyến trước ngày 19/8 theo chỉ đạo mới nhất của Thủ tướng Chính phủ.

Mùa xuân ‘gõ cửa’ trên những mái ấm xứ Thanh

Mùa xuân ‘gõ cửa’ trên những mái ấm xứ Thanh

Trong những thôn xóm tại huyện Như Xuân (tỉnh Thanh Hóa), một ngày mới bắt đầu như bao miền quê yên bình khác. Nhưng phía sau khung cảnh quen thuộc ấy là những thay đổi tích cực trong đời sống gia đình và vị thế người phụ nữ.

Tạo sự đồng thuận trong xây dựng nông thôn mới

Tạo sự đồng thuận trong xây dựng nông thôn mới

Từ vùng quê với muôn vàn khó khăn, xã Bình Hòa Nam (huyện Đức Huệ, tỉnh Long An) đang từng bước chuyển mình trở thành xã nông thôn mới vào năm 2020, mục tiêu thành xã nông thôn mới nâng cao vào cuối năm 2025 với sự chung sức đồng lòng của người dân và những định hướng quyết liệt từ chính quyền.

Nhân rộng và phát huy hiệu quả nhiều mô hình bảo vệ môi trường

Nhân rộng và phát huy hiệu quả nhiều mô hình bảo vệ môi trường

Ngày 6/6, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Tuyên Quang tổ chức tổng kết thực hiện phong trào "Tuyên Quang chung tay xử lý rác thải và chống rác thải nhựa" giai đoạn 2021 - 2025 và sơ kết công tác MTTQ Việt Nam tham gia thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021 - 2025.

An Giang: Hoàn thành sớm xóa nhà tạm, dột nát

An Giang: Hoàn thành sớm xóa nhà tạm, dột nát

Tính đến đầu tháng 6/2025, tất cả 11/11 huyện, thị xã, thành phố trên địa bàn tỉnh An Giang đã cơ bản hoàn thành mục tiêu xóa nhà tạm, dột nát, sớm hơn so với kế hoạch của Ban Chỉ đạo tỉnh.

Kon Tum: Phát sinh hơn 1.300 nhà tạm, dột nát cần xóa

Kon Tum: Phát sinh hơn 1.300 nhà tạm, dột nát cần xóa

Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Kon Tum thông tin, đến đầu tháng 6/2025, công tác xóa nhà tạm, nhà dột nát ở tỉnh đạt 97% trong tổng số hơn 2.700 hộ. Tuy nhiên, qua rà soát, các huyện, thành phố đã đề xuất phê duyệt bổ sung thêm 1.312 hộ có nhà tạm, nhà dột nát cần xóa.

Hàng loạt cầu treo dân sinh ở Gia Lai xuống cấp nghiêm trọng

Hàng loạt cầu treo dân sinh ở Gia Lai xuống cấp nghiêm trọng

Qua đợt kiểm tra toàn diện hệ thống cầu treo dân sinh theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và Bộ Xây dựng, Sở Xây dựng tỉnh Gia Lai đã phát hiện nhiều cây cầu xuống cấp nghiêm trọng, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông và tính mạng người dân.

Trao tặng nhà tình nghĩa cho người dân vùng khó Kon Tum

Trao tặng nhà tình nghĩa cho người dân vùng khó Kon Tum

Ngày 5/6, Công ty Điện lực Kon Tum phối hợp với chính quyền xã Mường Hoong, huyện Đăk Glei tổ chức bàn giao 5 căn nhà tình nghĩa cho các hộ nghèo người đồng bào dân tộc thiểu số thôn Đăk Bối (xã Mường Hoong, huyện Đăk Glei, tỉnh Kon Tum).

Mưa lũ gây thiệt hại hơn 30 ha cây trồng ở Yên Bái

Mưa lũ gây thiệt hại hơn 30 ha cây trồng ở Yên Bái

Thông tin từ Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Yên Bái, do chịu ảnh hưởng của rãnh áp thấp có trục qua Bắc Trung Bộ kết hợp với hội tụ gió trên 3.000 m, các khu vực trong tỉnh Yên Bái đêm ngày 4 và sáng 5/6 có mưa rào, mưa to và dông. Mưa lũ to gây thiệt hại hơn 30 ha diện tích nông nghiệp của người dân và một số công trình giao thông ở huyện Văn Yên.

Nghệ An: Mưa lớn gây sạt lở nghiêm trọng trên Quốc lộ 16

Nghệ An: Mưa lớn gây sạt lở nghiêm trọng trên Quốc lộ 16

Những ngày qua, khu vực các huyện miền núi biên giới Tương Dương, Kỳ Sơn của tỉnh Nghệ An có mưa to. Đặc biệt, vào các ngày 28, 29/5 và tối 4/6, mưa rất to đã gây sạt lở nghiêm trọng trên Quốc lộ 16 khiến giao thông bị chia cắt hoàn toàn.

‘Thủ lĩnh của sự thay đổi’: Hành trình lớn từ những trái tim nhỏ

‘Thủ lĩnh của sự thay đổi’: Hành trình lớn từ những trái tim nhỏ

Giữa những ngọn núi phủ sương và những bản làng xa xôi, nơi con đường đến trường vẫn còn gập ghềnh đất đỏ, câu lạc bộ “Thủ lĩnh của sự thay đổi” như một tia sáng, mở ra hành trình mới cho những em nhỏ dân tộc thiểu số, học cách hiểu mình, hiểu người khác và mạnh dạn cất lên tiếng nói.

Bản vùng cao Yên Bái chờ điện lưới quốc gia

Bản vùng cao Yên Bái chờ điện lưới quốc gia

Nhiều năm nay, cuộc sống của người dân ở một số bản vùng cao Yên Bái chưa có điện lưới quốc gia gặp nhiều khó khăn. Niềm mong mỏi lớn nhất của bà con lúc này là Nhà nước, tỉnh Yên Bái sớm đầu tư, xây dựng công trình điện lưới, giúp người dân ổn định cuộc sống sinh hoạt, tạo điều kiện cho phát triển kinh tế - xã hội.

Dấu ấn xóa nhà tạm nơi biên giới

Dấu ấn xóa nhà tạm nơi biên giới

Hưởng ứng phong trào thi đua “Chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát”, thời gian qua, Bộ đội Biên phòng tỉnh Lai Châu đã triển khai hiệu quả phong trào hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát cho hộ nghèo trên địa bàn các xã biên giới của tỉnh.

Xuyên đêm giải cứu 4 người dân bị mắc kẹt giữa dòng lũ ở rừng A Lưới

Xuyên đêm giải cứu 4 người dân bị mắc kẹt giữa dòng lũ ở rừng A Lưới

Ngày 5/6, lãnh đạo Phòng Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy và cứu hộ cứu nạn Công an thành phố Huế thông tin, hàng chục cán bộ, chiến sĩ đơn vị cùng các phương tiện xuyên đêm 4/6 cứu hộ thành công bốn người dân bị mắc kẹt giữa dòng nước lũ chảy xiết trong rừng ở huyện miền núi, biên giới A Lưới.

Lâm Đồng có 6/9 địa phương hoàn thành xóa nhà tạm

Lâm Đồng có 6/9 địa phương hoàn thành xóa nhà tạm

Ngày 5/6, thông tin từ Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lâm Đồng, tính đến hiện tại đã có 6/9 địa phương trong tỉnh hoàn thành chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát và bàn giao cho người dân vào sử dụng.